ویتامین آ (Vitamin A) یک ماده غذایی محلول در چربی است که نقش اساسی در بدن دارد. به طور طبیعی ویتامین آ هم در غذاهایی که می خورید وجود دارد و هم از طریق مکمل ها نیز قابل دریافت است. ویتامین آ، اصطلاح عمومی برای گروهی از ترکیبات محلول در چربی است که در غذاهای حیوانی و گیاهی یافت می شود.
عملکردهای ویتامین آ
نقش ویتامین آ در سیستم ایمنی و بینایی
ویتامین آ برای سلامتی، رشد سلول، عملکرد سیستم ایمنی، رشد جنین و بینایی لازم و ضروری می باشد.شاید یکی از بهترین عملکردهای ویتامین آ، نقش آن در بینایی و سلامت چشم باشد که به محافظت قرنیه و ملتحمه کمک می کند. مصرف کافی این ویتامین در رژیم غذایی به محافظت در برابر برخی از بیماری های چشم مانند تخریب ماکولا وابسته به سن (AMD) کمک کرده و خطر ابتلا به این بیماری را تا 25٪ کاهش دهد.
نقش ویتامین آ در بافت های سطحی و پوششی
ویتامین آ به حفظ بافت های سطحی و پوششی مانند پوست، روده ها، ریه ها، مثانه و گوش داخلی شما کمک می کند. این ویتامین در سلامت سلول های پوست، تولید مثل مرد و زن و رشد جنین نقش دارد.
کاروتنوئید ها پیش ساز ویتامین آ هستند و خاصیت آنتی اکسیدانی دارند که با رادیکال های آزاد مبارزه می کنند. رادیکال های آزاد موادی هستند که باعث تسریع در روند پیری و همچنین ایجاد بیماری های خود ایمنی و زمینه ساز سرطان ها می گردد. رژیم های غذایی حاوی کاروتنوئید ها باعث کاهش ریسک بسیاری از بیماری های قلبی، سرطان ریه و دیابت می شود. از این گذشته، مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهد که رتینوئیدها ممکن است رشد برخی از سلول های سرطانی را در بافتهایی مانند مثانه، پستان و تخمدان را مهار کنند.
ویتامین آ برای تولید مثل مرد و زن ضروری است زیرا در رشد اسپرم و تخمک نقش دارد. همچنین برای سلامتی جفت، رشد و نگهداری بافت جنین و رشد جنین بسیار مهم است.
ویتامین آ با تحریک پاسخ هایی بدن دربرابر بیماری ها و عفونت ها و ایجاد سلول های خاص بر ایمنی بدن تأثیر می گذارد. کمبود این ماده مغذی منجر به افزایش سطح مولکول های ضد التهابی و کاهش پاسخ سیستم ایمنی و عملکرد آن می شوند.
نقش ویتامین آ در کاهش ابتلا به آکنه
-
ویتامین آ خطر ابتلا به آکنه را کاهش می دهد.مبتلایان به آکنه، لکه های دردناک و جوش های سر سیاه را دارند که بیشتر در صورت، پشت و قفسه سینه به وجود میاید.
لکه ها هنگامی اتفاق می افتد که غدد چربی با پوست مرده و روغن ها احاطه شوند. غده ها در ریشه های موی شما یافت می شوند و ماده روغنی و مومی تولید می کنند که پوست شما را ضد آب نگه می دارد. اگرچه لکه ها از نظر جسمی بی ضرر هستند، ممکن است آکنه تأثیر جدی بر سلامت روان افراد داشته باشد و منجر به عزت نفس پایین، اضطراب و افسردگی شود چون روی ظاهر و زیبایی فرد تاثیر بسزایی دارند.
برخی از داروهای مشتق شده از این ویتامین برای آکنه اکنون با یک نسخه در دسترس هستند.
نقش ویتامین آ، در سلامت استخوان
مهمترین مواد مغذی مورد نیاز برای حفظ استخوان های سالم در سن بلوغ، پروتئین، کلسیم و ویتامین D می باشد.
با این حال، خوردن Vitamin A به اندازه کافی برای رشد و توسعه مناسب استخوان نیز ضروری است و کمبود این ویتامین با ضعف استخوان ها مرتبط است. در حقیقت، افرادی که سطح ویتامین آ خون پایین تری دارند، در معرض خطر بیشتری برای شکستگی استخوان نسبت به افرادی که دارای سطح ویتامین آ طبیعی هستند می باشند.
کمبود ویتامین آ
کمبود Vitamin A می تواند منجر به کوری، افزایش خطر عفونت، عوارض حاملگی و مشکلات پوستی شود.
اگر چه Vitamin A در کشورهای توسعه یافته بسیار نادر است، اما در کشورهای در حال توسعه رایج است، زیرا این جمعیت ممکن است دسترسی محدود به منابع غذایی این ویتامین داشته باشند.
- علت اصلی نابینایی قابل پیشگیری در کودکان
- افزایش شدت و خطر مرگ ناشی از عفونت هایی مانند سرخک و اسهال
- افزایش خطر کم خونی و مرگ در زنان باردار
- کندی رشد و نمو جنین
- ضایعات پوستي مانند هيپركراتوز و آكنه
گروه های خاصی مانند نوزادان نارس، مبتلایان به فیبروز کیستیک و زنان باردار یا شیرده در کشورهای در حال توسعه بیشتر در معرض خطر کمبود Vitamin A هستند.
منابع غذایی ویتامین آ
دو نوع ویتامین آ در مواد غذایی وجود دارد.
ویتامین آ از پیش تنظیم شده یا رتینول و استرهای رتینیل: به طور انحصاری در محصولات حیوانی مانند لبنیات، جگر و ماهی وجود دارد.
کاروتنوئیدهای پیش ساز ویتامین آ: غذاهای گیاهی مانند میوه ها، سبزیجات و روغن ها سرشار از کاروتنوئیدهای پیش ساز این ویتامین هستند.
توانایی بدن شما در تبدیل مؤثر کاروتنوئیدها، از جمله بتاکاروتن، به ویتامین آ فعال به عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، رژیم غذایی، سلامت عمومی و مصرف برخی داروها بستگی دارد. به همین دلیل، کسانی که رژیم های غذایی گیاهی را مصرف می کنند (بخصوص گیاهخواران) باید نسبت به دریافت غذاهای سرشار از کاروتنوئید اقدام کنند.
برای استفاده از هر دو نوع ویتامین آ، بدن باید هر دو نوع را به اسید شبکیه یا رتینوئیک اسید، یعنی اشکال فعال این ویتامین تبدیل کند.
از آنجا که این ویتامین محلول در چربی است، برای استفاده بعدی در بافت چربی بدن ذخیره می شود.
بیشتر ویتامین آ در بدن شما به شکل استرهای رتیل استر در کبد نگهداری می شود.
غذاهایی که بالاترین ویتامین آ از قبل تولید شده دارند:
- زرده تخم مرغ
- جگر گاو
- کره
- جگر مرغ
- ماهی سالمون
- پنیر چدار
- ماهی قزل آلا
غذاهای سرشار از پیش ساز ویتامین آ کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن:
- سیب زمینی های شیرین
- كدو حلوايي
- هویج
- اسفناج
- کلم
- فلفل قرمز
- کدو حلوایی
توصیه ها در مسمومیت ویتامین آ
همانطور که کمبود ویتامین آ می تواند بر سلامتی تأثیر منفی بگذارد، مصرف زیاد آن نیز می تواند خطرناک باشد.
مقدار روزانه توصیه شده (RDA) برای Vitamin A به ترتیب 900 میکروگرم در مردان و 700 میکروگرم در روز برای زنان می باشد.
اگر چه امکان استفاده بیش از حد Vitamin A از پیش ساخته شده از طریق منابع حیوانی مانند جگر وجود دارد، سمیت بیشتر به مصرف بیش از حد مکمل و درمان با داروهای خاص، مرتبط است. از آنجا که Vitamin A محلول در چربی است، در بدن شما ذخیره می شود و با گذشت زمان می تواند افزایش یافته و به سطحی ناسالم برسد. مصرف بیش از حد Vitamin A می تواند عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد و حتی اگر در دوزهای بسیار زیاد مصرف شود، کشنده باشد. مسمومیت حاد Vitamin A در مدت زمان کوتاهی اتفاق می افتد که مقدار بسیار زیاد Vitamin A مصرف شود، در حالی که مسمومیت مزمن هنگامی رخ می دهد که دوزهای بیش از 10 برابر مکمل ها در طی مدت زمان طولانی تر مصرف شوند.
شایع ترین عوارض جانبی مسمومیت ویتامین آ مزمن یا هیپر ویتامینوز A:
- اختلالات بینایی
- درد مفاصل و استخوان
- اشتهای ضعیف
- تهوع و استفراغ
- حساسیت به نور خورشید
- ریزش مو
- سردرد
- پوست خشک
- آسیب کبدی
- زردی
- تاخیر در رشد
- کاهش اشتها
- گیجی
- خارش پوست
مسمومیت حاد Vitamin A با علائم شدیدتری از جمله آسیب کبدی، افزایش فشار جمجمه و حتی مرگ همراه است. علاوه بر این، این مسمویت می تواند بر سلامت مادر و جنین تأثیر منفی بگذارد و منجر به نقص عضو در هنگام تولد شود.
برای پیشگیری از مسمومیت، از مکمل های Vitamin A با دوز زیاد خودداری کنید.
مصرف زیاد کاروتنوئیدهای رژیم غذایی باعث مسومیت نمی شود، اگرچه مطالعات،مصرف مکمل های بتاکاروتن را با افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه و بیماری های قلبی در افراد سیگاری مرتبط می سازند.
علائم کمبود ویتامین آ
1.خشکی پوست
ویتامین آ نقش مهمی در ترمیم پوست دارد و به مبارزه با التهاب کمک می کند.
کمبود این ماده مغذی می تواند منجر به شرایط التهابی پوست، اگزما و سایر مشکلات پوستی شود.
اگزما شرایطی است که باعث خشکی، خارش و التهاب پوست می شود.
2.خشکی چشم
مشکلات چشم برخی از شناخته شده ترین مسائل مربوط به کمبود ویتامین آ است.
در موارد شدید، کمبود ویتامین می تواند منجر به نابینایی کامل یا اختلال قرنیه با علائمی به نام لکه های بیتوت شود.
خشکی چشم یا عدم توانایی در ایجاد اشک، اولین علائم کمبود Vitamin A است. مکمل Vitamin A می تواند این وضعیت را بهبود بخشد.
3.شب کوری
کمبود شدید Vitamin A می تواند منجر به شب کوری شود.
با توجه به وسعت این مشکل، متخصصان بهداشت تلاش کرده اند سطح Vitamin A را در افراد در معرض خطر شب کوری بهبود بخشند.
4. ناباروری در مردان و زنان
Vitamin A برای تولید مثل در مردان و زنان و همچنین رشد مناسب در نوزادان ضروری است.
کمبود Vitamin A در سقط جنین هم موثر می باشد.
مطالعه ای که سطح خون مواد مغذی مختلف را در زنانی که دچار سقط مکرر شده بودند، تجزیه و تحلیل کرد، نشان داد که آن ها کمبود Vitamin A دارند.
5.تاخیر در رشد
کودکانی که به اندازه کافی ویتامین آ دریافت نمی کنند ممکن است تاخیر رشد را تجربه کنند. این بدان دلیل است که ویتامین آ برای رشد مناسب بدن ضروری است.
با این حال، یک بررسی از مطالعات نشان داد که مکمل Vitamin A در ترکیب با سایر مواد مغذی ممکن است تأثیر بیشتری در رشد نسبت به مکمل Vitamin A به تنهایی داشته باشد.
6.عفونت های گلو و قفسه سینه
عفونت های مکرر به خصوص در گلو یا قفسه سینه ممکن است نشانه کمبود Vitamin A باشد.
مکمل های Vitamin A ممکن است به عفونت های دستگاه تنفسی کمک کند، اما نتایج تحقیقات متفاوت است.
از طرف دیگر، بررسی های انجام شده در کودکان نشان داد که مکمل های Vitamin A ممکن است 8٪ خطر ابتلا به عفونت گلو و قفسه سینه را افزایش دهد. محققان پیشنهاد کردند که مکمل ها فقط باید برای کسانی که کمبود واقعی دارند تجویز شود. مکمل های Vitamin A ممکن است کودکان کم وزن را در برابر عفونت ها محافظت کند اما خطر ابتلا به عفونت را در گروه های دیگر افزایش می دهد.
آخرین دیدگاه‌ها