عوارض پنی سیلین

اکثر عوارض پنی سیلین خفیف و زودگذر هستند و خود به خود و بدون درمان برطرف می شوند. اما گاهی اوقات عوارض پنی سیلین می توانند شدید و حتی خطرناک باشند و نیاز به مراقبت های اورژانسی دارند.

پنی سیلین آنتی بیوتیکی است که برای درمان انواع خاصی از عفونت های باکتریایی استفاده می شود. عوارض جانبی شایع شامل اسهال و ناراحتی معده است و برخی از افراد ممکن است به پنی سیلین واکنش نشان دهند.

پنی سیلین به صورت خوراکی در دسترس است که از طریق دهان یا تزریق داخل وریدی یا تزریق عضلانی (عضلات بزرگ) استفاده می شود. انواع مختلفی از پنی سیلین با مکانیسم های مختلف وجود دارد. تمام اشکال پنی سیلین، حداقل تا حدی از قارچی گرفته می شود که به Penicillium chrysogenum معروف است.

الكساندر فلمینگ، دانشمند اسكاتلندی، در كشف پنی سیلین در سال 1929 فهمید كه انواع باكتریایی كه به طور تصادفی با ” آب كپك ” آلوده شده اند، توسط قارچ از بین می رود. تنها در سال 1941 بود که دانشمندان توانستند با موفقیت در اولین بیمار خود دارو را تصفیه  و عصر آنتی بیوتیک ها را آغاز کنند.

امروزه تعداد فزاینده ای از عفونت های باکتریایی وجود دارد که به طور کامل یا جزئی نسبت به داروهای اصلی پنی سیلین مقاوم هستند، پنومونیه استرپتوکوکی (نوعی پنومونی باکتریایی) و انواع خاصی از باکتریهای کلستریدیوم و لیستریا نیز پاسخ کمتری به این آنتی بیوتیک ها داده اند.

عملکرد پنی سیلین ها

پنی سیلین ها به خانواده بزرگتری از داروها معروفند که به عنوان آنتی بیوتیک های بتا لاکتام شناخته می شوند. این داروها ساختار مولکولی مشابهی دارند و از یک حلقه چهار اتمی تشکیل شده اند که به آن ها بتا لاکتام گفته می شود. هر نوع پنی سیلین دارای زنجیره های جانبی اضافی است که فعالیت آن را تعیین می کند.

پنی سیلین ها با اتصال به مولکول های دیواره باکتری ها به نام پپتیدو گلیکان اثر می کنند. هنگامی که باکتری ها تقسیم می شوند، پنی سیلین از تجمع صحیح پروتئین های موجود در دیواره سلول جلوگیری می کند و باعث پاره شدن سلول باکتری می شود و به سرعت می میرد.

پنی سیلین های طبیعی، آن هایی هستند که مستقیماً از قارچ های P. chrysogenum مشتق می شوند. پنی سیلین های نیمه سنتتیک در آزمایشگاه تولید می شوند تا شبیه مواد شیمیایی موجود در P. chrysogenum باشند.

انواع پنی سیلین ها

چهار گروه پنی سیلین نیمه سنتتیک وجود دارد، از جمله آنتی بیوتیک هایی که معمولاً تجویز می شوند مانند آموکسی سیلین و آمپی سیلین.

پنی سیلین ها برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می شوند. آنها عفونت های ویروسی، قارچی یا انگلی را درمان نمی کنند. این دارو ها به طور کلی در برابر باکتری های گرم مثبت، گروهی از باکتری ها که در خارج دیواره سلول پپتیدوگلیکان دارند، فعال هستند. با وجود باکتری های گرم منفی، لایه پپتیدو گلیکان در زیر لایه ای از سلول های چربی دفن شده و دسترسی به مولکول برای دارو را دشوارتر می کند.

لیست باکتری های گرم مثبت قابل درمان توسط پنی سیلین ها شامل کلستریدیوم، لیستریا، نیسریا، استافیلوکوک و استرپتوکوک است.

امروزه هنوز از پنی سیلین های طبیعی، پنی سیلین G و پنی سیلین V استفاده می شود و برای درمان برخی از عفونت های باکتریایی شایع و غیر معمول مناسب

استفاده از پنی سیلین بدون نسخه امر رایجی شده است، البته بیشتر در مورد دارو هایی مانند آموکسی سیلین و آمپی سیلین بیشتر از پنی سیلین ها مصرف می شوند.  پنی سیلین G گاهی اوقات برای درمان عفونت های مفصلی مصنوعی، بیماری لایم و لپتوسپیروز  استفاده می شود.

تست حساسیت پنی سیلین 

پنی سیلین در صورت استفاده مناسب، می تواند بسیار موثر باشد. حتی در  مواردی وجود دارد که دارو در پاکسازی عفونت موثر نیست. در چنین مواردی، ممکن است برای تعیین این که آیا عفونت فرد به پنی سیلین پاسخگو است یا خیر، از تست حساسیت به آنتی بیوتیک استفاده شود.

این آزمایش با کشت باکتری های گرفته شده از یک سواب مایع بدن آغاز می شود، سپس مستقیماً باکتری ها را در معرض انواع مختلف پنی سیلین در آزمایشگاه قرار می دهد. تست حساسیت به آنتی بیوتیک اغلب برای افراد مبتلا به ذات الریه ناشی از جامعه که در معرض خطر بیماری شدید یا مرگ هستند استفاده می شود.

هشدارها و موارد منع مصرف پنی سیلین ها

اگر قبلاً به هر دارویی در خانواده پنی سیلین حساسیت داشته باشید،  مصرف پنی سیلین ها نمی شود. اگر در گذشته واکنش شدید حساسیت به دارو داشته اید، از جمله آنافیلاکسی، سندرم استیونس-جانسون (یا نکروز اپیدرم سمی) نیز باید در استفاده از این داروها احتیاط کنید.

اگر در گذشته واکنش آلرژیک به پنی سیلین G یا پنی سیلین V داشته اید، ممکن است به پنی سیلین های نیمه سنتتیک مانند آموکسی سیلین یا آمپی سیلین حساسیت داشته باشید.

از آنتی بیوتیک های دیگر بتا لاکتام باید در افراد مبتلا به آلرژی به پنی سیلین با احتیاط استفاده شود. زیرا خطر حساسیت واکنشی متقابل البته خیلی کم وجود دارد. این شامل آنتی بیوتیک های سفالوسپورین مانند کفلکس (سفالکسین)، ماکسی پیم (سففیم)، روسفین (سفتریاکسون) و سوپراکس (سفیکسیم) است.

اگر نگران هستید که ممکن است به پنی سیلین حساسیت داشته باشید، می توانید تست حساسیت پوستی انجام دهید تا ببینید آیا به مقدار یک دقیقه از داروی قرار داده شده در زیر پوست واکنش نشان می دهید یا نمی دهید.

در صورت نارسایی حاد کلیه، پنی سیلین نیز باید با احتیاط کامل استفاده شود. پنی سیلین عمدتا از طریق کلیه ها دفع می شود و کاهش عملکرد کلیه باعث تجمع دارو در سطوح سمی خواهد شد. مصرف بیش از حد پنی سیلین می تواند منجر به علائم تحریک، گیجی، لختی، کشیدگی غیرطبیعی و در موارد نادر کما شود.

مقدار مصرف پنی سیلین ها

مقدار توصیه شده پنی سیلین G و پنی سیلین V بسته به بیماری، بیماری آن و سن فرد تحت درمان می تواند متفاوت باشد.

دوزها به چندین روش مختلف  اندازه گیری می شوند. در بزرگسالان، دارو معمولاً به واحد یا میلی گرم  اندازه گیری می شود. در کودکان، دوز ممکن است با میلی گرم در کیلوگرم وزن بدن در روز  یا واحد در هر کیلوگرم وزن بدن در روز  محاسبه شود.

اگر به بیماری کلیوی مبتلا هستید، ممکن است برای جلوگیری از مسمومیت دارویی به دوز پنی سیلین کمتری نیاز داشته باشید. از طرف دیگر، اگر تحت درمان با همودیالیز باشید، ممکن است به دوز بالاتری نیاز داشته باشید زیرا همودیالیز می تواند پاکسازی پنی سیلین را از خون تسریع کند.

نحوه استفاده و نگهداری از پنی سیلین ها

پنی سیلین G

پنی سیلین G به صورت محلول از پیش مخلوط یا پودری در دسترس است که با آب استریل برای تزریق بازسازی می شود. محلول مخلوط شده را می توان در یخچال یا فریزر نگهداری کرد، در حالی که فرمولاسیون پودر را می توان با اطمینان در دمای اتاق نگه داشت. تزریق پنی سیلین G خود به خود انجام نمی شود.

پنی سیلین V 

پنی سیلین V بصورت قرص خوراکی یا پودر با طعم گیلاس مخلوط با آب در دسترس است. هر دو را می توان با خیال راحت در دمای اتاق نگهداری کرد. پس از استفاده پودر، باید آن را در یخچال نگهداری کرده و پس از 14 روز آن را دور بریزید.

برای اطمینان از حداکثر جذب، پنی سیلین V باید با معده خالی و حداقل یک ساعت قبل از غذا یا حداقل دو ساعت بعد از غذا مصرف شود.

اگر دوز پنی سیلین V را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نزدیک به زمان دوز بعدی است، از دوز صرف نظر کنید و به صورت طبیعی ادامه دهید. هرگز دوزها را دو برابر نکنید.

دستورالعمل مصرف پنی سیلین

همیشه پنی سیلین را طبق دستورالعمل پزشک و به طور کامل مصرف کنید. وقتی احساس خوبی داشتید مصرف آن را متوقف نکنید. شما باید کل دوره درمان خود را طی کنید تا همه باکتری ها ریشه کن شوند. با قطع درمان، مقدار کمی از باکتری های باقیمانده می توانند تکثیر شوند.

عوارض جانبی پنی سیلین ها

اکثر عوارض پنی سیلین خفیف و زودگذر هستند و خود به خود و بدون درمان برطرف می شوند. اما گاهی اوقات عوارض جانبی می توانند شدید و حتی خطرناک باشند و نیاز به مراقبت های اورژانسی دارند. شایع ترین عوارض جانبی پنی سیلین ها ( که حداقل 1٪ از کاربران را تحت تأثیر قرار می دهد)، عبارتند از:

• اسهال
• سردرد
• آفت دهان
• ناراحتی معده
• زبان مودار سیاه
• عفونت مخمر واژن
• حالت تهوع یا استفراغ
• کشیدگی های عضلانی
• کهیر (معمولاً خفیف تا متوسط)
• تب و آنژیوادم (تورم بافتی) نیز می تواند رخ دهد اما کمتر شایع است.

راه های پیشگیری از عوارض جانبی آنتی بیوتیک

یکی از جدی ترین نگرانی های مرتبط با استفاده از پنی سیلین خطر ایجاد آلرژی برای کل بدن به جدیاست که به آنافیلاکسی معروف است. آنافیلاکسی ناشی از پنی سیلین واقعی از هر 1000000 نفر یک تا پنج نفر را تحت تأثیر قرار می دهد. در صورت عدم درمان آنافیلاکسی می تواند آسیب جدی به بار آورد. حتی ممکن است منجر به شوک، کما، نارسایی تنفسی یا قلبی و حتی مرگ شود. اگر برخی از علائم آنافیلاکسی را پس از دریافت دوز پنی سیلین تجربه کردید، به اورژانس مراجعه کنید:

• تنگی نفس
• خس خس
• بثورات شدید یا کهیر
• تورم صورت، زبان یا گلو
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• سرگیجه، سبکی سر یا غش کردن

پنی سیلین ها، مانند همه آنتی بیوتیک ها، با افزایش خطر اسهال کلستریدیوم دیفیسیل در ارتباط هستند. این امر هنگامی ایجاد می شود که باکتری هایی که به طور معمول در روده وجود دارند توسط آنتی بیوتیک ها از بین بروند و به تکثیر باکتری ها اجازه می دهد. اکثر موارد خفیف و به راحتی قابل درمان هستند، اما در موارد نادر شناخته شده است.

تداخلات دارویی پنی سیلین ها

پنی سیلین ها به طور کلی در دوران بارداری و شیردهی بی خطر تلقی می شوند. با این اوصاف، این داروها در دسته داروهای بارداری رده B طبقه بندی می شوند، به این معنی که مطالعات حیوانی هیچ خطر صدمه به جنین را نشان نداده است.

زنانی که باردار هستند، قصد باردار شدن یا شیردهی دارند، با پزشک خود مشورت کرده تا مزایا و خطرات استفاده از پنی سیلین را کاملاً بشناسند.

تعدادی از داروها نیز می توانند با پنی سیلین، اغلب با رقابت در مورد پاکسازی کلیه ها تداخل دارویی داشته باشند. این می تواند غلظت پنی سیلین در خون و همچنین خطر عوارض جانبی و مسمومیت دارویی را افزایش دهد. سایر داروها می توانند پاکسازی پنی سیلین از بدن را تسریع کرده و اثر دارو را کاهش دهند.