قبل از بررسی شایع ترین بیماری های عضلانی اسکلتی باید بدانیم که سیستم عضلانی، شامل انواع مختلفی از ماهیچه است که هر کدام نقش اساسی در عملکرد بدن دارند. ماهیچه ها به فرد اجازه می دهند حرکت کند، حرف بزند و غذا بخورد. آن ها ضربان قلب، تنفس و هضم را کنترل می کنند. سایر عملکردهای به ظاهر نامربوط، از جمله تنظیم دمای بدن و بینایی هم به نوعی به سیستم عضلانی وابسته هستند.
ساختار سیستم عضلانی اسکلتی
براساس اعلام انستیتوی ملی بهداشت (NIH)، عملکرد ماهیچه ها اغلب با فعالیت های پاها، بازوها و سایر اندام ها همراه هستند، اما عضلات در حرکات ظریف تر مانند حالت صورت، حرکات چشم و تنفس نقش دارند. به گزارش NIH، سیستم عضلانی را می توان به سه نوع ماهیچه اسکلتی، صاف و قلبی تقسیم کرد.
عضله اسکلتی
ماهیچه های اسکلتی، ماهیچه هایی هستند که فرد می توانند آگاهانه آن ها را کنترل کند. آن ها به استخوان ها متصل شده و با انقباض خود باعث حرکت استخوان ها می شوند.
عضله صاف
عضلات احشایی که ضعیف ترین بافت عضله هستند که از طریق اندام های بدن، در نقل و انتقال مواد های مختلف بدن نقش دارند. از آنجا که عضله احشایی توسط قسمت ناخودآگاه مغز کنترل می شود، به عنوان عضله غیر ارادی شناخته می شود، زیرا فرد نمی تواند آن ها را کنترل کند.
عضله قلب
قلب یک ماهیچه غیر ارادی است که وظیفه پمپاژ خون در بدن را برعهده دارد. این نوع عضله قوی است و به طور غیر ارادی عمل می کند و مانند عضلات احشایی، عضله قلب به طور غیرمستقیم کنترل می شود.
سایر عناصر سیستم اسکلتی عضلانی
- رباط ها، اتصال دهنده استخوان ها به همدیگر هستند.
- تاندون ها که عضلات را به استخوان ها متصل می کنند.
- مفصل، نقطه ای است که در آن دو استخوان به هم وصل می شوند.
- غضروف، غضروف نوعی بافت همبند است که از یک ماده ژل مانند محکم ساخته شده است.
- اعصاب، اعصاب باعث کاهش انقباض عضلات اسکلتی، تفسیر اطلاعات حسی و هماهنگی فعالیت های سیستم های اندام بدن می شود.
- عضلات اسکلتی، این عضلات برای کشیدن تاندون ها و حرکت استخوان های اسکلت منقبض می شوند. عضلات اسکلتی همچنین در حفظ وضعیت بدن و پشتیبانی از بافت های نرم، کنترل ورود و خروج مواد به دستگاه گوارش و مجاری ادراری و حفظ دمای بدن نقش موثری دارند.
عملکرد سیستم عضلانی اسکلتی
کارکردهای اصلی سیستم عضلانی، عبارتند از:
- تنفس. تنفس به استفاده از عضله دیافراگمی وابسته است.
- تنظیم دما. حفظ دمای طبیعی بدن عملکرد مهم سیستم عضلانی است.
- ثبات. تاندون های عضلانی در مفصل زانو و مفصل شانه در ثبات بدن بسیار مهم هستند.
- گردش خون. عضله صاف در شریان ها و رگ ها نقش مهمی در گردش خون در بدن دارند.
- هضم. غذا از دستگاه گوارش با حرکت موج مانند عضله ها (پریستالالیس) حرکت می کند.
- ادرار. ماهیچه ها و اعصاب برای نگه داشتن و رهایی ادرار از مثانه باید با هم همکاری کنند.
- وضعیت. ماهیچه های اسکلتی در هنگام نشستن یا ایستادن بدن به وضعیت صحیح بدن کمک می کنند.
- تحرک. وظیفه اصلی سیستم عضلانی تحرک است. وقتی عضلات منقبض می شوند، آن ها منجر به حرکت های مختلف بدن می شوند.
- زایمان. عضلات صاف در رحم هنگام زایمان منبسط و منقبض می شوند. این حرکات جنین را از طریق واژن انتقال می دهند. همچنین، عضلات کف لگن به هدایت سر نوزاد در کانال زایمان کمک می کند.
- کنترل حرکات چشم. شش ماهیچه اسکلتی در اطراف چشم، حرکات آن را کنترل می کند.
- محافظت از اندام. ماهیچه های داخل تنه از اندام های داخلی در قسمت جلویی، کناره ها و پشت بدن محافظت می کنند. استخوان های ستون فقرات و دنده ها نقش بیشتری در محافظت از بدن دارند.
عضلات در تمام عملکردهای بدن از ضربان قلب و تنفس گرفته تا دویدن و پریدن نقش دارند. آسیب دیدگی عضلات می تواند بر حرکت، گفتار و موارد دیگر بدن تأثیر بگذارد. در صورت مشاهده علائم ضعف عضلانی یا دردی که هیچ علت مشخصی ندارد، فرد باید به پزشک مراجعه کند. پزشک می تواند در مورد مشکل تصمیم بگیرد و یک برنامه درمانی مناسب ارائه دهد.
شایع ترین بیماری های سیستم اسکلتی عضلانی
اختلالات اسکلتی عضلانی (MSD) شرایطی هستند که می توانند بر روی عضلات، استخوان ها و مفاصل تأثیر بگذارند. MSDs رایج هستند و خطر ابتلا به آن ها با افزایش سن بیشتر می شود. شدت MSD می تواند متفاوت باشد. در بعضی موارد باعث درد و ناراحتی می شوند که فعالیت های روزمره فرد را مختل می کند. تشخیص زودرس و درمان آن ها ممکن است به کاهش علائم و بهبود پیش آگهی بلند مدت بیماری کمک کنند.
آرتروز
آرتروز (Arthritis) در حقیقت همان ورم و حساسیت یک یا چند مفصل است. علائم اصلی آرتروز درد مفصلی و خشک شدن آن ها است که معمولاً با افزایش سن فرد بدتر شده و شدت می گیرد. شایع ترین انواع آرتروز شامل استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید می شود.
استئوآرتریت
استئوآرتریت، نوعی بیماری است که باعث تجزیه غضروف می شود که از انتهای استخوان های مفاصل محافظت می کند. این بیماری منجر به ساییدگی استخوان و درد قابل توجه، آسیب به استخوان ها و بافت های همبند، التهاب بافت اطراف و محدودیت در حرکت می شود.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب مزمن مفاصل می شود. بیماری های خود ایمنی، بیماری هایی هستند که وقتی بافت های بدن به اشتباه توسط سیستم ایمنی بدن مورد حمله قرار می گیرند بروز می کنند. در حالی که التهاب بافت مفاصل و خود مفاصل از علائم اصلی آرتریت روماتوئید است، این بیماری می تواند باعث التهاب خارج از مفصل و آسیب در اندام های دیگر هم شود. آرتریت روماتوئید می تواند بر روی چندین عضو دیگر بدن تأثیر بگذارد. به همین علت آرتریت روماتوئید را یک بیماری سیستمیک و گاهی بیماری روماتوئید می شناسند. آرتریت روماتوئید که در افراد زیر 16 سال شروع می شود، به آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA) یا آرتریت روماتوئید نوجوان JRA معروف است.
علاوه بر این عفونت ها یا بیماری های زمینه ای مانند پسوریازیس یا لوپوس می تواند باعث ایجاد انواع دیگری از آرتروز شود. بسته به نوع آرتروز، درمان فرد متفاوت خواهد بود. البته هدف اصلی از درمان آرتروز کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا است.
نرمی استخوان
- کلمه (Osteomalacia) به معنای “استخوان های نرم” است.
- به عبارتی این شرایط مانع از جذب شدن مواد معدنی و سفت شدن استخوان ها می شود.
در نتیجه استخوان ها ضعیف شده و احتمال خم شدن و شکستگی در آن ها افزایش می یابد. فقط بزرگسالان دچار بیماری نرمی استخوان یا استئومالاسیا می شوند. این بیماری در کودکان راشیتیسم نامیده می شود. پوکی استخوان در زنان شایع تر است و اغلب در دوران بارداری اتفاق می افتد. نرمی استخوان با پوکی استخوان را اشتباه نگیرید. هر چند هر دو باعث شکستگی استخوان هستند. اما نرمی استخوان یا استئومالاسی مانع از سفت شدن استخوان ها می شود و پوکی استخوان باعث تضعیف استخوان می شود.
پوکی استخوان
پوکی استخوان باعث ضعف و شکنندگی استخوان ها می شود. شکستگی های مربوط به پوکی استخوان بیشتر در مفصل ران، مچ یا ستون فقرات رخ می دهد. استخوان بافت زنده ای است که مدام در حال شکسته شدن و جایگزینی است. پوکی استخوان وقتی ایجاد می شود که ایجاد استخوان جدید با از بین رفتن استخوان پیر همخوانی نداشته باشد. پوکی استخوان زنان و مردان از همه نژادها را تحت تأثیر قرار می دهد. اما زنان سفید پوست و آسیایی به ویژه زنان مسن که یائسگی را پشت سر می گذارند بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش با تحمل وزن می توانند به جلوگیری از ضعف استخوان یا تقویت استخوان های ضعیف در حال حاضر کمک کنند. پوکی استخوان، بیماری است که باعث کاهش چگالی و استحکام استخوان ها می شود زیرا در این شرایط ضعیف شدن استخوان ها سریعتر از رشد استخوان رخ می دهد. این بیماری می تواند ناشی از ژنتیک یا عادات ناسالم زندگی مانند کمبود کلسیم یا ویتامین D و سیگار باشد.
سندرم تنگی کانال مچ دست
سندرم تونل کارپانل یک مشکل شایع است که باعث بروز درد، بی حسی و مور مور شدن دست ها و بازو می شود. این عارضه زمانی ایجاد می شود که یکی از اعصاب اصلی دست عصب میانی (مدیان) با وارد شدن به مچ دست فشرده شدن یا در تنگنا قرار می گیرد. در بیشتر بیماران، سندرم تونل کارپال یا همان تنگی کانال مچ دست با گذشت زمان شدیدتر می شود. به همین خاطر است که تشخیص و درمان سریع این عارضه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. زیرا در ابتدای بروز این مشکل فرد می تواند به راحتی با استفاده از آتل مچ دست یا پرهیز از انجام فعالیت های خاصی علائم این عارضه را درمان کند. برای جلوگیری از آسیب دائمی مچ دست و برای برداشتن فشار از روی عصب مدیان عمل جراحی نیاز است.
تاندونیت
- تاندونیت التهاب یا سوزش تاندون است.
- این بیماری باعث ایجاد درد و حساسیت به بیرون از مفصل می شود.
در حالی که تاندونیت ممکن است در هر یک از تاندون ها ایجاد می شود، اما بیشتر در اطراف شانه ها، آرنج ها، مچ دست ها، زانوها و پاشنه رخ می دهد.
برخی از نام های متداول برای مشکلات مختلف تاندونیت، عبارتند از:
- آرنج تنیس
- آرنج گلفر
- شانه پارچر
- شانه شناگر
- زانوی جامپر
بیشتر موارد تاندونیت را می توان با استراحت، فیزیوتراپی و داروهایی برای کاهش درد درمان کرد. اگر تاندونیت شدید باشد و منجر به پارگی تاندون شود، ممکن است بیمار به عمل جراحی نیاز داشته باشد. درمان و بهبودی تاندون ها ممکن است شش هفته یا بیشتر طول بکشد.
دیستروفی عضلانی
دیستروفی عضلانی اشاره به گروهی از بیماری ها دارد که باعث ضعف پیشرونده و از بین رفتن حجم قابل توجهی از عضلات می شود. در بیماری دیستروفی عضلانی، ژن های غیرطبیعی یا همان جهش های ژنتیکی در تولید پروتئین های لازم برای تشکیل ماهیچه سالم دخالت کرده و باعث مشکلات عضلانی برای فرد مبتلا خواهد شد. انواع مختلفی از دیستروفی عضلانی وجود دارد. البته علائم شایع ترین نوع از این بیماری بیشتر در دوران کودکی و نوزادان پسر را درگیر می کند. علاوه بر این انواع دیگری نیز دارد که تا بزرگسالی هیچ علامتی از خود نشان نداده و به صورت خاموش در بدن فرد حضور خواهد داشت. هیچ درمانی برای دیستروفی عضلانی وجود ندارد اما داروها و درمان می تواند به مدیریت علائم و کندتر شدن روند بیماری کمک زیادی کند.
میاستنی گراویس
نام این بیماری از ریشه آلمانی و لاتین گرفته شده و به صورت تحت الفظی به معنای «ضعف عضلات شدید» است. بیماری میاستنی گراویس یا Myasthenia gravis، اختلال عصبی عضلانی خود ایمنی مزمن است که با ضعف گروه های عضلانی مشخص می شود. بیماری میاستنی گراویس نه جزء بیماری های ارثی است و نه جزء بیماری های واگیری اما ممکن است چندین نفر از اعضای یک خانواده را درگیر کند. تعداد زیادی از مبتلایان این بیماری تشخیص داده نمی شوند. بیماری میاستنی گراویس می تواند فارغ از نژاد، جنسیت و سن برای هر فردی از هر نژاد، جنسیت و سنی اتفاق بیفتد. این بیماری در بین زنان کم تر از 40 سال و مردان بالای 60 سال شایع تر از دیگر افراد است.
بورسیت
بورسیت، التهاب دردناک بورساها است. Bursae کیسه های کوچک و پر از مایعات در مناطقی از بدن هستند که در معرض حرکت و اصطکاک (مالش) است. Bursae حاوی مقدار کمی مایع سینوویال یک مایع روان کننده روشن است که نقش موثری در حرکت بین استخوان ها، تاندون ها و عضلات در نزدیکی مفاصل دارد. بورسیت معمولاً روی شانه تأثیر می گذارد اما در بورسایی که در نزدیکی سایر مفاصل اصلی قرار دارد، از جمله باسن، آرنج، زانوها و پاشنه نیز شایع است. علائم آن شامل درد و التهاب است که از علل مختلفی مانند فعالیت بدنی شدید و آسیب دیدگی ناشی می شود. درمان به طور معمول شامل استراحت مفصل آسیب دیده و جلوگیری از تحریک بیشتر است.
