اگرچه تستوسترون یک هورمون جنسی مردانه در نظر گرفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، با این حال مقادیر کمی تستوسترون در تخمدانها و غدد فوق کلیوی زنان هم تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. تستوسترون به همراه هورمون جنسی زنانه استروژن، در رشد و نگهداری بافت تناسلی زنانه و توده استخوانی آنها نقش بسیار مهمی دارد. این هورمونها بر رفتار زنان هم تأثیر می‌گذارند. اما در برخی شرایط امکان دارد که میزان تستوسترون در زنان افزایش یابد و منجر به بروز برخی علائم شود. بر همین اساس ما سعی کرده‌ایم در این مقاله از پزشکت، شایع‌ترین علل افزایش تستوسترون در زنان را مورد بررسی قرار دهیم.
سطح نرمال تستوسترون
سطح نرمال تستوسترون در مردان حدود 280 تا 1100 نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) است. زنان مقادیر بسیار کمتری ترشح میکنند و سطوح طبیعی آن بین 15 تا 70 نانوگرم در دسی لیتر در نظر گرفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. سطح هورمون‌های تولید شده در بدن هر روز و در طول روز متفاوت است. به نحوی که سطح تستوسترون در صبح به بالاترین حد خود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد.
علائم تستوسترون بالا در زنان
علائم تستوسترون بالا در زنان ممکن است شامل نوسانات خلقی، تغییر در صدا، نازک شدن موها و آکنه باشد. عدم تعادل تستوسترون در زنان میتواند ظاهر فیزیکی و سلامت کلی آنها را تحت تاثیر قرار دهد. به طور کلی علائم تستوسترون بالا در زنان، عبارتند از:
- آکنه
- گرفتگی صدا
- نازک شدن مو
- کاهش سایز سینه
- افزایش توده عضلانی
- تغییرات خلق و خوی
- دوره های نامنظم قاعدگی
- از دست دادن میل جنسی
- کلیتوریس بزرگتر از حد طبیعی
- رشد موهای زائد روی صورت و بدن
از طرفی هم سطوح شدید تستوسترون در زنان میتواند باعث چاقی و ناباروری شود.
علل افزایش سطح تستوسترون در زنان
تستوسترون بالا در زنان معمولاً ناشی از یک بیماری زمینه‌ای از جمله موارد زیر است:
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH)
غدد فوق کلیوی هورمون‌های جنسی مردانه و تستوسترون را تولید میکنند. زنان مبتلا به CAH آنزیم های لازم برای تنظیم تولید این هورمونها را ندارند، بنابراین کورتیزول بسیار کم و تستوسترون بیش از حد ترشح میکنند.
این هورمونها به تنظیم متابولیسم بدن و فشار خون کمک میکنند.
این اختلال ممکن است خفیف یا شدید باشد. علائم CAH در زنان، عبارتند از:
- آکنه شدید
- تغییر در صدا
- کلیتوریس بزرگ شده
- رشد موهای زائد بدن و موی صورت
- دوره‌های قاعدگی نامنظم یا حذف آنها
- قد کوتاه در بزرگسالی اما رشد سریع در دوران کودکی
در حالی که هیچ درمانی برای هیپرپلازی وجود ندارد، اکثر افراد مبتلا به این عارضه میتوانند راهکارهایی را برای تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی خود دریافت کنند.
هیرسوتیسم
هیرسوتیسم با رشد موهای ناخواسته در زنان مشخص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این یک وضعیت هورمونی است که تصور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود با ژنتیک مرتبط باشد.
علائم با رشد مو تیره و ضخیم مردانه در سینه و صورت همراه است. در صورت بالا بودن زیاد تستوسترون در بدن، علائم دیگری هم بروز می کند، از جمله:
- آکنه
- طاسی
- تغییر در صدا
- کلیتوریس بزرگ شده
- افزایش توده عضلانی
- کاهش سایز سینه
درمان های خانگی و درمان های پزشکی به بسیاری از زنان در کنترل علائم هیرسوتیسم کمک میکنند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندورم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی شایع است که زنان را در سنین باروری تحت تاثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. بررسی های صورت گرفته نشان داده است که PCOS بین 8 تا 20 درصد از زنان در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. زنان معمولاً تا 20 الی 30 سالگی تشخیص داده نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند، اما کودکان 11 ساله نیز ممکن است تحت تأثیر این وضعیت قرار گیرند.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک، عبارتند از:
- موهای زائد بدن
- قاعدگی نامنظم
- تخمدان‌های بزرگ شده
PCOS ممکن است منجر به بروز عوارض متعددی شود، از جمله:
- چاقی
- افسردگی
- ناباروری
- بیماری قلبی
- سقط جنین
- آپنه خواب
- دیابت نوع 2
علت اصلی بروز سندورم تخمدان پلی کیستیک مشخص نیست، اگرچه ژنتیک و انسولین اضافی میتواند نقش بسیار موثری در بروز آن داشته باشند.
قند خون بالا
زنانی که دیابت نوع 2 دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تستوسترون بالا هستند. هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که انسولین افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، به ویژه در زنان مبتلا به سندورم تخمدان پلی کیستیک، تخمدانها برای تولید تستوسترون تحریک می شوند. بنابراین، برای کاهش سطح تستوسترون به طور طبیعی، سطح قند خون خود را کنترل کنید.
مشکلات تیروئید
مطالعات نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که بین کم کاری تیروئید و سطح تستوسترون ارتباط وجود دارد. کم‌کاری تیروئید میتواند تولید گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی را کاهش دهد. این هورمون برای متعادل کردن هورمون‌های جنسی در خون فرد ضروری است. اگر سطح گلوبولین خیلی پایین بیاید، سطح تستوسترون افزایش یافته و فرد دچار علائمی مانند پریودهای نامنظم می شود.
تشخیص تستوسترون بالا در زنان
پزشک ممکن است برای تشخیص تستوسترون بالا در زنان، آزمایش خون تجویز کند. از طرفی هم پزشک میتواند تستوسترون بالا را در زنان بر اساس موارد زیر تشخیص دهد:
معاینه جسمی
در طول معاینه فیزیکی، پزشک علائمی مانند موارد زیر را بررسی میکند:
- آکنه
- موهای زائد بدن
- رشد موهای صورت
علاوه بر آن، احتمال دارد پزشک معالج سوالاتی را در مورد برخی شرایط بیمار بپرسد، از جمله:
- میل جنسی
- اختلالات چرخه قاعدگی
- تغییرات خلق و خوی
اگر پزشک مشکوک به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشد، ممکن است به صورت چشمی و دستی ناحیه لگن را برای تشخیص احتمالی ناهنجاری‌ها بررسی کند.
آزمایش خون
در شرایطی که علائم بیمار نشان دهنده سطح بالای تستوسترون باشد، پزشک نمونه خون می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد و سطح هورمون را آزمایش میکند. همچنین ممکن است سطح گلوکز و کلسترول را مورد ارزیابی قرار دهد. معمولاً در صبح زمانی که سطح تستوسترون در بالاترین حد است، خون گرفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
سونوگرافی
برای بررسی PCOS، پزشک ممکن است سونوگرافی از تخمدانها و رحم انجام دهد.
درمان تستوسترون بالا در زنان
درمان توصیه شده برای تستوسترون بالا به علت اصلی آن بستگی دارد. به طور معمول، پزشک هم تغییر سبک زندگی و هم دارو را توصیه میکند. برخی از درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز ممکن است برای کنترل موهای زائد تجویز شوند.
دارو درمانی
تستوسترون بالا در زنان و شرایط مرتبط با آن را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان با داروهای زیر درمان کرد:
- متفورمین، درمانی برای دیابت نوع 2
- پروژستین، هورمونی که دوره های قاعدگی را تنظیم کرده و باروری را بهبود می بخشد.
- گلوکوکورتیکواستروئیدها، نوعی هورمون استروئیدی که التهاب را در بدن کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
- Eflornithine، پمادی که مستقیماً روی پوست اعمال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و از رشد موهای جدید صورت جلوگیری میکند.
- اسپیرونولاکتون، دارویی که به تنظیم سطح آب و نمک کمک میکند و رشد موهای زاید را کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
همچنین ممکن است داروهای ضد بارداری خوراکی تجویز شود. بهترین انواع ضد بارداری خوراکی برای تستوسترون بالا و هیرسوتیسم موارد حاوی دوزهای پایین نورژستیمات، ژستودن و دزوژسترل هستند.
با این حال، داروهای ضد بارداری خوراکی ممکن است برای زنانی که قصد بارداری دارند مناسب نباشند و عوارض جانبی نامطلوبی را به همراه داشته باشند.
درمان رفع موهای زائد
لیزردرمانی ممکن است به کنترل موهای زائد کمک کند. هر دو روش الکترولیز و لیزردرمانی ممکن است برای کنترل موهای زائد استفاده شوند.
الکترولیز. این روش شامل وارد کردن یک سوزن کوچک در هر فولیکول مو است. در ادامه یک پالس جریان الکتریکی از طریق سوزن عبور میکند و به فولیکول آسیب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رساند به طوری که اجازه نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد موهای جدید رشد کند. ممکن است بیمار به چندین جلسه درمانی نیاز داشته باشد.
لیزر درمانی. در طول این درمان، نور لیزر به فولیکول های مو تابانده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. باز هم، ممکن است چندین درمان مورد نیاز باشد.
توجه داشته باشید که این درمان‌های رفع موهای زائد میتوانند باعث بروز عوارض نامطلوب شوند و ممکن است خطرات مرتبط دیگری را به همراه داشته باشند. هر فردی که دچار عدم تعادل هورمونی است باید قبل از انجام درمان های پزشکی برای رشد موهای زائد با پزشک مشورت کند.
تغییر سبک زندگی
برخی از تغییرات سبک زندگی زیر میتواند تستوسترون بالا را در زنان کاهش دهد، در حالی که برخی دیگر به سادگی علائم را مدیریت میکنند:
تثبت وزن مناسب
دستیابی به وزن مناسب می تواند به تعادل هورمونی کمک کند. کاهش 5 تا 10 درصدی وزن سبب بهبود PCOS و کاهش سطح تستوسترون می شود و حتی به باردار شدن زنان کمک میکند.
مدیریت موهای زائد
برخی از زنان برای درمان موهای زائد صورت و بدن خود با کندن، تراشیدن، اپیلاسیون یا استفاده از مواد شیمیایی، موهای زائد را درمان میکنند. برخی دیگر موهای خود را رنگ میکنند تا کمتر دیده شوند.
سخن آخر
تستوسترون بالا در زنان میتواند باعث بروز طیفی از علائم، از موهای زائد صورت گرفته تا ناباروری شود و معمولاً به دلیل یک بیماری زمینه‌ای ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. درمان اختلال زمینه ای، اغلب علائم را کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و کیفیت زندگی فرد را بهبود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بخشد. زنانی که علائم تستوسترون بالا را دارند بهتر است با پزشک خود مشورت کنند تا با تعیین علت آن، به درمان‌های مناسب دسترسی پیدا کنند.
آخرین دیدگاه‌ها