بیماری پای ورزشکار

پای ورزشکار tinea pedis اصطلاحی است که تقریباً برای هرگونه بیماری التهابی که پا، پاشنه پا یا بین انگشتان را درگیر کند به کار می رود. از نظر ظاهری نشانه های این بیماری معمولاً شامل پوسته پوسته، قرمز شدن و تاول زدن می شود. برخلاف اسم این بیماری پای ورزشکار هم ممکن است برای ورزشکاران اتفاق بیفتد و هم افراد غیر ورزشکار را درگیر کند.

افرادی که در ارتش خدمت می کنند و بیشتر در محیط های با آب و هوای گرمسیری خدمت می کنند، نام این بیماری را jungle rot گذاشته اند.

علت پای ورزشکار

ابتلا به این بیماری بیشتر به علت عفونت های قارچی اتفاق می افتد. ولی علل دیگری نیز ممکن است در بروز این بیماری دخیل بوده و بدون انجام آزمایش نمی توان این عوامل را تشخیص داد. قارچ های بسیار زیادی وجود دارد که ممکن است علت بروز این بیماری باشد. این نوع قارچ ها ممکن است در محل های مختلفی مثل باشگاه ها، اتاق پرو، استخر شنا، دوش های مشترک، سالن های ناخن وجود داشته باشد. حتی ممکن است فرد با جوراب و لباس آلوده به این بیماری مبتلا شود.

البته این نوع قارچ فقط از طریق وسایل و محیط آلوده به دیگر افراد انتقال نیافته و ممکن است قارچ به صورت مستقیم از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا کند. با این حال اغلب مردم در حین راه رفتن با پای برهنه بر روی محیط آلوده دچار این بیماری می شوند. زیرا کافی است قبل از شما یک نفر با پا های مبتلا به بیماری پای ورزشکار در آن محل راه رفته باشد. تا نفر بعدی نیز به این بیماری مبتلا شود. احتمال ابتلای افراد نیز متفاوت بوده و بعضی ها بیش از دیگران مستعد ابتلا به پای ورزشکار هستند. از طرف دیگر عده ای نیز مقاومت بیشتری نسبت به این بیماری التهابی داشته و سخت تر از دیگران به این بیماری دچار می شوند.

قارچ های عفونی در محیط های گرم و مرطوب شدت گرفته است. آمارها و تحقیقات صورت گرفته نشان می دهد که این آمار ابتلا به این نوع بیماری های عفونی پا تا قبل از شایع شدن استفاده از کفش های رو بسته کمتر بوده است. اکنون به قدری افزایش یافته که گاهی از اوقات نزدیک 70% مردم به این بیماری مبتلا شده اند.

علائم بیماری پای ورزشکار

بسیاری از افراد بعد از ابتلا به این بیماری شاهد هیچ علائم خاصی نبوده و از وجود عفونت در پاهایشان مطلع نمی شوند. به عنوان مثال بسیاری بعد از ابتلا به بیماری پای ورزشکار تصور می کنند که کف پاهایشان خشک شده است. متوجه علت اصلی بروز خشکی پای خود نمی شوند.

به طور کلی علائم این بیماری شامل:

• خارش
• سوزش و مور مور شدن پاها
• پوسته پوسته شدن پوشت
• خارش
• ترک پا
• خارش لای انگشتان
• تاول

پای ورزشکار قارچی ممکن است باعث خارش و تاول زدن یک یا هر دو پا شود. حتی پوست دست بیمار را درگیر کند. در بیشتر موارد هر دو پا و دست به این بیماری دچار شده و این مورد در مردان شایع تر از زنان است. در صورتی که دست فرد نیز دچار این بیماری شود به آن tinea manuum گفته می شود. گاهی اوقات بیماری در کشاله ران فرد نیز بروز پیدا می کند. در نتیجه بهتر است برای معاینه و اطلاع از بیماری عفونت پای ورزشکار، قسمت های مختلف بدن فرد مورد بررسی قرار گیرد. زیرا برای جلوگیری از بازگشت بیماری، درمان عفونت یک باره تمامی قسمت های بدن اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال اگر کف پای بیمار مداوا شده و ما بین انگشتان او به حال خود باقی گذاشته شود، بیماری مجدداً عود می کند. حتی به قسمت های مختلف سرایت خواهد کرد.

در صورتی که بیماری پای ورزشکار از طریقی به فرد منتقل شده باشد، بدون شک مسری خواهد بود. ممکن است به فرد دیگری منتقل شود. بعضی از افراد بعد از قرار گرفتن در معرض این قارچ، هیچ علائم پوستی از خود نشان ندهد. بدن آن ها در برابر ابتلا به این بیماری از خود مقاومت نشان می دهد که هنوز علت این موضوع مشخص نیست.

علت بثورات پا

علت های بسیاری برای بثورات پوستی پا وجود دارد. این عوامل شامل حساسیت به کفش یا کرم یا درماتیت تحریک کننده یا تماسی، پسوزیاریس، عفونت های مخمری و باکتریایی و pompholyx می شود. تشخیص علل بروز این مشکلات پوستی از هم کار دشواری است. در نتیجه پزشک باید در حین معاینه نهایت تلاش خود را برای تشخیص دقیق انجام دهد. عفونت های قارچی قابل مداوا هستند. تشخیص به موقع و صحیح آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

ممکن است پزشک معالج شما از آزمایش پتاسیم هیدروکسید (KOH) در مطب یا آزمایشگاه برای تشخیص دقیق قارچ استفاده کند.

معمولاً این آزمایش برای تأیید وجود عفونت قارچی مورد استفاده قرار گرفته و با استفاده از میکروسکوپ پوسته های برداشته شده از سطح پوست را مورد بررسی و آزمایش قرار می دهند. بسیاری از متخصصان پوست در عرض چند دقیقه این آزمایش را انجام می دهد. بعضی از آن ها با نمونه برداری و ارسال آن به آزمایشگاه تشخیص خود را قطعی می کنند.

عوامل خطر بیماری پای ورزشکار

اصلی ترین عوامل خطرناک برای بروز بیماری پای ورزشکار عبارتند از:

راه رفتن با پاهای برهنه در محیط های مرطوب و تاریک
پوشیدن کفش های تنگ
تعریق بیش از حد پا
مرطوب شدن داخل کفش
پوشیدن مکرر کفش
جوراب های آلوده

در افرادی که مبتلا به بیماری دیابت هستند نیز احتمال ابتلای به پای ورزشکار تا حد زیادی افزایش خواهد یافت.

آمار ابتلای مردان به این بیماری التهابی نیز نسبت به زنان بیشتر است. زنان بیشتر در صورت رفتن به سالن های آلوده پدیکور (مراقبت ناخن) به این بیماری دچار می شوند.

تشخیص پای ورزشکار

بهترین و قابل اعتماد ترین شیوه برای تشخیص پای ورزشکار، مشخص کردن علت بروز آن است.
البته تشخیص بیماری پای ورزشکار قارچی و درمان آن کار دشواری نبوده و برای پزشک کار نسبتاً ساده ای است.
یکی از شیوه های تشخیص نمونه برداری از پوست عفونی شده بیمار است. بیوپسی راهی مقرون به صرفه و بدون درد است.
در صورتی که وجود قارچ روی پای فرد تأیید نشد پزشک باید به دنبال عوامل دیگر بروز این بیماری باشد.
درمان پای ورزشکار

پزشکان متخصص پوست بهترین گزینه برای درمان اختلالات و بیماری های پوستی مثل پای ورزشکار هستند.

می توانید برای درمان این بیماری به پزشکان عمومی، داخلی، متخصص اطفال، پزشکان درمانگر پا مراجعه کنید. از آن جایی که تنها یک علت باعث بروز این بیماری نمی شود در نتیجه شیوه درمان آن نیز یکسان نیست. گزینه های بسیاری برای درمان آن وجود دارد. با این حال خشکی پوست، کثیف بودن و محیط آلوده می تواند علائم این بیماری را تشدید کند. در نتیجه جلوگیری از بروز این شرایط یکی از بهترین راه ها برای شروع درمان پای ورزشکار است.

به خاطر داشته باشید که استفاده از کفش های تنگ و جنس نامناسب مثل ونیل که باعث تعریق بیشتر پا می شود، می تواند وضعیت پای شما را بدتر کند.

خرید و استفاده از کفش های سایز و جنس مناسب می توانند در بهبود پای فرد کمک زیادی کند.

• استفاده از جوراب های با جنس پنبه که قدرت جذب آب دارند به درمان کمک کند. حتی از رشد قارچ ها تا حد زیادی جلوگیری می کنند.
• اگر اهل پوشیدن جوراب نیستید می توانید از پودرهای ضد تعریق پا مثل آلومینیوم کلرید 20% برای خشک نگه داشتن پاهای خود استفاده کنید.
• قرار دادن پا داخل محلول آلومنیوم استات و سپس خشک کردن آن با استفاده از پنکه کمک زیادی به بهبود پا و کاهش علائم آن خواهد کرد.
• این کار را 3 تا 4 بار در طول روز به مدت 30 دقیقه انجام دهید.
• می توانید در منزل نیز محلول سرکه و آب تهیه کرده و روزی 2 بار پاها را به مدت 10 دقیقه داخل محلول آب و سرکه قرار دهید.
• سپس پاها را تمیز نکرده و فقط با استفاده از سشوار یا پنکه خشک کنید.

درمان خانگی پای ورزشکار

درمان های خانگی متعددی وجود دارد که می توانید برای درمان پاها در منزل استفاده کنید.
استفاده از شامپوها برای شست و شوی پا، خواباندن پا داخل محلول آب و سرکه و استفاده از نمک تا حد زیادی به بهبودی پاها در منزل کمک خواهد کرد.

درمان پای ورزشکار در بارداری

بهترین گزینه درمانی برای بهبود بیماری پای ورزشکار در دوران بارداری استفاده از آب و سرکه است.

برای تهیه این محلول یک لیوان سرکه را با چهار لیوان آب مخلوط کرده و روزی دو بار داخل این آب قرار دهید. سپس پاها را با استفاده از سشوار یا پنکه خشک کنید. بهتر است در دوران بارداری خود از قرص ها و داروهای ضد قارچی استفاده نکنید. زیرا این داروها ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته و برای نوزاد خطرناک باشند. بهتر است در این دوران پیش از مصرف هر گونه دارو یا محلولی با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

 دارو درمانی پای ورزشکار

در صورتی که پای فرد دچار قرمزی، افزایش تورم و خون ریزی شد بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

اگر فرد علاوه بر پای ورزشکار به عفونت باکتریایی نیز مبتلا شده باشد، پزشک ممکن است قرص های آنتی بیوتیک برای فرد تجویز کند. در صورتی که مبتلا به دیابت، قارچ ناخن پا یا نقص سیستم ایمنی بدن هستید بهتر است برای درمان پای ورزشکار حتماً به پزشک مراجعه کرده و برای مصرف هر گونه دارویی با پزشک مشورت کنید.

عوارض پای ورزشکار

درمان نکردن قارچ پای ورزشکار خطرناک بوده و ممکن است به سادگی بین اعضای خانواده پخش شود. حتی تمامی قسمت های بدن بیمار را درگیر کند. به عنوان مثال قارچ ممکن است به پاها، دست ها، ناخن پاها و دست ها منتقل شده و فرد شاهد بروز علائم در این قسمت ها نیز باشد.

عفونت قارچی ناخن (onychomycosis) به احتمال زیاد، عبارتند از:

• قارچ کشاله ران (tinea cruris)
• قارچ پوست بدن (tinea corporis)
• عفونت ثانویه باکتریایی

این نوع از قارچ ها معمولاً علاقه به زندگی بر روی پوست، مو و ناخن ها دارند. خوشبختانه این نوع قارچ ها علاقه ای به نفوذ نداشته و وارد گردش خون و قسمت های داخلی اعضای بدن فرد نمی شوند.

عفونت قارچی ناخن ها را tinea unguium یا onychomycosis نامیده و درمان این نوع از قارچ اصلاً کار آسانی نیست. در صورتی که عفونت قارچی ناخن فرد از نوع پیشرفته باشد، ممکن است پزشک قرص های ضد قارچ برای او تجویز کند.  همچنین افراد مبتلا به دیابت، اچ آی وی/ایدز، سرطان و دیگر بیماری های مربوط به سیستم ایمنی بیش از دیگر افراد در معرض ابتلا به انواع عفونت و قارچ قرار دارند. به عنوان مثال افراد دیابتی در صورت ابتلا به عفونت های قارچی در معرض زخم های پا نیز ممکن است قرار بگیرند.

به یاد داشته باشید که زمانی که پوست فردی آسیب ببیند یک لایه محافظتی از سر راه مخمرها و باکتری ها کنار می رود. در نتیجه به راحتی می توانند به داخل بدن نفوذ کنند.

در صورتی که باکتری ها وارد پوست شوند، شاهد بوی بدی خواهیم بود.

عفونت باکتریایی پوست نیز منجر به التهابی به نام cellulitis خواهد شد.

پیشگیری پای ورزشکار

بهتر است برای جلوگیری از ابتلا یا بازگشت مجدد بیماری به نکات زیر توجه داشته باشید:

تا جایی که امکان دارد پاهای خود را خشک و تمیز نگه داشته و از قرار گرفتن طولانی در محیط های مرطوب بپرهیزید.

• عادت کنید جوراب بپوشید و برای نفس کشیدن پا گاهی اوقات پاها را از داخل کفش بیرون بیاورید.
• از راه رفتن پا برهنه در محیط های عمومی مثل رختکن باشگاه ها، استخرها و تماس با افراد آلوده بپرهیزید.
• در صورت مراجعه به سالن های ناخن نکات بهداشتی و نظافتی را به صاحب سالن گوشزد کنید.
• برای پدیکور ناخن وسایل شخصی و استریل شده شخصی خود را همراه خود به سالن ببرید تا از آن ها برای پدیکور ناخن ها استفاده شود. در صورتی که یکی از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا شده ، بهتر است روند درمانی را طی کرده و در طول این مدت از جوراب های پنبه ای در منزل استفاده کند.
• استفاده منظم و هفتگی از پودرها و کرم های ضد قارچ یا ریختن این پودرها در داخل کفش ها به کاهش احتمال ابتلا کمک خواهد کرد.

سخن آخر

بیماری پای ورزشکار اختلالی شایع است که خودش را با تاول زدن، پوسته پوسته شدن و خارش پا نشان می دهد. زمانی که این بیماری توسط قارچ به وجود آمده باشد فقط پاها را درگیر نمی کند. گاهی ممکن است کف دست، کشاله ران و سایر قسمت های بدن را درگیر کند. عفونت های قارچی پا مسری بوده و از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.

به عنوان مثال اگر فرد سالمی با پاهای برهنه بر روی سطح آلوده ای قدم بردارد به او نیز منتقل خواهد شد. زمانی که بیماری پای ورزشکار از نوع قارچی باشد، می توان این بیماری را با داروهای ضد قارچی که می توان بدون نسخه از داروخانه ها تهیه کرد مداوا نمود. برای پیشگیری از ابتلا به بیماری پای ورزشکار فرد بهتر است از جوراب های پنبه ای و کفش های با قابلیت تنفس استفاده کنید. تا احتمال ابتلا به بیماری پای ورزشکار تا حد زیادی کاهش بیابد.