جراحی صرع در کودکان

جراحی صرع در کودکان یک روش درمانی است که در مواردی که داروهای ضدصرع و سایر روش‌های درمانی دیگر نتیجه مطلوبی نداشته باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این جراحی به عنوان یک گزینه آخر معمولاً در بیمارانی که صرع نسبتاً شدید و نمی‌توان آن را با داروها کنترل کرد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر سه دسته اصلی از جراحی صرع وجود دارد که عبارتند از:

چه کسانی کاندید جراحی صرع هستند؟

معمولاً بی تاثیر بودن دو یا سه داروی ضد صرع قبل از اینکه کودک به عنوان کاندیدای بالقوه جراحی در نظر گرفته شود، لازم است. به طور کلی، حداقل پس از دو یا سه سال درمان مداوم با دارو و بی تاثیری آنها، جراحی در نظر گرفته می شود. شکست ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:

• مقاومت در برابر داروهای ضد صرع موجود
• وجود عوارض جانبی غیرقابل تحمل برای داروهای ضد صرع
• یا ترکیبی از هر دو علت بالا

از آنجایی که روش های جراحی ممکن است در برخی از کودکان بسیار موثر باشد، هنگامی که مشخص شد که اختلال صرع کودک به درمان با داروهای ضد صرع پاسخ نمی دهد، باید جراحی را در نظر گرفت. چرا که سن کم مانع جراحی نیست و انتظار برای بزرگتر شدن کودک فایده ای ندارد.

در واقع، شواهد قابل توجهی وجود دارد که نشان می دهد هر چه کودک در زمان جراحی سن کمتری داشته باشد، پتانسیل بهتری برای عملکرد خوب پس از جراحی خواهد داشت.  چرا که درجه خاصی از انعطاف پذیری در مغز وجود دارد که به بازیابی عملکردهایی که در زمان جراحی آسیب می بینند کمک می کند. این انعطاف پذیری در کودکان کوچکتر از بزرگترها بیشتر است.

مطالعه بیشتر: عوارض جانبی داروهای ضد تشنج 

جهت ویزیت غیرحضوری و فوری با متخصص مغز و اعصاب همین الان کلیک کنید.

آیا جراحی صرع برای کودک من مناسب است؟

همچنین در برخی موارد، مشخص کردن ناحیه صرع نیازمند درمان تهاجمی تر است. در این کودکان، الکترودهایی که فعالیت مغز را ثبت می‌کنند، یا در داخل مغز (الکترودهای داخل مغزی) یا مستقیماً در بالای مغز (الکترودهای ساب‌دورال) قرار می‌گیرند. این روش ممکن است در زمان جراحی یا چند روز قبل از آن انجام شود، که در این صورت نیاز به یک عمل جراحی کوچک و بستری شدن در بیمارستان برای چندین روز برای ضبط مداوم EEG است.

مطالعه بیشتر:صرع غایب

انواع جراحی صرع در کودکان 

گزینه های جراحی که برای کنترل اختلالات صرع انجام می شود را می‌توان مستقیماً بر روی مغز (جراحی رزکتیو یا کورپوس کالوسوتومی) یا با کاشت محرک عصب واگ در گردن (تحریک عصب واگ) انجام داد.

انواع جراحی صرع شامل موارد زیر می باشد:

• در جراحی رزکتیو بخشی از مغز که باعث تشنج می شود برداشته می شود.
• در کورپوس کالوزوتومی ارتباط اصلی بین دو طرف مغز قطع می شود (بریده می شود).
• تحریک عصب واگ روشی است که در آن یک سیم کوچک به عصب واگ در گردن متصل می شود. این سیم برای تحریک الکتریکی عصب واگ استفاده می شود.

جراحی صرع رزکتیو

اگر ضایعه گسترده تر باشد، ممکن است نیاز به برداشتن قسمت بزرگتر باشد که به عنوان برداشتن چند لوبار شناخته می شود. اما در برخی موارد شدید ممکن است نیاز به برداشتن نیمی کامل از مغز باشد که به عنوان نیمکره‌کتومی شناخته می‌شود.

در برخی از کودکان جراحی رزکتیو می تواند موثرترین شکل درمان باشد. در این روش، منطقه مغزی که منبع تشنج‌ها است و به داروها پاسخ نمی‌دهد، جراحی و از بین می‌رود. این عمل جراحی می‌تواند بهبود در کنترل تشنج‌ها و کیفیت زندگی کودکان مبتلا به صرع ایجاد کند.

به طور کلی، برای گروه انتخابی کودکان با ضایعات موضعی خوب، جراحی رزکتیو در اکثر آنها مفید خواهد بود

کورپوس کالوزوتومی

جسم پینه ای، ساختاری متشکل از رشته های عصبی است که امکان برقراری ارتباط بین دو طرف مغز را فراهم می کند. کورپوس کالوزوتومی شامل بریدن جسم پینه ای است. در کالوزوتومی جزئی، یک بخش از جسم پینه بریده می شود، در حالی که در کالوزوتومی به صورت کامل تمام طول جسم پینه بریده می شود.

از آنجایی که فیبرهایی که از یک نیمه مغز به نیمه دیگر می روند بریده می شوند، ارتباط بین دو نیمه مغز مختل می شود. این دقیقاً هدف کالوزوتومی است. با محدود کردن ارتباط بین دو طرف مغز، کالوسوتومی از گسترش سریع رویداد صرع از یک نیمه مغز به نیمه دیگر جلوگیری می کند.

اندیکاسیون این عمل عمدتاً برای کودکانی که حملات قطره‌ای مکرر دارند محدود است و در حال حاضر اغلب انجام نمی‌شود.

محرک عصب واگ (VNS)

عصب واگ عصبی است که مغز را با چندین اندام داخلی مانند ریه ها، قلب، معده و سایر اندام ها متصل می کند. تحریک عصب واگ اطلاعات را به مغز می فرستد. مطالعات نشان می دهد که تحریک الکتریکی عصب واگ منجر به مهار فعالیت تشنج می شود. با این حال، دلایل این بهبود مشخص نیست.

تحریک عصب واگ (Vagus Nerve Stimulation یا VNS) یک روش درمانی است که در برخی بیماران با صرع مقاوم به درمان دارویی استفاده می‌شود. در این روش، یک دستگاه کوچک به نام ژنراتور تحریک عصبی واگ (VNS Generator) زیر پوست قفسه سینه کودک یا بزرگسال قرار می‌گیرد. سیمهای کوچکی از این دستگاه به عصب واگ (عصب واگوس)، که عصبی است که از مغز به سایر بخشهای بدن مانند قلب، ریه‌ها و گوارش متصل است، متصل می‌شوند.

با استفاده از دستگاه VNS، سیگنال‌های الکتریکی به صورت منظم به عصب واگ ارسال می‌شود. این سیگنال‌های الکتریکی به طور موثری عملکرد عصب واگ و فعالیت مغز را تغییر می‌دهند و می‌توانند کنترل تشنج‌ها را تسهیل کنند.

همچنین، از آنجایی که محرک می تواند در هر زمان فعال شود، در صورت نیاز، می تواند برای کوتاه کردن تشنج های طولانی مدت و همچنین در پیشگیری مفید باشد.

لازم به ذکر است که VNS در انواع اختلالات تشنجی و سندرم های صرع نیز موثر است. همچنین ثابت شده است که در اختلالات صرعی که به درمان ضد صرع مقاوم هستند، موثر است. مطالعات نشان می دهد که در بسیاری از افراد مبتلا به تشنج مقاوم، VNS به طور قابل توجهی فعالیت تشنج را کاهش می دهد و برخی از افراد بدون تشنج هستند.

خطر کاشت VNS چیست؟

عوارض جانبی بالقوه کاشت VNS مواردی از بیهوشی عمومی، عدم کارکرد ایمپلنت و عفونت در محل کاشت است. علاوه بر این، تحریک عصب واگ ممکن است باعث گرفتگی صدا، سرفه و حتی تغییر ضربان قلب شود. اما از آنجایی که VNS در خارج از جمجمه قرار می گیرد، احتمال آسیب عصبی اضافی وجود ندارد.

آیا جراحی صرع خطرناک است؟

برخی از خطرات مرتبط با جراحی صرع به ارزیابی قبل از جراحی مربوط می شود. برخی از آزمایشات انجام شده نیاز به استفاده از ماده حاجب دارند که ممکن است منجر به واکنش های آلرژیک شدید شود. کاشت الکترودها در مغز یا قرار دادن الکترودها بر روی سطح مغز برای نظارت مستمر نیاز به روش های جراحی دارد که خیلی پیچیده نیستند اما ممکن است با خونریزی یا عفونت همراه باشند.

بسیاری از آزمایش‌ها و همچنین روش‌های مختلف جراحی، نیاز به استفاده از آرام‌بخش‌های سنگین یا بیهوشی عمومی دارند. بیهوشی عمومی خطر مرگ بسیار کمی دارد.

چندین خطر ذاتی در خصوص جراحی صرع وجود دارد، به عنوان مثال، خونریزی در داخل مغز. علاوه بر این، خونریزی در داخل مغز ممکن است منجر به آسیب مغزی شود. تجمع خون می تواند فشار داخل جمجمه را افزایش دهد و منجر به عوارض شدید از جمله مرگ شود.

همچنین این عمل ممکن است با عفونت هایی که می تواند منجر به مننژیت شود، سخت تر شود. عارضه بعدی این حوادث می تواند ایجاد هیدروسفالی باشد که ممکن است نیاز به عمل جراحی دیگری داشته باشد.

جراحی رزکتیو به معنای برداشتن بخشی از مغز است که در برخی موارد می‌تواند به اندازه کل نیمکره باشد. ممکن است نقایص عملکردی قبلی را تشدید کند یا ممکن است منجر به موارد جدیدی شود. این عوارض حتی پس از ارزیابی بسیار دقیق ممکن است رخ دهند.

عوارض جراحی صرع کودکان

دامنه عوارض با وسعت جراحی و ناحیه متفاوت است. مثلا:

• جراحی در نزدیکی مناطق زبان ممکن است منجر به اختلالات زبانی شود.
• عملیات در نزدیکی نواحی بینایی قشر مغز ممکن است منجر به نقص بینایی شود.
• انجام عملیات در نزدیکی نواحی حرکتی ممکن است منجر به فلج یا ضعف در بازوها یا پاها یا از دست دادن هماهنگی حرکتی ظریف در دست شود.

اما در مورد خصوص کالوزوتومی، از آنجایی که درجاتی از قطع ارتباط بین سمت راست و چپ مغز وجود دارد، علاوه بر عوارضی که قبلاً ذکر شد، ممکن است برخی عوارض ظریف آزاردهنده نیز تجربه شود.

به عنوان مثال، برخی از بیماران ممکن است بتوانند با تشخیص بصری اشیایی را که به یک سمت مغز ارائه می‌شوند شناسایی کنند، اما ممکن است نتوانند آنها را نام ببرند.

عوارض کمتری با کالوزوتومی نسبت به جراحی رزکتیو وجود دارد. با این حال، مانند همه جراحی ها، همیشه خطر شکست وجود دارد. در مورد جراحی صرع این به معنای عود حملات صرع پس از عمل است. باتوجه به نوع ضایعه از قبل موجود، میزان شکست ممکن است تا 50٪ باشد. با این حال، حتی در این موارد، تشنج ممکن است به راحتی با داروها پس از جراحی کنترل شود.

علت صرع در کودکان چیست؟

بسیاری از اختلالات مغزی ممکن است با صرع مرتبط باشند. برای برخی از بیماران اختلال صرع مادرزادی است، یعنی کودک با استعداد ابتلا به صرع متولد می شود. در سایر بیماران، اختلال صرع به دلیل آسیب مغزی است که پس از تولد رخ داده است.

صرع های مادرزادی می تواند نتیجه داشتن ژنی در کودک باشد که مسئول اختلال صرع است. اینها انواع ژنتیکی صرع هستند. روش دیگر، صرع مادرزادی ممکن است نتیجه عواملی باشد که در رشد مغز در دوران بارداری اختلال ایجاد کرده و منجر به ناهنجاری‌های مغزی شده است.

در اختلالات صرع اکتسابی، آسیب ممکن است در زمان تولد رخ دهد، به عنوان مثال در مورد نوزادانی که در طول زایمان و زایمان دچار کمبود اکسیژن هستند. همانطور که در برخی از کودکانی که نارس به دنیا می آیند دیده می شود. همچنین، آسیب مغزی ممکن است هر زمان پس از تولد رخ دهد. برای مثال، صرع می‌تواند عارضه‌ای از عفونت‌های مغزی (مننژیت، آنسفالیت)، آسیب‌های سر همراه با آسیب مغزی، تومورهای مغزی یا خونریزی داخل جمجمه باشد.

برای آشنایی بیشتر با انواع و علائم تشنج، مقاله تشنج در کودکان را مطالعه کنید.

آیا تشنج برای کودکان مضر است؟

در حال حاضر هیچ نشانه ای وجود ندارد که تشنج های کوتاه مدت منجر به آسیب مغزی شود. با این حال، تشنج های طولانی مدت، به ویژه تشنج های تونیک-کلونیک ژنرالیزه، در برخی موارد می تواند منجر به آسیب مغزی شود، اما این بسیار غیر معمول است.

اگرچه آسیب مغزی محتمل نیست، اما کودکان ممکن است در زمان تشنج آسیب ببینند. به عنوان مثال، در تشنج‌های آتونیک از دست دادن ناگهانی قدرت عضلانی رخ می‌دهد و اگر زمانی که بیمار ایستاده است این اتفاق بیفتد، به دنبال آن سقوطی رخ می‌دهد که ممکن است منجر به آسیب به صورت و یا دهان شود. انواع مشابهی از صدمات فیزیکی می تواند با سایر تشنج ها اتفاق بیفتد.

به طور کلی تجربه نشان داده است که عوارض بسیار کمی بعد از جراحی صرع مشاهده می شود. چرا که درصد کمی از کودکانی که جراحی صرع داشته اند، عوارضی را تجربه کرده اند و حتی تعداد کمتری از آنها عوارض عصبی دارند. مرگ و میر در جراحی صرع بسیار نادر است.

در مغز کودکان خردسال، بیشتر در سنین 7 تا 9 سالگی، انعطاف پذیری وجود دارد. پلاستیسیته به بهبود نقایصی که می تواند در نتیجه جراحی باشد کمک می کند. به عنوان مثال، برای کودکانی که نواحی زبان در آنها تحت تأثیر جراحی قرار گرفته است، عملکردهای زبانی قابل توجهی بهبود یافته اند. بنابراین، کودکان خردسال مبتلا به تشنج صعب العلاج که کاندید عمل جراحی هستند، زمانی که جراحی زودتر از موعد انجام شود، وضعیت بسیار بهتری دارند.