کلومیپرامین با نام تجاری Anafranil دارویی است که پزشک برای درمان اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) و سایر موارد آن را تجویز می کنند. این دارو به دسته قدیمی تری از داروهای ضد افسردگی به نام ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای (TCAs) تعلق دارد. محبوبیت آن برای درمان OCD به دلیل خطرات و عوارض جانبی کاهش یافته است. با این حال، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی زمانی که سایر داروها به اندازه کافی موثر نباشد، همچنان کلومیپرامین را برای بزرگسالان یا کودکان مبتلا به این بیماری تجویز می کنند.
بعضی افراد مبتلا به این اختلال، بیشتر اوقات نگران میکروب ها یا آلودگی هستند. دیگران احتمال دارد نتوانند بخوابند مگر اینکه دوباره بررسی کنند که درب خانه شان را قفل کرده اند. برای برخی از افراد، این افکار و رفتارها طاقت فرسا می شود و پزشک ممکن است آنها را با اختلال وسواس فکری جبری (OCD) تشخیص دهد. اگر چنین باشد، درمان و برخی داروها می توانند به کنترل OCD آنها کمک کنند. یکی از این داروها کلومیپرامین (با نام تجاری Anafranil) است.
مردم اغلب از اصطلاح “OCD” به عنوان عامیانه برای توصیف شخصی استفاده می کنند که دوست دارد همه چیز را تمیز و منظم نگه دارد. OCD در واقع یک وضعیت سلامت روان که شامل افکار ناخواسته و مکرر (وسواس) و رفتارها یا تشریفات تکراری (اجبار) است. این وسواس ها و اجبارها می توانند مقدار قابل توجهی از زمان و انرژی را مصرف کنند و به طور جدی بر توانایی فرد برای عملکرد در زندگی روزمره و روابط تأثیر بگذارند.
خوشبختانه، دارو هایی از جمله داروهای ضد افسردگی مانند کلومیپرامین وجود دارند که می‌تواند به درمان کمک کند. دقیقاً مشخص نیست که کلومیپرامین چگونه برای درمان OCD عمل می کند. آنچه می دانیم این است که دارو مقدار سروتونین (هورمون “احساس خوب”) در مغز را افزایش می دهد.
کلومیپرامین در چه مواردی تجویز می شود؟
FDA کلومیپرامین را برای درمان اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) در بزرگسالان و کودکان 10 سال و بالاتر تایید می کند.
در حالی که کلومیپرامین برای درمان OCD تایید شده ولی معمولاً اولین انتخاب داروی پزشک برای این تشخیص نیست. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، اغلب در دوزهای بالا، درمان‌های محبوب‌تری هستند.
داروهای SSRI مانند فلووکسامین (با نام تجاری Luvox یا Luvox CR)، پاروکستین (با نام تجاری Brisdelle) و سرترالین (نام تجاری Zoloft) معمولاً عوارض جانبی کمتری نسبت به کلومیپرامین ایجاد می کنند. بنابراین، پزشک احتمال دارد کلومیپرامین را به عنوان یک درمان انتخابی دوم یا مکمل برای OCD تجویز کنند که به خوبی با سایر داروها کنترل نمی شود.
گاهی اوقات، پزشک کلومیپرامین را برای مصارف دیگر تجویز می کنند، یعنی شرایطی که FDA به طور خاص آن را برای درمان تایید نکرده است. کلومیپرامین کاربردهای خارج از برچسب زیادی دارد. برخی از نمونه ها عبارتند از:
- اضطراب
- شب ادراری
- انزال زودرس
- اختلال بدشکلی بدن
- افسردگی مقاوم به درمان
- بی خوابی (مشکل خواب)
- تریکوتیلومانیا (کشیدن اجباری مو)
- نوروپاتی مزمن (درد مرتبط با عصب)
- اختلال پانیک، وضعیتی که باعث حملات پانیک می شود.
- سندرم کاتاپلکسی – اپیزودهای ناگهانی ضعف عضلانی اغلب توسط احساسات قوی مانند خندیدن یا گریه ایجاد می شود.
شایع ترین عوارض جانبی کلومیپرامین
عوارض جانبی رایج کلومیپرامین عبارتند از:
- یبوست
- خستگی
- سرگیجه
- حالت تهوع
- دهان خشک
- سوء هاضمه
- خواب آلودگی
- انقباض عضلانی
- افزایش یا کاهش اشتها
- عرق کردن بیشتر از حد معمول
- اختلال عملکرد جنسی مانند تغییر در میل جنسی، ناتوانی در انزال و اختلال نعوظ
به طور معمول، افراد سایر عوارض جانبی کلومیپرامین را نیز تجربه می کنند آنها عبارتند از:
- گرگرفتگی
- فشار خون بالا
- افزایش دمای بدن
- مشکلات دفع ادرار
- گیجی، روان پریشی یا توهم
- ضربان قلب سریع یا تپش قلب
- احساس تحریک پذیری یا بی قراری
به دلیل احتمال خواب‌آلودگی و سرگیجه، بهتر است از رانندگی در حین مصرف کلومیپرامین خودداری کنید. اگر در مورد عوارض جانبی احتمالی مصرف کلومیپرامین نگرانی دارید، می توانید آنها را با پزشک یا داروساز خود در میان بگذارید.
دوز و نحوه مصرف کلومیپرامین
کلومیپرامین به عنوان یک کپسول خوراکی در سه مقدار 25 میلی گرم، 50 میلی گرم و 75 میلی گرم موجود است.
برای OCD، دوز شروع معمول کلومیپرامین 25 میلی گرم در روز است. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی احتمال دارد دوز را در طول زمان تا حداکثر 250 میلی گرم در روز افزایش دهند. مهم است بدانید که کلومیپرامین مدتی طول می کشد تا شروع به کار کند. شاید درمان 6 تا 12 هفته با کلومیپرامین طول بکشد تا شاهد بهبود علائم OCD باشید.
پزشک احتمال دارد دوز را بر اساس میزان تحمل و پاسخ به دارو تنظیم کند. همیشه قبل از تغییر دوز یا قطع هر گونه داروهای تجویزی با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنید.
هشدار مهم در مورد کلومیپرامین
FDA به دلیل خطر نادر اما جدی تمایل به خودکشی، کلومیپرامین و سایر داروهای ضدافسردگی را ملزم به همراه داشتن یک هشدار جعبه ای می کند. افزایش خطر افکار و رفتارهای خودکشی عمدتاً بر کودکان، نوجوانان و جوانان 24 ساله یا کمتر، به ویژه در مراحل اولیه درمان یا پس از افزایش دوز تأثیر می گذارد.
افرادی که از زمان شروع مصرف کلومیپرامین متوجه تغییرات منفی در افکار و رفتار خود می شوند باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهند یا به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشند.
کلومیپرامین برای همه بی خطر نیست. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی قبل از اینکه آن را تجویز کند، سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. شرایط زیر می تواند خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد:
- تشنج
- گلوکوم
- تیروئید پرکار
- بیماری کبد یا کلیه
- مشکلات دفع ادرار
- زنان باردار یا شیرده
- فشار خون بالا یا بیماری قلبی
- اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات سلامت روان
- افراد مسن (65+ سال) به دلیل خطر هیپوناترمی (سطح پایین سدیم در خون)
- واکنش آلرژیک قبلی به کلومیپرامین یا سایر داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAs)، مانند آمی تریپتیلین، ایمی پرامین، و نورتریپتیلین.
تداخلات دارویی کلومیپرامین
انواع مختلفی از داروها می توانند با کلومیپرامین تداخل داشته باشند. برخی از تداخلات دارویی احتمال دارد منجر به عوارض جانبی شدید شود. اگر آنها را با کلومیپرامین مصرف کنید، می توانند سطح سروتونین را افزایش دهند. یک ماده شیمیایی مغز “احساس خوب” است که خلق و خوی شما را تنظیم می کند. در موارد نادر، سندرم سروتونین می تواند رخ دهد. علائم سندرم سروتونین متفاوت و از خفیف تا خطرناک متغیر است. مصرف داروهای زیر با کلومیپرامین می تواند خطر ابتلا به سندرم سروتونین را افزایش دهد:
- داروهای مسکن فنتانیل و ترامادول
- لیتیوم، داروی تثبیت کننده خلق و خو
- بوسپیرون، یک داروی ضد اضطراب
- مکمل های گیاهی مانند مخمر سنت جان و تریپتوفان
- تریپتان ها، یک گروه دارویی که برای درمان سردردهای میگرنی استفاده می شود.
- داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAOI) مانند فنلزین، ترانیل سیپرومین، لینزولید، رازاگیلین و متیلن بلو
- سایر داروهای ضد افسردگی از جمله داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (مانند آمی تریپتیلین، دوکسپین، ایمی پرامین و نورتریپتیلین). SSRI ها (مانند سیتالوپرام، اسیتالوپرام، فلوکستین و فلووکسامین)؛ و SNRI ها (مانند دولوکستین
برخی از داروها می توانند سطوح و اثرات کلومیپرامین را افزایش یا کاهش دهند، مانند:
- سایمتیدین، یک آنتی اسید
- هالوپریدول، دارویی برای اسکیزوفرنی یا سایر شرایط سلامت روان
- متیل فنیدیت، دارویی که برای اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) استفاده می شود.
کلومیپرامین همچنین می تواند بر روی سایر داروها تأثیر بگذارد و آنطور که باید عمل نکنند. یک مثال، کلونیدین، دارویی است که برای درمان فشار خون بالا یا ADHD تجویز می شود. کلومیپرامین همچنین احتمال دارد سطوح و عوارض جانبی داروهایی مانند وارفارین، رقیق‌کننده خون، و دیگوکسین، داروی قلب را افزایش دهد.
این لیست شامل تمام تداخلات احتمالی کلومیپرامین نمی شود. قبل از مصرف کلومیپرامین، پزشک یا داروساز تداخلات با سایر داروها را بررسی می‌کند، بنابراین مطمئن شوید که همه چیزهایی را که مصرف می‌کنید به آنها بگویید. آنها می توانند توصیه های پزشکی شخصی را در مورد مدیریت تداخلات دارویی و عوارض جانبی ارائه دهند.
اگر اخیراً دچار حمله قلبی شده اید، نباید از کلومیپرامین استفاده کنید. اگر در 14 روز گذشته از مهارکننده های MAO مانند ایزوکاربوکسازید، لینزولید، تزریق متیلن بلو، فنلزین، رازاگیلین، سلژیلین، یا ترانیل سیپرومین استفاده کرده اید، این دارو را مصرف نکنید.
برخی از جوانان در اولین مصرف یک داروی ضد افسردگی افکار خودکشی دارند. نسبت به تغییرات خلق و خو یا علائم خود هوشیار باشید. هرگونه علائم جدید یا بدتر شده را به پزشک خود گزارش دهید.
قبل از مصرف این دارو
اگر به کلومیپرامین حساسیت دارید نباید از آن استفاده کنید:
- اخیراً دچار حمله قلبی شده اید.
- به داروهای ضد افسردگی مانند آمی تریپتیلین، آموکساپین، تریمیپرامین، دزیپرامین، دوکسپین، ایمی پرامین، نورتریپتیلین یا پروتریپتیلین حساسیت دارید.
اگر در 14 روز گذشته مهارکننده های MAO مصرف کرده اید، از کلومیپرامین استفاده نکنید. احتمال دارد یک تداخل دارویی خطرناک رخ دهد. مهارکننده های MAO عبارتند از: ایزوکاربوکسازید، لینزولید، تزریق متیلن بلو، فنلزین، رازاگیلین، سلژیلین، ترانیل سیپرومین و غیره.
اگر در 5 هفته گذشته از داروهای ضد افسردگی “SSRI” مانند سیتالوپرام، اسیتالوپرام، فلوکستین (پروزاک)، فلووکسامین، پاروکستین، سرترالین ( زولوفت )، ترازودون، یا ویلازودون استفاده کرده اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
اگر بیماری های زیر را تا به حال داشته اید به پزشک خود اطلاع دهید:
- بیماری قلبی
- یا بیماری کبدی
- بیماری کلیوی
- فشار خون پایین
- مشکلات دفع ادرار
- تشنج یا ضربه به سر
- گلوکوم با زاویه باریک
- تومور بیش فعال تیروئید یا غده فوق کلیوی (فئوکروموسیتوم یا نوروبلاستوما)
- اختلال دوقطبی (مانیک- افسردگی)، اسکیزوفرنی یا سایر بیماری های روانی
مطمئن شوید پزشکتان می‌داند که از داروهای محرک، محصولات گیاهی یا داروهای افسردگی برای بیماری‌های روانی، بیماری پارکینسون، سردردهای میگرنی، عفونت‌های جدی یا پیشگیری از تهوع و استفراغ نیز استفاده می‌کنید. این داروها ممکن است با کلومیپرامین تداخل داشته و باعث ایجاد بیماری جدی به نام سندرم سروتونین شوند .
برخی از جوانان در اولین مصرف یک داروی ضد افسردگی افکار خودکشی دارند. پزشک باید در ویزیت های منظم پیشرفت فرد را بررسی کند. خانواده یا سایر مراقبان نیز باید نسبت به تغییرات خلق و خو یا علائم هوشیار باشند.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید. مصرف این دارو در اواخر بارداری احتمال دارد باعث علائم در نوزاد شود.
سخن آخر
کلومیپرامین (Anafranil) یک داروی ضد افسردگی عمومی که با نسخه در دسترس است. این دارو متعلق به یک گروه داروهای قدیمی به نام ضد افسردگی های سه حلقه ای (TCAs) است که به دلیل سه حلقه در ساختار شیمیایی آنها نامگذاری شده و شامل داروهایی مانند آمی تریپتیلین، ایمی پرامین و نورتریپتیلین است.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) آنافرانیل، نسخه با نام تجاری کلومیپرامین را در سال 1989 تأیید کرد و این اولین دارویی بود که به طور خاص برای درمان اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) تأیید شد.
