کمبود ویتامین B3 یا نیاسین، می تواند مشکلات زیادی در بدن ایجاد کرده و در برخی موارد منجر به بیماری به نام پلاگر شود. این ویتامین نقشی اساسی در سلامت پوست و هضم غذا دارد و بر روی عملکرد بیش از 200 آنزیم در بدن اثر می گذارد.
ویتامین B3 ترکیبی از دو ماده شیمیایی اسید نیکوتینیک و نیکوتین آمید است. بدن این مواد شیمیایی را تجزیه کرده و دو ماده شیمیایی اضافی مانند NAD و NADP تولید می کند.
NAD و NADP در انواع واکنش های شیمیایی داخل بدن نقش دارند و همچنین در متابولیسم سلول های بدن نقش موثری ایفاء می کنند؛ بنابراین، افرادی که ویتامین B3 کافی دریافت نمی کنند، ممکن است که تعداد زیادی از مشکلات از جزئی تا خطرناک را تجربه کنند.
- بدن نمی تواند ویتامین B3 بسازد.
- گوشت ها و مواد غذایی پایه گوشت مانند سویا، غنی ترین منابع ویتامین B3 هستند.
- ویتامین B3 یک ویتامین محلول در آب است، به این معنی که بدن نمی تواند آن را ذخیره کند.
- بلغور جو دوسر، غلات سبوس دار، شیر سویا و غلات جوانه گندم مواد غذایی سرشار از ویتامین B3 هستند.
- افراد با کمبود ویتامین B3 به مصرف مکمل های ویتامین B3 نیاز دارند. بدن روزانه چه مقدار ویتامین B3 نیاز دارند.
بدن به چه میزان ویتامین B3 نیاز دارد؟
میزان مصرف مورد نیاز روزانه ویتامین بسته به سن، جنس، سابقه کمبود ویتامین B متفاوت است. مصرف ویتامین B3 در معادل نیاسین (NE) اندازه گیری می شود.
برای اکثر افراد، دستورالعمل های زیر برای مصرف روزانه از کمبود این ویتامین جلوگیری می کند:
- نوزادان 0-6 ماه: 2 NE
- نوزادان 7-12 ماه: 4 NE
- کودکان 1-3 سال: 6 NE
- کودکان 4-8 ساله: 8 NE
- نوجوانان 9-13 ساله: 12 NE
- نوجوانان 14-18 ساله: 16 NE برای پسران؛ و ۱۴ NE برای دختران
- بزرگسالان 19 سال به بالا: 16 NE برای مردان و ۱۴NE برای زنان
- زنان در دوران بارداری: 18 NE
- زنان در دوران شیردهی: 17 NE
منابع ویتامین B3 کدامند؟
تعداد زیادی از غذاها غنی از نیاسین است، از جمله:
- قارچ: ۶ NE در هر فنجان
- پنیر دلمه: 5-6 NE در هر فنجان
- شیر سویا: 3 NE در هر فنجان
- کبد: 10-17 NE در هر وعده 2 اونس
- دانه کدو تنبل: 8 NE در هر فنجان
- نخود چشم سیاه: 3 NE در هر فنجان
- همبرگر سویا: 10 NE در هر وعده 2 لیتر
- غلات جوانه گندم برشته: 4 NE در هر فنجان
- بلغور جو دوسر پخته شده: 3-5 NE در هر فنجان
- ماهی تن پخته یا کنسرو شده: 10-20 NE در هر 2 پیمانه
- سیب زمینی پخته: 3-4 NE در هر سیب زمینی متوسط
- غلات 100 درصد سبوس دار: 3-6 NE در هر وعده 30 گرم
اگرچه بدن خودش نمی تواند ویتامین B3 را بسازد، اما توانایی این را دارد که اسید آمینه ای به نام تریپتوفان را به ویتامین B3 تبدیل کند. غذاهای غنی از تریپتوفان مانند گوشت بوقلمون و تخم مرغ نیز حاوی مقدار زیادی ویتامین B3 هستند، بنابراین گنجاندن این غذاها در رژیم غذایی می تواند از کمبود ویتامین B3 جلوگیری کند.
علائم کمبود ویتامین B3 چیست؟
قرمز شدن پوست، التهاب و تحریک پذیری آن می تواند نشانه کمبود ویتامین B3 خفیف باشد. کمبود شدید ویتامین B3 باعث ایجاد بیماری به نام پلاگر می شود. پلاگر بر روی پوست، سیستم عصبی، دستگاه گوارش و غشاهای مخاطی مانند چشم و بینی تأثیر می گذارد. سایرعلائم پلاگر، عبارتند از:
- درد و سوزش در گلو، قفسه سینه یا معده
- درد گوارشی، التهاب، استفراغ، حالت تهوع، اسهال و یبوست
- کمبود ویتامین در روده برخی از افراد زخم هایی ایجاد می کند که باعث اسهال خونی می شود.
- تغییر در شخصیت و سلامت روان، از جمله قطع ارتباط با واقعیت (روان پریشی، گیجی، مشکلات حافظه، افسردگی و پارانویا). گاهی اوقات، احتمال دارد این علائم به اشتباه بیماری روانی تشخیص داده شود.
- ضایعات متقارن در دو طرف بدن. ضایعات بیشتر در نقاط فشار و مناطقی از پوست که دربیشتر معرض آفتاب هستند، دیده می شوند. برخی از افراد دچار ضایعاتی می شوند که کل دست ها یا پاهای آنها را تحت تاثیر قرار می هد.
- ضایعاتی به شکل پروانه در صورت، یا گردنبندی. در این وضعیت ضایعاتی اطراف گردن که پس از گذشت مدت زمان طولانی در معرض آفتاب ایجاد می شوند.
- درد، التهاب و تحریک دهان یا سایر غشاهای مخاطی، مانند واژن یا مجرای ادرار. کمبود شدید این ویتامین می تواند باعث قرمز شدن یا التهاب زبان شود. برخی از افراد زیر زبان یا لب های خود دچار زخم می شوند.
کمبود ویتامین B3 احتمال دارد در موارد خفیف، باعث علائمی در پوست، سیستم عصبی، دستگاه گوارش یا غشاهای مخاطی شود. این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- سردرد
- سر گیجه
- مشکلات گوارشی
- گردش ضعیف خون
- پوست تحریک شده یا قرمز
- تغییر در تفکر یا توانایی تمرکز
- مسائل خلقی، مانند اضطراب یا افسردگی
برخی بررسی ها همچنین مصرف نیاسین را با افزایش خطر سرطان، به ویژه در زنان مربوط دانسته اند. تغییر در مصرف نیاسین، چه مصرف زیاد یا کم، می تواند بر روی رشد سلول ها، سوخت رسانی و باروری تأثیر بگذارد. با گذشت زمان، این شرایط می تواند باعث تغییرات سلولی شده و منجر به سرطان شود.
علت کمبود ویتامین B3 چیست؟
کمبود ویتامین B3 بر اساس علت اصلی آن به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می شود:
- زمانی که فرد به اندازه کافی ویتامین B3 یا تریپتوفان مصرف نکند، کمبود آن می تواند منجر به نوع کمبود اولیه این ویتامین می شود. افرادی که رژیم غذایی سالمی را رعایت می کنند و رژیم های غذایی تنوعی دارند، معمولاً در معرض کمبود اولیه ویتامین B3 قرار ندارند.
- کمبود ثانویه ویتامین B3 زمانی در اثر یک بیماری دیگر مانند اسهال، بیماری کبدی یا اعتیاد به الکل ایجاد می شود.
کمبود ویتامین B3 چگونه درمان می شود؟
تامین ویتامین B3 از یک رژیم غذایی متنوع، مناسب ترین راه برای جبران کمبود این ویتامین است؛ زیرا مصرف مکمل ها برای جبران این ویتامین می تواند منجر به بروز عوارض جانبی شود.
افرادی که نگران کمبود ویتامین B3 هستند اما علائم قابل توجهی ندارند، می توانند کمبود آن را با تغییرات در رژیم غذایی خود درمان کنند.
مصرف بیش از حد نیاسین چه عوارضی دارد؟
مصرف نیاسین به مقدار موجود در غذا هیچ خطری ندارد اما مصرف بیش از حد نیاسین می تواند منجر به بروز برخی عوارض جانبی از جمله حالت تهوع، استفراغ و سمیت کبدی شود.
برخی از رایج ترین عوارض جانبی مکمل های نیاسین، عبارتند از:
- نقرس: نیاسین می تواند سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهد و منجر به نقرس شود.
- آسیب کبدی: درمان طولانی مدت نیاسین برای کلسترول ممکن است باعث آسیب کبدی شود.
- تحریک و تهوع معده: حالت تهوع، استفراغ و تحریک معده می تواند در صورت مصرف بیش از حد این ویتامین رخ دهد.
- سلامت چشم: یک عارضه جانبی نادر مصرف بیش از حد این ویتامین، تاری دید و اثرات منفی بر روی سلامت چشم شود.
- کنترل قند خون: دوزهای زیاد نیاسین 3 تا 9 گرم در روز با اختلال در کنترل قند خون در استفاده کوتاه مدت و طولانی مدت ارتباط دارد.
- گرگرفتگی: مکمل های اسید نیکوتینیک ممکن است باعث برافروختگی صورت، قفسه سینه یا گردن شود که نتیجه گشاد شدن رگ های خونی است. علاوه بر آن، مصرف بیش از حد این ویتامین می تواند منجر به احساس سوزن سوزن شدن اندام ها، احساس سوزش یا درد داشته شود.
بدن مبتلایان به بیماری کلیوی ممکن است نیاسین زیادی را ذخیره کند؛ بنابراین مصرف مکمل های ویتامین B3 باید با مشورت پزشک انجام شود.
وقتی کمبود آنقدر شدید باشد که باعث ایجاد بیماری پلاگر شود، فقط مصرف بیشتر ویتامین B3 کافی نیست. پزشکان ترجیح می دهند کمبود نیاسین را با مکمل های نیکوتین آمید درمان کنند. دوز مناسب مکمل ها 250-500 میلی گرم در روز است. عوارض جانبی آنها احتمال دارد باعث ایجاد خارش یا سوزش در پوست شود.
به طور خاص، مکمل های نیاسین ممکن است برای افرادی که دارای کلسترول بالا و عوامل خطر بیماری قلبی هستند، توصیه شود اما آنها نمی توانند استاتین مصرف کنند. از آنجا که مقادیر زیاد مکمل های این ویتامین عوارض جانبی زیادی دارد، قبل از مصرف نیاسین به عنوان بخشی از مکمل ها، با پزشک خود مشورت کنید.
چه موقع باید با پزشک تماس بگیریم؟
هرکسی که علائم کمبود ویتامین B3 را تجربه می کند باید با پزشک خود تماس بگیرد. آزمایش خون و ادرار می تواند کمبود ویتامین B3 را تشخیص دهد.
با این حال، برای افرادی که علائم واضح پلاگر دارند، پزشک احتمال دارد از آزمایش خودداری کرده و بلافاصله مکمل ها را توصیه کند.
در صورت بروز علائم خفیف، پزشک احتمال دارد شرح حال پزشکی مفصلی را ثبت کند. در برخی موارد، علائم کمبود ویتامین B3 می تواند مانند علائم کمبود ویتامین های دیگر باشد، بنابراین اطلاعات واضح در مورد رژیم غذایی و سبک زندگی فرد می تواند باعث تشخیص دقیق تر بیماری شود.
پیش آگهی کمبود ویتامین B3 چگونه است؟
کمبود ویتامین B3 با نظارت و تشخیص پزشک، قابل درمان است. از طرفی هم این بیماری را نمی توان بدون مشورت و در خانه درمان کرد.
اکثر بیماران مبتلا به این بیماری کمبودهای دیگری نیز تجربه می کنند. این وضعیت می تواند به دلیل رژیم غذایی نامناسب یا مشکل در جذب ویتامین ها باشد.
برخی از افراد برای تامین ویتامین خود مجبور به تامین و تغییر در رژیم غذایی و شیوه زندگی هستند.
حرف آخر
نیاسین، همچنین به عنوان ویتامین B3 شناخته می شود، یک ماده مغذی مهم است. در واقع، هر قسمت از بدن شما برای عملکرد صحیح به آن نیاز دارد. نیاسین به عنوان یک مکمل، ممکن است به کاهش کلسترول، کاهش آرتروز و تقویت عملکرد مغز، از جمله مزایای دیگر کمک کند. با این حال، مصرف بیش از حد آن، می تواند عوارض جانبی جدی نیز ایجاد کند.
آخرین دیدگاه‌ها