سیس پلاتین، یک داروی شیمی درمانی است که برای درمان سرطان بیضه، تخمدان، مثانه، سر و گردن، ریه و سرطان دهانه رحم استفاده می شود. این دارو همچنین احتمال دارد برای درمان سرطان های دیگر نیز استفاده شود. قبل از رضایت برای درمان، پزشک در مورد این دارو و عوارض احتمالی آن با شما صحبت خواهد کرد.
سیس پلاتین در یک دوز به صورت روزانه شیمی درمانی یا در طول بستری در بیمارستان به فرد تزریق می شود. سیس پلاتین را می توان همراه با سایر داروهای سرطان یا رادیوتراپی تجویز کرد. در طول درمان معمولاً به یک پزشک سرطان شناسی، پرستار شیمی درمانی یا یک داروساز متخصص مراجعه می کنید. قبل یا در روز درمان، پرستار یا فردی که برای خونگیری آموزش دیده (فلبوتومیست) نمونه خون می گیرد. این نمونه برای بررسی این است که آیا سلول های خونی در سطح ایمن برای انجام شیمی درمانی هستند.
قبل از انجام شیمی درمانی، پزشک یا پرستار در مورد نتایج خون صحبت می کنند و سوالاتی از شما می پرسند. اگر نتایج خون خوب باشد، داروساز، شیمی درمانی شما را آماده می کند.
نحوه مصرف دارو
سیس پلاتین در ورید (داخل وریدی) تزریق می شود. احتمال دارد داروهای شیمی درمانی را از طریق راهکارهای زیر دریافت کنید:
یک کانول: لوله کوتاه و نازکی که پرستار در رگ بازو یا دست قرار می دهد.
یک خط مرکزی: یک لوله ظریف که از زیر پوست قفسه سینه و به ورید نزدیک منتقل می شود.
یک خط PICC: یک لوله ظریف که در رگ بازو قرار می گیرد و به داخل سیاهرگ قفسه سینه منتقل می شود.
پرستار سیس پلاتین را به صورت قطره ای (انفوزیون) تزریق می کند که به کانول، خط PICC یا خط مرکزی متصل است.
سیس پلاتین می تواند بر کلیه ها تأثیر بگذارد. قبل و بعد از سیس پلاتین از طریق قطره به شما مایعات دیگری تزریق می شود. همچنین ممکن است دارویی به نام مانیتول تجویز شود. مایعات و مانیتول می توانند از آسیب کلیه پیشگیری کنند. پرستار به شما می گوید که درمان چقدر طول می کشد.
دوره شیمی درمانی
شیمی درمانی را به صورت دوره ای متشکل از چندین جلسه یا چرخه درمان طی چند ماه طول می کشد. هر دوره سیس پلاتین معمولاً 21 روز (3 هفته) طول می کشد. در روز اول هر جلسه، سیس پلاتین مصرف می کنید. اما این بستگی به نوع سرطان دارد. پزشک یا پرستار برنامه درمانی را با شما در میان می گذارد.
عوارض سیس پلاتین
یک فرد احتمال دارد برخی از عوارض که ذکر کردیم را داشته باشید، اما بعید است که همه آنها را با هم تجربه کند. اگر شما نیز در حال درمان با سایر داروهای سرطان هستید، ممکن است عوارض جانبی داشته باشید که ما در اینجا لیست نکرده ایم. همیشه در مورد عوارض به پزشک، پرستار یا داروساز خود اطلاع دهید.
پزشک می تواند داروهایی را برای کمک به کنترل برخی از عوارض به فرد بدهد. مهم است که آنها را دقیقاً همانطور که پرستار یا داروساز توضیح می دهد مصرف کنید. این بدان معنی است که آنها به احتمال زیاد موثر خواهند کرد. پرستار در مورد مدیریت عوارض مشاوره می دهد. پس از پایان درمان، بیشتر عوارض شروع به بهبود می کنند.
نکات مهمی که باید در مورد عوارض جانبی سیس پلاتین به خاطر بسپارید، عبارتند از:
- عوارض جانبی سیس پلاتین پس از اتمام درمان بهبود می یابد.
- اکثر مردم تمام عوارض جانبی سیس پلاتین ذکر شده را تجربه نمی کنند.
- عوارض جانبی سیس پلاتین اغلب از نظر شروع، مدت و شدت قابل پیش بینی است.
- هیچ ارتباطی بین وجود یا شدت عوارض جانبی سیس پلاتین و اثربخشی سیس پلاتین وجود ندارد.
- عوارض جانبی سیس پلاتین ممکن است کاملا قابل کنترل باشد. گزینه های زیادی برای کمک به کاهش یا جلوگیری از عوارض جانبی سیس پلاتین وجود دارد.
عوارض خطرناک و جدی
برخی از درمان های سرطان می توانند عوارض شدیدی ایجاد کنند. به ندرت، اینها ممکن است خطرناک وجدی باشند. پزشک یا پرستار می تواند خطر این عوارض جانبی را توضیح دهد، آنها عبارتند از:
واکنش آلرژیک
برخی از افراد در حین انجام این درمان واکنش آلرژیک دارند. علائم آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خارش
- سردرد
- لرزیدن
- یک بثورات پوستی
- احساس سرگیجه
- التهاب صورت یا دهان
- احساس گرما یا سرخ شدن
- درد در پشت، شکم یا قفسه سینه
- احساس تنگی نفس یا خس خس سینه
پرستار، شما را برای علائم واکنش در طول درمان بررسی می کند. اگر احساس ناخوشایند یا هر یک از این علائم را دارید، فوراً به آنها بگویید. اگر واکنشی داشتید، می توان آن را به سرعت درمان کرد. گاهی اوقات یک واکنش چند ساعت پس از درمان رخ می دهد. اگر پس از بازگشت به خانه علائمی در خود مشاهده یا احساس ناخوشایندی کردید، بلافاصله با بیمارستان تماس بگیرید.
نشت دارو به خارج از سیاهرگ
اگر دارو به خارج از سیاهرگ نشت کند، می تواند به بافت اطراف آسیب برساند که به آن تجاوز می گویند. اکستراوازیشن رایج نیست، اما در صورت وقوع، درمان سریع آن مهم است. اگر در اطراف رگ دچار گزش، درد، قرمزی یا التهاب شدید فوراً به پرستار خود اطلاع دهید. اگر هر یک از این علائم را بعد از رسیدن به خانه مشاهده کردید، فوراً با پزشک و پرستار تماس بگیرید.
خطر عفونت
این روند درمان می تواند تعداد گلبول های سفید خون را کاهش دهد. گلبول های سفید با عفونت مبارزه می کنند. اگر تعداد آنها در خون کم باشد، احتمال ابتلا به عفونت بیشتر می‌شود. تعداد کم گلبول های سفید گاهی اوقات نوتروپنی نامیده می شود.
زمانی که تعداد گلبول های سفید خون کم است، عفونت می تواند بسیار جدی باشد. مهم است که هر عفونتی را در اسرع وقت درمان کنید، به خصوص در صورت بروز علائم زیر:
- علائم عفونت دارید.
- حتی با دمای معمولی، ناگهان احساس ناخوشی می کنید.
- دمای بدن بیش از 37.5 درجه سانتیگراد (99.5 درجه فارنهایت) است.
- دمای بدن به زیر 36 درجه سانتیگراد (96.8 درجه فارنهایت) می رسد.
علائم عفونت، عبارتند از:
- سرفه
- اسهال
- گلو درد
- تنگی نفس
- احساس لرز
- نیاز به دفع زیاد ادرار یا احساس ناراحتی هنگام دفع ادرار
پیروی از توصیه های خاصی که تیم درمان سرطان می دهد بسیار مهم است.
تعداد گلبول های سفید خون معمولاً قبل از درمان بعدی به حالت عادی باز می گردد. قبل از انجام درمان بیشتر، آزمایش خون خواهید داشت. اگر تعداد گلبول های سفید خون کم باشد، پزشک احتمال دارد درمان را برای مدت کوتاهی به تعویق بیندازد تا زمانی که تعداد سلول ها افزایش یابد.
کبودی و خونریزی
این درمان می تواند تعداد پلاکت ها را در خون کاهش دهد. پلاکت ها سلول هایی هستند که به لخته شدن خون کمک می کنند.
اگر تعداد پلاکت ها کم باشد، احتمال دارد بدن به راحتی کبود شود یا خونریزی کند. ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- خونریزی لثه
- خونریزی بینی
- دوره های سنگین
- وجود خون در ادرار یا مدفوع
- لکه های ریز قرمز یا بنفش روی پوست که می تواند شبیه جوش باشد.
اگر کبودی یا خونریزی غیرقابل توضیحی دارید به پزشک خود اطلاع دهید. احتمال دارد به انتقال پلاکت برای افزایش آن نیاز داشته باشید.
کم خونی (کاهش تعداد گلبول های قرمز)
شیمی درمانی می تواند تعداد گلبول های قرمز خون را کاهش دهد. گلبول های قرمز خون، اکسیژن را در سراسر بدن حمل می کنند. کاهش تعداد گلبول های قرمز که به آن کم خونی می گویند می تواند منجر به بروز علائم زیر شود:
- خستگی
- رنگ پریدگی
- احساس تنگی نفس
- احساس سرگیجه و سبکی سر
اگر این علائم را دارید به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید. گاهی پزشکان، دارویی به نام اریتروپویتین را تجویز می کنند. این به بدن کمک می کند تا گلبول های قرمز بیشتری بسازد و به صورت تزریق زیر پوستی مصرف می شود. اما انتقال خون برای کم خونی رایج تر است.
حالت تهوع
پزشک داروهای ضد تهوع را برای کمک به پیشگیری یا کنترل بیماری در طول درمان می دهد. داروها را دقیقاً همانطور که پرستار یا داروساز می گوید مصرف کنید. پیشگیری از بیماری، آسان تر از درمان آن پس از شروع علائم است.
اگر احساس بیماری می کنید، جرعه های کوچک مایعات را اغلب بنوشید. نوشیدن مایعات کافی مهم است. اگر حالت تهوع ادامه داشت یا بیش از یک بار در 24 استفراغ می کنید، در اسرع وقت با بیمارستان تماس بگیرید. پزشک یا پرستار ممکن است داروی ضد بیماری را به دارویی که برای شما بهتر عمل می کند تغییر دهد.
از دست دادن اشتها
این درمان می تواند بر روند اشتهای شما تأثیر بگذارد. اگر برای یک یا دو روز زیاد غذا نمی خورید نگران نباشید. اما اگر بعد از چند روز اشتهایتان برنگردد، به پرستار یا متخصص تغذیه خود اطلاع دهید. آنها به شما مشاوره یا مکمل های غذایی یا نوشیدنی می دهند.
تغییرات طعم
ممکن است در طول درمان، طعم تلخ یا فلزی در دهان خود داشته باشید. مکیدن شیرینی های بدون قند می تواند به این امر کمک کند. برخی از غذاها احتمال دارد طعم متفاوتی داشته یا بدون مزه باشند. غذاهای مختلف را امتحان کنید تا متوجه شوید چه طعمی دارد. تغییرات طعم معمولاً پس از پایان درمان بهتر می شود.
اثرات بر کلیه ها
سیس پلاتین می تواند بر عملکرد کلیه ها تأثیر بگذارد. شما قبل و در طول درمان آزمایش خون خواهید داد تا میزان عملکرد کلیه ها بررسی شود. قبل و بعد از هر درمان، پرستاران مایعات زیادی را از طریق قطره به شما تزریق می کننند. این برای محافظت از کلیه ها است. آنها همچنین توصیه می کنند که در 24 ساعت آینده چقدر مایعات بنوشید. در طول بقیه چرخه شیمی درمانی، نوشیدن حداقل 2 لیتر مایعات در روز مهم است، به خصوص اگر شرایط زیر را داشته باشید:
- بیمار هستید یا اسهال دارید.
- کمتر از حد معمول ادرار می کنید.
- نمی توانید به اندازه ای که خواسته شده مایعات بنوشید. برای مثال، اگر احساس بیماری می کنید.
اختلال در شنوایی
این درمان می تواند باعث تغییرات شنوایی از جمله کاهش شنوایی شود. ممکن است صدای زنگ در گوش داشته باشید. به این حالت وزوز گوش می گویند. همچنین احتمال دارد نتوانید برخی از صداهای بلند را بشنوید. تغییرات شنوایی معمولاً پس از پایان این درمان بهتر می شود. اما برخی از آنها می توانند دائمی باشند. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در شنوایی به پزشک خود اطلاع دهید.
احساس خستگی
احساس خستگی یکی از عوارض رایج این درمان است. اغلب در اواخر درمان و تا چند هفته پس از اتمام آن بدتر می شود. سعی کنید روز خود طوری را برنامه ریزی کنید که زمانی برای استراحت داشته باشید. ورزش ملایم، مانند پیاده روی کوتاه، می تواند انرژی بیشتری بدهد. اگر احساس خواب آلودگی دارید، رانندگی نکنید و از ماشین آلات استفاده نکنید.
اسهال
این درمان احتمال دارد باعث اسهال شود. اسهال به معنای دفع بیشتر مدفوع نسبت به حالت معمول یا داشتن مدفوع آبکی یا شل است. . اگر اسهال دارید موارد زیر را رعایت کنید:
- برای مشاوره با بیمارستان تماس بگیرید.
- سعی کنید هر روز حداقل 2 لیتر مایعات بنوشید.
- از مصرف کافئین، محصولات شیر، غذاهای پرچرب و غذاهای پر فیبر خودداری کنید.
تغییرات در ضربان قلب
سیس پلاتین می تواند باعث ضربان قلب سریع، نامنظم یا کند شود. در صورت مشاهده هرگونه تغییر به پزشک خود اطلاع دهید. به ندرت، سیس پلاتین می تواند مشکلات قلبی جدی تری ایجاد کند. اگر هر یک از این علائم را در طول یا بعد از درمان داشتید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید، علائم عبارتند از:
- درد یا سفتی در قفسه سینه
- احساس تنگی نفس یا سرگیجه
- تپش قلب خیلی سریع یا آهسته
سایر شرایط می توانند این علائم را ایجاد کنند، اما مهم است که آنها را توسط پزشک بررسی کنید. اگر نمی توانید با پزشک خود تماس بگیرید، با شماره مشاوره فوری یا خدمات درمانی تماس بگیرید.
بی حسی یا گزگز دست یا پا (نوروپاتی محیطی)
این درمان بر اعصاب تأثیر می گذارد که می تواند باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن یا درد دست و پا شود. احتمال دارد برای فرد سخت باشد که دکمه ها را ببندد یا کارهای دیگری انجام دهد. اگر این علائم را دارید به پزشک خود اطلاع دهید. گاهی اوقات نیاز به کاهش دوز دارو است. علائم معمولاً پس از پایان درمان به آرامی بهبود می یابند، اما برای برخی افراد ممکن است هرگز از بین نرود. اگر در این مورد نگران هستید با پزشک خود مشورت کنید.
خطر لخته شدن خون
سرطان و برخی درمان های آن می توانند خطر لخته شدن خون را افزایش دهند. علائم لخته خون، عبارتند از:
- احساس تنگی نفس یا سرفه ناگهانی
- درد ضربان دار، قرمزی یا التهاب در پا یا بازو
- درد شدید قفسه سینه، که احتمال دارد هنگام سرفه یا نفس عمیق بدتر شود.
اگر هر یک از این علائم را دارید، بلافاصله با شماره تماس که به شما داده شده یا با بیمارستان و خدمات درمانی تماس بگیرید.
لخته خون جدی است، اما می توان آن را با داروهایی که خون را رقیق می کنند (ضد انعقادها) درمان کرد. پزشک یا پرستار می تواند اطلاعات بیشتری بدهد. شما می توانید با رعایت موارد زیر به کاهش خطر ایجاد لخته خون کمک کنید:
- فعال ماندن در طول درمان
- نوشیدن مایعات زیاد به خصوص آب
- شاید برای پیشگیری از لخته شدن خون به داروهای ضد انعقاد نیاز داشته باشید.
سایر داروها
برخی از داروها می توانند بر نحوه عملکرد این درمان تأثیر بگذارند یا در هنگام مصرف آن مضر باشند. همیشه به پزشک خود در مورد داروهایی که مصرف می کنید یا قصد مصرف آنها را دارید، اطلاع دهید، مانند:
- داروهایی که تجویز شده است.
- داروهایی که از داروخانه می خرید.
- ویتامین ها، داروهای گیاهی و درمان های مکمل
به سایر پزشکان، داروسازان یا دندانپزشکان که داروهایی را تجویز می کنند، بگویید که از این درمان سرطان استفاده می کنید.
واکسیناسیون ها
واکسیناسیون می تواند خطر ابتلا به برخی عفونت ها را کاهش دهد. پزشک یا پرستار ممکن است در مورد انجام واکسیناسیون با شما صحبت کنند. پزشکان معمولاً توصیه می کنند که افراد مبتلا به سرطان، واکسن آنفولانزا و واکسن کرونا را تزریق کنند. این هر دو واکسن غیرفعال هستند که می توانند به کاهش خطر عفونت کمک کنند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می توانند این واکسن ها را تزریق کنند، زیرا این واکسن زنده نیستند.
اگر سیستم ایمنی بدن ضعیف است، باید از واکسیناسیون زنده خودداری کنید. به این دلیل که آنها می توانند باعث ناراحتی شما شوند. واکسن‌های زنده، مانند زونا، حاوی نسخه بسیار ضعیفی از بیماری هستند که فرد را علیه آن واکسینه می‌کنند. پزشک می تواند در مورد واکسیناسیون زنده و غیرفعال بیشتر اطلاعات بدهد.
رابطه ی جنسی
اگر در چند روز اول پس از این درمان رابطه جنسی دارید، باید از محافظ مانع مانند کاندوم استفاده کنید.
باروری
برخی از داروهای سرطان می توانند بر باردار شدن فرد تأثیر بگذارند . اگر در این مورد نگران هستید، مهم است که قبل از شروع درمان با پزشک خود مشورت کنید. پزشک به شما توصیه می کند که در حین انجام این درمان باردار نشوید. این داروها احتمال دارد به جنین در حال رشد آسیب برساند. استفاده از روش های پیشگیری از بارداری در طول درمان و مدتی پس از پایان آن بسیار مهم است. پزشک، پرستار یا داروساز می تواند در این مورد بیشتر به شما اطلاعات بدهد.
شیردهی
به شما توصیه می شود در حین انجام این درمان یا تا مدتی پس از پایان آن، از شیردهی خودداری کنید. زیرا این داروها می توانند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند.پزشک یا پرستار می تواند اطلاعات بیشتری بدهد.
درمان پزشکی و دندانپزشکی
اگر به هر دلیلی غیر از سرطان به درمان دارویی نیاز دارید، همیشه به پزشکان و پرستاران بگویید که تحت درمان سرطان هستید. اطلاعات تماس پزشک سرطان خود را به آنها بدهید تا بتوانند راهنمایی بخواهند. اگر فکر می کنید که نیاز به درمان دندانپزشکی دارید، با پزشک یا پرستار سرطان خود مشورت کنید. همیشه به دندانپزشک خود بگویید که تحت درمان سرطان هستید.
هرچند وقت یکبار سیس پلاتین تزریق می شود؟
شما معمولا سیس پلاتین را به عنوان چرخه درمان مصرف می کنید. هر چرخه بسته به نوع سرطانی که دارید متفاوت است. احتمال دارد سیس پلاتین را به صورت دوره ای زیر دریافت کنید:
- هر 3 یا 4 هفته
- یک بار در هفته
- هر روز در یک دوره 5 روزه، هر 3 تا 4 هفته
شاید سیس پلاتین را به تنهایی یا در ترکیب با سایر درمان های سرطان مانند داروهای مختلف شیمی درمانی یا رادیوتراپی مصرف کنید. تیم مراقبت های بهداشتی بیشتر در مورد نحوه درمان توضیح خواهند داد.
سیس پلاتین چگونه کار می کند؟
تومورهای سرطانی با تقسیم سلولی مشخص می شوند که دیگر مانند بافت طبیعی کنترل نمی شود. سلول های “عادی” وقتی با سلول های مشابه تماس پیدا می کنند، تقسیم نمی شوند، مکانیزمی که به عنوان مهار تماس شناخته می شود. حتی سلول های سرطانی این توانایی را از دست می دهند. سلول های سرطانی دیگر کنترل و تعادل طبیعی را که تقسیم سلولی را کنترل و محدود می کند، ندارند. فرآیند تقسیم سلولی، چه سلول های طبیعی و چه سلول های سرطانی، از طریق چرخه سلولی انجام می شود. چرخه سلولی از مرحله استراحت، از طریق مراحل رشد فعال، و سپس به میتوز (تقسیم) می رود.
توانایی شیمی درمانی در کشتن سلول های سرطانی، به توانایی آن در توقف تقسیم سلولی بستگی دارد. معمولا، داروها با آسیب رساندن به RNA یا DNA که به سلول می گوید چگونه خود را در تقسیم بندی کپی کند، عمل می کند. اگر سلول ها نتوانند تقسیم شوند، می میرند. هر چه سلول ها سریعتر تقسیم شوند، احتمال اینکه شیمی درمانی سلول ها را از بین ببرد بیشتر است و باعث کوچک شدن تومور می شود. آنها همچنین باعث خودکشی سلولی (خود مرگ یا آپوپتوز) می شوند.
داروهای شیمی‌درمانی که سلول‌ها را تنها زمانی که در حال تقسیم هستند تحت تأثیر قرار می‌دهند، خاص چرخه سلولی نامیده می‌شوند. داروهای شیمی درمانی که سلول ها را در حالت استراحت تحت تاثیر قرار می دهند، چرخه سلولی غیراختصاصی نامیده می شوند. زمان‌بندی شیمی‌درمانی بر اساس نوع سلول‌ها، سرعت تقسیم آنها و زمانی که احتمالاً یک داروی خاص در آن مؤثر است، تنظیم می‌شود. به همین دلیل است که شیمی درمانی معمولاً به صورت چرخه ای انجام می شود.
سیس پلاتین به عنوان یک عامل آلکیله کننده طبقه بندی می شود. عوامل آلکیله کننده در مرحله استراحت سلول بیشترین فعالیت را دارند. این داروها چرخه سلولی غیر اختصاصی هستند.
سخن آخر
قبل از شروع درمان با سیس پلاتین، مطمئن شوید که در مورد سایر داروهایی که مصرف می کنید (از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه، ویتامین ها، داروهای گیاهی و غیره) به پزشک خود اطلاع دهید. از مصرف آسپرین، محصولاتی که حاوی آسپرین هستند، خودداری کنید، مگر اینکه پزشکتان به طور خاص اجازه دهد. اگر سابقه واکنش آلرژیک شدید به سیس پلاتین، کربوپلاتین، سایر فرمولاسیون های حاوی پلاتین یا مانیتول دارید، ممکن است مصرف سیس پلاتین توصیه نشود.
آخرین دیدگاه‌ها