شایع ترین علائم کمبود دوپامین

از شایع ترین علائم کمبود دوپامین می تواند به بروز افسردگی در افراد اشاره کرد. برای اطلاع از سایر علائم شایع کمبود دوپامین ادامه مقاله را تا انتها بخوانید. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی یا پیام رسان شیمیایی است که نقش مهمی در ارسال سیگنال های عصبی از مغز به بدن دارد. دوپامین به طور طبیعی در بخشهای مختلف مغز تولید شده و مقادیر کافی آن برای عملکردهایی مانند مهارتهای حرکتی، تواناییهای شناختی و تولید مثل بسیار مهم است.

دوپامین در سیستم پاداش و انگیزه بدن نقش مهمی ایفا می کند و همچنین بر قدرت حافظه و تمرکز تأثیر می گذارد.

وجود مقادیر متعادل دوپامین برای عملکرد مناسب مغز بسیار ضروری است، اما اگر این مقدار کاهش یابد، به همان اندازه می تواند پیامدهای ناخواسته ای بر بدن داشته باشد. فعالیت قشر حرکتی مغز در پاسخ به ترشح دوپامین افزایش بیشتری  پیدا می کند. به همین علت کاهش انتقال دهنده های عصبی دوپامین معمولا با ابتلا به بیماری های حرکتی مانند پارکینسون و سایر اختلالات عصبی در بدن مرتبط است.

علائم کاهش دوپامین

دوپامین بخش هایی از مغز که مربوط به رفتارهای وابسته به پاداش هستند، را فعال می کند. در واقع یکی از وظایف مهم دوپامین ایجاد انگیزه برای تکرار یا تثبیت یک رفتار است. به همین علت کاهش دوپامین باعث می شود انگیزه و اشتیاق به انجام کارهای مورد علاقه در شما از میان برود. یکی از شایع ترین عوارض کمبود دوپامین بدن افسردگی است. علاوه بر دوپامین کاهش انتقال دهنده عصبی سروتونین نیز می تواند منجر به افسردگی شود.

علائم افسردگی ناشی از کاهش سروتونین در اغلب بیماران اضطراب، تحریک پذیری و زودرنجی است. اما افسردگی ناشی از کاهش دوپامین بدن باعث می شود که فرد اشتیاق و علاقه خود را نسبت به انجام فعالیت های مورد علاقه روزمره از دست بدهد. به عبارت دیگر افسردگی ناشی از کاهش دوپامین باعث می شود که بیمار نتواند از زندگی لذت ببرد. کاهش دوپامین علاوه بر افسردگی با ابتلا به بیماری های مختلفی مانند اسکیزوفرنی و پارکینسون همراه است.

همچنین سایر علائم کمبود دوپامین در بدن عبارتند از:

• توهم
• یبوست مداوم
• کاهش تمرکز
• نوسانات وزن
• کمردرد مزمن
• اختلالات خواب
• ضعف و خستگی
• کاهش میل جنسی
• پنومونی آسپیراسیون
• بدخلقی و تحریک پذیری
• دیسفاژی یا مشکل در بلع

علل کاهش دوپامین

عوامل بسیاری می توانند منجر به کاهش دوپامین در بدن شوند. محرومیت از خواب، چاقی، سوء مصرف مواد، مصرف زیاد چربی های اشباع و استرس از جمله این موارد است. در ادامه به بررسی دقیق تر هر یک از این موارد می پردازیم:

محرومیت از خواب

دوپامین آثاری مانند نوشیدن یک فنجان قهوه در آغاز روز دارد. به این معنا که دوپامین باعث می شود شما در هنگام صبح احساس طراوت و هوشیاری بیشتری کنید. این سطح هوشیاری توسط گیرنده های دوپامین، به ویژه گیرنده D2 تقویت می شود. این گیرنده ها به عملکرد دوپامین در بدن کمک می کنند.

با این حال، کم خوابی می تواند تعداد گیرنده های D2 را در قسمت های مهم مغز کاهش دهد. این مساله در نهایت باعث می شود، انتقال و تولید دوپامین تحت تأثیر قرار گیرد.

در بیماری پارکینسون که ناشی از سطوح پایین انتقال دهنده های عصبی در بدن است، اکثر بیماران در طول روز احساس خواب آلودگی بیش از حدی دارند.

چاقی

چاقی با ابتلا به برخی بیماری ها مرتبط است. اما با این حال یکی از اثرات مهم چاقی که هنوز مطالعات زیادی در مورد آن انجام نشده، تاثیر بر کاهش دوپامین مغز است. چاقی می تواند ترشح انتقال دهنده عصبی دوپامین را در مغز کاهش دهد.

چاقی درست مانند بی خوابی منجر به کاهش گیرنده های D2 در مغز می شود.  این امر به ویژه هنگامی آشکار می شود که تعداد این گیرنده ها در مغز افراد چاق و لاغر مقایسه می شود.

سوء مصرف مواد مخدر

مصرف برخی از مواد مخدر به مقدار بسیار کم و در اوایل مصرف ممکن است به افزایش دوپامین مغز کمک کند. به عنوان مثال کوکائین یکی از مواد مخدر است که اثرات آن در ایجاد سرخوشی و افزایش سطح دوپامین بدن پس از مصرف کاملا شناخته شده است. همچنین سوء مصرف سایر مواد مخدر از جمله کوکائین باعث افزایش اعتماد به نفس و بهبود عملکردهای اجتماعی در افراد می شود.

ولی متاسفانه این نتایج بسیار کوتاه مدت بوده و اثرات دارو پس از مدت بسیار کوتاهی به سرعت از بین می رود. با از بین رفتن اثرات دارو، فرد بلافاصله دچار احساسات ناخوشایندی مانند اضطراب، بی علاقگی به امور روزمره، ضعف، خستگی و افسردگی می شود.

به طور کلی، استفاده طولانی مدت و یا مقدار خیلی زیاد از مواد مخدر به خصوص در تولید دوپامین بازدهی کمتری خواهد داشت. به دلیل افزایش مداوم تولید دوپامین به دنبال مصرف مواد مخدر، مغز برای کاهش تعداد گیرنده های دوپامین موجود مداخله کرده و تعداد آنها را کاهش می دهد.

مصرف زیاد چربی های اشباع

وقتی مرغ سرخ شده، نان کره ای، شکلات و سایر غذاهای سرشار از چربی های اشباع مصرف می کنید، ترشح دوپامین در مغز شما به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. افزایش دوپامین به نوبه خود باعث می شود از خوردن این غذاهای چرب احساس لذت فراوانی ببرید.

با این حال، مصرف غذاهای چرب و سرخ شده فقط لذت کوتاه مدتی را در شما ایجاد می کنند. داشتن یک رژیم غذایی پرچرب در مدن زمان طولانی باعث اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی و در نتیجه کاهش ترشح دوپامین می شود.

استرس

عوارض استرس بر جنبه های مختلف سلامت کاملا شناخته شده است. سطوح بالای استرس می تواند تولید دوپامین را تحت تاثیر قرار دهد. وقتی دائما در معرض عوامل استرس زا مانند مشکلات مالی، مشکلات عاطفی و یا استرس در محل کار قرار دارید، میزان دوپامین بدن کاهش پیدا می کند. کاهش انتقال دهنده های عصبی شما را در معرض ابتلا به بسیاری از بیماری های روانی از جمله افسردگی قرار می دهد.

عوارض مرتبط با کمبود دوپامین

افسردگی یکی از شدیدترین اختلالات روانی و رفتاری است. افسردگی مزمن معمولا با از دست رفتن علاقه نسبت به انجام فعالیت های مورد علاقه شما مشخص می شود. به این ترتیب که دیگر از انجام هیچ یک از این کارها لذت نمی برید. این از دست دادن علاقه معمولاً  با عنوان آنیدونی نامیده می شود.

با این حال، ابتلا به افسردگی غیر از از دست دادن علاقه با اختلال در روند پاداش ذهن مرتبط است. این اختلال به دلیل کاهش عملکرد دوپامین در مغر رخ می دهد. دوپامین در بخش های خاصی از مغز تولید می شود. بنابراین هرگونه آسیب به این نواحی از مغز می تواند بر روند تولید دوپامین تاثیر گذاشته و مقدار آن را در مغز کاهش دهد.

کاهش سطح دوپامین یکی از علل مهم ابتلا به اختلالات افسردگی را تشکیل می دهد. به همین علت داروهای تچویز شده در درمان افسردگی اغلب سطح دوپامین را در مغز افزایش می دهند.

روان گسیختگی

این اختلال با تفسیر غیرعادی از واقعیت مرتبط است، به طوری که بیمار فرایندهای فکری و توانایی پاسخگویی عاطفی خود را تا حد بسیار زیادی از دست می دهد. روان گسیختگی غالبا با عنوان اسکیزوفرنی شناخته می شود. اسکیزوفرنی یک بیماری روانی شدید است که می تواند بر توانایی فرد در تفکر، عمل یا ابراز وجود تأثیر بگذارد.

اسکیزوفرنی به طور معمول با علائمی مانند توهم، هذیان، اختلالات فکری و حرکتی قابل تشخیص است. ابتلا به این اختلال روانی اغلب به عدم تعادل دوپامین در بدن نسبت داده شود.

سطوح پایین تر دوپامین با علائم دیگری مانند ناتوانی در تکمیل وظایف و از بین رفتن انگیزه شرکت در تعاملات اجتماعی مرتبط است.

بیماری پارکینسون

پارکینسون یکی از شایع ترین بیماری های نورودژنراتیو است که در اثر اختلال در سیستم عصبی بدن رخ می دهد. علائم این بیماری به تدریج و با لرزش های خفیف دست یا انگشتان مشخص می شود. در ابتدا ممکن است این لرزش ها بسیار خفیف بوده و به سختی قابل مشاهده باشند. با پیشرفت بیماری لرزش های دست آشکار شده و مشکلات دیگری مانند سفتی عضلات یا تاخیر در حرکت، در بیمار رخ می دهد. این اختلال همچنین ممکن است باعث ایجاد مشکلات حفظ تعادل در حین حرکت شود.

بیماری پارکینسون در اثر مجموعه ای از عوامل متعدد محیطی و ژنتیکی رخ می دهد که یکی از آنها کاهش تولید دوپامین در مغز است.  یکی از مهمترین وظایف دوپامین تنظیم حرکات بدن است. به همین علت کمبود دوپامین می تواند مشکلات حرکتی متمایز مربوط به پارکینسون را ایجاد کند.

درمان کاهش دوپامین چیست؟

کاهش سطح دوپامین می تواند باعث بروز اختلال در بسیاری از عملکردهای بدن شود. برای پیشگیری و رفع این کمبود، استفاده از روش های زیر می تواند مفید واقع شود:

ورزش

انجام ورزش هایی مانند دویدن، شنا، ایروبیک یا سایر حرکات می توانند به افزایش سطح دوپامین در بدن کمک کنند. بررسی ها نشان می دهد که ورزش باعث افزایش فعالیت در بخشهای خاصی از مغز می شود که وظیفه تولید دوپامین را بر عهده دارند. به همین دلیل است که ورزش کردن تاثیر زیادی در افزایش سلامت افراد دارد.

منابع غذایی

شما می توانید دوپامین مورد نیاز بدن خود را از طریق مصرف برخی مواد غذایی تامین کنید. میوه هایی مانند موز و آووکادو حاوی مقادیر بالایی از دوپامین هستند. سیب، بادمجان، اسفناج و گوجه فرنگی نیز به عنوان منابع غذایی دوپامین شناخته می شوند. همچنین دوپامین به مقدار زیاد در منابع غذایی پروتئینی وجود دارد. پروتئین ها از اجزاء مختلفی از جمله آمینو اسیدها تشکیل شده اند. برخی آمینو اسیدها از جمله تیروزین برای تشکیل دوپامین در مغز ضروری هستند. بنابراین با مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین مانند گوشت کم چرب و تخم مرغ می توانید تا حد زیادی سطح دوپامین بدن خود را افزایش دهید.

پروبیوتیک ها

پروبیوتیک ها معمولا برای ارتقای سلامت روده و دستگاه گوارش بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. در حالیکه پروبیوتیک ها نه تنها بخش مهمی از میکروبیوم بدن هستند، بلکه در تولید دوپامین و سایر انتقال دهنده های عصبی نیز نقش مهمی دارند. همچنین استفاده از محصولات پروبیوتیک در رژیم غذایی روزانه باعث تحریک بیشتر گیرنده های دوپامین در مغز می شود. این مساله در بهبود اختلالات رفتاری به خصوص در بیماران مبتلا به پارکینسون نقش بسیار مهمی دارد.

موسیقی

هنوز به طور قطعی مشخص نیست که موسیقی چگونه بر مغز تأثیر می گذارد. اما با این حال یکی از تاثیرات مهم موسیقی توانایی زیاد آن در تحریک دوپامین مغز است.

این مساله باعث می شود هنگام گوش دادن به موسیقی احساس لذت و هیجان داشته باشید. گوش دادن به موسیقی های ملایم و بدون کلام اغلب باعث افزایش سطح دوپامین بدن می شود. به همین علت است که موقع گوش دادن به موسیقی آرامش و نیروی بیشتری را در خود احساس می کنید.

به طور کلی وجود مقادیر کافی دوپامین می تواند احساس لذت، هیجان و انگیزه را در هنگام انجام فعالیت ها به شما القا کند.  در حالیکه کاهش این انتقال دهنده عصبی باعث ایجاد اختلال در بسیاری از عملکردهای مهم بدن می شود. کاهش سطح دوپامین می تواند به دلیل ژنتیک، چاقی، استرس و علل دیگر رخ دهد.

کاهش دوپامین مغز با علائمی مانند خستگی مداوم، یبوست، نوسانات خلقی، اختلالات خواب و حتی ابتلا به مشکلات حرکتی همراه است.

خوشبختانه، سطح دوپامین بدن را می توان با رعایت رژیم غذایی مناسب مانند مصرف موز، پروبیوتیک ها و پروتئین افزایش داد. همچنین گوش دادن به موسیقی و انجام مداوم تمرینات بدنی نیز یکی از راههای موثر افزایش سطح دوپامین بدن است.