بیماری مولتیپل اسکلروزیس (اماس) یک اختلال مزمن سیستم عصبی مرکزی است که به غلاف میلین اطراف سلولهای عصبی آسیب میرساند و میتواند منجر به علائمی مانند خستگی، مشکلات حرکتی، اختلالات بینایی و شناختی شود. این بیماری انواع مختلفی دارد، از جمله پیشرونده اولیه، پیشرونده ثانویه ، عودکننده- فروکش کننده ، و سندرم جدا شده بالینی. اگرچه درمانی قطعی برای اماس وجود ندارد، اما داروهای اماس نقش کلیدی در کند کردن پیشرفت بیماری، مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی ایفا میکنند. در این راهنمای جامع از پزشکت، به بررسی لیست داروهای اصلاحکننده بیماری (DMTs)، درمان علائم اماس، داروهای ضد التهاب و گزینههای نوین میپردازیم.
برای رزرو مشاوره درباره داروهای اماس، روی لینک آبی کلیک کنید.
داروهای اصلاحکننده بیماری (DMTs) برای اماس
داروهای اصلاحکننده بیماری (DMTs) اصلیترین خط دفاعی در درمان اماس هستند. این داروها با تعدیل سیستم ایمنی، کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب بیشتر به میلین، پیشرفت بیماری را کند میکنند. DMTها میتوانند تعداد حملات را کاهش دهند، ضایعات مغزی را محدود کنند و ناتوانی را به تأخیر بیندازند. بر اساس تحقیقات، شروع زودهنگام DMTها میتواند تا ۵۰% ریسک پیشرفت را کاهش دهد. انواع DMTها شامل تزریقی، خوراکی و تزریقآبی هستند و انتخاب آنها بر اساس نوع اماس (مانند عودکننده-فروکشکننده یا پیشرونده) انجام میشود.
عوارض جانبی DMTها معمولاً شامل علائم شبیه آنفولانزا، واکنشهای محل تزریق و گاهی عفونتها است. نظارت منظم توسط پزشک ضروری است. برای مثال، در افراد باردار یا با شرایط کبدی، انتخاب DMTها با احتیاط انجام میشود.
جدول مقایسه DMTها:
دارو | نوع | دوز مصرف | اثرات اصلی | عوارض جانبی شایع |
---|---|---|---|---|
اینترفرون بتا-1a (Avonex) | تزریقی | هفتگی عضلانی | کاهش حملات | تب، سردرد |
گلاتیرامر (Copaxone) | تزریقی | روزانه زیرپوستی | تعدیل ایمنی | بثورات محل تزریق |
دیمتیل فومارات (Tecfidera) | خوراکی | دو بار روزانه | کاهش التهاب | اسهال، حالت تهوع |
اوکرلیزوماب (Ocrevus) | تزریقآبی | هر ۶ ماه | هدفگیری سلولهای B | عفونتها، تب |
این جدول به درک بهتر “لیست داروهای اصلاحکننده بیماری اماس” کمک میکند. برای جزئیات بیشتر، به علل و علائم انواع اماس مراجعه کنید.
بسته به اینکه داروها برای هر بیمار چقدر موثر هستند، طول درمان متفاوت است، اما می تواند از چند ماه تا چند سال متغیر باشد. اینکه بیمار تا چه اندازه عوارض جانبی دارو را تحمل میکند و دارو چگونه علائم خود را مدیریت میکند، عواملی هستند که پزشکان برای تعیین اینکه آیا بیمار در یک درمان خاص باقی میماند یا نه یا به نوع جدیدی از دارو نیاز پیدا میکند، استفاده میکنند.
یک پزشک بیمار را تحت نظر می گیرد تا ببیند آیا ضایعات جدیدی ایجاد می شود و اینکه سلول های عصبی در کدام مناطق مغز از میلین خارج شده اند . اگر ضایعات جدید ایجاد شود، پزشک ممکن است بیمار را به DMT جدید تغییر دهد. داروهایی که سیر بیماری را تغییر میدهند، میتوانند تزریقی، خوراکی یا از طریق جریان خون با استفاده از سوزن به داخل ورید (داخل وریدی) تزریق شوند.
برای مدیریت عوارض، با پزشکت مشورت کنید. برای راهنمایی در انتخاب داروهای تزریقی اماس، با متخصص مغز و اعصاب آنلاین در پزشکت تماس بگیرید.
داروهای تزریقی برای درمان اماس:
داروهای تزریقی از قدیمیترین درمانهای اصلاحکننده بیماری (DMTs) برای مولتیپل اسکلروزیس (اماس) هستند که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شدهاند. در این بخش، داروهای تزریقی را با جزئیات نحوه مصرف، عوارض و توصیهها بررسی میکنیم.
اینترفرون بتا (Interferon Beta)
اینترفرون بتا اولین DMTهای تأییدشده برای اماس هستند که ورود گلبولهای سفید ایمنی به مغز و نخاع را مسدود میکنند. این داروها تا ۳۰% حملات را کاهش میدهند و برای اماس عودکننده-فروکشکننده مناسباند. انواع آن عبارتند از:
- اینترفرون بتا-1a (Avonex، Rebif)
- اینترفرون بتا-1b (Betaseron، Extavia)
- پگینترفرون بتا-1a (Plegridy)
نحوه مصرف:
Avonex: یک بار در هفته، تزریق عضلانی
Rebif: سه بار در هفته، زیرپوستی
Betaseron/Extavia: یک روز در میان، زیرپوستی
Plegridy: هر دو هفته یک بار، زیرپوستی
عوارض جانبی: تب، لرز، سردرد، درد عضلانی، علائم شبیه آنفولانزا، درد یا بثورات در محل تزریق.
توصیهها:
محل تزریق را بهصورت چرخشی تغییر دهید تا تحریک کاهش یابد.
برای مدیریت عوارض شبیه آنفولانزا، تزریق را عصر انجام دهید.
با پزشکت برای تنظیم دوز مشورت کنید (مشاوره با پزشکت).
ناتالیزوماب (Tysabri)
ناتالیزوماب یک آنتیبادی است که از ورود لنفوسیتهای T به مغز و نخاع جلوگیری میکند. برای اماس فعال پیشرونده یا عودکننده ثانویه و گاهی سندرم جدا شده بالینی (CIS) استفاده میشود.
نحوه مصرف: هر چهار هفته یک بار، تزریق وریدی (۱ ساعت) توسط پزشک
عوارض جانبی: راش، اسهال، سردرد، خستگی، افسردگی، درد شکمی، عفونت ریه، حالت تهوع، سفتی مفاصل، درد عضلانی، عفونت مجاری ادراری، واژینیت.
توصیه کلی: به دلیل خطر عفونت مغزی (PML)، آزمایش منظم JCV ضروری است.
گلاتیرامر استات (Copaxone، Glatopa)
گلاتیرامر استات مادهای مصنوعی شبیه میلین است که سیستم ایمنی را فریب میدهد تا به جای میلین به آن حمله کند. برای اماس عودکننده-فروکشکننده و CIS مناسب است.
نحوه مصرف: روزانه یا سه بار در هفته، زیرپوستی
عوارض جانبی: راش یا درد در محل تزریق
توصیهها:
دستورالعمل پزشک را دقیق دنبال کنید.
پوست را قبل از تزریق تمیز کنید.
برای کاهش عوارض، محل تزریق را ماساژ ندهید.
آلمتوزوماب (Lemtrada)
آلمتوزوماب برای بیمارانی که به حداقل دو داروی دیگر پاسخ ندادهاند، استفاده میشود. این دارو لنفوسیتهای B و T را کاهش میدهد و التهاب را کم میکند.
نحوه مصرف:
- دوره اول: روزانه به مدت ۵ روز متوالی، وریدی
- دوره دوم: روزانه به مدت ۳ روز، ۱۲ ماه بعد
- دورههای بعدی: ۳ روز متوالی در صورت نیاز، حداقل ۱۲ ماه پس از دوره قبلی
- هر انفوزیون ۴ ساعت طول میکشد
عوارض جانبی: تب، لرز، سرگیجه، گرگرفتگی، تنگی نفس، بثورات خفیف یا خارش، حالت تهوع یا استفراغ.
عوارض جدی: سکته، سرطان، خودایمنی، التهاب کبد، تورم بافت ریه، عفونتهای شدید، التهاب کیسه صفرا.
توصیهها:
به دلیل عوارض جدی، نظارت پزشکی دقیق لازم است.
آزمایش خون منظم انجام دهید. (برای دریافت آزمایش خون در محل توسط کارشناسان آزمایشگاه روی لینک مورد نظر کلیک کنید.)
میتوکسانترون هیدروکلراید
میتوکسانترون، یک داروی شیمیدرمانی، سیستم ایمنی را سرکوب میکند و برای اماس عودکننده-فروکشکننده و پیشرونده ثانویه استفاده میشود.
نحوه مصرف: هر سه ماه یک بار، انفوزیون وریدی (۵-۱۵ دقیقه) توسط پزشک.
عوارض جانبی: اسهال، سردرد، یبوست، استفراغ، حالت تهوع، نازک شدن مو، عفونت مجاری تنفسی و ادراری، تغییر قاعدگی، ادرار آبی-سبز (تا ۲۴ ساعت).
عوارض جدی: نارسایی قلبی، سرطان خون، آسیب کبدی.
توصیهها:
آزمایش قلب و کبد قبل و حین درمان ضروری است.
برای ارزیابی ریسک، با متخصص مغز و اعصاب همین الان مشورت بگیرید.
اوفاتوموماب (Kesimpta)
اوفاتوموماب یک داروی جدیدتر است که سلولهای B مضر را جدا میکند و برای CIS، اماس عودکننده-فروکشکننده و پیشرونده ثانویه مؤثر است.
نحوه مصرف:
سه هفته اول: یک بار در هفته، زیرپوستی
سپس: یک هفته استراحت، بعد ماهانه
اولین تزریق تحت نظارت پزشک
عوارض جانبی: لرز، تب، تبخال، سردرد، خستگی، درد عضلانی، عفونت قفسه سینه، عفونت ادراری، سرماخوردگی، قرمزی، درد، خارش یا تورم محل تزریق.
توصیهها:
آموزش تزریق خانگی را از پزشک بگیرید.
عفونتها را سریع به پزشک متخصص گزارش دهید.
اوکرلیزوماب (Ocrevus)
اوکرلیزوماب انفوزیونی است که سلولهای B را هدف میگیرد و برای CIS، اماس عودکننده-فروکشکننده و پیشرونده اولیه مؤثر است. طبق تحقیقات ۲۰۲۵، پیشرفت ناتوانی را بهطور قابلتوجهی کاهش میدهد.
نحوه مصرف:
دو انفوزیون اولیه با فاصله دو هفته
سپس هر ۶ ماه یک بار (۳-۴ ساعت)
عوارض جانبی: تب، راش، تبخال، سردرد، حالت تهوع، سرفه، عفونتها (آنفولانزا، سینوسی، برونشیت).
توصیه کلی: به دلیل خطر عفونت، آزمایش خون منظم انجام دهید.
مطالعه بیشتر: انفوزیون درمانی برای ام اس
داروهای خوراکی و تزریقآبی پیشرفته برای درمان اماس:
داروهای خوراکی به دلیل راحتی، محبوبیت بیشتری دارند و توسط FDA تأیید شدهاند. این داروها سیستم ایمنی را تعدیل میکنند یا گلبولهای سفید را در غدد لنفاوی به دام میاندازند. تزریقآبی پیشرفته نیز برای موارد شدید اماس استفاده میشود.
دارو | عملکرد | نحوه مصرف | عوارض جانبی | توصیهها |
---|---|---|---|---|
اوزانیمود (Zeposia) | گلبولهای سفید را در غدد لنفاوی به دام میاندازد، از ورود به سیستم عصبی مرکزی جلوگیری میکند | یک بار در روز، خوراکی | سردرد، عفونتهای تنفسی، افزایش فشار خون، مشکلات کبدی | آزمایش کبد قبل از شروع ضروری است. |
سیپونیمود (Mayzent) | گلبولهای سفید را در غدد لنفاوی نگه میدارد، التهاب را کاهش میدهد | یک بار در روز، خوراکی | سردرد، فشار خون بالا، عفونتها، کاهش ضربان قلب | تست ژنتیکی CYP2C9 قبل از شروع لازم است. |
فینگولیمود (Gilenya) | گلبولهای سفید را در غدد لنفاوی به دام میاندازد، از آسیب به سیستم عصبی مرکزی جلوگیری میکند | یک بار در روز، خوراکی | سردرد، عفونتها، مشکلات کبدی، کاهش ضربان قلب | اولین دوز تحت نظارت پزشکی مصرف شود. |
کلادریبین (Mavenclad) | لنفوسیتهای B و T را کاهش میدهد، آسیب به میلین را محدود میکند | دورهای خوراکی (دو دوره در دو سال) | عفونتها، کاهش گلبول سفید، خطر سرطان | غربالگری سرطان قبل و حین درمان ضروری است. |
دیمتیل فومارات (Tecfidera) | سیستم ایمنی را تعدیل میکند، التهاب و آسیب عصبی را کاهش میدهد | دو بار در روز، خوراکی | اسهال، حالت تهوع، کاهش گلبول سفید، گرگرفتگی | با غذا مصرف کنید تا عوارض گوارشی کم شود. آزمایش خون منظم انجام دهید. |
دیروکسیمل فومارات (Vumerity) | به مونومتیل فومارات تبدیل شده، سیستم ایمنی را تعدیل میکند | دو بار در روز، خوراکی | مشکلات گوارشی، گرگرفتگی، عفونتها | مشابه Tecfidera، با غذا مصرف شود. |
مونومتیل فومارات (Bafiertam) | مشابه Tecfidera، التهاب را کاهش میدهد | دو بار در روز، خوراکی | اسهال، حالت تهوع، عفونتها | آزمایش خون برای نظارت بر گلبولها انجام دهید. |
تزریقآبی پیشرفته (ناتالیزوماب، اوکرلیزوماب) | برای موارد شدید یا مقاوم به درمان، سلولهای ایمنی مضر را هدف میگیرند | ناتالیزوماب: ماهانه وریدی (۱ ساعت) اوکرلیزوماب: هر ۶ ماه (۳-۴ ساعت) |
راش، عفونتها، تب، مشکلات گوارشی | تحت نظارت پزشکی دقیق مصرف شوند. |
درمانهای جدید و در حال توسعه برای اماس
با پیشرفتهای سریع در تحقیقات پزشکی تا سال ۲۰۲۵، درمانهای نوین اماس امیدهای تازهای برای بیماران ایجاد کردهاند. این درمانها بر روی مهار التهاب، بازسازی میلین (غلاف محافظ اعصاب) و کاهش پیشرفت ناتوانی تمرکز دارند. Tolebrutinib، یک BTKi که به مغز نفوذ میکند، ریسک پیشرفت را ۳۱% کاهش میدهد. Fenebrutinib و Evobrutinib در فاز III هستند و با teriflunomide مقایسه میشوند. PIPE-307 برای بازسازی میلین در حال آزمایش است.
درمانهای نوین در ایران: تمرکز بر علائم
در ایران، درمانهای غیرتهاجمی مانند rTMS (تحریک مغناطیسی تکراری ترانسکرانیال) برای مدیریت علائم اماس رواج یافته است. rTMS با تحریک مغز، علائمی مانند افسردگی، خستگی و اختلالات شناختی را بهبود میبخشد. مطالعات ایرانی نشان میدهد که ترکیب rTMS با درمانهای شناختی مانند mindfulness، حافظه کاری و پردازش اطلاعات را تقویت میکند. تا ۲۰۲۵، مراکز مانند بیمارستان سینا در تهران، این روش را برای بیماران اماس ارائه میدهند، هرچند نیاز به مطالعات بیشتر وجود دارد.
درمان علائم اماس
درمان علائم اماس بر بهبود کیفیت زندگی تمرکز دارد. “داروهای کنترل علائم اماس مثل خستگی، اسپاستیسیتی” شامل گزینههای متنوعی است. این بخش به مدیریت خستگی، مشکلات مثانه و درد میپردازد.
مدیریت خستگی در اماس
خستگی یکی از شایعترین علائم اماس است که بیش از ۸۰% بیماران را تحت تأثیر قرار میدهد. این خستگی میتواند فعالیتهای روزانه را مختل کند. داروهای زیر برای افزایش هوشیاری و کاهش خستگی استفاده میشوند:
متیلفنیدیت (Ritalin): سیستم عصبی مرکزی را تحریک کرده و هوشیاری ذهنی را بهبود میبخشد.
دکستروآمفتامین و آمفتامین (Adderall): سیستم عصبی مرکزی را برای افزایش هوشیاری تحریک میکند.
مودافینیل:(Provigil) این دارو حس بیداری را تقویت کرده و برای خستگی اماس استفاده میشود.
فلوکستین (Prozac، خارج از برچسب): داروی ضدافسردگی که بهطور غیرمستقیم خستگی را کاهش میدهد.
آمانتادین (Gocovri، off-label): داروی ضدویروسی که هوشیاری را بهبود میبخشد.
توصیه کلی: رژیم غذایی متعادل و ورزش سبک میتواند خستگی را کاهش دهد. برای مدیریت بهتر، به راهنمای تغذیه در بیماران MS مراجعه کنید.
مدیریت اسپاستیسیتی و سفتی عضلانی در اماس
اسپاستیسیتی یا سفتی عضلانی در اماس میتواند حرکت را دشوار کند و در بسیاری از بیماران دیده میشود. داروهای زیر برای کاهش اسپاسم و گرفتگی عضلانی استفاده میشوند:
تیزانیدین (Zanaflex): این دارو اسپاسم و گرفتگی عضلات را کاهش میدهد.
دانترولن (Dantrium): شلکننده عضلانی که اسپاسم را تسکین میدهد.
اونابوتولینوم توکسین A (بوتاکس): اتصالات عصبی را مسدود کرده و اسپاسم را کاهش میدهد.
باکلوفن :(Lioresal) این دارو سیستم عصبی را آرام کرده و اسپاسم را کاهش میدهد.
سیکلوبنزاپرین (Amrix): این دارو برای درمان اسپاسم عضلانی در افراد مبتلا به بیماریهایی مانند سندرم تونل کارپال و تاندونیت طراحی شده است، اما همچنین میتواند گرفتگی عضلات را در افراد مبتلا به ام اس کاهش دهد.
دیازپام (Valium): سیستم عصبی را کند کرده و اسپاسم را کاهش میدهد.
توصیه کلی: فیزیوتراپی و تمرینات کششی مکمل داروها هستند.
مدیریت مشکلات مثانه در اماس
مشکلات مثانه تا ۸۰% بیماران اماس را تحت تأثیر قرار میدهد و میتواند شامل بیاختیاری یا تکرر ادرار باشد. داروهای زیر با شل کردن عضلات مثانه یا کاهش اسپاسم، علائم را مدیریت میکنند:
سولیفناسین (VESIcare): این دارو مثانه بیشفعال را درمان میکند.
ایمیپرامین (Tofranil): این داروی ضد افسردگی می تواند تکرر و بیاختیاری ادرار را کاهش دهد.
تولترودین (Detrol): این دارو هم رده سولیفناسین است و به شل شدن عضلات مثانه و جلوگیری از بیش فعالی مثانه کمک می کند.
میرابگرون (Myrbetriq): این دارو مثانه بیش فعال را با شل کردن عضلات مجاری ادرار و کاهش اسپاسم مثانه درمان می کند.
تامسولوسین (Flomax): عضلات مثانه و پروستات را شل میکند.
اونابوتولینوم توکسین A (بوتاکس): اسپاسم مثانه را با مسدود کردن سیگنالهای عصبی کاهش میدهد.
پرازوسین (Minipress): این دارو معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود، اما در افراد مبتلا به ام اس، می تواند جریان ادرار را بهبود میبخشد.
دسموپرسین اسپری بینی (DDVAP): این دارو که به عنوان اسپری بینی تجویز می شود، بر کلیه ها تأثیر می گذارد و نیاز مکرر به ادرار را کنترل میکند.
اکسیبوتینین (Ditropan، Ditropan XL، Oxytrol): اسپاسم مثانه را کاهش میدهد.
داریفناسین (Enablex): بیاختیاری و تکرر ادرار را کاهش میدهد.
توصیههای کلی: تمرینات کف لگن و رژیم غذایی پر فیبر مکمل درماناند.
مدیریت اختلال عملکرد روده در اماس
اختلال عملکرد روده، بهویژه یبوست، در ۳۹-۷۳% بیماران اماس شایع است. داروهای زیر برای مدیریت این مشکل استفاده میشوند:
ملینها:
- بیزاکودیل (Dulcolax)
- هیدروکسید منیزیم (شیر فیلیپس منیزیا)
نرمکنندههای مدفوع:
- گلیسرین (شیاف)
- دوکوزات (Colace)
حجمدهندهها:
پسیلیوم (Metamucil): حجم مدفوع را افزایش داده و دفع را تسهیل میکند.
توصیه کلی: رژیم غذایی غنی از فیبر (میوهها، سبزیجات) و هیدراتاسیون کافی ضروری است. برای برنامه درمانی، با پزشکت تماس بگیرید: مشاوره آنلاین با متخصص تغذیه در پزشکت.
درد و دیسستزی در ام اس
تا ۷۵% از بیماران اماس درد مزمن یا احساسات غیرطبیعی (دیسستزی) مانند سوزش، سوزنسوزن شدن یا دردهای تیز را تجربه میکنند. این علائم ناشی از آسیب به مسیرهای عصبی است. داروهای زیر برای مدیریت این مشکلات استفاده میشوند:
گاباپنتین (Neurontin): داروی ضدتشنج که درد نوروپاتیک ناشی از آسیب عصبی را تسکین میدهد.
فنیتوئین (Dilantin): برای تشنج طراحی شده، اما درد عصبی در اماس را مدیریت میکند.
نورتریپتیلین (Pamelor): این داروی ضدافسردگی می تواند درد بازوها و پاها را کاهش دهد.
آمیتریپتیلین: داروی ضدافسردگی که دیسستزی و درد عصبی را تسکین میدهد.
کلونازپام (Klonopin): برای تشنج و حملات پانیک، در موارد مقاوم به درمان درد را کاهش میدهد.
توصیه کلی: برای مدیریت درد، فیزیوتراپی و تکنیکهای ریلکسیشن را ترکیب کنید. برای اطلاعات بیشتر، به روشهای کاهش درد بیماران اماس مراجعه کنید.
افسردگی در اماس
حدود ۵۰% از بیماران اماس به افسردگی مبتلا میشوند، که میتواند ناشی از آسیب عصبی یا استرس بیماری باشد. مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) رایجترین درمانها هستند، زیرا از جذب بیش از حد سروتونین جلوگیری میکنند و انتقال پیامهای عصبی را بهبود میبخشند. برخی از نمونه های SSRI که برای درمان افسردگی در افراد مبتلا به ام اس استفاده می شوند، عبارتند از:
-
سیتالوپرام (Celexa)
-
سرترالین (Zoloft)
-
فلوکستین (Prozac)
-
ونلافاکسین (Effexor)
-
پاروکستین (Paxil)
-
دولوکستین (Cymbalta)
برخی از افراد نیز داروهایی از دسته آمینوکتون های ضد افسردگی مصرف می کنند. بوپروپیون (Wellbutrin SR/XL) دارویی از این دسته است که اغلب برای درمان افسردگی در بیماران ام اس استفاده می شود. بوپروپیون مشابه SSRI ها عمل می کند با این تفاوت که اعصاب را از جذب بیش از حد نوراپی نفرین و دوپامین مسدود می کند.
توصیه کلی: درمانهای روانشناختی مانند CBT را ترکیب کنید. برای پشتیبانی، به درمانهای غیر دارویی برای اماس مراجعه کنید.
برای مدیریت افسردگی اماس، با روانشناس آنلاین در پزشکت تماس بگیرید.
اختلال عملکرد جنسی در اماس
اختلال عملکرد جنسی، شامل اختلال نعوظ، کاهش میل جنسی یا ناتوانی در رسیدن به ارگاسم، در بسیاری از بیماران اماس شایع است. این مشکلات میتوانند ناشی از آسیب عصبی یا عوامل روانی باشند.
داروهای مورد استفاده برای درمان اختلال عملکرد جنسی در افراد مبتلا به ام اس بر اختلال نعوظ تمرکز دارند و عبارتند از:
-
واردنافیل (Levitra)
-
آوانافیل (Stendra)
-
سیلدنافیل (Viagra)
-
تادالافیل (Cialis)
-
پاپاورین (Off-label)
-
آلپروستادیل (MUSE، Prostin VR، Caverject)
درمان انواع دیگر اختلالات جنسی در ام اس متفاوت است و می تواند شامل داروهای ضدافسردگی، افزایش استفاده از روانکنندهها در حین انجام فعالیت جنسی، درمان شناختی-رفتاری (CBT)، مشاوره زوجین و استفاده از وسایل کمکی جنسی باشد.
توصیهها: ترکیب درمانهای دارویی و روانشناختی برای نتایج بهتر.
تغییرات عاطفی در اماس
حدود ۱۰% از بیماران اماس تغییرات عاطفی ناگهانی مانند خنده یا گریه غیرقابل کنترل (PBA) را تجربه میکنند، که به احساس واقعی مرتبط نیست. تعداد کمتری احساس شادی غیرواقعی (خوشحالی) دارند. دکسترومتورفان + کینیدین (Nuedexta) یک درمان ترکیبی است که با تنظیم سیگنالهای عصبی به کاهش اپیزودهای عاطفی کمک می کند. حمایت روانی و مشاوره میتواند به مدیریت PBA کمک کند.
درمان خارش در بیماران اماس
خارش یکی از علائم شایع اماس است که اغلب با احساسات غیرطبیعی مانند سوزنسوزن شدن، سوزش، یا دردهای تیز و پارگی همراه میشود. این علائم به دلیل آسیب به اعصاب در سیستم عصبی مرکزی رخ میدهند و میتوانند کیفیت زندگی را مختل کنند. دارویی که اغلب برای درمان خارش در افراد مبتلا به ام اس استفاده می شود، هیدروکسیزین (ویستاریل) است.
در موارد شدید، داروهای ضدتشنج مانند گاباپنتین (Neurontin) ممکن است برای کنترل احساسات غیرطبیعی تجویز شوند.
درمان لرزش در بیماران اماس
لرزش (ترمور) در حدود ۵۸% بیماران اماس رخ میدهد و میتواند بهصورت لرزش صدا، دستها، یا مشکل در نگه داشتن اشیا ظاهر شود. این عارضه به دلیل اختلال در مسیرهای عصبی کنترل حرکت ایجاد میشود و میتواند فعالیتهای روزمره را دشوار کند. برخی از داروهایی که می توان برای درمان لرزش در افراد مبتلا به ام اس استفاده کرد، عبارتند از:
- باکلوفن (Lioresal)
- دیازپام (Valium)
- دانترولن (Dantrium)
- کلونازپام (Klonopin)
- تیزانیدین (Zanaflex)
- اونابوتولینوم توکسین A (بوتاکس)
توصیهها:
- ترکیب داروها با فیزیوتراپی و تمرینات تعادلی میتواند اثربخشی را افزایش دهد.
- از مصرف طولانیمدت بنزودیازپینها بدون نظارت پزشکی اجتناب کنید.
- به روشهای خودمراقبتی در اماس مراجعه کنید.
درمان مشکلات راه رفتن در بیماران اماس
مشکلات راه رفتن و تحرک در بسیاری از بیماران اماس به دلیل آسیب به اعصاب کنترلکننده حرکت شایع است. این عارضه میتواند شامل سختی در قدم زدن، عدم تعادل، یا ضعف عضلانی باشد، که انجام فعالیتهای روزمره را دشوار میکند. داروی دالفامپریدین (Ampyra) با بهبود سیگنالهای عصبی در اعصاب آسیبدیده، سرعت و کیفیت راه رفتن را افزایش میدهد. مطالعات نشان میدهند که دالفامپریدین میتواند سرعت راه رفتن را تا ۲۵% بهبود بخشد.
توصیهها:
در بیماران با مشکلات کلیوی منع مصرف دارد.
ترکیب با فیزیوتراپی برای تقویت عضلات توصیه میشود.
سایر راهکارها:
استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر.
تمرینات توانبخشی برای بهبود تعادل و هماهنگی.
سخن آخر: مدیریت اماس با درمانهای هدفمند
مدیریت بیماری مولتیپل اسکلروزیس (اماس) با پیشرفتهای پزشکی تا سال ۲۰۲۵ بیش از پیش امکانپذیر شده است. داروهای اصلاحکننده بیماری (DMTs) مانند اینترفرونها، اوکرلیزوماب و کلادریبین، همراه با درمانهای علائم نظیر مودافینیل برای خستگی، باکلوفن برای اسپاستیسیتی و دالفامپریدین برای بهبود راه رفتن، ابزارهای قدرتمندی برای کاهش پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی ارائه میدهند. درمانهای نوین مانند مهارکنندههای BTK (مانند tolebrutinib) و عوامل بازسازی میلین (مانند PIPE-307) نیز امیدهای تازهای برای بیماران ایجاد کردهاند. با این حال، انتخاب درمان مناسب نیازمند ارزیابی دقیق نوع اماس، شدت علائم و شرایط فردی است. ترکیب داروها با توانبخشی، رژیم غذایی سالم و حمایت روانی میتواند تأثیرات مثبت را تقویت کند. برای دستیابی به بهترین نتایج، مشورت با متخصصان مغز و اعصاب و پیگیری منظم ضروری است. با انتخاب درست و مدیریت فعال، بیماران میتوانند زندگی پربارتری داشته باشند.
گفتگو با متخصص مغز و اعصاب در پزشکت
پزشکت، پلتفرم پیشرو در ارائه مشاوره پزشکی آنلاین، امکان دسترسی به متخصصان مغز و اعصاب را برای بیماران مبتلا به اماس فراهم کرده است. این پلتفرم در تمامی زمینههای تخصصی سلامت، از جمله مدیریت بیماریهای عصبی مانند اماس، خدمات ۲۴ ساعته ارائه میدهد. شما میتوانید حتی در روزهای تعطیل یا نیمهشب، از طریق مشاورههای تلفنی و غیرحضوری با متخصصان مجرب ارتباط برقرار کنید.