عفونت کلیه در بارداری

عفونت کلیه در بارداری، قابل پیشگیری و درمان است. اما زنان در دوران بارداری باید نسبت به علائم عفونت کلیه هوشیار باشند. پیلونفریت حاد یا عفونت حاد کلیه نوعی عفونت دستگاه ادراری است که یکی یا هر دو کلیه را درگیر می کند. تقریباً 2٪ از زنان در دوران بارداری به عفونت کلیه مبتلا می شوند. عفونت کلیه و دیگر عفونت های دستگاه ادراری برای پیشگیری از هر گونه عوارض در مادر یا نوزاد نیاز به درمان فوری دارد.

علت عفونت کلیه در بارداری 

احتمال عفونت کلیه در خانم های باردار به دلیل تغییرات مکانیکی و هورمونی در بدن افزایش می یابد. زنان در سه ماهه دوم و سوم بارداری در معرض پیلونفریت حاد هستند. 40٪ زنان مبتلا به عفونت بدون علامت درمان نشده در حین بارداری به پیلونفریت مبتلا می شوند.

این عفونت معمولاً توسط باکتری اشریشیا کلی (E. coli) ایجاد می شود که از طریق مجرای ادرار به مثانه و سپس به کلیه ها انتقال پیدا می کند. باکتری های دیگری که می توانند باعث عفونت ادراری شوند، کلبسیلا پنومونیه، پروتئوس میرابیلیس یا استافیلوکوک هستند.

از طرفی هم، عوامل زیر ممکن است خطر عفونت کلیه در بارداری را افزایش دهد:

• اتساع شکم: اتساع و بزرگ شدن شکم در دوران بارداری ممکن است منجر به بروز برخی بیماری ها شود. همچنین، به دلیل کوتاه بودن مجرای ادرار، که به دهانه مقعد نزدیک است، عفونت ها به راحتی در بدن زنان بروز پیدا می کنند.
• بزرگ شدن کلیه: غلظت زیاد هورمون پروژسترون ترشح شده در دوران بارداری باعث گشاد شدن حالب ها، کند شدن جریان ادرار و منجر به تجمع آن در مثانه می شود. این وضعیت باعث بزرگ شدن کلیه ها و ایجاد فرصتی مناسب برای تکثیر باکتری ها و تحریک عفونت می شود.
• فشرده سازی حالب و مثانه: رحم در حال رشد به حالب و مثانه فشار وارد کرده و در جریان ادرار اختلال ایجاد می کند.
• افزایش pH ادرار و گلیکوزوریا: قند اضافی در ادرار رشد باکتری ها را در دوران بارداری افزایش می دهد.
• دفع استروژن از طریق ادرار در بارداری افزایش می یابد. بررسی ها نشان داده که این وضعیت رشد باکتری coli را افزایش می دهد.

علائم عفونت کلیه در بارداری

 

عفونت کلیه به پیلونفریت حاد و پیلونفریت مزمن طبقه بندی می شود که انواع مختلف آن منجر به بروز علائم خاصی می شود. پیلونفریت حاد در دوران بارداری شایع است. علائم و نشانه های پیلونفریت حاد، عبارتند از:

• لرز
• حالت تهوع و استفراغ
• بی اشتهایی (کاهش اشتها)
• پیروریا (ادرار ابری، حاوی چرک)
• هیپوترمی (کاهش دمای بدن نادر)
• تب معمولاً بیشتر از 38 درجه سانتی گراد
• درد پهلو (در قسمت فوقانی شکم، پهلوها یا پشت زیر دنده ها احساس می شود).

برخی از زنان ممکن است علائم مجاری ادراری تحتانی داشته باشند، مانند:

• دیسوریا (سوزش یا ادرار دردناک)
• فوریت ادرار (اصرار ناگهانی به ادرار)
• تکرر ادرار (تمایل به ادرار کردن اغلب)

در صورت مشکوک بودن یا عدم اطمینان از احتمال ابتلا به عفونت کلیه یا سایر عفونت های ادراری، توصیه می شود به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. تشخیص و درمان به موقع می تواند خطر عوارض جدی و خطرناک پیلونفریت حاد را کاهش دهد.

عوارض عفونت کلیه در بارداری

عفونت کلیه در دوران بارداری در صورت عدم درمان ممکن است منجر به عوارض جدی در مادر و جنین شود، مانند:

• سپسیس مادر و شوک سپتیک: این شرایط زمانی اتفاق میفتد که واکنش های شیمیایی بدن در برابر عوامل بیماری زا نامتعادل باشد و ممکن است منجر به شوک سپتیک، آسیب عضو و فشار خون پایین شود.
• آسیب به کلیه: عفونت کلیه در بارداری می تواند منجر به بیماری مزمن کلیه و نارسایی کلیه شود.
• فشار خون بالا و پره اکلامپسی (فشار خون بالا با آسیب اندام)
• کوریوآمنیونیت یا آمنیونیت
• کم خونی در بارداری
• سقط جنین یا نقص رویان یا جنین: این وضعیت در مراحل اولیه بارداری اتفاق میفتد.
• زایمان زودرس: انتقال باکتری به کیسه آمنیوتیک و پروستاگلاندین های تولید شده به دلیل عفونت ممکن است باعث انقباضات رحمی قبل از ترم شود.
• وزن کم هنگام تولد: وزن نوزادان ممکن است در ترم کمتر از 2500 گرم باشد. وزن نوزادان نارس نیز در هفته حاملگی کمتر از صدک طبیعی است.
• ادم ریوی و ناراحتی حاد تنفسی

تشخیص عفونت کلیه در دوران بارداری

پزشک برای تشخیص عفونت کلیه در بارداری چند سوالی از بیمار می پرسد و سوابق پزشکی گذشته وی را بررسی می کند تا از سابقه سلامتی بیمار مطلع شود. از آزمون های تشخیصی زیر برای ارزیابی بیشتر استفاده می شود:

• معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است درجه حرارت بدن، فشار خون، ضربان قلب و حساسیت شکم، به ویژه زیر دنده ها را برای تشخیص احتمالی عفونت کلیه ها بررسی کند.
• مشخصات بیوفیزیک: این آزمایش قبل از تولد شامل سونوگرافی و نظارت بر ضربان قلب برای بررسی سلامت کودک است.
• آزمایش ادرار: این یک آزمایش آزمایشگاهی برای تشخیص چرک، باکتری، خون، گلبول های سفید و گلبول های قرمز در ادرار است.
• کشت ادرار: یک ادرار صاف در آزمایشگاه کشت می شود تا نوع باکتری های عامل عفونت را تشخیص دهد.
• آزمایش خون: ممکن است پزشک برای ارزیابی عفونت و عملکرد کلیه، شمارش کامل خون (CBC)، الکترولیت های سرم، نیتروژن اوره خون (BUN) و آزمایشات کراتینین سرم را تجویز کند. افزایش سطح اسید لاکتیک با نتایج ضعیف در عفونت کلیه در دوران بارداری همراه است.
• مطالعات تصویربرداری: در صورت عفونت مکرر کلیه یا عدم بهبود علائم پس از درمان اولیه، مطالعات تصویربرداری معمولاً مورد نیاز است. اسکن اولتراسوند و تشدید مغناطیسی (MRI) ممکن است به شناسایی ناهنجاری های ساختاری مانند سنگ کلیه کمک کند. سی تی اسکن و پیلوگرام های داخل وریدی زمانی استفاده می شود که نشانه واضحی با تابش محدود وجود داشته باشد.

ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی ممکن است آزمایشات تشخیصی بیشتری را بر اساس علائم بالینی و شدت عفونت ها سفارش دهد. ممکن است برای رد و یا تایید بیماری هایی مانند پانکراتیت، بیماری های التهابی لگن، سنگ کلیه و غیره که ممکن است از پیلونفریت تقلید کنند، به این آزمایشات نیاز باشند.

درمان عفونت کلیه در حین بارداری

درمان زود هنگام این بیماری در پیشگیری از عوارض پیلونفریت موثر است. درمان کلی، شامل بستری شدن در بیمارستان و تجویز وریدی آنتی بیوتیک هایی مانند سفتریاکسون (روسفین) است تا تب به مدت 48 ساعت از بین برود. پزشک ممکن است قبل از به دست آوردن نتایج کشت ادرار و حساسیت آنتی بیوتیکی با یک آنتی بیوتیک، درمان اولیه را شروع کند. بیشتر بیماران در طی 24 تا 48 ساعت به درمان اولیه پاسخ می دهند.

اگر پس از درمان اولیه در وضعیت شما بهبودی حاصل نشود، این بدان معنی است که باکتری های آلوده به یک آنتی بیوتیک معین مقاوم هستند. این شایعترین علت عدم موفقیت در درمان اولیه است. در چنین مواردی، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک دیگری یا ترکیبی از آنتی بیوتیک ها را براساس نتایج کشت ادرار بیمار تجویز کند.

درمان حاد پیلونفریت در دوران بارداری نیز شامل موارد زیر است:

• مسکن برای درد پهلو: مسکن های ساده مانند استامینوفن ممکن است در برخی مواقع مفید باشند، با این حال مسکن ها برای درد شدید تجویز می شوند. مصرف NSAID به دلیل عوارض احتمالی در مادر و جنین منع مصرف دارد.
• ترومبوپروفیلاکسی: استفاده از جوراب های واریس و هپارین با وزن مولکولی کم در صورت کاهش تحرک یا استراحت در بستر توصیه می شود. اینها، خطر تشکیل لخته خون را کاهش می دهد.
• داروهای پروتکولیتیک: این داروها به جلوگیری از انقباضات رحمی کمک می کند.
• تزریق استروئید قبل از زایمان: در صورت احتمال زایمان زودرس، پزشک می تواند برای سرعت بخشیدن به بلوغ ریه جنین، این راهکار درمانی را در نظر بگیرد.

درمان آنتی بیوتیکی پیلونفریت معمولاً حداقل به مدت 10 روز ادامه دارد. زیرا ممکن است بازگشت مجدد علائم فقط پس از هفت روز درمان اتفاق بیفتد. برخی از پزشکان درمان را برای 14 تا 21 روز توصیه می کنند.

پزشک آزمایش ادرار را بعد از درمان برای تأیید عدم وجود باکتری در ادرار تجویز می کند و این آزمایش هر ماه در بقیه دوران بارداری باید تکرار شود.

اگر عفونت های مکرر داشته باشید، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک با دوز کم را بیش از یک دوره توصیه کند.

پیشگیری عفونت کلیه در بارداری 

مراحل زیر ممکن است به شما کمک کند تا بتوانید خطرات و عوارض ناشی از عفونت کلیه در دوران بارداری را کاهش دهید:

• هر روز هشت تا ده لیوان آب بنوشید. زیرا به دفع باکتری ها از دستگاه ادراری کمک می کند. رنگ شفاف یا زرد کم رنگ ادرار نشان دهنده هیدراتاسیون مناسب است.
• ناحیه تناسلی خود را تمیز نگه دارید. بهتر است این ناحیه پس از دفع ادرار خشک شود.
• از استفاده صابون، دوش، ضد عفونی کننده و یا اسپری های بهداشتی زنانه برای تمیز کردن ناحیه تناسلی خودداری کنید. زیرا باعث تحریک پوست شما می شود.
• در هنگام عفونت از مصرف کافئین و الکل خودداری کنید.

درمان های خانگی عفونت کلیه

غذاهای زیر ممکن است در پیشگیری از عفونت کلیه و بهبود آن در دوران بارداری موثر باشند:

بلوبری: بلوبری از اتصال باکتری E. coli به دستگاه ادراری جلوگیری می کند. می توانید آنها را به همراه سالاد، اسموتی یا ماست اضافه کنید.

پروبیوتیک ها: آنها حاوی باکتری های خوبی مانند لاکتوباسیلوس هستند که از رشد باکتری های مضر در واژن جلوگیری می کنند. به صورت مکمل موجود است. ماست، پنیر، کفیر و سایر محصولات شیر تخمیر شده منابع خوبی از پروبیوتیک ها هستند.

قره قاط

مصرف قره قاط ممکن است به جلوگیری از عفونت کلیه کمک کند. مطالعات اخیر نشان می دهد که مقدار زیادی تانن در قره قاط از چسبیدن باکتری E.coli به پوشش دستگاه ادراری جلوگیری می کند. می توانید قره قاط را به سالادها یا برنج قهوه ای اضافه کرده یا از عصاره های قره قاط استفاده کنید. یا آب کرنبری شیرین نشده بنوشید.

غذای غنی از ویتامین C: غذاهای غنی از ویتامین C مانند مرکبات، کلم بروکلی، فلفل، سیب زمینی، گوجه فرنگی، کیوی و توت فرنگی را مصرف کنید.

جعفری: جعفری حاوی آپیژنین و دارای خواص ضد التهابی و ادرار آور است. آب جعفری یک پاک کننده طبیعی است که به بهبود جریان ادرار کمک می کند. این ماده به دفع سموم و میکروارگانیسم ها از کلیه کمک می کند.

ریشه گل ختمی: ریشه گل ختمی دارای خواص ادرار آوری است که جریان ادرار را بهبود می بخشد. همچنین ممکن است مشکلات ادرار را بهبود بخشد.

سرکه سیب: سرکه سیب به دلیل خواص ضد میکروبی متعدد شناخته شده است. از رشد هر گونه باکتری برای جلوگیری از عفونت دستگاه ادراری جلوگیری می کند.

سیر: سیر ادرار آور طبیعی است که به دفع سموم و میکروارگانیسم ها از بدن کمک می کند.

اکیناسه: اکیناسه، دارای خواص ضد التهابی و ضد باکتری است. در درمان تورم مجرای ادرار مفید است، در نتیجه شما را از درد هنگام ادرار راحت می کند.

دانه کرفس: دانه کرفس که با نام Apium Graveolens نیز شناخته می شود، دارای خواص ضد باکتری، ضد قارچ و ادرار آور است. این ممکن است با افزایش جریان ادرار در پیشگیری از عفونت ادراری کمک کند.