سردرد در کودکان

سردرد در کودکان زیاد دیده می شود ولی معمولاً جدی نیست؛ کودکان مانند بزرگسالان می توانند انواع مختلفی از سردردها از جمله میگرن یا سردردهای مربوط به استرس (تنش) را تجربه کنند. کودکان همچنین ممکن است سردرد مزمن روزانه داشته باشند. در برخی موارد، سردرد در کودکان ناشی از عفونت، سطح بالای استرس یا اضطراب یا ضربه مغزی جزئی است. سردرد در کودکان معمولاً با داروهای بدون نسخه و عادت های سالم مانند برنامه منظمی برای خواب و رژیم غذایی منظم قابل درمان است.

علت سردرد در کودکان

برخی از عوامل می تواند باعث سردرد در کودکان شوند، از جمله:

• ژنتیک. سردردها به ویژه میگرن در خانواده ها جنبه ژنتیکی دارند.
• بیماری و عفونت. بیماری های شایع مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت گوش و سینوس برخی از شایع ترین دلایل سردرد در کودکان است. به ندرت، مننژیت یا آنسفالیت ممکن است باعث سردرد آنها شود.
• ضربه مغزی. اگرچه بیشتر آسیب های ناحیه سر جزئی هستند اما،  اگر ضربه ای روی سر کودک شما وارد شد مراقب باشید. همچنین اگر درد سر کودک پس از آسیب دیدگی سر به طور مداوم بدتر شد، با پزشک تماس بگیرید.
• عوامل عاطفی. استرس و اضطراب می توانند در سردردهای کودکان نقش داشته باشند. کودکان مبتلا به افسردگی به خصوص اگر در تشخیص احساس غم و احساس تنهایی مشکل داشته باشند ممکن است از سردرد شکایت کنند.
• غذاها و نوشیدنی های خاصی. نیترات (نگهدارنده مواد غذایی موجود در گوشت های سالم، مانند هات داگ) کافئین بیش از حد موجود در نوشابه، شکلات، قهوه و چای می تواند باعث سردرد شود.
• مشکلات در مغز. به ندرت، تومور مغزی یا آبسه یا خونریزی در مغز می تواند بر مناطقی از مغز فشار وارد کند و باعث سردرد مزمن و بدتر شدن آن شود. به طور معمول در این موارد علائم دیگری از جمله مشکلات بینایی، سرگیجه و عدم هماهنگی وجود دارد.

عوامل خطر سردرد در کودکان

هر کودکی می تواند سردرد را تجربه کند، اما سردرد آنها در موارد زیر شایع تر است:

• دختران بعد از رسیدن به بلوغ
• کودکانی که سابقه خانوادگی سردرد یا میگرن دارند.

علائم سردرد در کودکان

کودکان همان نوع سردردهایی را که بزرگسالان بروز می دهند تجربه می کنند، اما علائم آنها ممکن است کمی متفاوت باشد. به عنوان مثال، درد میگرن در بزرگسالان اغلب حداقل چهار ساعت طول می کشد اما در کودکان، مدت زمان این درد ممکن است کوتاه تر باشد.

تفاوت در علائم تشخیص نوع سردرد، به ویژه در کودکان کوچکتر که نمی توانند علائم خود را توصیف کنند دشوار است.

میگرن

میگرن می تواند باعث بروز علائم زیر شود:

• استفراغ
• درد شکم
• حالت تهوع
• حساسیت شدید به نور و صدا
• دردی که با فشار بدتر می شود.

حتی نوزادان می توانند میگرن داشته باشند.

سردرد از نوع تنشی

سردردهایی از نوع تنش می توانند باعث بروز علائم زیر شوند:

• فشار محکم در عضلات سر یا گردن
• دردی که با فعالیت بدنی بدتر نمی شود.
• درد خفیف تا متوسط، بدون فشار در هر دو طرف سر
• سردرد که با حالت تهوع یا استفراغ همراه نیست، همانطور که اغلب در مورد میگرن وجود دارد.

کودکان کوچکتر ممکن است از بازی معمولی دست بکشند و بخواهند بیشتر بخوابند. سردردهای نوع تنشی می توانند از 30 دقیقه تا چند روز ادامه داشته باشند.

سردرد خوشه ای

سردردهای خوشه ای در کودکان زیر 10 سال بسیار نادر است. آنها معمولا:

• با ریزش اشک، احتقان، آبریزش بینی یا بی قراری یا تحریک همراه است.
• دردهای شدید و ضربان دهنده را در یک طرف سر درگیر می کند که کمتر از سه ساعت طول بکشد.

سردرد روزانه مزمن در کودکان

پزشکان از عبارت سردرد مزمن روزانه (CDH) برای میگرن و سردرد هایی استفاده می کنند که بیش از 15 روز در ماه رخ می دهد. CDH ممکن است در اثر عفونت، صدمات جزئی به سر یا مصرف داروهای ضد درد حتی داروهای بدون نسخه ایجاد شود.

زمان ضرورت مراجعه به پزشک

بیشتر سردردها جدی نیستند، اما اگر سردردهای فرزندتان به دنبال مراقبت های پزشکی با علائم زیر همراه است به پزشک مراجعه کنید:

• فرزندتان را از خواب بیدار می کند.
• همراه با تب و درد گردن یا سفتی
• همراه با استفراغ مداوم یا تغییرات بینایی

پیشگیری سردرد در کودکان

موارد زیر ممکن است به شما در جلوگیری از سردرد یا کاهش شدت سردرد در کودکان کمک کند:

• رفتارهای سالم را تمرین کنید. رفتارهایی که باعث ارتقاء سلامت عمومی می شود نیز ممکن است به جلوگیری از سردرد برای فرزند شما موثر باشند. این اقدامات سبک زندگی شامل خواب مناسب، فعالیت بدنی سالم، خوردن وعده های غذایی سالم و میان وعده ها، نوشیدن چهار تا هشت لیوان آب در روز و پرهیز از مصرف کافئین است.
• استرس را کاهش دهید. استرس و برنامه های شلوغ ممکن است دفعات سردرد در کودکان را افزایش دهد. نسبت به مواردی که  باعث ایجاد استرس در زندگی فرزند شما شود، مانند مشکل در انجام کار در مدرسه یا روابط سخت با همسالان، هوشیار باشید. اگر سردردهای فرزند شما با اضطراب یا افسردگی مرتبط است، می تواند برای رفع مشکل با یک روانشناس مشورت کند.
• جزییات سردرد را نگه دارید. یادداشت کردن جزییات علائم سردرد می تواند در تعیین دلایل سردردهای فرزندتان به شما کمک کند. توجه داشته باشید که چه موقع سردردها شروع می شوند، چه مدت دوام می یابند و چه مواقعی تسکین می یابد. پاسخ کودک را نسبت به مصرف هرگونه داروی سردرد یادداشت کنید. با گذشت زمان، مواردی که در دفتر سردرد ذکر می کنید باید به شما در درک علائم فرزندتان کمک کند تا بتوانید اقدامات پیشگیرانه خاصی را انجام دهید.
• از محرک ها پرهیز کنید. کودک را تشویق کنید از خوردن هر نوع غذا یا نوشیدنی، مانند آنهایی که حاوی کافئین هستند و به نظر می رسد باعث سردرد می شود پرهیز کند.
• برنامه پزشک کودک را دنبال کنید. اگر سردرد شدید باشد، پزشک ممکن است داروهای پیشگیرانه را توصیه کند و در مورد تغییراتی در شیوه زندگی عادی کودک تان توصیه های را ارائه دهد. برخی از داروهای مصرف شده در فواصل منظم مانند داروهای ضد افسردگی خاص یا داروهای ضد تشنج ممکن است باعث کاهش دفعات و شدت سردرد شوند.

تشخیص سردرد در کودکان

برای اطلاع از ماهیت سردرد فرزندتان، پزشک احتمالاً به دنبال این موارد خواهد بود:

• تاریخچه سردرد. پزشک از شما و فرزندتان می خواهد سردردها را با جزئیات شرح دهید.
• معاینه بدنی. پزشک معاینه جسمی از جمله اندازه گیری قد، وزن، دور سر، فشار خون و نبض کودک و معاینه چشم، گردن، سر، شانه ها و ستون فقرات فرزند را انجام می دهد،
• امتحان عصب شناسی. پزشک هرگونه مشکل در حرکات، هماهنگی ها و حرکات کودک را بررسی می کند.

اگر کودک از نظر ظاهر سالم باشد و سردرد تنها علامت آن است، معمولاً نیاز به آزمایش بیشتر ندارد. در برخی موارد، اسکن تصویربرداری و ارزیابی های دیگر می تواند به تشخیص بیماری کمک کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی. MRI به پزشکان در تشخیص تومورها، سکته های مغزی، آنوریسم ها، بیماری های عصبی و سایر ناهنجاری های مغزی کمک می کند.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT). به پزشکان کمک می کند تا تومورها، عفونت ها و سایر مشکلات پزشکی که می توانند باعث سردرد شوند را تشخیص دهند.
• شیر نخاعی (سوراخ کمر). اگر پزشک مشکوک است به یک بیماری زمینه ای مانند مننژیت باکتریایی یا ویروسی شود، ممکن است شیر نخاعی (سوراخ کمر) را توصیه کند. در این روش، یک سوزن نازک بین دو مهره در قسمت تحتانی کمر وارد می شود تا یک نمونه از مایع مغزی نخاعی برای آنالیز آزمایشگاهی نمونه گیری شود.

درمان سردرد در کودکان

معمولاً می توانید سردرد فرزند خود را در خانه با استراحت، کاهش سر و صدا، مایعات زیاد، وعده های غذایی متعادل و تسکین دهنده درد بدون نسخه (OTC) تسکین دهید. اگر فرزند شما بزرگتر است و سردردهای مکرر دارد، یادگیری راهکارهای مدیریت استرس از طریق اشکال مختلف درمانی نیز می تواند موثر باشد.

داروها

• مسکن. به طور معمول استامینوفن می توانند سردرد را برای کودک شما تسکین دهند. در هنگام دادن آسپرین به کودکان یا نوجوانان احتیاط کنید. اگرچه آسپرین برای استفاده در کودکان بزرگتر از 3 سال مورد تأیید است، اما كودكان و نوجوانانی كه از بیماری آبله مرغان یا علائم شبه آنفولانزا بهبود می یابند هرگز نباید آسپرین مصرف كنند. آسپرین در چنین کودکانی با سندرم ریه، یک بیماری نادر اما کشنده مرتبط است. در صورت نگرانی با پزشک خود مشورت کنید.

• داروهای تجویزی تریپتان ها، داروهای تجویزی استفاده شده برای درمان میگرن، مؤثر هستند و می توان با خیال راحت در کودکان بزرگتر از 6 سال استفاده کرد. اگر کودک شما دچار حالت تهوع و استفراغ با میگرن شود، پزشک ممکن است داروی ضد تهوع را تجویز کند. با این حال، استراتژی دارو با کودک متفاوت است.

احتیاط: استفاده بیش از حد از داروها خود عامل مهمی در سردردها است. با گذشت زمان، مسکن ها و سایر داروها ممکن است اثربخشی خود را از دست دهند. علاوه بر این، تمام داروها دارای عوارض جانبی هستند.

روش های درمانی

اگرچه به نظر نمی رسد استرس باعث سردرد شود اما می تواند به عنوان محرک سردرد عمل کند یا سردرد را بدتر کند. افسردگی و سایر اختلالات سلامت روان نیز می توانند نقش موثری در سردرد کودکان داشته باشند. برای این شرایط، پزشک ممکن است یک یا چند روش درمانی را توصیه کند:

• درمان شناختی رفتاری. این روش درمانی می تواند به کودک در مدیریت استرس کمک کند تا دفعات و شدت سردرد را کاهش دهد.
• آموزش آرامش. تکنیک های آرامش شامل تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و شل شدن عضلات پیشرونده عضلانی است که در هر زمان عضله را تنش می دهد. سپس تنش را کاملاً رها می کنید تا زمانی که عضلات بدن آرام شود. کودک بزرگتر می تواند تکنیک های آرامش را در کلاس ها یا در خانه با استفاده از کتاب یا فیلم یاد بگیرد.
• آموزش بیوفیدبک. بیوفیدبک به فرزند شما می آموزد که پاسخ های خاصی از بدن را کنترل کند که به کاهش درد کمک می کند. در طی یک جلسه بیو فیدبک، کودک به دستگاه هایی متصل می شود که عملکرد بدن را نظیر تنش عضلانی، ضربان قلب و فشار خون، نظارت و بازخورد می دهد. فرزند شما سپس می آموزد که چگونه تنش عضلانی را کاهش داده و ضربان قلب و تنفس خود را کنترل کند. هدف از بیو فیدبک، کمک به بیمار برای مقابله بهتر با درد است.

سبک زندگی و داروهای خانگی سردرد در کودکان

داروهای ضد درد OTC، مانند استامینوفن معمولاً در کاهش درد سردرد مؤثر هستند. قبل از مصرف داروی درد کودک، این نکات را در نظر داشته باشید:

• دوزها را بیشتر از حد معمول مصرف نکنید.
• برچسب ها را با دقت بخوانید و فقط از دوزهای توصیه شده برای فرزندتان استفاده کنید.
• بیش از دو یا سه روز در هفته به فرزند خود داروهای OTC درد ندهید. استفاده روزانه می تواند باعث سردرد بیش از حد ناشی از مصرف دارو شود.

علاوه بر داروهای ضد درد OTC، موارد زیر می تواند به کاهش سردرد فرزند شما کمک کند:

• استراحت و تمدد اعصاب. کودک خود را تشویق کنید در یک اتاق تاریک و ساکت استراحت کند. خواب اغلب سردرد را در کودکان برطرف می کند.
• از یک کمپرس خنک و مرطوب استفاده کنید. در حالی که کودک شما استراحت می کند، یک پارچه خنک و مرطوب را روی پیشانی او قرار دهید.
• یک میان وعده سالم تهیه کنید. اگر کودک شما مدتی غذا نمی خورد، یک تکه میوه، کراکرهای سبوس دار یا پنیر کم چرب پیشنهاد دهید. نخوردن غذا می تواند سردرد را بدتر کند.

پزشکی جایگزین در سردرد کودکان

اگرچه روندهای درمانی جایگزین به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته اند، اما تعدادی از مکمل های غذایی برای کمک به سردردهای کودکان پیشنهاد شده است، از جمله:

• منیزیم
• ملاتونین
• ریبوفلاوین
• کوآنزیم Q10
• ویتامین دی

قبل از امتحان کردن محصولات گیاهی یا مکمل های غذایی، با پزشک کودک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که با داروی کودک شما تداخلی ندارند.

چندین روش درمانی جایگزین ممکن است برای سردرد در کودکان نیز مفید باشد، از جمله:

• طب سوزنی. پزشکان طب سوزنی از سوزن های یکبار مصرف بسیار نازک استفاده می کنند که عموماً باعث ایجاد درد و ناراحتی کمی می شوند. برخی تحقیقات نشان داده اند که این روش درمانی می تواند به تسکین علائم سردرد کمک کند.
• ماساژ. ماساژ می تواند به کاهش استرس و از بین بردن تنش کمک کند و ممکن است به کاهش سردرد کمک کند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

بسته به فراوانی و شدت علائم فرزند تان، ممکن است به پزشک متخصص مراجعه کنید که در شرایط مغز و سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) تخصص دارد. علائم فرزندتان را هنگام وقوع و مدت زمان ماندگاری آنها بنویسید. لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های کودک خود را تهیه کنید.

در مورد سردرد در کودکان، برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:

• محتمل ترین علایم چیست؟
• در صورت وجود چه پیگیری هایی لازم است؟
• چه درمانی وجود دارد و کدام یک را توصیه می کنید؟
• برای کاهش درد چه اقداماتی می توانیم در خانه انجام دهیم؟
• آیا فرزند من به داروهای تجویز نیاز دارد یا یک داروی بدون نسخه کار می کند؟

احتمالاً پزشك شما سؤالاتی از شما خواهد پرسید، از جمله:

• درد در کجا رخ می دهد؟
• چه درمانی را امتحان کرده اید؟
• سردرد چه مدت طول می کشد؟
• آیا علائم مداوم یا متناوب بوده است؟
• کودک شما چه داروهایی را مصرف می کند؟
• کودک شما چند بار این علائم را تجربه می کند؟
• آیا سایر اعضای خانواده دچار سردرد می شوند؟
• چه چیزی باعث بهتر و یا بدتر شدن علائم شما شود؟
• آیا کودک شما علائم دیگری مانند تهوع یا سرگیجه دارد؟
• چه زمانی علائم بیمار شروع شد؟ آیا آنها به مرور زمان تغییر کرده اند؟

تا زمان مراجعه به پزشک اگر فرزند شما سردرد دارد، یک پارچه خنک و مرطوب را روی پیشانی فرزند خود قرار دهید و او را تشویق کنید که در یک اتاق تاریک و ساکت استراحت کند.