شب کوری نوعی اختلال بینایی است که آن را با نام نکتالوپیا نیز می شناسند. افرادی که دچار شب کوری می شوند معمولاً در شب یا در محیط های با نور کم دچار مشکلات بینایی شده و دید ضعیفی دارند. حتی نام بیماری «شب کوری» خودش بیانگر مشکل عدم توانایی و نداشتن دید در شب است. البته این معنی کم اغراق داشته و فرد به کلی توانایی دیداری خودش را در شب از دست نمی دهد فقط هنگام رانندگی یا راه رفتن در جاهای بسیار تاریک با مشکل روبرو خواهد شد.
بعضی از انواع شب کوری قابل درمان است و بعضی از آن ها هیچگاه درمان پذیر نیست. در اولین قدم بهتر است برای تشخیص علت بروز اختلال در بینایی تان به پزشک متخصص مراجعه کنید. بعد از تشخیص علت بروز مشکل می توانید به دنبال بهبود قدرت دید تان باشید. تنها علامت شب کوری مشکل در دید شب و در جاهای تاریک است. بیشترین مشکل برای فرد زمانی اتفاق می افتد که فرد از یک محیط روشن وارد یک محیط تاریک شود. به عنوان مثال فرد بعد از قدم زدن در غروب خورشید اگر وارد رستوران تاریکی شود، بدون شک دچار مشکلات دید خواهد شد.
همچنین فرد در هنگام رانندگی در خیابان های تاریک یا جاده هایی که چراغ چشمک زن دارند نیز دچار مشکل خواهد شد.
علت شب کوری
بعضی از مشکلات چشمی می تواند باعث بروز شب کوری شود. این عوامل شامل موارد زیر می شود:
- نزدیک بینی یا دوربینی
- آب مروارید
- رنیتیت رنگدانه که در زمان جمع شدن رنگدانه های تیره در داخل شبکه چشم اتفاق افتاده و دید تونلی را به وجود می آورد.
- سندرم آشر، بیماری ژنتیکی ای که می تواند بر روی شنوایی و بینایی فرد تأثیر بگذارد.
افراد سالمند بیش تر از دیگر افراد در معرض ابتلا به آب مروارید هستند. به همین خاطر احتمال اینکه این افراد دچار شب کوری شوند چندین برابر کودکان و نوجوانان است. در موارد نادر در ایالات متحده آمریکا یا دیگر بخش های جهان که رژیم های غذایی متفاوت است، کمبود ویتامین آ نیز می تواند منجر به بروز شب کوری شود. ویتامین آ که آن را با نام رتینول نیز می شناسند نقش بسیار مهمی در تبدیل تکانه ها عصبی به تصویر دارند که این تبدیل در داخل رتین اتفاق می افتد. رتین ناحیه ای حساس به نور است که در قسمت پشتی چشم قرار گرفته است.
بیماران دارای فیبروز کیستیک که مبتلا به نارسایی لوزالمعده هستند در جذب چربی مشکل داشته و نسبت به دیگر افراد در خطر کمبود ویتامین آ بیشتری هستند. زیرا ویتامین آ حلال در چربی است. به همین خاطر در افراد دارای مشکل لوزالمعده احتمال ابتلا به شب کوری بیشتر خواهد بود. ناگفته نماند که افراد مبتلا به قند خون بالا یا دیابت نیز در معرض ابتلا به بیماری های چشمی مثل آب مروارید قرار دارند. همانطور که پیش از این نیز گفتیم، آب مروارید می تواند باعث بروز شب کوری در فرد شود.
علائم شب کوری
شب کوری مشکل چشمی است که در نتیجه نور کم برای فرد اتفاق می افتد. به عنوان مثال فرد مبتلا به شب کوری توانایی دیدن ستاره ها در شب یا موانع در اتاق تاریک را نخواهد داشت.
انجمن چشم پزشکی آمریکا برای تشخیص شب کوری موارد زیر را پیشنهاد می کند:
- آیا تشخیص چهره افراد در نور کم برایتان دشوار است؟
- آیا رانندگی در شب هنگام برایتان کاری بسیار سخت است؟
- آیا راه رفتن در خانه در نور کم برایتان کاری سخت و چالش برانگیز است؟
- آیا کنار آمدن با اتاق روشن بعد از بودن در اتاق تاریک زمان بر و چالشی است؟
- آیا دیدن اتاق تاریک و اجسام داخل آن بعد از بودن در اتاق روشن برایتان سخت و زمان بر است؟
علائم زیر نیز ممکن است در نتیجه شب کوری برایتان اتفاق بیفتد. البته بروز این علائم به علت بروز شب کوری نیز مرتبط است:
- سردرد
- استفراغ
- درد چشم
- حالت تهوع
- حساسیت زیاد چشم به نور
- تاری دید یا تاریکی عدسی چشم
- مشکل در نگاه کردن به اجسام و افراد در فاصله زیاد
درمان شب کوری
پزشک برای تشخیص شب کوری در مورد سابقه پزشکی و دارویی تان سؤالاتی پرسیده و چشم شما را برای مشاهده علائم شب کوری مورد بررسی قرار می دهد. گاهی اوقات برای تشخیص دقیق تر ممکن است آزمایش خون نیز تجویز کند. در این آزمایش خون سطح گلوکز و میزان ویتامین آ فرد مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بیماری شب کوری که در نتیجه نزدیک بینی، آب مروارید یا کمبود ویتامین آ به وجود بیاید کاملاً قابل درمان است. لنزهای اصلاحی مثل عینک یا لنزهای تماسی می تواند نزدیک بینی در طول روز و شب را تا حدود زیادی بهبود ببخشد. در صورتی که بعد از استفاده از لنزهای اصلاحی بازهم در دید شب مشکل داشتید، حتماً این موضوع را با پزشک مطرح کنید.
آب مروارید
بعضی از قسمت های عدسی چشم که دچار تاری دید می شوند را با نام آب مروارید می شناسند. خوشبختانه آب مروارید را می توان با عمل جراحی درمان نمود. پزشک جراح در حین عمل عدسی تارتان را با لنز های مصنوعی یا شفاف تعویض خواهد کرد. مشکل شب کوری نیز اگر به علت آب مروارید به وجود آمده باشد، بعد از انجام این عمل جراحی آب مروارید، تا حد زیادی بهبود خواهد یافت. در بعضی از موارد شدید ممکن است پزشک دستور به عمل جراحی بدهد. به عنوان مثال عمل جراحی لازیک یک نوع عمل جراحی است که برای بهبود در بینایی فرد، فرم قرنیه را تغییر می دهد. انواع عمل جراحی دیگر نیز وجود دارد. مثلاً از جراحی آب مروارید برای برداشتن عدسی آسیب دیده استفاده شده یا اینکه عمل چشم را با هدف برداشتن فشار چشم و درمان گلوکوم یا آب سیاه چشم انجام می دهند.
آب مروارید در کودکان
ابتلا به بیماری آب مروارید بیشتر افراد سالمند را در بر می گیرد. اما کودکان نیز ممکن است با مشکل آب مروارید متولد شده یا با بالا رفتن سن در نوجوانی دچار آب مروارید کودکی شوند.
آب مروارید در کودکان معمولاً به 2 نوع زیر مربوط می شود:
- آب مروارید مادر زادی، آب مرواریدی که از لحظه تولد همراه کودک بوده یا پس از مدت زمان بسیار کوتاهی ایجاد می شود.
- آب مروارید پیشروی کننده، بچگانه یا مربوط به نوجوان، آب مرواریدی است که در کودکان با سنین بالاتر یا نوجوانان تشخیص داده می شود
البته بروز آب مروارید در کودکان به ندرت اتفاق افتاده و از هر 10 هزار کودک انگلستانی فقط برای 3 یا 4 کودک اتفاق خواهد افتاد.
آب مروارید در کودکان ممکن است یک چشم یا هر دو چشم را درگیر کند. قسمت های تیره داخل چشم کودک ممکن است با بزرگ تر شدن کودک پیشروی کند. حتی دید کودک را تا حد زیادی با مشکل مواجه کند. گاهی اوقات مشکلات بینایی و دید ضعیف علاوه بر آب مروارید، ممکن است باعث انحراف چشم ها شود. متأسفانه تشخیص آب مروارید در سنین پایین کار دشواری است. اما معمولاً چشم کودک بعد از تولد به فاصله 72 ساعت مورد بررسی قرار گرفته و در سن 6 تا 8 هفتگی نیز مجدداً این آزمایش تکرار می شود.
علت آب مروارید کودکان
در بسیاری از موارد تشخیص علت بروز آب مروارید کار سخت و دشواری است، اما علت بروز آن شامل موارد زیر می شود:
- مشکل ژنتیکی که از والدین به کودک انتقال پیدا کرده و باعث رشد غیر طبیعی عدسی شود.
- مشکلات ژنتیکی مثل سندرم داون
- عفونت هایی مثل آبله مرغان یا سرخچه که از مادر در حین بارداری به کودک انتقال پیدا کرده باشد
- آسیب چشم در لحظه تولد
درمان آب مروارید کودکان
غالباً آب مروارید کودکان چندان وخیم نبوده و مشکل خاصی برای دید آن ها ایجاد نمی کند. خصوصاً اگر مشکل آب مروارید فقط در یک چشم کودک اتفاق افتاده باشد، بینایی کودک مشکلی نخواهد داشت و فقط میزان رشد قدرت بینایی فرد کند تر از دیگر کودکان خواهد بود.
در این موارد عمل جراحی برای تعویض عدسی آسیب دیده پیشنهاد می شود که باید هر چه زودتر انجام شود.
گاهی اوقات عدسی مبتلا به آب مروارید درحین عمل جراحی با لنزهای مصنوعی تعویض شده و کودک بعد از انجام عمل جراحی از عینک یا لنز های تماسی استفاده می کند تا عدسی خارج شده از چشم را جبران کنند.
کمبود ویتامین آ
اگر سطح ویتامین آ در بدنتان کم باشد، احتمالاً پزشک برای فرد مکمل ویتامین آ تجویز خواهد کرد. بهتر است برای درمان سریع تر مکمل هایی که پزشک توصیه می کند را به طور منظم میل کنید. البته بسیاری از افراد به خاطر مصرف رژیم های غذایی کامل، به هیچ وجه کمبود ویتامین آ نخواهند داشت.
مشکلات ژنتیکی
مشکلات ژنتیکی ای مثل رنیتیت رنگدانه که باعث شب کوری می شوند، قابل درمان نیستند. ژنی که باعث جمع شدن رنگدانه در شبکیه چشم می شود را نمی توان با لنزهای اصلاحی یا حتی عمل جراحی درمان کرد.
افرادی که به خاطر مشکل رنیتیت رنگدانه دچار شب کوری می شوند، باید از رانندگی در شب بپرهیزند.
پیشگیری شب کوری
متأسفانه اگر شب کوری ناشی از مشکلات ژنتیکی یا کمبودی مادرزادی ای مثل سندرم آشر باشد، درمان نخواهد شد. اما با این حال با کنترل و نظارت بر سطح قند خون و مصرف رژیم غذایی متعادل می توانید تا حد زیادی از بروز شب کوری جلوگیری کنید. از غذاها و میوه های سرشار از آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی استفاده کنید تا دچار آب مروارید نشوید. همچنین بهتر است غذاها و میوه هایی را انتخاب کنید که دارای مقدار زیادی ویتامین آ بوده و خطر بروز شب کوری در شما را تا حد زیادی کاهش می دهد. غذاها و میوه هایی که دارای رنگ نارنجی هستند معمولاً منبع بسیار خوبی برای تأمین ویتامین آ بدن شما هستند.
میوه ها و سبزی های حاوی ویتامین A عبارتند از:
- طالبی
- سیب زمینی شیرین
- هویج
- کدو تنبل
- انبه
- اسفناج
- سبزیجات
- شیر
- تخم مرغ
آخرین دیدگاه‌ها