فلج بل
تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:
فلج بل (Bell’s palsy) یا فلج عصب صورت ایدیوپاتیک باعث ضعف موقت و ناگهانی عضلات صورت خواهد شد. بعد از ابتلا به این بیماری نیمی از عضلات صورت فلج شده و افتادگی پیدا می کنند. به عنوان مثال فقط با نیمی از دهان تان می توانید بخندید و یکی از چشم هایتان در برابر بسته شدن مقاومت خواهد کرد. بیماری فلج بل که آن را با نام فلج صورت نیز می شناسند، ممکن است در هر سن و سالی اتفاق بیفتد. علت اصلی بروز بیماری فلج بل هنوز مشخص نیست ولی بسیاری از متخصصان بر این باورند که علت اصلی بروز فلج بل التهابات و تورمی است که در عصب های کنترل کننده عضلات نیمی از صورت اتفاق میفتد. در بعضی از موارد نیز می توان گفت علت بروز فلج بل واکنش بدن نسبت به یک عفونت ویروسی است.
ساختار عصب صورت
عصب صورت، عصبی است که عضلات یک سمت صورت را کنترل می کند. این عصب اجازه می دهد تا بتوانید احساسات خود مثل خنده، گریه را بروز داده یا حتی چشمک بزنید.
آسیب عصب صورت می تواند علاوه بر نقص فیزیکی، مشکلات اجتماعی و روانی متعددی را برای فرد به همراه داشته باشد.
جالب است بدانید که عصب صورت، هفتمین عصب از مجموع دوازده عصب موجود در داخل جمجمه است. هر شخصی دو عصب صورت دارد که هر یک مسئول عملکرد عضلات نیمی از صورت است. عصب صورت در کنار عصب شنوایی (هشتمین عصب جمجمعه ای) قرار گرفته و از کنار گوش میانی عبور می کند. این عصب از جلوی گوش (حفره ای در جمجمعه) وجود داشته و سپس به غده پاروتید (parotid) وارد شده و در آنجا به چندین شاخه تقسیم شده و وظیفه عملکرد حرکتی عضلات مختلف سر و گردن را به عهده خواهد گرفت.
علت فلج بل
اگرچه که هنوز علت اصلی بروز بیماری فلج بل مشخص نیست اما اغلب افراد علت بروز آن را به عفونت ویروسی نسبت می دهند.
ویروس هایی که با بروز فلج بل ارتباط مستقیم دارند شامل موارد زیر می شوند:
- تبخال سرد و تبخال ناحیه تناسلی (هرپس سیمپلکس)
- آبله مرغان و زونا (هرپس زوستر)
- مونونو کلئوز عفونی (اپستین- بار)
- عفونت های سیتو مگالوویروس (cytomegalovirus)
- بیماری های تنفسی (آدنو ویروس)
- سرخک آلمانی (سرخچه)
- اوریون (ویروس اوریون)
- آنفولانزا (آنفولانزا B)
- بیماری دست و پا و دهان (coxasachievirus)
به طور کلی فلج بل می تواند باعث ضعف و فلج عضلات صورت بشود. خشکی چشم یا دهان، تغییر مزه دهان در قسمت فلج شده یا ترشح بیش از حد بزاق یا اشک نیز از جمله علائمی است که در نتیجه بروز بیماری فلج بل اتفاق میفتد. با این حال بروز یکی از این علائم نشان دهنده مشکل عصب صورت نبوده و برای تشخیص دقیق تر بیمار باید توسط پزشک مورد معاینه قرار بگیرد. علائم مشکل عصب صورت ممکن است با توجه به شدت بیماری و میزان آسیب دیدگی به عصب ها متفاوت باشد. گاهی اوقات ممکن است فقط بخشی از عصب های صورت تحت تأثیر قرار گرفته و در موارد حاد تمامی عضلات نیمی از صورت به صورت همزمان کاملاً فلج شوند.
عوامل خطر فلج بل
برخی عوامل می تواند خطر بروز بیماری را افزایش دهند، مانند:
- بارداری به خصوص در سه ماهه اول
- عفونت دستگاه تنفسی مثل سرما خوردگی و تب
- بیماری دیابت
به ندرت ممکن است شخصی که یک بار به بیماری فلج بل دچار شده و بهبود یافته، مجدداً به این بیماریی دچار شود. اما در بعضی از موارد ممکن است فردی به خاطر استعداد ژنتیکی، بارها مورد حمله این بیماری قرار بگیرد.
انواع اختلالات عصب صورت
انواع مختلفی از اختلالات عصب صورت وجود دارد:
- ضربه مثل ضربه در بدو تولد
- شکستگی های جمجمه ای
- آسیب دیدگی های صورت
- گوش میانی یا ضربه در حین جراحی
- بیماری های سیستم عصبی مثل سکته مغزی که ساقه مغز را درگیر کند
- عفونت گوش یا صورت
- ویروس هرپس زوستر عصب صورت (Ramsay hunt syndrome)
- تومورهایی مثل نوروما آکوستیک
- schwannoma، cholesteatoma
- تومور های پاراتوئید و تومورهای گلوموس
- سموم ناشی از الکل یا مسمومیت با مونو اکسید کربن
- بیماری فلج بل که به آن فلج عصب صورت ایدیوپاتیک نیز گفته می شود. این عارضه معمولاً با دیابت یا بارداری اتفاق میفتد.
تشخیص فلج بل
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری فلج بل وجود ندارد.
معاینه
پزشک بعد از نگاه کردن به وضعیت صورت از بیمار درخواست می کند تا همراه با بستن چشم، عضلات دیگر صورت خود را تکان داده و مثلاً ابروها را بالا برده، دندان های خود را نشان داده یا اخم کند.
تشخیص افتراقی
بیماری های دیگری مثل حمله قلبی، عفونت، بیماری ایم و تومورها نیز می تواند باعث ضعیف شدن عضلات صورت و علائمی شبیه بیماری فلج بل شود.
در صورتی که علت بروز علائم مشخص نباشد، پزشک از آزمایش های زیر برای تشخیص علت اصلی بروز علائم فلج صورت کمک خواهد گرفت:
الکترو میوگرافی (EMG)
این آزمایش وجود آسیب عصبی و میزان شدت آن را تأیید خواهد کرد.
آزمایش EMG فعالیت الکتریکی عضله مسئول تحریک و سرعت عکس العمل ها را بمورد بررسی قرار خواهد داد.
تصویر برداری
می توان با استفاده از تصویر برداری ام آر آی (MRI) یا همان تصویر برداری مغناطیسی یا سی تی اسکن علت اصلی فشار بر روی عصب صورت مثل تومور یا شکستگی استخوان جمجمه را تشخیص داد.
عوارض فلج بل
بیماری فلج بل خفیف معمولاً بعد از گذشت یک ماه خود به خود بهبود خواهد یافت. اما بازیابی بعد از ابتلا به فلج بل شدید ممکن است به زمان طولانی تری نیاز داشته باشد. عوارض جانبی ابتلا به بیماری بل شامل موارد زیر می شود:
آسیب دایمی عصب صورت
- رشد غیر طبیعی فیبرهای عصبی و در نتیجه بروز انقباض غیر ارادی عضلات خاص هنگام تلاش برای حرکت دادن عضلات دیگر صورت (synkinesis) به عنوان مثال ممکن است چشم قسمت درگیر صورت هنگام لبخند زدن فرد خود به خود بسته شود.
- نابینایی جزئی یا کامل فرد که ممکن است در نتیجه خشکی بیش از حد چشم و آسیب به قرنیه چشم اتفاق بیفتد.
پیش آگهی فلج بل
در بیشتر افراد، بروز فلج بل یک عارضه موقتی بوده و بعد از مدتی درمان می شود. علائم این بیماری معمولاً بعد از گذشت چند هفته بهبود یافته و درمان کامل بعد از گذشت 6 ماه اتفاق خواهد افتاد. البته در بعضی از موارد به خصوص ممکن است بعضی از علائم بیماری فلج بل تا انتهای عمر همراه بیمار باقی مانده و هیچ گاه بهبود نیابد. به ندرت پیش میاید که بیماری فلج بل بعد از درمان مجدداً برگشته و فرد را درگیر کند.
پیشگیری فلج بل
بهترین راه پیشگیری، سبک زندگی سالم برای کاهش احتمال ابتلا به دیابت، سرطان و عفونت های دیگر است.
درمان فلج بل
بسیاری از افراد مبتلا به فلج بل بدون نیاز به درمان بهبود می یابند. همچنین نمی توان برای همه افراد مبتلا به فلج بل یک درمان به خصوص پیشنهاد کرد و پزشک با توجه به شدت بیماری ممکن است درمان هایی مثل فیزیوتراپی و جراحی را نیز برای افزایش سرعت بهبود پیشنهاد کند.
دارو درمانی
داروهایی که معمولاً برای درمان فلج بل مورد استفاده قرار می گیرند شامل موارد زیر می شوند:
کورتیکو استروئید ها
این داروها ضد التهاب های قدرتمندی هستند که می توانند تورم عصب صورت را تا حد قابل توجهی کاهش دهند.
بعد از مصرف این داروها عصب صورت دیگر مشکلی با حفره باریک داخل جمجمه نداشته و عملکرد آن به حالت اولیه باز خواهد گشت. در صورتی که بیماری فلج بل به موقع تشخیص داده شده و در روز های ابتدایی تحت درمان با کورتیکو استروئید قرار بگیرد، نتیجه بسیار بهتری حاصل خواهد شد.
داروهای ضد ویروس
هنوز تأثیر داروهای ضد ویروس بر روی بیماری بل موضوعی ابهام برانگیز است. زیرا مصرف داروهای ضد ویروس به تنهایی هیچ تفاوتی با دارو نماها (پلاسیبو) نداشته است. اما زمانی که ضد ویروس ها همراه با استروئید ها مصرف می شوند به درمان بعضی از بیماران مبتلا به فلج بل کمک می کنند. با این حال هنوز این موضوع تأیید نشده است.
فیزیو تراپی
عضلات فلج شده ممکن است به مرور زمان کوتاه و کوچک تر شده و انقباض دائمی در بعضی از قسمت های صورت به وجود بیاورد. فیزیو تراپی به درمان چنین مشکلاتی کمک کرده و می توان با استفاده از ماساژ و ورزش عضلات صورت از بروز مجدد چنین عوارضی اجتناب کرد.
جراحی
در گذشته از عمل جراحی ضد فشار برای برداشتن فشار از روی عصب صورت استفاده می شده است. در حین این عمل مجرای اسکلتی داخل جمجمه را بازتر می کردند تا به کلی مشکل عصب برطرف شود. اما امروزه دیگر نیازی به انجام عمل جراحی برای رفع فشار نیست. زیرا در بعضی از موارد ممکن است در نتیجه این عمل جراحی فرد کاملاً شنوایی خود را از دست بدهد.
در بعضی از موارد نادر ممکن است برای اصلاح آسیب های عصب صورت پایدار از جراحی پلاستیک برای درمان استفاده شود.
سبک زندگی و درمان خانگی فلج بل
درمان های خانگی برای بهبود علائم فلج بل شامل موارد زیر می شود:
- محافظت از چشمی که بسته نمی شود. در صورت مشکل برای چشم و عدم توانایی در بستن کامل آن، فرد باید از قطره های چشمی در طول روز و پمادهای چشمی در طول شب استفاده کند تا رطوبت چشم کم نشود. همچنین بهتر است از عینک در طول روز و چشم بند در طول شب استفاده کرد تا در طول مدت درمان آسیبی به چشم وارد نشود.
- استفاده از مسکن های بدون نیاز به نسخه. می توان برای کاهش درد در طول مدت زمان درمان و بهبودی از دارو های بدون نیاز به نسخه ای مثل آسپرین، ایبوپروفین یا استفامینوفن و یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده کرد.
- انجام ورزش های فیزیوتراپی. ماساژ دادن و انجام ورزش های صورت با توجه به دستور العمل فیزیوتراپ به آرامش بیشتر عضلات صورت و بهبودی سریع تر آن ها کمک خواهد کرد.
سایر اقدامات درمانی
در صورتی که در ناحیه صورت احساس درد می کنید، بهتر است از راه حل های زیر استفاده کنید:
- استفاده از مسکن های بدون نیاز به نسخه. می توانید تا مراجعه به پزشک از سکن هایی مثل آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن برای کاهش دردها استفاده کنید.
- گرم و مرطوب کردن. می توانید روزی چند بار برای کاهش درد از پارچه خیسانده در داخل آب گرم استفاده کنید.
همچنین در صورتی که چشم هایتان به طور کامل بسته نمی شود بهتر است برای کاهش عوارض جانبی اقدامات زیر را انجام دهید:
-
- در طول روز چندین بار با استفاده از انگشت برای بستن چشم های خود استفاده کنید.
- از قطره های مرطوب کننده و اشک چشم ها استفاده کنید.
- در طول روز برای محافظت از چشم خود از عینک استفاده کنید.
- در طول شب و هنگام خواب برای جلوگیری از آسیب به قرنیه چشم از چشم بند استفاده کنید.
درمان های جایگزین فلج بل
اگرچه که شواهد کافی برای تأیید درمان های جایگزین فلج بل وجود ندارد با این حال بعضی از افراد ممکن است بعد از استفاده از درمان های زیر نتیجه بگیرند:
طب سوزنی
با قرار دادن سوزن در بعضی از نواحی خاص پوست می توان باعث تحریک عصب و عضلات شده و درمان را سرعت بخشید.
بیوفیدبک
می توانید با یادگیری نحوه استفاده از افکار برای کنترل بدن، کنترل بهتری روی عضلات صورت خود داشته باشید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
احتمالاً ابتدا برای تشخیص این بیماری به پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. پزشک نیز ممکن است برای درمان یا تشخیص دقیق و سریع تر شما را به پزشک نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) ارجاع دهد.
اما از آن جایی که مدت زمان ویزیت کوتاه است، بهتر است خود را برای این قرار ملاقات آماده کرده و نهایت استفاده را از این زمان محدود ببرید.
- همه علائم خود را یادداشت کنید. حتماً همه علائم مربوط و غیر مربوط خود را روی کاغذ یادداشت کنید تا در زمان ویزیت از پزشک معالج خود بپرسید.
- اطلاعات شخصی خود را بنویسید. بهتر است استرس و فشار های اخیر زندگی را یادداشت کنید. انتقال این گونه اطلاعات به تشخیص سریع تر و دقیق پزشک کمک زیادی خواهد نمود.
- لیستی از داروهایی که مصرف می کنید تهیه کنید. بهتر است از داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که به صورت روزانه مصرف می کنید لیستی تهیه کرده و میزان مصرف هرکدام را در کنار آن یادداشت کنید.
- یکی از اعضای خانواده یا دوستان را همراه خود ببرید. گاهی اوقات به خاطر آوردن تمام اطلاعات در حین ملاقات با پزشک کار دشواری است. همراهی شخص دیگری از دوستان و اعضای خانواده می تواند از فراموش کردن موارد مهم جلوگیری کرده و باعث شود تا بتوانید تمام موارد را با جزئیات به خاطر بیاورید.
- سؤالات خود را قبل از ملاقات با پزشک یادداشت کنید.
برای لیست سؤالات مهم و ضروری می توانید از لیست زیر استفاده کرده و سؤالات خود را بر اساس اولویت دسته بندی کنید:
سوالات بیمار از پزشک
- علت اصلی بروز این علائم چیست؟
- چه آزمایشاتی نیاز است که انجام دهم؟
- آیا علائم به وجود آمده موقتی است یا دائمی ؟
- آیا ممکن است بروز علائم علت دیگری داشته باشد؟
- چه درمان هایی را برای بیماری فلج بل توصیه می کنید؟
- آیا درمان های جایگزینی برای این شیوه درمانی وجود دارد؟
- بنده مبتلا به بیماری های دیگری نیز هستم. چگونه می توانم این دو بیماری را به صورت همزمان مدیریت کنم؟
- آیا بروشور یا برگه پرینت شده ای در مورد این بیماری دارید؟ برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه چه سایتی را پیشنهاد می کنید؟
سوالات پزشک از بیمار
در پرسیدن سؤالات هیچ شک و تردیدی نداشته و تمامی سؤالات خود را از پزشک بپرسید.
- چه زمانی شاهد بروز علائم بیماری بودید؟
- آیا علائم تان دائمی است یا به صورت موقتی ظاهر شده و بعد از مدتی از بین می روند؟
- آیا چیزی باعث بهبود علائم تان می شود؟
- آیا چیزی باعث بدتر شدن علائم تان می شود؟
- آیا کسی در بین اعضای خانواده تان دچار بیماری فلج بل یا فلج صورت شده است؟
- آیا شاهد بروز علائم نشان دهنده عفونت نیز بوده اید؟
- علائم تان تا چه میزان شدید است؟
منابع:
https://www.medicinenet.com/facial_nerve_problems/article.htm
[advisers limit=3 skill=”25″]
آخرین دیدگاه‌ها