دو نوع اصلی ویتامین k وجود دارد. ویتامین K1 (فیلوکلینون) از گیاهان به ویژه سبزیجات سبز برگ، مانند اسفناج و کلم حاصل می شود. ویتامین K2 (منوکینون) به طور طبیعی در دستگاه روده تولید شده و مشابه با K1 عمل می کند. فیلوکلینون، که به عنوان ویتامین K1 نیز شناخته می شود، هنگامی که سبزیجات را می خورید، باکتری های موجود در روده بزرگ آن را به فرم ذخیره سازی آن، ویتامین K2 تبدیل می کنند. در روده کوچک جذب می شود و در بافت چربی و کبد ذخیره می شود.
این ویتامین نقش مهمی در انعقاد خون دارد، که به ویتامین لخته شدن خون معروف تر است. لخته شدن فرایندی است که به جلوگیری از خون ریزی بیش از حد در داخل و خارج بدن کمک می کند. بدن به این ویتامین نیاز دارد تا پروتئین هایی را که در طی فرآیند لخته شدن به کار می روند را تولید کند. در هنگام کمبود، بدن به اندازه کافی از پروتئین های موثر در انعقاد خون استفاده نمی کند. نشانه‌ی نقص ویتامین کا خون ریزی بیش از حد است. دانشمندان همچنین بر این باورند که این ویتامین به رشد و سالم ماندن استخوان ها کمک می کند.
کمبود ویتامین کا در بزرگسالان نادر است زیرا بسیاری از غذاهایی که می خوریم حاوی مقادیر کافی K1 هستند و بدن K2 را به تنهایی تولید می کند. بدن در بازیافت ویتامین کا موجود در بدن عملکرد خوبی دارد. با این وجود، برخی شرایط و برخی از داروها می توانند در جذب و ایجاد ویتامین کا اختلال ایجاد کنند و باعث کمبود شوند. کمبود ویتامین کا در نوزادان بسیار شایع است. کمبود ویتامین k در نوزادان باعث خون ریزی می گردد،که بیماری خون ریزی ناشی از کمبود ویتامین، VKDB نامیده می شود.
فواید سلامتی ویتامین K
مصرف کافی توصیه شده برای ویتامین کا (Vit K)به سن و جنس شما بستگی دارد.
Vit K به روش های مختلف برای بدن مفید است.
سلامت استخوان: به نظر می رسد بین کمبود Vit K و پوکی استخوان ارتباط وجود دارد.
مطالعات متعددی نشان داده اند كه Vit K از حفظ استخوان های قوی حمایت می كند، تراكم استخوان را بهبود می بخشد و خطر شکستگی را كاهش می دهد.
سلامت شناختی: افزایش سطح ویتامین کا در خون با افزایش حافظه در افراد مسن مرتبط است.
در یک مطالعه، افراد سالم بالای 70 سال با بالاترین سطح ویتامین K1 خون بالاترین عملکرد حافظه کلامی را داشتند.
سلامت قلب: Vit K ممکن است فشار خون را کاهش دهد و از بروز بیماری های قلبی جلوگیری کند.
مصرف کافی Vit K باعث کاهش خطر سکته مغزی می شود.
علائم کمبود ویتامین K
علائم اصلی کمبود ویتامین کا، خون ریزی بیش از حد است. به خاطر داشته باشید که خون ریزی حتی در مناطقی غیر از محل برش یا زخم ممکن است رخ دهد.
خون ریزی ممکن است به گونه های مختلف آشکار باشد:
- کبودی بدن
- مدفوع تیره رنگ و خونین
- خون ریزی ناگهانی مغزی
- خون ریزی در غشاهای مخاطی برای مثال خون ریزی در لب ها و بینی و چشم و دستگاه تناسلی
- لخته های کوچک خون در زیر ناخن
- اگر کودک ختنه شود، خون ریزی در آلت تناسلی
- خون ریزی از ناحیه ای که بند ناف برداشته شده است
- خون ریزی در پوست، بینی، دستگاه گوارش یا مناطق دیگر
- در نوزادان، پزشکان ممکن است علائم زیر را در کمبود ویتامین K مشاهده کنند.
عوامل خطر کمبود ویتامین K
اگرچه کمبود Vit K در بزرگسالان شایع نیست، در صورتی که افراد خاص در معرض خطر بیشتری قرار می گیرند از جمله:
- مصرف کنندگان ضد انعقاد کننده های خون
ضد انعقاد کننده های کومارین در تولید پروتئین های موثر در لخته شدن خون دخالت می کنند.
- مصرف آنتی بیوتیک
برخی از آنتی بیوتیک ها باعث می شوند بدن ویتامین K کمتری تولید کند و برخی آنتی بیوتیک ها ممکن است باعث شوند ویتامین K در بدن کمتر مؤثر باشد.
- شرایطی که بدن چربی را به درستی جذب نکند (سوء جذب چربی)
سوء جذب چربی منجر به کمبود ویتامین K ممکن است در افراد مبتلا به بیماری سلیاک، فیبروز کیستیک، اختلال در روده یا مجاری صفراوی (کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی) و کسانی که جراحی روده انجام داده اند دیده شود.
به دلایل مختلف نوزادان تازه متولد شده در معرض خطر کمبود ویتامین K هستند:
- شیر مادر از نظر ویتامین K بسیار کم است.
- ویتامین K به خوبی از جفت مادر به نوزاد خود منتقل نمی شود.
- کبد یک نوزاد تازه متولد شده از ویتامین K به طور مؤثر استفاده نمی کند.
- در چند روز اول زندگی، نوزادان به تنهایی ویتامین K2 تولید نمی کنند.
عوارض ویتامین K
هیچ حد بالایی قابل تحمل برای ویتامین K مشخص نشده است.
مسمومیت با ویتامین K که از خوردن غذاهای حاوی ویتامین K ناشی شود نادر و بعید است.
با این وجود، مصرف هر نوع مکمل ویتامین K می تواند منجر به مسمومیت شود.
ویتامین کا می تواند با چندین داروی متداول، از جمله رقیق کننده خون، ضد تشنج، آنتی بیوتیک، داروهای کاهش دهنده کلسترول و داروهای کاهش وزن تداخل ایجاد کند. کسی که هرکدام از داروها را مصرف می کند، باید در مورد میزان مصرف این ویتامین با پزشک خود مشورت کند.
از رقیق کننده های خون برای جلوگیری از لخته شدن خون مضر که ممکن است جریان خون به مغز یا قلب را مسدود کند استفاده می شود. آن ها با کاهش یا تأخیر در توانایی لخته شدن ویتامین K عمل می کنند. افزایش یا کاهش ناگهانی مصرف این ویتامین می تواند در تأثیر داروها اختلال ایجاد کند. ثابت نگه داشتن ویتامین K در روز می تواند از بروز این گونه مشکلات جلوگیری کند.
ضد تشنج ها اگر در دوران بارداری یا در هنگام شیردهی مصرف شوند، می توانند خطر کمبود ویتامین K را در جنین یا یک نوزاد افزایش دهند.
داروهای کاهش دهنده کلسترول در جذب چربی اختلال ایجاد می کنند. چربی رژیم غذایی برای جذب ویتامین K ضروری است، بنابراین افرادی که داروهای کاهش دهنده کلسترول در جذب چربی را مصرف می کنند احتمال کمبود بیشتری از این نوع ویتامین دارند. بهترین راه برای اطمینان از داشتن مواد مغذی کافی بدن، مصرف یک رژیم غذایی متعادل، میوه و سبزیجات فراوان است. مکمل ها فقط باید در صورت کمبود و سپس تحت نظارت پزشکی استفاده شوند.
تشخیص کمبود ویتامین K
ابتدا باید پزشک از تاریخچه پزشکی شما آگاهی داشته باشد تا بفهمد آیا شما در معرض کمبود ویتامین K هستید یا نیستید.
به احتمال زیاد پزشک شما آزمایش انعقادی بنام تست پروترومبین (PT) را انجام می دهد تا ببیند آیا کمبود این ویتامین باعث علائم شما می شود یا نمی شود. تست پروترومبین یک آزمایش خون است که مدت زمان لخته شدن خون را اندازه می گیرد.
یک پرستار یا تکنسین آزمایشگاه، با استفاده از یک سوزن کوچک نمونه خون را می گیرد. آن ها سپس مواد شیمیایی را به نمونه اضافه می کنند تا ببینند چگونه واکنش نشان می دهد. خون معمولاً حدود 11 تا 13.5 ثانیه طول می کشد تا لخته شود. اگر خون برای لخته شدن به زمان بیشتری نیاز داشته باشد، پزشک ممکن است تشخیص دهد که شما کمبود ویتامین K دارید.
آزمایشگاه همچنین ممکن است نتایج را با روشی متفاوت و با اندازه گیری نسبت نرمال بین المللی (INR) بررسی کند. INR معمولی در حدود 0.9 تا 1.1 است.
پیشگیری کمبود ویتامین K
مقدار مشخصی از این ویتامین برای مصرف روزانه وجود ندارد.
طور متوسط روزانه، متخصصان تغذیه 120 میکروگرم برای مردان و 90 میکروگرم برای زنان کافی می دانند.
بعضی از غذاها از جمله سبزیجات سبز برگ دارای ویتامین K بسیار سرشار هستند و در یک وعده تمام نیازهای شما را برطرف می کند.
افرادی که دارای سوء جذب چربی هستند و افرادی که وارفارین و ضد انعقاد دهنده های مشابه مصرف می کنند، باید در مورد مصرف مکمل ویتامین K و نظارت بر سطح آن ها با پزشکان خود مشورت کنند.
پیش آگهی کمبود ویتامین K
در صورت عدم درمان در بزرگسالان، کمبود ویتامین K می تواند منجر به خون ریزی بیش از حد و خطرناک شود. اما تقریباً در همه موارد، کمبود ویتامین K قابل درمان است.
در نوزادانی که VKDB یا خون ریزی ناشی از کمبود این ویتامین دارند اگر به سرعت شناسایی و تحت درمان قرار گیرند، پیش آگهی خوبی دارند.
اما اگر خون ریزی داخل جمجمه بیش از حد طولانی بماند یادرمان نشود، ممکن است آسیب مغزی یا مرگ رخ دهد.
درمان کمبود ویتامین K
برای کمبود ویتامین K، از داروی خوراکی برای درمان استفاده می شود.
پزشک یا پرستار نیز ممکن است دارو را در زیر پوست تزریق کنند.
دوز مصرفی برای بزرگسالان بین 1 تا 25 میلی گرم (میلی گرم) است.
پزشکان برای کسی که داروی ضد انعقاد خون مصرف می کند، دوز کمتر را تجویز می کنند.
به طور معمول دوز مورد نیاز در حدود 1 تا 10 میلی گرم است که برای جلوگیری از عارضه ناشی از ضد انعقاد خون در تولید ویتامین K بدن است.
آكادمي نوزادان توصيه مي كند كه نوزادان هنگام تولد يك شات 0.5 تا 1 ميلي گرم ويتامين K1 داشته باشند. اگر مادر داروهای ضد انعقاد یا داروهای ضد تشنج مصرف کرده باشد، ممکن است دوز بالاتری لازم باشد.
منابع غذایی ویتامین کا
ویتامین K1 به میزان زیادی در سبزیجات سبز برگ مانند کلم و لوبیا مشاهده می شود.
منابع دیگر شامل روغن های گیاهی و برخی میوه ها می باشد.
منابع منانوکین یا K2 شامل گوشت، محصولات لبنی، تخم مرغ و دانه های سویا تخمیر شده می باشد.
برخی از منابع غذایی حاوی این ویتامین عبارتند از:
- یک تخم مرغ آب پز حاوی 4 میکروگرم است.
- یک نصف فنجان انگور حاوی 11 میکروگرم است.
- یک فنجان اسفناج خام حاوی 145 میکروگرم است.
- 10 جوانه جعفری حاوی 90 میکروگرم (میلی گرم) است.
- 1 قاشق غذاخوری روغن سویا حاوی 25 میکروگرم است.
- یک وعده نیم لیوان سبزیجات یخ زده و آب پز حاوی 530 میکروگرم است.
چربی های رژیمی جذب ویتامین کا را تقویت می کند، بنابراین یک سالاد از اسفناج آغشته به روغن زیتون هم ویتامین کا را تأمین می کند و هم به بدن در جذب آن کمک می کند.
آخرین دیدگاه‌ها