علائم کمبود زینک

علائم کمبود زینک در بدن بر روی ساختاری و عملکرد صحیح کلیه ها، لوزالمعده، شبکیه، کبد، سلول های خونی، دندان ها، مو، پوست، پروستات و بیضه تاثیر منفی می گذارد. روی عنصر کمیابی است که برای یک سیستم ایمنی سالم ضروری می باشد. کمبود زینک می تواند فرد را مستعد ابتلا به بیماری کند. روی مسئول تعدادی از عملکردها در بدن انسان است و به تحریک فعالیت حداقل 100 آنزیم مختلف کمک می کند. برای به دست آوردن فواید فقط مصرف مقدار کمی از روی لازم است، تا علائم کمبود زینک ایجاد نشود.

در حال حاضر، میزان توصیه شده رژیم غذایی (RDA) برای روی در ایالات متحده 8 میلی گرم در روز برای زنان و 11 میلی گرم در روز برای مردان است. این عنصر به طور طبیعی در بسیاری از غذاهای مختلف یافت می شود، اما به عنوان یک مکمل غذایی هم موجود است. روی برای تقسیم سلولی بسیار ضروری است و به رشد و نمو طبیعی در دوران بارداری، کودکی و بزرگسالی کمک می کند. علاوه بر آن این عنصر در سنتز DNA، فرایند بیان ژنتیک، عملکرد سیستم ایمنی بدن، سنتز پروتئین و سوخت و ساز کربوهیدرات ها برای تبدیل آنها به انرژی موثر است.

شیوع کمبود زینک

بدن انسان حاوی حدود 2 تا 3 گرم روی است که بیشتر در ماهیچه ها و استخوان های اسکلتی ذخیره می شود. اگرچه روی برای سلامتی و عملکرد مناسب بدن ضروری است. اما علائم کمبود زینک در کودکان خردسال، زنان باردار، مادران شیرده و سالمندان به وفور دیده می شود. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، 31 درصد از مردم در سراسر جهان دچار كمبود روی هستند. علت اصلی کمبود زینک عدم تغذیه مناسب، اعتیاد به الکل، جراحی چاقی، دیابت و سایر اختلالات است.

عوارض کمبود زینک

از علائم کمبود زینک خطر ابتلا به عفونت، سرماخوردگی و آنفولانزا را در افراد افزایش می دهد. در رژیم غذایی نوزادان و سالمندان با سیستم ایمنی ضعیف باید به میزان روی توجه ویژه ای شود. هنگامی که کمبود روی دارید، بدن شما نمی تواند سلولهای سالم و جدیدی تولید کند.

کمبود زینک می تواند در موارد شدید باعث بروز عوارض و علائم زیر شود:

• اسهال
• عدم هوشیاری
• از دست دادن اشتها
• کاهش حس بو و طعم
• زخم های باز روی پوست
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• زخم هایی که بهبود نمی یابند.

علائم کمبود زینک 

برخی از شایع ترین علائم کمبود زینک در بدن، عبارتند از:

از دست دادن اشتها

کمبود زینک باعث از بین رفتن اشتها می شود البته علت اصلی این مکانیسم هنوز تشخیص داده نشود. اما به نظر می رسد که روی بر انتقال دهنده های عصبی در بخش های مختلف مغز از جمله گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA) و آمیگدال اثر می گذارد و اشتهای فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. پایین بودن سطح روی در بدن نیز می تواند بر روی حس بویایی و چشایی افراد تاثیر بگذارد. حتی آن ها را مختل که این اختلال به نوبه خود در برخی موارد می تواند منجر به از دست دادن اشتها و کاهش وزن شود. بررسی ها نشان می دهد تجویز خوراکی روزانه 14 میلی گرم روی عنصری به مدت 2 ماه به درمان بیماران مبتلا به بی اشتهایی عصبی (از دست دادن اشتها) موثر است.

رشد ضعیف در کودکان

روی نقش موثری در رشد و نمو طبیعی کودکان دارد. این ماده معدنی برای رشد سلولی، تمایز سلولی و سوخت و ساز بدن ضروری است و کمبود آن می تواند از رشد مناسب کودک جلوگیری کرده و با تضعیف سیستم ایمنی بدن خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد. کمبود این ماده معدنی حتی می تواند از رسیدن کودکان به قد و وزن طبیعی جلوگیری کند و باعث تاخیر در بلوغ جنسی او شود. مصرف مکمل روی می تواند برای جلوگیری از مرگ و میر، عوارض و نارسایی رشد در کودکان سنین 6 ماه تا 12 سال مفید باشد. از طرفی هم چون روی به مقدار کم در شیر مادر یافت می شود تغذیه با شیر مادر برای نوزادان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

اختلالات رفتاری

اختلالات روانپزشکی از جمله زوال عقل، اختلال روانی و اختلالات اضطرابی شایع هستند که یکی از علت های بروز آن ها می تواند کمبود زینک باشد. این ماده مغذی ضد استرس است و کمبود آن با بروز نوسانات خلقی همراه است. در صورت عدم درمان به موقع، حتی ممکن است منجر به اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD) شود. بررسی ها نشان می دهد سطح مناسب روی در بدن به کاهش علائم افسردگی و اضطراب کمک می کند.

کاهش سطح روی می تواند سنتز سروتونین را مختل کند و منجر به بروز علائم زیر شود:

• اضطراب
• عصبانیت
• افسردگی
• ترس ناگهانی
• خلق و خوی تکراری
• اعتماد به نفس پایین

موهای ضعیف و شکننده

کمبود زینک باعث تضعیف سلول های پوست سر و بروز مشکلات مو از جمله آلوپسی، سفیدی، خشکی، شکنندگی ساقه مو و ناهنجاری های ساختاری مو می شود. علاوه بر آن کمبود زینک می تواند موهای ابرو و حتی مژه ها را تحت تأثیر قرار دهد. سطح پایین روی با کم کاری تیروئید همراه است که می تواند باعث ریزش مو و آلوپسی شود. رعایت رژیم غذایی حاوی روی یا مصرف مکمل های روی می تواند در درمان عوارض ناشی از کمبود زینک موثر باشد.

اسهال مداوم

• کمبود زینک می تواند منجر به افزایش شیوع و شدت اسهال شود.
• این کمبود منجر به ضعف سیستم ایمنی بدن شده و پاسخ ایمنی بدن را تغییر می دهد.

ضعف سیستم ایمنی بدن خطر ابتلا به عفونت هایی که باعث اسهال می شوند، به ویژه در کودکان را افزایش می دهد. حتی کمبود زینک در این شرایط می تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری های دستگاه گوارش مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون و سندرم روده کوتاه قرار دهد. یک مطالعه 2000 توسط انجمن علوم تغذیه ای آمریکا نشان داده که بین کمبود زینک، سوء تغذیه و بیماری اسهال رابطه قوی وجود دارد. محققان به این نتیجه رسیدند که مصرف مکمل های روی خوراکی در کودکان 6 ماه یا بالاتر که مبتلا به اسهال و کمبود زینک شدید هستند می تواند یک راهکار برای پیشگیری از بروز عوارض آن باشد.

مشکلات پوستی

بروز مشکلات پوستی می تواند یکی دیگر از علائم شایع کمبود زینک باشد که ممکن است منجر به بروز آکنه، اگزما، پسوریازیس، بثورات مشخصه پوستی به نام آکرودرماتیت انتروپاتیکا (به خصوص در اطراف دهان، چشم ها و مقعد) یا پوسته پوسته پوست شود. کمبود زینک حتی می تواند باعث کمرنگ شدن پوست گردد. چون روی به سنتز کلاژن کمک می کند که برای پوست سالم و همچنین بهبود زخم های پوستی ضروری و مفید است. علاوه بر این، روی در ساختار پروتئین ها و غشای سلولی وجود دارد و از پوست در برابر اشعه مضر ماوراء بنفش (UV) محافظت می کند. اکثر کارشناسان بهداشتی برای درمان آکنه، پیری پوست و تبخال سمپلکس و همچنین تقویت ترمیم زخم، استفاده از کرم ها و لوسیون های مبتنی بر روی را توصیه می کنند.

مشکلات بینایی

طبق اعلام انجمن اپتومتریک آمریکا، تامین مقدار مورد نیاز روی برای بینایی ضروری است. مقادیر زیادی روی در ماکولا وجود دارد که بخشی از شبکیه است. کمبود آن می تواند به ضعف دید در شب و آب مروارید ابری منجر شود. بررسی ها نشان می دهد که مصرف مکمل های آنتی اکسیدان و یا روی ممکن است از پیشرفت دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) که دلیل اصلی از بین رفتن بینایی در افراد سالمند است جلوگیری کند. افرادی که در معرض ابتلا به AMD قرار دارند بهتر است در مورد مصرف مکمل روی با پزشک خود مشورت کنند.

کاهش عملکرد شناختی

کمبود زینک همچنین می تواند باعث آسیب به سیستم عصبی شود و مهارت های شناختی مانند یادگیری و لحن هادیونیک (سطح کلی لذت یا ناخوشایند) را مختل کند. همچنین کاهش سطح روی با اختلال در یادگیری همراه است. بررسی ها نشان می دهد که مکمل روی خوراکی ممکن است عملکرد شناختی را در کودکان در سن مدرسه بهبود ببخشد.

ضعیف شدن استخوان ها

روی یک ماده مغذی حیاتی در ساختار استخوان ها است و کمبود آن می تواند تا حد زیادی بر سلامت آن ها تأثیر بگذارد و منجر به درد مفاصل شود. مصرف مکمل های روی می تواند به حفظ سلامتی استخوان و کاهش خطر آرتریت کمک کند. قبل از مصرف هرگونه مکمل با پزشک خود مشورت کنید.

تشخیص کمبود زینک

در حالی که یک پزشک می تواند آزمایش خون یا آزمایش ادرار را برای اندازه گیری میزان روی در بدن تجویز کند. این آزمایش ها ممکن است نتیجه قطعی را نشان ندهند چون روی فقط در مقادیر اندکی در سلول های بدن وجود دارد. در تشخیص کمبود روی، یک پزشک باید از تاریخچه سلامتی فرد را مورد بررسی قرار دهد و سؤالاتی در مورد رژیم غذایی فرد بپرسد. اگر فردی روزانه کالری کافی دریافت نکرده و به مقدار کافی از انواع غذاها را مصرف نکند، احتمالاً کمبود روی می تواند یک دلیل اساسی بروز علائم او باشد.

چه کسانی در معرض کمبود روی قرار دارند؟

برخی از عوامل می توانند خطر بروز کمبود روی بر افراد را تحت تاثیر قرار دهند، از جمله:

• سن بالای 60 سال
• مصرف مشروبات الکلی
• شیردهی در زنان
• سرطان
• اسهال مزمن
• بیماری مزمن کبد یا کلیه
• دیابت
• جراحی دستگاه گوارش
• نوزادان بالای 7 ماه که فقط از شیر مادر تغذیه می کنند.
• اختلالات التهابی روده، مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون
• سندرم سوء جذب
• سندرم روده کوچک
• بیماری سلول داسی شکل
• سایر بیماری های مزمن

همچنین گیاهخواران در معرض خطر کمبود روی قرار دارند، زیرا گوشت یا غذاهای دریایی نمی خورند. این افراد می توانند برای افزایش میزان جذب روی در بدن، راهکارهای زیر را در نظر بگیرند:

• قبل از پخت و پز، حبوبات، دانه ها و غلات، آنها را چند ساعت در آب خیس کنید.
• خوردن دانه های جوانه زده
• خوردن فرآورده های دانه ای خمیرمایه مانند نان به جای محصولات بدون مخمر

نکاتی برای درمان کمبود زینک

کمبود زینک را می توان به راحتی با مصرف منابع غذایی مناسب درمان کرد.

برخی منابع خوب روی عبارتند از:

• صدف ها
• غلات سبوس دار
• غلات صبحانه غنی شده
• گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ
• لوبیا های پخته شده، نخود و حبوبات
• محصولات لبنی مانند پنیر و شیر کم چرب
• آجیل و دانه هایی مانند بادام زمینی، بادام، دانه کنجد و دانه کدو تنبل

روش هایی وجود دارد که فرد می تواند غذاهایی را تهیه و مصرف کند تا میزان روی در رژیم های روزانه خود را بیشتر کند. به عنوان مثال، فرد می تواند قبل از پختن، لوبیا را در آب خیس کند. این امر باعث کاهش حضور فیتات ها می شود و بدن را برای پردازش روی آسان تر می کند. انتخاب محصولات دانه ای نیز می تواند به کاهش تعداد فیتات ها کمک کند و مقدار روی را برای استفاده بدن افزایش می دهد. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد افزایش سطح روی در بدن می تواند در رشد سنگ کلیه نقش داشته باشد.

از مصرف زیاد روی خودداری کنید، زیرا می تواند منجر به مسمومیت روی و علائم زیر شود:

• تهوع
• اسهال
• سردرد
• استفراغ
• گرفتگی شکم
• از بین رفتن اشتها

میزان روی مورد نیاز بدن

کمبود روی از طریق تغییر رژیم ها و مکمل ها، معکوس می شود. افراد مبتلا به کمبود روی می توانند با جستجوی منابع روی و با توجه به آنچه که می خورند، این مشکل را حل کنند. مصرف کافی روی به ویژه برای کودکان بسیار مهم است زیرا حتی کمبود ملایم روی می تواند مانع از رشد، افزایش خطر عفونت و اسهال و بیماری های تنفسی شود.

موارد زیر توصیه های روزانه توصیه شده برای عناصر روی است که توسط شورای غذا و تغذیه توصیه شده است. توجه داشته باشید که غذاهای حاوی فیتات بالا مانند غلات، مغزها و حبوبات می توانند جذب مواد معدنی مانند روی را کاهش دهند.

• تولد تا 6 ماهگی: 2 میلی گرم (حداکثر 4 میلی گرم)
• نوزادان و کودکان 7 ماه تا 3 سال: 3 میلی گرم (حداکثر 5 میلی گرم تا 12 ماه، 7 میلی گرم تا 3 سال)
• کودکان 4 تا 8 سال: 5 میلی گرم (حداکثر 12 میلی گرم)
• کودکان 9 تا 13 سال: 8 میلی گرم (حداکثر 23 میلی گرم)
• نوجوانان 14 تا 18 سال (دختران): 9 میلی گرم (حداکثر 34 میلی گرم)
• نوجوانان 14 تا 18 سال (پسران): 11 میلی گرم (حداکثر 34 میلی گرم)
• بزرگسالان (زنان): 8 میلی گرم (حداکثر 40 میلی گرم)
• بزرگسالان (مردان): 11 میلی گرم (حداکثر 40 میلی گرم)
• نوجوانان باردار: 12 میلی گرم (حداکثر 34 میلی گرم)
• زنان باردار: 11 میلی گرم (حداکثر 40 میلی گرم)
• نوجوانان شیرده: 13 میلی گرم (حداکثر 34 میلی گرم)
• زنان شیرده: 12 میلی گرم (حداکثر 40 میلی گرم).