رحم بند یا pessary وسیله ای مصنوعی است که می تواند برای حمایت از ساختار داخلی واژن در آن قرار گیرد. رحم بند اغلب در موارد بی اختیاری ادرار و افتادگی اندام های لگن یا واژن استفاده می شود. افتادگی هنگامی اتفاق میفتد که واژن یا عضوی دیگر در لگن از محل معمول خود خارج شود. استفاده از pessary در پیشگیری از جراحی های لگن موثر است. همچنین می توان از این دستگاه به عنوان ظرفی برای استفاده دارو استفاده کرد.
رحم بند یا pessary یک دستگاه نرم و انعطاف پذیر است که در واژن قرار داده می شود. از ساختار لگن مثل مثانه، رحم و راست روده نگهداری می کند. آنها در اشکال و اندازه های مختلف ساخته شده اند و می توانند روشی موثر و غیرتهاجمی برای درمان افتادگی اندام لگن باشند.
انواع مختلف پسیار از دوران باستان استفاده می شده است، از جمله زمان بقراط که در آن از انار برای درمان افتادگی رحم استفاده می شده است. در قرن شانزدهم، پساری ها معمولاً با فرو بردن یک رشته در موم ساخته می شدند. امروزه بیشتر پساری ها از سیلیکون درجه پزشکی ساخته شده و با دوام، ضد حساسیت بوده و قرار دادن و برداشتن آنها نسبتاً آسان است.
همچنین به شیاف های واژن که برای انتقال داروها از طریق بافت های متخلخل واژن استفاده می شود، Pessary گفته می شود.
رحم بند باید توسط یک متخصص پزشکی نصب شود زیرا نصب نادرست آن می تواند منجر به آسیب دیدگی واژن خواهد شد. پساری به واژن وارد می شود و درست زیر دهانه رحم قرار می گیرد.
انواع پساری ها
pessaries عمدتا برای برای حمایت از کف لگن و درمان بیماریهایی مانند بی اختیاری ادرار استفاده می شوند. اما این اصطلاح را می توان در مورد برخی از داروهای داخل واژن نیز استفاده کرد. حتی کلاهک دهانه رحم که برای جلوگیری از بارداری استفاده می شود، از نظر فنی می تواند نوعی بیماری رحم بند باشد.
دو نوع اصلی pessary نگهدارنده و پر کننده می باشند. آنها در اشکال و اندازه های مختلف متناسب با کالبدشناسی فردی زن هستند. همه pessary ها معمولاً از سیلیکون درجه پزشکی ساخته می شوند. سیلیکون باعث دوام و مقاومت در برابر جذب خواهد شد.
- رایج ترین مورد pessary نگهدارنده pessary حلقه ای است که برای اکثریت زنان متناسب بوده و می تواند در تمام مراحل افتادگی اندام لگن مورد استفاده قرار گیرد.
- پساری پرکننده که کمتر مورد استفاده قرار می گیرد پایه ای گسترده با ساقه دارد که در طول های مختلف وجود دارد به طوری که اکثر خانم ها نیز می توانند از آن استفاده کنند.
انواع رحم بندهای نگهدارنده، عبارتند از:
- پساری های حلقه ای رایج ترین وسیله پشتیبانی هستند که بعضی از آنها مانند دونات توخالی بوده و در بعضی دیگر غشای سوراخ شده ای در مرکز دارند تا ادرار را تسهیل کند.
- رحم بند های مکعبی شکل مانند مکعب هایی با اضلاع مقعر هستند. آنها برای پرولاپس خفیف و درجه سه و معمولاً فقط در طول روز استفاده می شوند.
- پساری های Gehrung مانند زین هستند و گاهی اوقات برای درمان رکتوسل یا سیستوسل استفاده می شوند.
- پساری های Shaatz برای افتادگی جدی تر، درجه اول یا درجه دوم استفاده می شوند و به شکل یک جسم جامد با یک سوراخ بزرگ و سوراخ های کوچکتر در اطراف هستند.
- رحم بند های گلهورن برای درمان افتادگی شدید درجه یک استفاده می شود که دارای یک پایه جامد و گرد و یک ساقه انگشت مانند است که مانع از پیچ خوردن آن می شود.
- رحم بند های بادی برای درمان افتادگی درجه 3 و ایجاد تناسب سفارشی در هنگام باد کردن دستگاه شبیه توپ با پمپ کف، در دسترس هستند.
- pessaries اهرمی حلقه هایی به شکل مشخص هستند، بعضی از آنها خم شده و به فرم های مختلف تا می شوند. اگرچه کمتر مورد استفاده قرار می گیرند، اما گاهی اوقات برای درمان برگشت رحم (“رحم کج شده”) استفاده می شوند.
رحم بند نمی تواند افتادگی اندام لگن را “درمان” کند. این یک روش غیرتهاجمی است که برای جلوگیری یا به تأخیر انداختن جراحی واژن یا هنگام افتادگی در دوران بارداری استفاده می شود.
رحم بند های دارویی
پساری های دارویی، داروهایی جامد و تک دوز هستند که برای درمان عفونت های موضعی یا سایر بیماری ها به واژن وارد می شوند.
پساری های دارویی معمولاً به شکل مخروط هستند و با ماده ای موم مانند ساخته می شوند که در دمای بدن حل شده و به این ترتیب امکان جذب تدریجی دارو در بافت های متخلخل واژن فراهم می شود. آنها بی شباهت به شیاف رکتوم نیستند که داروها را از طریق راست روده تحویل می دهند.
یکی از رایج ترین موارد استفاده از رحم بند های دارویی، درمان عفونت شدید مخمر واژن است. چنین پیسی حاوی یک دوز واحد از داروی ضد قارچ (مانند کلوتریمازول) است و برای دوز آسان قبل از خواب وارد می شود.
همچنین تسکین دهنده هایی وجود دارد که برای زایمان در زنان با بارداری طولانی مدت یا پارگی زودرس غشاها استفاده می شود. pessary حاوی هورمون پروستاگلاندین است که به نرم شدن دهانه رحم و ایجاد انقباضات کمک می کند.
کاربرد درمانی رحم بند
افتادگی هنگامی رخ می دهد که یک قسمت از بدن از موقعیت طبیعی خود خارج شده و در یک ساختار مجاور بیرون می زند. از پرولاپس اندام لگن برای توصیف برآمدگی اندامهای لگن (معمولاً مثانه) از طریق دهانه واژن استفاده می شود.
pessary یک روش غیر جراحی برای درمان افتادگی اندام لگن است. با توجه به اینکه درمان افتادگی اندام لگن با جراحی بامیزان بالای عود همراه است، رحم بند یک گزینه مناسب برای اکثر خانمها ارائه می دهد.
موارد استفاده از pessary می تواند با توجه به بیماری زمینه ای که متفاوت باشد، شایع ترین آنها شامل موارد زیر است:
- افتادگی رحم زمانی رخ می دهد که رحم از جای خود بیفتد و به داخل واژن بریزد.
- رکتوسل هنگامی رخ می دهد که بافت بین راست روده و واژن ضعیف و باعث می شود تا مقعد در پشت واژن برجسته شود.
- انتروسل هنگامی رخ می دهد که دیواره بالایی واژن ضعیف شده و اجازه می دهد روده کوچک به فضای واژن فشار وارد کند.
- سیستوسل که به آن افتادگی قدامی نیز گفته می شود، هنگامی اتفاق میفتد که مثانه از موقعیت طبیعی خود پایین بیاید و برآمدگی در واژن ایجاد کند.
افتادگی اندام لگن و بی اختیاری ادرار ارتباط تنگاتنگی با هم دارند، در حدود 40٪ از زنان مبتلا به افتادگی بی اختیاری ادراری استرسی (ادرار ناخواسته هنگام سرفه، عطسه یا بلند کردن وزنه) را تجربه می کنند.
برای کمک به تسکین این بیماری ها، پساری ها به طور مشخص برای حمایت از ساختار خاص افتاده مورد استفاده قرار می گیرد.
انتخاب نوع رحم بند
نوع رحم بند های تسکین دهنده نه تنها باید راحت باشد بلکه نباید در ادرار کردن زنان اختلال ایجاد کند. رحم بند های درمانی در مطب پزشک نصب می شوند. برای بدست آوردن اندازه صحیح، پزشک ابتدا معاینه لگن را انجام می دهد. وی چندین اندازه مختلف را آزمایش می کند تا اندازه مناسب را تشخیص دهد. بزرگترین سایزی معمولاً بهترین انتخاب است.
اگر pessary به درستی نصب شده باشد، انگشت پزشک باید به راحتی از بین pessary و دیواره واژن عبور کند.
عوامل که می تواند در انتخاب و نصب نوع رحم بند موثر باشند، عبارتند از:
- چاقی
- تغییر شکل واژن
- سابقه جراحی لگن
- تعداد دفعات زایمان
- طول واژن کمتر از 2.75 اینچ (7 سانتی متر)
- دهانه واژن گسترده تر از حد طبیعی (که به عنوان introitus شناخته می شود).
هزینه pessary معمولاً در صورت تجویز پزشکی، حداقل تا حدی توسط بیمه درمانی تأمین می شود. بیشتر انواع سیلیکونی در صورت استفاده مناسب و مراقبت از آنها حدود 5 سال دوام می آورند.
فواید و عوارض جانبی استفاده از pessary
اکثر زنان بدون نیاز به عمل جراحی می توانند به مدت دو سال یا بیشتر با موفقیت از پساری استفاده کنند.
بعضي اوقات عوارض جانبي خفيفي مانند سوزش واژن، ترشحات بوي بد و عفونت هاي دستگاه ادراري در اثر استفاده از محتواي پسي وجود دارد. با این حال، از آنجا که امکان جابجایی و تعویض pessary وجود دارند. هرگونه عوارض جانبی تجربه شده را می توان به سرعت درمان کرد. اگرچه اکثر خانم ها حذف آن را برای فعالیت جنسی ترجیح می دهند.
نحوه استفاده از Pessary
یک رحم بند توسط یک متخصص پزشکی، معمولاً یک متخصص زنان، با یک اتصالات اولیه وارد واژن می شود. شاید پزشک مجبور شود تا سبک ها و اندازه های مختلف را امتحان کنند تا نوع متناسب با بیمار را مشخص کند. بعد از نصب پزشک آموزش های لازم برای نحوه نگهداری و تمیز کردن آن را ارائه می دهد. به طور کلی بعد از نصب، فرد باید دو هفته و شش ماه بعد برای معاینه های بیشتر به پزشک خود مراجعه کند. اما برخی از خانم ها ممکن است نیاز به مراجعه مکرر داشته باشند.
بیشتر رحم بند ها را می توان در خانه خارج و دوباره وارد کرد. در بعضی موارد، ممکن است هر سه تا شش ماه توسط پزشک یا پرستار برداشته، شستشو داده و مجدداً وارد شود.
pessary معمولاً به روان کننده مناسب نیاز دارد. به زنان یائسه توصیه می شود از کرم استروژن استفاده کنند که در رفع خشکی و افزایش ضخامت دیواره واژن موثر است.
دستورالعمل و نحوه قرار گرفتن پساری ها
- پساری های حلقه ای قبل از قرار دادن به دو نیم می شوند. سپس لبه تا شده، روغنکاری شده و به دهانه واژن وارد می شود. هنگامی که حلقه قرار گرفت، حلقه باز شده و به داخل شکاف بزرگ پشت گردن رحم کشیده می شود (که به آن فورنیکس خلفی گفته می شود). سپس برای اطمینان از تناسب مناسب حلقه، گره کوچکی ایجاد می شود.
- پساری های مکعب قبل از وارد کردن، کاملاً فشرده می شوند. آنها در عمیق ترین قسمت واژن قرار گرفته و آزاد می شوند. مکش ایجاد شده، دستگاه را در جای خود نگه می دارد.
برخلاف برخی از دستگاه های دیگر، برای جلوگیری از سوزش واژن، رحم مکعبی باید در طول شب برداشته شود.
- پساری های Gehrung نیز تا می شوند تا قوس منحنی صاف باشد. سپس پایه های pessary روغن کاری شده و وارد می شوند. با باز شدن، قوس پشت در قسمت فورنکس جلوی دهانه رحم قرار می گیرد. در حالی که قوس جلوی آن روی غضروف بین استخوان های شرمگاهی قرار می گیرد (که به آن سمفیز پوبیس می گویند).
- پساری های Shaaatz سفت هستند و باید به صورت عمودی وارد شوند. سپس آنها به حالت افقی در واژن پیچ می خورند.
- پساری های Gelhorn تا شده، تا یک طرف پایه به ساقه لمس شود. سپس پسیار ابتدا به انتهای پایه واژن وارد می شود. پس از باز شدن، ساقه باید به راحتی در داخل رحم واژن قرار گیرد و دستگاه را به طور محکم نگه دارد.
- رحم بند های بادی با آویزان شدن ساقه پمپ به خارج از واژن وارد می شوند. سپس یک پمپ به اندازه کف دست به ساقه متصل شده و سه تا پنج بار فشرده می شود تا باد کند. سپس می توان ساقه را از واژن آویزان کرد و یا درون رحم واژن فرو برد. مانند رحم بند های مکعبی، پساری های بادی نیز باید هر روز برداشته و تمیز شوند.
- پساری های اهرمی از وسط تا شده اند تا انتهای خمیده آن با انتهای صاف مطابقت داشته باشد. پس از روغنکاری، پساری به داخل واژن وارد می شود. به گونه ای قرار می گیرد که میله خمیده پشت لگن قرار بگیرد و انتهای افقی آن در پشت جوش شل قرار گیرد.
نحوه مراقبت از دستگاه pessary
خانم هایی که از رحم بند استفاده می کنند می توانند یک یا دو بار در هفته pessary را از واژن خارج کنند.پس از برداشته شدن، آن را با صابون ملایم و آب گرم تمیز کرده و قبل از تعویض آن را بشویید. پزشک می تواند برای پیشگیری از هر گونه تحریک، کرم استروژن واژن برای استفاده در داخلی را تجویز کند.
پیساری ها در صورت فشار بیش از حد در هنگام اجابت مزاج ممکن است از محل خودشان خارج شوند. بر همین اساس خانم ها بهتر است در حین اجابت مزاج مراقب باشند. در صورت خارج شدن pessary ، می توان بعد از تمیز کردن، آن را دوباره در محل خود قرار دارد. استفاده از مقدار زیادی روان کننده بر پایه آب برای قرار دادن آن بسیار مهم است.
در صورتی که نمی توانید خودتان رحم بند را در محل مناسب قرار دهید بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا این کار در مطب انجام شود. دفعات ویزیت بسته به نیاز شما از هر ماه تا هر سه ماه می تواند متفاوت باشد.
در زمان رحم بند چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
عوارض احتمالی ناشی از استفاده از رحم بند می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خون ریزی
- مشکل در انجام رابطه جنسی
- تحریک و حتی آسیب در داخل واژن
- دفع مقدار کمی ادرار در حین ورزش یا هنگام عطسه و سرفه. به این حالت بی اختیاری استرس می گویند.
- عفونت ادراری. علائم اولیه این امر ممکن است دشواری در ادرار کردن، احساس ناراحتی یا گرمای زیاد باشد.
- ترشحات با بوی بد. ترشحات می تواند نشانه ای از بیماری به نام واژینوز باکتریایی باشد که ناشی از عدم تعادل در باکتری های طبیعی موجود در واژن است.
بهتر است که در صورت مشاهده علائم این عوارض به پزشک مراجعه کنید. زیرا این عوارض معمولاً قابل درمان هستند.
پیش آگهی استفاده از رحم بند
pessary برای زنانی که افتادگی اندام لگن چه خفیف و چه شدید دارند می تواند گزینه مناسبی باشد. بسیاری از خانم ها ترجیح می دهند برای درمان افتادگی اندام لگن، تحت جراحی قرار نگیرند. چند عارضه جزئی ممکن است همزمان با استفاده از این دستگاه رخ دهد. اما با مشورت به موقع از پزشک، این مشکلات معمولاً به سرعت و به راحتی برطرف می شوند.
اگر هنگام وارد کردن پساری در حالت ایستاده یا نشسته مشکل دارید، سعی کنید به پشت بخوابید و زانوهای خود را خم کنید.
