اختلالات چشمی

بسیاری از اختلالات چشمی، تنها با خود مراقبتی بهبود یافته و نیاز به هیچ درمانی ندارد. دارو های بسیاری مثل اشک های مصنوعی، پمادهای چشمی و مواد ضد گرفتگی منافذ چشمی وجود دارد که می توان بدون نسخه از داروخانه ها تهیه کرد. این محصولات می تواند به کاهش خشکی چشم، خارش یا آبریزش بیش از حد چشم کمک کند. با این حال، بهتر است جانب احتیاط را رعایت کرد. در بعضی از موارد، اختلالات چشمی که بسیار کوچک و پیش پا افتاده به نظر می رسد ممکن است با گذشت زمان وخیم تر شده و فرد را دچار مشکلات بینایی کرده یا حتی منجر به نابینایی فرد شود. اگر با علائم یا مشکلات مقاومی روبرو شدید و دیدید که به مرور زمان علائم کاهش یا بهبودی ندارند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

معاینه چشم

امروزه آزمایشات چشمی غالباً نحوه استفاده از هنر و تکنولوژی برای بررسی کامل چشم انجام می شود. اختلالات چشمی ممکن است به خاطر نیاز فرد به عینک یا ابتلای فرد به یک بیماری خاصی چشمی باشد. پزشک معمولاً علت هرگونه کاهش بینایی را تشخیص داده و به حفظ و بهبود سلامتی چشم های فرد کمک می کند.

گاهی اوقات می توان به جای عینک از لنز های تماسی یا عمل جراحی لازیک استفاده کرد.

در صورتی که برای فردی عینک تجویز شود، اپتومتریست فریم عینک و شیشه مناسب عینک تا را مشخص می کند تا بتوانید با آن دور یا نزدیک یا هر دو را به خوبی ببینید. به عنوان مثال عینک های دو یا چند کانونی برای این کار مناسب هستند.

معاینه چشمی بیشتر در زمینه های زیر انجام می شود:

• عیوب انکساری چشم
• دژنراسیون ماکولا
• بیماری های شبکیه
• آب مروارید
• گلوکوم
• تغییرات چشمی وابسته به دیابت

خود مراقبتی اختلالات چشمی

بلفاریتیس

بلفاریتیس یکی  از اختلالات  چشمی و بیماری شایعی است که در نتیجه التهاب پلک به وجود می آید.

این عارضه باعث قرمزی ، پوسته پوسته شدن و ضخیم شدن پلک ها شده و گاهی اوقات با ریزش مژه ها همراه است. بلفاریتیس ممکن است در نتیجه ابتلا به عفونت باکتریایی ای ، درماتیت سبوریک یا ترکیبی از هر دو باشد. اصلی ترین شیوه درمان بلفاریتیس استفاده از کمپرس های گرم بر روی پلک متورم است. این عارضه معمولاً با روزاسه صورت همراه است.

• در صورتی که علائم و التهاب بیماری به مرور زمان کمتر نشده فرد باید به پزشک مراجعه کند.
• پزشک نیز ممکن است قطره های آنتی بیوتیک، پمادهای چشمی یا داروهای خوراکی برای فرد تجویز کند.

معمولاً عوارض ابتلا به بلفاریتیس شامل:

• خارش
• پوسته پوسته شدن پلک ها
• احساس سوزش در چشم ها

شپش

پلک های فرد ممکن است توسط یک یا دو نوع شپش متفاوت آلوده شود، این دو نوع شپش شامل crab louse  (Phthirus pubis) یا head louse (pediculus humanus capitis) می شود. شپش مژه ها می تواند باعث بروز علائم و نشانه هایی مشابه بلفاریتیس شده و قرمزی، پوسته پوسته شدن و ضخیم شدن پلک ها را به همراه داشته باشد، گاهی اوقات نیز ممکن است باعث ریزش بخشی از مژه ها شود. این بیماری چشمی بیشتر در کودکان اتفاق می افتد. گاهی اوقات ممکن است فرد قادر به دیدن راه رفتن و حرکت کردن شپش های بالغ بر روی مژه ها باشد. کرم های Petrolatum یا غیر دارویی ممکن است برای پلک ها مورد استفاده قرار بگیرد تا تخم های شپش نابود شوند.

داروهایی مثل RID، NIX یا A-2000 که برای ریشه کن کردن شپش ها مورد استفاده قرار می گیرند، نباید به هیچ وجه در نزدیکی چشم ها استفاده شوند.

درماتیت تماسی

درماتیت تماسی یک نوع التهاب پوستی است که باعث بروز تورم، پوسته پوسته شدن یا قرمزی پلک ها شده و خارش شدیدی در پلک های فرد به وجود می آورد. این شرایط معمولاً به وسیله محصولات موضعی (صابون یا لوازم آرایش) یا قرار گرفتن در معرض مواد خارجی به وجود می آید. اگر در نتیجه درماتیت تماسی هر دو پلک فرد درگیر شده باشند، این التهاب ممکن است در نتیجه واکنش نشان دادن فرد و آلرژی به وجود آمده باشد. حتی در صورتی که جسم خارجی در سالهای گذشته بارها مورد استفاده قرار گرفته باشد، باز هم احتمال آلرژی فرد به آن جسم وجود دارد.

• برای درمان اینگونه درماتیت های تماسی استفاده از آنتی هیستامین های خوراکی بسیار مؤثر است.
• اگر هم که درماتیت در نتیجه قرار گرفتن در معرض جسم خارجی به وجود آمده باشد، بهتر است فرد تماس خود با آن جسم را کاملاً قطع کرده یا به حداقل ممکن برساند.

درمان اختلالات چشمی

داروهای بدون نسخه و درمان اختلالات چشمی

دارو های بدون نیاز به نسخه مؤثر و ایمن زیادی وجود دارد که می توان از آن برای درمان اختلالات چشمی استفاده کرد.

دو عامل بسیار مهم که باید برای خود مراقبتی در نظر داشته باشید عبارتند از:

• اگر احساس می کنید که مشکل برای حدقه چشم به وجود آمده است بهتر است سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
• اگر از دارو یا محصول مراقبت چشمی بدون نیاز به نسخه ای به مدت 72 ساعت استفاده کردید ولی حالتان بهتر نشده و یا علائم شدیدتر شد. بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
• علائمی مثل تاری دید، دوبینی، درد چشم یا از دست دادن قدرت بینایی علائمی است که با مشاهده آن ها باید سریعاً به پزشک متخصص چشم یا اپتومتریست مراجعه کرد.

درمان کنندگان اختلالات چشمی

پزشکان متخصص چشم و اپتومتریست ها هر دو می توانند درمان اختلالات چشمی را انجام دهند.

پزشک متخصص چشم فردی است که می تواند به تشخیص و درمان بیماری ها کمک کرده یا جراحی های درمانی برای بیماری های چشمی را انجام دهد. اپتومتریست ها نیز افرادی هستند که در مراقبت های چشمی و تشخیص حرفه ای بوده و می توانند آزمایشات مخصوص چشم انجام داده و این اختلالات بینایی را درمان کرده و بینایی فرد را بهبود ببخشند.

اگر فردی تصمیم دارد تا با داروهای بدون نیاز به نسخه وضعیت چشمی خود را بهبود ببخشد، باید به مسائل زیر دقت داشته باشد:

• آزمایشات چشمی شامل چه مواردی می شود.
• ساختار چشم به چه صورت است.
• علت اصلی به وجود آمدن اختلالات و علائم آن ها شامل چه مواردی است.
• چه بیماری ها و علائم چشمی را می توان با داروهای بدون نیاز به نسخه درمان کرد.
• انواع مراقبت های چشمی موجود در داروخانه ها که هیچ نیازی به تجویز دکتر ندارند و اینکه کدام یک برای درمان کدام علائم بهتر است.

ضربه به چشم

در صورت وارد شدن ضربه شدید به چشم، فرد باید سریعاً توسط چشم پزشک مورد معاینه قرار گرفته و وضعیت سلامتی چشم ها مورد ارزیابی قرار گیرد. ضربه چشم ممکن است باعث بروز خونریزی و پاره شدن رگ های چشم شده یا ساختار چشمی فرد را تغییر داده و باعث جدا شدن شبکیه شود. چنین شرایطی می تواند تا حد قابل توجهی بینایی فرد را با مشکل روبرو کند.

سایش قرنیه

• سایش معمولاً توسط ناخن یا دیگر اشیای خارجی اتفاق افتاده و در قرنیه یا بخش ملتحمه سایش ایجاد می کند.
• سایش موجب آسیب دیدن بافت سطحی چشم می شود.
• در صورت ایجاد سایش چشمی، احتمال بروز عفونت های باکتریایی و قارچی وجود دارد.

قرار گرفتن چشم در معرض مواد شیمیایی

قرار گرفتن در برابر مواد شیمایی ای مثل محلول های پاک کننده خانگی، یا اسپری های شیمایی نیز یکی از مشکلاتی است که بهتر است سریعاً توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرد، البته می توان در قدم اول برای درمان آن از آب یا دیگر شوینده ها برای پاکسازی ماده شیمیایی از سطح چشم و آسیب دیدن بیشتر چشم استفاده نمود.

کراتیت

• چنین التهابی ممکن است عفونی بوده (در نتیجه ویروس، باکتری، قارچ یا انگل ها به وجود آمده باشد) یا در اصل غیر عفونی باشد.
• علائم ابتلا به کراتیت شامل تاری دید، درد و فوتوبیا یا حساسیت بیش از حد به نور شود.
• گاهی اوقات این عارضه در نتیجه استفاده بیش از حد از لنزهای تماسی چشمی به وجود می آید.

تورم قرنیه

تورم قرنیه یا ادم شرایطی است که در آن آب اضافه در داخل قرنیه جمع می شود. ادم باعث بروز اختلالات بینایی ای مثل دیدن هاله در اطراف چراغ ها و روشنایی ها می شود. معمولاً تورم قرنیه ممکن است در نتیجه استفاده از لنزهای تماسی، ضربه، آسیب دیدن قرنیه در نتیجه عمل جراحی، فشار بیش از حد چشمی یا اختلال قرنیه ارثی به وجود آمده باشد.

برای درمان تورم قرنیه می تواند از قطره ها یا پماد های Hyperosmotic استفاده کرد اما درمان های دیگر حتماً باید توسط پزشک متخصص تجویز شود.

یوئیت

یوئیت التهابی است که در یووه آ یا لایه عروقی (شبکیه و دیگر ساختارهای در داخل چشم که شبکیه به آن متصل شده است). یوئیت ممکن است بدون هیچ علائم مشخص یا در نتیجه ضربه یا بیماری های التهابی موجود در بدن به وجود آمده باشد. علائم و نشانه های ابتلای فرد به یوئیت شامل درد، آب ریزش چشمی، حساسیت به نور و تاری دید می شود.

درمان یوئیت و دیگر علائم به صورت مستقیم انجام می شود.

گلوکوم حاد زاویه بسته

بیماری گلوکوم حاد زاویه بسته به علت انسداد سیستم تخلیه کننده مایعات از داخل چشم به وجود می آید. در نتیجه آب و مایعات در داخل چشم جمع شده و باعث افزایش فشار در داخل چشم می شود. بعضی از افراد پیش زمینه ابتلا به بیماری گلوکوم حاد زاویه بسته (angle-closure glaucoma) را دارند. اما به طور کلی احتمال ابتلا به این بیماری در افراد هایپروپیک (دوربین) بیشتر از دیگر افراد است. این اختلال ممکن است بعد از انجام آزمایش چشمی که در آن مردمک چشم گشاد شده یا در نتیجه مصرف داروهای خوراکی خاص به وجود بیاید.

علائم گلوکوم حاد زاویه بسته

علائم رایج این بیماری شامل سردرد یا چشم دردی است که با حالت تهوع و استفراغ همراه است. در این موارد معمولاً فرد دچار تاری دید نیز خواهد شد. اگر بعد از گشاد کردن مردمک چشم برای آزمایش چشم چنین علائمی به وجود آمد، احتمال ابتلای فرد به بیماری گلوکوم حاد زاویه بسته وجود دارد. بیشتر بیماران مبتلا به گلوکوم حاد زاویه بسته در یک چشم، ممکن است چشم دیگرشان نیز به این بیماری دچار شود. تنها راه درمان بیماری گلوکوم حاد زاویه بسته عمل جراحی است.

محصولات مراقبتی چشمی بدون نسخه

به طور کلی برای مراقبت و درمان بیماری های چشمی بدون نسخه، 8 نوع محصول وجود دارد که استفاده از آنها در بین مردم رایج است.

قطره های اشک مصنوعی

روان کننده ها (اشک های مصنوعی ساخته دسته بشر) بوده و محلولی بر پایه آب است که در صورت استفاده در داخل چشم، باعث مرطوب شدن چشم و افزایش اشک می شود. البته اشک های مصنوعی ویسکوزیتی (چسبندگی) متفاوتی داشته و می تواند جنبه درمانی یا متوقف کنندگی داشته باشد.

عوارض اشک های مصنوعی

البته بعضی از افراد بعد از استفاده از این محلول ها نسبت به نگهدارنده های موجود در این اشک های مصنوعی واکنش نشان داده و دچار علائمی مثل قرمزی، سوزش یا خارش چشم می شوند. البته انواع مختلفی از اشک مصنوعی نیز وجود دارد که (PF) بدون مواد نگهدارنده بوده و افراد دارای حساسیت چشمی می توانند از این نوع اشک های مصنوعی برای خشکی چشم خود استفاده کنند. اشک های مصنوعی معمولاً روزی 2 تا 5 بار برای کاهش علائم مورد استفاده قرار می گیرند.

پماد ها یا نرم کننده های اشک مصنوعی

پمادها نیز جزء روان کننده های پر کاربرد هستند. این محصولات معمولاً برپایه آب نبوده و دارای مواد تشکیل دهنده ای همانند وازلین ها هستند. یکی از مزایایی که پمادهای اشک مصنوعی نسبت به اشک های مصنوعی مایع دارند این است که مدت زمان بیشتری اثرگذار بوده و ماندگاری بیشتری دارند. استفاده از این پمادها بلافاصله باعث بروز تاری دید می شوند، در نتیجه بهتر است آن ها را پیش از خواب استفاده کنید.

شست و شو دهنده چشم ها

شست و شو دهنده چشم ها معمولاً برای پاکسازی یا شستشوی مواد باقی مانده بر روی چشم مورد استفاده قرار می گیرند. این محصولات از نظر میزان اسیدی بودن و غلظت الکترولیت موجود در آن متعادل شده و در نتیجه باعث تحریک چشم نخواهند شد. این شستشو دهنده ها به شکل مایع و قطره های چشمی در دسترس بوده و می توان از آنها به صورت روزانه استفاده کرد.

ممکن است حاوی بوریک اسید و سدیم بورات، سدیم فسفات یا سدیم هیدروکسید باشد تا خاصیت اسیدی بودن داشته باشد.

هایپر اسموتیک

هایپر اسموتیک ها برای درمان تورم و التهابات قرنیه مورد استفاده قرار می گیرند.

هایپر اسموتیک ها آب اضافه داخل قرنیه را خارج کرده و در نتیجه التهاب قرنیه را تا حد قابل توجهی کاهش می دهند. بسیاری از هایپر اسموتیک های بدون نیاز به نسخه حاوی سیدیم کلرید در غلظت های مختلف بوده و می تواند به شکل مایع یا محلول در اختیار مصرف کننده قرار گیرد. معمولاً محلول 2% هایپر اسموتیک احساس سوزش کمتری در مقایسه با محلول 5% آن در داخل چشم ایجاد کرده ولی از طرف دیگر قدرت تأثیر گذاری کمتری خواهد داشت.

اسکراب ها (لایه بردارها)

• اسکراب های پلک چشم معمولاً برای از بین بردن روغن ها، مواد اضافه یا افتادگی پوست همراه با التهابات پلکی مورد استفاده قرار می گیرد.
• اسکراب های صابونی باعث کف کردن پلک ها خواهند شد.

مواد ضد احتقان

معمولاً برای کوچک کردن رگ های خونی متورم شده در داخل چشم مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال در بیماری چشمی ملتحمه می توان از مواد ضد احتقان استفاده نمود. بیمارانی که در معرض ابتلا به گلوکومای زاویه بسته چشمی هستند باید با احتیاط بیشتری از مواد احتقان استفاده کنند زیرا استفاده از چنین موادی می تواند باعث بروز حمله مجدد این بیماری شود.

عوارض ضد احتقان ها

افرادی که دچار احتقان مکرر بوده و رگ های خونی شان حتی با مصرف مواد ضد احتقان هم گشاد می شود بهتر است در صورتی که بعد از 72 ساعت استفاده از این مواد علائم یا قرمزی شان کاهش نیافت، به کلی مصرف این داروها را کنار بگذارند. یکی از عوارض شایع این مواد، گشاد شدن مردمک چشم ها است. اگر مواد ضد احتقان از طریق چشم جذب بدن شود، ممکن است فشار خون فرد بالا برود البته این مورد نادر بوده و به ندرت اتفاق می افتد. اگرچه که بیماران با فشار خون بالا باید در مصرف این داروهای بدون نیاز به نسخه احتیاط کنند.

آنتی هیستامین ها (ضد حساسیت ها)

آنتی هیستامین های چشمی نیاز به نسخه نداشته و می توان آن ها را بدون تجویز پزشک خریداری نمود.

برای درمان گرفتگی ها (ملتحمه)، این آنتی هیستامین ها معمولا همراه با ضد احتقان های چشمی تجویز می شوند، خصوصا در مواردی که علت اصلی بروز این بیماری به خاطر حساسیت بوده باشد. عوارض جانبی مصرف آنتی هیستامین های خوراکی شامل آنتی هیستامین های چشمی نشده و تا کنون گزارشی مبنی بر بروز چنین عوارضی وجود نداشته است.

مصرف آنتی هیستامین ها به هیچ وجه برای افراد در خطر ابتلا به گلوکومای زاویه بسته چشمی توصیه نمی شود.

قطره های آلرژی جدید

• اخیراً قطره های چشمی نسل جدیدی برای درمان خارش های چشمی تولید شده است.
• قطره های چشمی نسل جدیدی را نیز می توان بدون نسخه از داروخانه ها تهیه کرد.

اختلالات چشمی شایع

اجسام خارجی در چشم

گرد و غبار، مژه، پرز یا دیگر اجسام خارجی ممکن است بر روی سطح چشم یا زیر پلک ها گرفتار شده و در آنجا ماندگار شوند. در مواقعی ای که این اجسام خارجی را نتوان با ناخن، آب یا محلول های شستشوی چشمی از داخل چشم خارج کرد فرد باید به پزشک مراجعه کند.

آسیب حرارتی به چشم

آسیب حرارتی شامل سوختگی چشم ها است.

قرار گرفتن در معرض اشعه UV خورشید در بیرون از منزل یکی از خفیف ترین انواع سوختگی چشمی است که ممکن است برای چشم ها اتفاق بیافتد. این عارضه معمولاً هر دو چشم را درگیر کرده و در صورت عدم درمان علائمی مثل درد، التهاب یا سوزش چشم ها بعد از 24 ساعت به سراغ فرد خواهد آمد. در این صورت بهتر است فرد سریعاً به چشم پزشک مراجعه کند.

آسیب شدید تر چشم ها مثل welder’s arc یا قرار گرفتن در معرض نور لامپ شدید نیاز به درمان دارند.

التهاب ملتحمه

باکتری، ویروس ها، قارچ ها و مواد حساسیت زا یا عوامل افزایش دهنده التهاب می تواند باعث التهاب palpebral  و bulbar چشم شود که به آن التهاب ملتحمه نیز می گویند. این التهاب باعث بزرگ تر شدن رگ های خونی در conjunctiva شده و موجب قرمزی چشم خواهد شد. گاهی اوقات ممکن است همراه با این التهابات فرد دچار خارش چشمی نیز بشود. ممکن است صبح ها بعد از بیدار شدن مژه ها به هم چسبیده باشد یا فرد شاهد خروج اشک یا خروج ترشحات از یک یا هر دو چشم باشد. احتقان و خارش ممکن است با استفاده از قطره های مرطوب کننده چشمی یا مواد ضد احتقان چشمی بهبود یابد.

علت اصلی بروز این عارضه باید حتماً توسط چشم پزشک درمان شود.

خشکی چشم

خشکی چشم معمولاً خودش را با قرمزی چشم همراه با احساس خشکی چشم نشان می دهد. البته گاهی اوقات برعکس این موضوع اتفاق افتاده و فرد در نتیجه خشکی چشم، دچار آّبریزش شدید چشمی می شود که این ریزش بیش از حد چشم در نتیجه تحریک و خشکی چشم است. خشکی چشم را با نام سندرم خشکی چشم (DES) یا KCS (keratoconjunctivitis sicca) نیز می شناسند که با بالا رفتن سن و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مثل آلودگی هوا، شایع تر می شود.

شیوع خشکی چشم

• عارضه خشکی چشم بیشتر در زنان شایع است.
• معمولاً علائم خشکی چشم در ارتفاعات و محیط های با رطوبت کم مثل هواپیما ها بیشتر هم می شود.
• خشکی چشم ممکن است با خشکی دهان یا دیگر بیماری های سیستم ایمنی بدن همراه باشد.

علت خشکی چشم

هیستامین ها، داروهای ضد افسردگی یا ادرار آور می توانند منجر به خشکی چشم شود.

خوشبختانه قطره های چشمی بدون نیاز به نسخه بسیاری برای درمان خشکی چشم وجود داشته و هرکدام دارای ترکیبات، پایداری و میزان مواد نگهدارنده خاصی است که باید در هنگام خرید به آنها دقت نمود. اگرچه که استفاده از چنین داروهایی برای بیشتر موارد خشکی چشم مناسب بوده و می تواند آنها را درمان کند ولی با این حال بهتر است با چشم پزشک در مورد استفاده از آن ها مشورت بگیرید.

گل مژه

گل مژه یک عارضه چشمی شایع است.

گل مژه به علت گرفتگی غدد موجود در داخل پلک ها رخ داده و باعث بروز التهاب پلک می شود. علائم اولیه گل مژه درد و برآمدگی پلک چشم است. گاهی اوقات تورم و برآمدگی چشمی بقدری است که دیگر فرد قادر به باز کردن چشم هایش نخواهد بود. بروز مکرر گل مژه ممکن است با آکنه روزاسه همراه باشد. درمان گل مژه معمولاً با کمپرس داغ صورت گرفته و فرد باید روزی چند بار این کار را تکرار کند. اما در صورتی که بعد از یک هفته گل مژه درمان نشد فرد بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کند.

گاهی اوقات برای درمان گل مژه نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی یا موضعی است.

شالازیون

• شالازیون شبیه به گل مژه بوده و در نتیجه گرفتگی یکی از غدد پلکی به وجود می آید.
• علائم شالازیون برآمدگی پلک ها است ولی فرد هیچ دردی را احساس نمی کند.
• در صورتی که شالازیون به خودی خود درمان نشود، فرد بهتر است با پزشک  مشورت کند.
• اگر این برآمدگی تومور نباشد، می توان آن را با استفاده از عمل جراحی برداشت.

مواد غیرفعال محصولات چشمی بدون نسخه

• بیشتر محصولات درمانی چشمی حاوی محتویاتی هستند که هیچ ارزش درمانی ای برای فرد ندارد.
• اگر فرد استفاده کننده نسبت به یکی از این محتویات حساسیت داشته باشد، فرد باید استفاده از آن را قطع کرده و کنار بگذارد.

Vehicles

• vehicle چشمی معمولاً برای افزایش چسبندگی (غلظت) محصول مورد استفاده قرار می گیرد.

این vehicle ها شامل:

• Dextran 70
• ژلاتین
• گلیسرین
• poloxamer 407
• پروپلین گیلکول

نگهدارنده ها

نگهدارنده ها معمولاً برای از بین بردن و محدود کردن رشد باکتری ها در داخل محصول مورد استفاده قرار می گیرند تا بتوان بارها از آن استفاده کرد. معمولاً برای پیشگیری از بروز حساسیت های چشمی بیشتر محصولات چشمی بدون استفاده از نگهدارنده ها تولید شده و در بسته بندی های کوچکتر به بازار عرضه می شوند تا تنها با یکبار مصرف دور انداخته شوند.

این نگهدارنده ها شامل:

• benzalkonium chloride (BAK)
• cetyplyridinium chloride
• chlorobutanol
• methylparaben
• سدیم بنزورات
• سوربیک اسید