هیپوگلیسمی واکنشی که به آن هیپوگلیسمی بعد از غذا نیز گفته می شود، افت سطح گلوکز خون (قند خون) است. این به طور معمول در طی چهار ساعت پس از غذا خوردن اتفاق میفتد و به دیابت ارتباط ندارد.
معمولاً نمی توان دلیل قطعی هیپوگلیسمی واکنشی را تعیین کرد، اگرچه تعداد انگشت شماری از بیماری های پزشکی و شرایطی وجود دارد که با آن ارتباط دارند. در این موارد، درمان علت اصلی، مهم است.
در غیر این صورت، مدیریت هیپوگلیسمی واکنشی با شناخت علائم شروع می شود، که می تواند از خفیف (لرزش، ضربان قلب سریع، اضطراب، گرسنگی) تا جدی (گیجی، مشکلات بینایی، تغییرات رفتاری، تشنج یا حتی از دست دادن هوشیاری) باشد.
هیپوگلیسمی واکنشی یا بعد از غذا، قند خون پایینی است که چند ساعت پس از خوردن یک وعده غذایی اتفاق میفتد. این افت زمانی روی می دهد که فرد در زمان نامناسب مقدار زیادی انسولین در خون خود داشته باشد. علائم هیپوگلیسمی واکنشی احتمال دارد شامل گیجی، لرزش و اضطراب باشد. یک فرد می تواند با انجام اقدامات غذایی، مانند خوردن وعده های غذایی کوچک و مکرر، محدود کردن مصرف غذاهای شیرین، خطر هیپوگلیسمی واکنشی را کم کند.
هیپوگلیسمی
هیپوگلیسمی اصطلاحی برای زمانی رخ می دهد که قند خون یا گلوکز به زیر حد طبیعی و سالم برسد. برخی از عوامل موثر قند خون، عبارتند از:
- ورزش
- مقدار انسولین در بدن
- مصرف قند و سایر کربوهیدرات ها از طریق رژیم غذایی
وقتی فردی کربوهیدرات مصرف می کند، بدن، آنها را تجزیه کرده و گلوکز تشکیل می دهد. در پاسخ، پانکراس هورمون انسولین ترشح می کند که به انتقال گلوکز از خون به سلولهای عضلات، کبد و مغز کمک می کند. برای عملکرد صحیح، این سلول ها برای سوخت به گلوکز نیاز دارند.
انواع مختلفی از هیپوگلیسمی وجود دارد. یک نوع در افرادی که دیابت دارند رخ می دهد و پزشکان این مورد را به عنوان هایپوگلیسمی دیابتی طبقه بندی می کنند. این اتفاق زمانی میفتد که فرد با تزریق انسولین یا داروهای ضد دیابت، قند زیادی را از جریان خون خارج کند.
هیپوگلیسمی واکنشی شکل نادر از بیماری است، که پزشکان به عنوان هیپوگلیسمی غیردیابتی طبقه بندی می کنند وزمانی که سطح قند خون زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر باشد و اغلب 2–4 ساعت پس از غذا اتفاق میفتد و علائم آن بعد از خوردن یا نوشیدن کربوهیدرات به سرعت فروکش می کند.
علل هیپوگلیسمی واکنشی
محققان هنوز به طور کامل علل خاص هیپوگلیسمی واکنشی را شناسایی نکرده اند. با این حال، این بیماری ناشی از وجود بیش از حد انسولین در جریان خون در زمان نامناسب است. برای اکثر افرادی که هیپوگلیسمی واکنشی را تجربه می کنند، هیچ دلیل واضح و قابل تشخیصی برای کاهش مشخص قند خون وجود ندارد. با این حال، چند علت بالقوه شناخته شده وجود دارد:
- جراحی فتق
- (NIPHS) یا به ندرت، عدم تحمل فروکتوز ارثی
- مصرف بیش از حد انسولین توسط فردی که دیابت دارد.
- کمبود آنزیمی که توانایی بدن در تجزیه غذا را مختل می کند.
- مصرف بیش از حد انسولین می تواند باعث کاهش سطح گلوکز در خون شود.
- برخی از اختلالات متابولیکی ارثی. به ویژه به عنوان هایپرینسولینیسم درون زا مرتبط با سندرم هیپوگلیسمی پانکراتوژنیک غیر انسولینوما
- جراحی بای پس معده، که احتمال دارد باعث عبور سریع غذا از سیستم گوارش شود به طوری که همه آن هضم نمی شود و بنابراین به عنوان گلوکز در جریان خون جذب می شود.
- انسولینوما، یک تومور نادر، معمولاً خوش خیم و متشکل از سلولهای غیر طبیعی بتا. سلولهایی که انسولین تولید می کنند و برای حفظ قند خون طبیعی لازم هستند.
علائم هیپوگلیسمی واکنشی
هیپوگلیسمی واکنشی می تواند علائمی ایجاد کند که از علائم متداول خفیف و ناراحت کننده تا علائم کمتر شایع است که در صورت عدم درمان بیماری احتمال دارد جدی و حتی خطرناک شوند. .
افراد مبتلا به هیپوگلیسمی واکنشی احتمال دارد برخی علائم زیر را 2-4 ساعت بعد از غذا تجربه کنند:
- گیجی
- لرزش
- تعریق
- ضعف
- سردرد
- خستگی
- گرسنگی
- اضطراب
- نوسانات خلقی
- تحریک پذیری
- ضربان قلب سریع
- حالت تهوع یا استفراغ
تشخیص هیپوگلیسمی واکنشی
با اندازه گیری میزان گلوکز در خون فرد، در حالی که علائمی بعد از غذا خوردن ایجاد می شود و همچنین با مشاهده اینکه این علائم پس از طبیعی شدن سطح گلوکز برطرف می شوند یا نه، می توان هیپوگلیسمی واکنشی را تشخیص داد.
اگر آزمایش نشان داد که میزان گلوکز خون بعد از غذا زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر است، پزشک احتمال دارد آزمایش تحمل وعده غذایی مختلط (MMTT) را تجویز کند. برای این آزمایش، یک فرد نوشیدنی حاوی پروتئین، کربوهیدرات و چربی مانند Ensure یا Boost را مصرف می کند.
قبل از مصرف نوشیدنی هر 30 دقیقه و به مدت پنج ساعت، خون فرد آزمایش می شود تا سطح گلوکز و همچنین انسولین، پروینسولین (پیش ماده انسولین) و ماده تولید شده در لوزالمعده به همراه انسولین بررسی شود.
درمان هیپوگلیسمی واکنشی
بیشتر افرادی که دچار هیپوگلیسمی واکنشی هستند نیازی به درمان ندارند. بلکه پزشکان برای کنترل علائم، تغییرات رژیم غذایی را توصیه می کنند.
اگر مشخص شود که یک مسئله پزشکی زمینه ای کاهش قند خون واکنشی ایجاد کرده است، با معالجه آن بیماری باید به هیپوگلیسمی بعد از غذا برطرف شود. در مورد انسولینوما، برداشتن تومور با جراحی باید به کاهش قند خون بعد از غذا برطرف شود.
اگر فردی به درمان فوری نیاز دارد، پزشکان خوردن یا نوشیدن نوشیدنی را که حاوی 15 گرم کربوهیدرات است توصیه می کنند. نصف فنجان آب حاوی این مقدار است، اما خوردن آب باید به طور منظم باشد واز نوع کم کالری که حاوی کربوهیدرات کمتری باشد.
یک بررسی نشان می دهد که افراد خاصی با هیپوگلیسمی واکنشی نیز احتمال دارد از مصرف داروهای ضد دیابت مانند متفورمین بهره مند شوند. این افراد شامل کسانی می شود که پزشکان به احتمال ابتلا به دیابت برای آنها متفورمین تجویز کرده اند. متفورمین می تواند به کاهش علائم کمک کند، زیرا پیش دیابت علت احتمالی این نوع از هیپوگلیسمی است.
رژیم غذایی و روش های درمانی هیپوگلیسمی واکنشی
علائم هیپوگلیسمی واکنشی را می توان با انجام اقدامات خاص برای بازگرداندن سطح گلوکز خون به حالت نرمال کاهش داد:
ابتدا “15-15 قانون” را دنبال کنید که شامل خوردن 15 گرم کربوهیدرات سریع و کنترل قند خون پس از 15 دقیقه است. اگر هنوز زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر است، یک وعده دیگر میل کنید.
کربوهیدرات های سریع شامل موارد زیر هستند:
- موز (نصف)
- عسل (1 قاشق غذاخوری)
- شربت (1 قاشق غذاخوری)
- کشمش (2 قاشق غذاخوری)
- آب پرتقال (1/2 فنجان یا 4 اونس)
- شربت ذرت (1 قاشق غذاخوری)
- شیر بدون چربی (1 فنجان یا 8 اونس)
- نوشابه با شکر (1/2 فنجان یا 4 اونس)
- شکر (1 قاشق غذاخوری یا 5 حبه قند کوچک)
- آب میوه (معمولاً 1/2 تا 3/4 فنجان یا 4-6 اونس)
- ژل گلوکز (یک تکه کوچک معمولاً 15 گرم است).
- آب نبات سفت (برچسب را بررسی کنید که 15 گرم کربوهیدرات برابر داشته باشد).
پس از برطرف شدن علائم، یک میان وعده غذایی کوچک بخورید تا از افت دوباره قند خون جلوگیری کنید.
علاوه بر آن، روش های غذایی زیر احتمال دارد به جلوگیری از علائم هیپوگلیسمی واکنشی کمک کند:
- خوردن وعده های غذایی کم در طول روز: خوردن مقدار کمی غذا در هر چند ساعت می تواند قند خون را حفظ کند.
- محدود کردن مصرف مواد غذایی شیرین مانند دسرها، چای شیرین و آب میوه ها: این غذاها می توانند باعث افزایش بیش از حد انسولین شوند که منجر به افت سریع قند خون می شود. وعده های غذایی کوچک و مکرر و میان وعده هایی که حاوی فیبر و پروتئین هستند بخورید. بیش از سه ساعت بدون غذا نمانید.
- گنجاندن پروتئین بدون چربی و چربی های مفید در رژیم غذایی: نمونه هایی از پروتئین بدون چربی شامل ماهی و مرغ بدون پوست است، در حالی که نمونه هایی از چربی های سالم شامل آووکادو و روغن زیتون است.
- خوردن غذاهای پر فیبر: اینها شامل میوه ها، سبزیجات، لوبیا و غلات کامل است. از یک رژیم غذایی متعادل و متنوع استفاده کنید که شامل پروتئین، کربوهیدرات های غلات کامل، سبزیجات، میوه ها، غذاهای لبنی و مقدار زیادی فیبر باشد.
- محدود کردن یا اجتناب از الکل: الکل می تواند باعث کاهش قند خون شود. اگر شخصی مایل به نوشیدن الکل است، بهتر است این کار را به مقدار کم انجام دهد و در کنار آن چیزی بخورید.
- محدود کردن یا اجتناب از کافئین: قهوه، چای و برخی نوشابه ها حاوی کافئین هستند. این محرک می تواند علائم مشابهی را در کاهش قند خون ایجاد کند.
- به طور منظم ورزش کنید. فعالیت بدنی میزان گلوکز گرفته شده توسط خون را افزایش می دهد و در نتیجه از ترشح انسولین بیش از حد جلوگیری می کند.
- غذاهایی را که شاخص گلیسمی بالایی دارند، مانند غذاهای شیرین و کربوهیدرات های ساده فرآوری شده مانند نان سفید و ماکارونی به ویژه با معده خالی محدود کنید. به عنوان مثال، خوردن اولین دونات در صبح می تواند باعث یک دوره هیپوگلیسمی شود.
توجه!
بر اساس یک بررسی، برخی از افراد مبتلا به هیپوگلیسمی واکنشی ممکن است از شیوه های زندگی برای پیشگیری از دیابت بهره مند شوند. این ها شامل افرادی هستند که دارای عوامل خطر دیابت مانند اضافه وزن و سابقه خانوادگی بیماری هستند.
این اقدامات علاوه بر کمک به جلوگیری از شروع دیابت، می تواند علائم کاهش قند خون را نیز کاهش دهد. جدا از داشتن یک رژیم غذایی سالم، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) نکات زیر را به این افراد توصیه می کنند:
- مدیریت استرس
- افزایش فعالیت بدنی
در هیپوگلیسمی واکنشی چه موقع با پزشک تماس بگیریم؟
اگر فردی علائم هیپوگلیسمی واکنشی را تجربه کرد، باید با پزشک مشورت کند و مطمئن شوند که آیا به بیماری مبتلا هستند یا خیر و در این صورت، از شدت آن آگاهی داشته باشد. یک معاینه و آزمایش می تواند دیابت یا سایر بیماری هایی را که احتمال دارد باعث افت بیش از حد قند خون شود، رد کند.
در صورت لزوم، پزشک می تواند فرد را به سایر متخصصان مراقبت های بهداشتی ارجاع دهد که شامل یک متخصص تغذیه یا یک متخصص غدد می باشد.
سخن آخر
افت قند خون واکنشی یا بعد از، قند خون پایین است که چند ساعت پس از غذا اتفاق میفتد. پزشکان آن را به عنوان یک نوع غیر دیابتی از این بیماری طبقه بندی می کنند. وقتی کسی علائم هیپوگلیسمی واکنشی داشته باشد، درمان فوری شامل مصرف مقدار کمی غذای شیرین یا نوشیدنی مانند نصف فنجان آب میوه است.
پیروی از یک رژیم غذایی سالم می تواند از افزایش قند خون که منجر به افت قند و علائم آن می شود، پیشگیری کند.
آخرین دیدگاه‌ها