انواع روش های جراحی دندان کدامند؟

جراحی دندان و انواع آنها بخشی از دندانپزشکی و شاخه ای از علم پزشکی است که با دندان ها، لثه ها و دهان سروکار دارد. به طور کلی تخصص جراحان دندانپزشک تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری های حفره دهان است. حفره دهان شامل مخاط دهان، لثه ها، دندان ها و همچنین تمام بافتها و ساختارهای مرتبط مانند فک ها می شود.

عموم مردم، جراحی دندان را عمدتا با اردتودنسی و پلاک های ثابت دندان می شناسند. در حالیکه کار یک جراح دندانپزشک فقط ترمیم دندان ها و یا ثابت کردن وضعیت دندان های شما نیست. بلکه جراحی دندان مشکلات ساختار گیجگاهی، فک و دیگر مشکلات دهان را نیز پوشش می دهد. همچنین انجام کارهایی مانند جراحی کانال های ریشه و برداشتن دندان عقل نیز از وظایف جراحان دندانپزشک است.

جراحی دندان دقیقاً چیست؟

جراحی دندان به جراحی استخوان فک و دندان گفته می شود. هدف از این جراحی اصلاح وضعیت دندان ها است.  جراحی دندان انواع مختلفی دارد که برخی از آنها عبارتند از:

اندودنتیک

این جراحی شامل درمان ریشه یا پالپ دندان بوده و انواع مختلفی دارد. از جمله.

روت کانال تراپی

درمان ریشه دندان که آن را با نام عصب کشی نیز می شناسیم، در اصطلاح دندانپزشکی روت کانال تراپی نامیده می شود. عصب کشی شامل حذف پالپ یا عصب دندان ملتهب و عفونی است. پوسیدگی دندان و رسیدن آن به عصب باعث ایجاد درد غیر قابل تحمل و ضربان دار در بیمار می شود. در این روش جراح دندانپزشک ریشه دندان را از زیر مینا و عاج خارج می کند. این کار باعث تسکین دندان درد شدید می شود. عصب کشی راهی برای نجات دندان های پوسیده است و در نتیجه بیمار برای تسکین درد مجبور به کشیدن دندان نخواهد بود.

در این روش جراح دندانپزشک دندان آلوده را سوراخ کرده و پالپ یا ریشه آن را خارج می کند. سپس داخل دندان با استفاده از یک ماده بی اثر جایگزین می شود. در محله بعد، یک تاج روی دندان قرار گرفته و ظاهر دندان بازسازی می شود. در گذشته، عصب کشی به دلیل درد شدید به عنوان یک درمان سخت و دردناک شناخته می شد. در حالیکه امروزه عصب کشی هیچ شباهتی به روزهای گذشته ندارد. این درمان امروزه بسیار کارآمدتر بوده و درد آن قابل تحمل تر از گذشته است.

پالپوتومی

به عصب کشی دندان های شیری در اصطلاح دندانپزشکی پالپوتومی گفته می شود. این روش درمان بیشتر برای کودکان به کار می رود. در پالپوتومی ریشه آلوده و عفونی فقط در قسمت تاج دندان برداشته می شود. به طور دقیق تر، دندانپزشک فقط قسمت عفونی پالپ را برداشته و بقیه پالپ را به حال خود رها می کند تا بیمار به عمل کامل عصب کشی نیاز نداشته باشد.

پالپوتومی دارای مزایای بسیار زیادی است. به عنوان مثال در این روش شادابی بافت باقیمانده دندان حفظ شده و دندان قادر به تشخیص گرما و سرما و همچنین دریافت مواد مغذی از خون خواهد بود. همچنین در این روش احتمال شکستن دندان کمتر شده و دندان تقریبا احیا می شود. ولی پالپوتومی فقط در صورتی قابل انجام است که ریشه عفونی در قسمت تاج دندان باشد. بنابراین در صورت پوسیدگی بیش از حد نمی توان از این روش استفاده کرد.

پالپکتومی

این روش شامل برداشتن بخش های عفونی و ملتهب پالپ برای تسکین درد دندان است. پالپکتومی شباهت زیادی به عصب کشی دندان دارد، با این تفاوت که در پالپکتومی فقط بخش های آلوده پالپ از دندان حذف می شود. جراح دندانپزشک پس از خارج کردن قسمت های ملتهب پالپ، داخل دندان را ضدعفونی کرده و سپس آن را با مواد خاص پر می کند.

درمان پالپکتومی بیشتر در کودکان و برای حفظ دندان های شیری انجام می شود. دندان های شیری در کودکان دارای ریشه های کوتاهی هستند. با بزرگ شدن کودک این ریشه ها به تدریج جذب بدن شده و باعث افتادن دندان های شیری می شوند. به همین علت در روش پالپکتومی جراح دندانپزشک، پالپ دندان را با مواد قابل جذب جایگزین می کند.

آپیکوکتومی

به عمل جراحی نوک ریشه دندان در اصطلاح دندان پزشکی آپیکوکتومی یا آپیکال گفته می شود. این روش زمانی استفاده می شود که قرار دادن مواد بی اثر و تاج مصنوعی برای تسکین درد بیمار کافی نیست. در برخی از بیماران مقدار پوسیدگی دندان زیاد بوده و عفونت و التهاب در نوک ریشه دندان وجود دارد. در این روش انتهای ریشه دندان و بافت های اطراف آن در داخل لثه برداشته می شوند.

دندانپزشک پس از برداشتن نوک ریشه، حفره داخل دندان را با مواد سازگار با محیط زیست پر می کند. اگر مقدار پوسیدگی دندان زیاد بوده و عمل آپیکوکتومی قابل انجام نباشد، هیچ راهی به جز کشیدن دندان باقی نمی ماند.

پروتز های دندانی

این روش شامل جراحی دندان برای استفاده از پروتزهای دندانی یا انواع دندان های مصنوعی است. درمان پروستودنتیک انواع مختلفی دارد، از جمله:

بازسازی تاج دندان

تاج یکی از مهمترین بخش های دندان است، زیرا وظایف مختلفی مانند جویدن و خرد کردن غذا را برعهده دارد. آسیب تاج دندان باعث ورود راحت میکروب ها و سایر عوامل عفونی به داخل دندان می شود. جراح دندانپزشک از روکش های مصنوعی و مواد سازگار با بدن برای ترمیم تاج دندان استفاده می کند. جنس تاج های مصنوعی دندان بسیار متنوع بوده و می تواند از فولاد، طلا، پرسلین، سرامیک و یا رزین باشد. جنس تاج دندان معمولا به انتخاب بیمار و صلاحدید دندانپزشک بستگی دارد.

تاج دندان به خصوص پس از برخورد با مواد سفت و محکم به راحتی می شکند. بازسازی تاج در اغلب موارد به طولانی تر شدن عمر دندان کمک می کند.  بازسازی تاج را می توان بر روی دندان هایی که از قبل عصب کشی شده و یا در حال شکستن و خرد شدن هستند، انجام داد.

روکش

روکش دندان در اصطلاح دندان پزشکی ونیر نامیده می شود. روکش ها فقط سطح جلوی دندان را می پوشانند. در حقیقت، روکش های دندانی بیشتر به دلایل زیبایی شناختی استفاده می شوند. به همین علت ونیر دندان بهترین گزینه برای ترمیم ظاهر دندان های شکسته یا آسیب دیده است. ونیر دندان معمولا نسبت به لمینت هزینه کمتری دارد.

ونیر دندان به دو دسته سرامیکی و کامپوزیت تقسیم می شود. برای قرار گرفتن روکش ها بر روی دندان معمولا مقداری از مینای دندان برداشته می شود. استفاده از روکش ها علاوه بر جنبه زیبایی در حفظ سلامت دندان ها از آسیب دیدگی و پوسیدگی نیز بسیار موثر است.

بریج 

اگر چندین دندان توسط دندانپزشک کشیده شده و بین یک دندان تا دندان بعد فاصله زیادی باشد می توان با استفاده از بریج این فاصله را پر کرد. بریج یکی از رایج ترین روش های درمان برای پر کردن شکاف بین دندان ها است. به بریج پل دندان نیز گفته می شود. برای استفاده از بریج و پر کردن جای خالی در لثه، باید دندان های هر دو طرف دندان افتاده کاملا سالم باشند. دندان کاذب یا مصنوعی در شکاف لثه قرار گرفته و به تاج دندان های هر دو طرف خود متصل می شود.

دندانپزشک معمولا دندان های مجاور را کمی تغییر شکل می دهد. این کار باعث می شود تا دندانپزشک بتواند تاج ها را در هر دو انتهای پل قرار دهد. این روش پروتز دندان معمولاً پس از کشیدن دندان به دلیل مقرون به صرفه بودن و حفظ زیبایی دندان ها مورد استفاده قرار می گیرد.  هنگامی که یک یا چند دندان کشیده می شود، دندان های دیگر به تدریج تغییر محل داده و به سمت شکاف حرکت می کنند. این حالت در صورت عدم درمان حتی می تواند طول فک شما را تغییر دهد.

ایمپلنت

در صورت از دست دادن یکی از دندان ها می توانید به جای بریج و تغییر شکل دندانهای مجاور از ایمپلنت  استفاده کنید. ایمپلنت باعث طبیعی به نظر رسیدن ظاهر دندان می شود. ایمپلنت ها پایه های تیتانیومی هستند که با کمک جراحی در حفره و استخوان دندان فک بالا یا فک پایین قرار می گیرند. ایمپلنت که به آن کاشت دندان نیز گفته می شود، روشی دائمی برای پر کردن جای دندان های از دست رفته است.

در روش ایمپلنت یک پیچ فلزی به جای ریشه دندان در داخل لثه قرار می گیرد. جای ایمپلنت معمولا پس از 4 تا 6 ماه بهبود می یابد. پس از آن، یک دندان مصنوعی یا تاج بر روی پیچ قرار می گیرد. در مرحله بعدی دندانپزشک یک روکش بر روی ایمپلنت قرار می دهد. روکش معمولاً با پیچ یا سیمان به ایمپلنت متصل می شود.

دندان مصنوعی یا کاذب

دندان مصنوعی به مجموعه ای جزئی یا کامل از دندان های کاذب گفته می شود.دندان های مصنوعی به دو شکل ثابت و متحرک وجود دارند. شما می توانید آنها را مانند بریج به دندانهای مجاور متصل کنید. با این حال، در صورت استفاده از دندان های مصنوعی برخلاف بریج ها، نیازی به تغییر شکل هیچ کدام از دندان ها نیست. دندان های مصنوعی از جنس فلز یا پلاستیک بوده و با تکیه بر لثه و بافت ها در داخل دهان محکم می شوند.

دندان های مصنوعی در دو نوع ثابت و متحرک وجود دارند. دندان های مصنوعی متحرک را می توانید برای شستشو و یا در هنگام خواب از دهان خارج کنید.

درمان ارتودنسی

این روش درمان شامل قرار دادن وسایلی بر روی دندان ها برای تغییر مکان آنها است.

دندان مصنوعی ثابت متکی بر ایمپلنت

این روش های درمانی را با توجه به مزایای آن می توان به عنوان درمان ارتودنسی در نظر گرفت. زیرا در این روش استخوان درگیر است. از این روش معمولا زمانی استفاده می شود که فاصله بین دندان های باقی مانده پس از کشیدن بسیار زیاد باشد.

دندان مصنوعی ثابت همیشه در دهان باقی مانده و  برخلاف دندان های مصنوعی متحرک نمی توان آنها را از دهان خارج کرد. در واقع دندان های مصنوعی ثابت دندان های کاذبی هستند که با استفاده از ایمپلنت بر روی لثه محکم می شوند.

آپیکوکتومی

همانطور که قبلاً گفته شد آپیکوکتومی به برداشتن آپیکو یا انتهای ریشه دندان گفته می شود. جراحی کانال ریشه ماهیت ارتودنسی ندارد زیرا بیشتر بر برداشتن پالپ و ریشه دندان تمرکز دارد.

زمانی که جراحی کانال ریشه در تسکین درد دندان کافی نبوده و درد همچنان ادامه داشته باشد، تمام ریشه برداشته می شود. زیرا ادامه درد نشان می دهد که حتی قسمت های به ظاهر سالم دندان نیز خراب شده است. بنابراین آپیکوکتومی در این موارد یک عمل ارتودنسی محسوب می شود زیرا بخشی از ساختار استخوانی زیرین با این نوع جراحی باید برداشته شود.

کشیدن دندان

برداشتن یا حذف کامل دندان معمولاً بر روی دندان های مشکل دار، بسیار پوسیده یا اضافی انجام می شود. گاهی دندان عقل فضایی برای رشد در فک ندارد. در اینگونه موارد دندان عقل باید کشیده شود. زیرا دندان های نهفته در صورت باقی ماندن در لثه می توانند در مدت کوتاهی باعث درد، عفونت، التهاب و بسیاری دیگر از مشکلات دندانی شوند. به همین علت بهتر است دندان های عقل یا نهفته به محض رویش کشیده شوند تا بعدها باعث بروز مشکلات مختلف دندانی نشوند.

جراحی برای کشیدن دندان، یکی از رایج ترین خدمات دندانپزشک است. این کار را می توان با بی حسی موضعی یا عمومی انجام داد. جراحی معمولاً در مورد دندان عقل نهفته ای استفاده می شود که به دلیل نداشتن فضای کافی برای رشد باعث ایجاد درد شدید و مشکلات دندانی متعددی شود.

به طور کلی بسیاری از مردم در انجام جراحی دندان ترس، نگرانی و تردید دارند. علت این امر آن است که جراحی های دندان هم گران و هم دردناک است. با این حال، در صورت توصیه دندانپزشک باید حتما درمان جراحی دندان را انجام داد. زیرا عدم درمان به موقع باعث بروز مشکلات فک و صورت شده و درد از آستانه تحمل شما عبور خواهد کرد.