ساختار وعملکرد پستان

سینه ها، که در قسمت جلوی قفسه سینه قرار دارند، از نظر پزشکی به عنوان غدد پستانی شناخته می شوند. اصطلاح “پستان” گاهی برای اشاره به ناحیه قسمت جلوی قفسه سینه به کار گرفته می شود. در این مقاله به ساختار و عملکرد پستان پرداخته می شود.

بافت پستان در هفته چهارم از زندگی جنین شروع به تشکیل می کند. در جنین، بافت پستان در امتداد دو “خط شیر” ایجاد می شود که از زیر بغل شروع شده و تا کشاله ران انتشار می یابد.

مطالعه بیشتر: شایع ترین اختلالات پستان

آناتومی و ساختار پستان

در بررسی ساختار و عملکرد پستان به آناتومی پستان پرداخته می شود. غده پستانی از لوبول ها ساخته شده است. لوبول ها به درون سیستم مجاری تخلیه می شوند و مجاری های پستانی را به هم متصل می کنند. بین بافت غده و مجاری بافت چربی و همبند وجود دارند. هیچ عضله ای در سینه ها وجود ندارد، اما عضلات در زیر هر پستان قرار دارند که دنده ها را پوشش می دهد. رگ های خونی و عروق لنفاوی  در پستان قرار دارد. رگ های لنفاوی موجود در پستان به غدد لنفاوی در ناحیه زیر بغل و پشت استخوان پستان (استرنوم) تخلیه می شود.

آئرولا

• نوک سینه در مرکز منطقه تاریک پوست به نام آئرولا قرار دارد.
• آئرولا حاوی غدد كوچكی است و نوك سینه را در هنگام شیردهی چرب می كند.

هر پستان 15 تا 20 بخش یا لوب دارد که نوک سینه را به صورت شعاعی احاطه می کند. در داخل این لوب ها بخش های کوچکتر به نام لوبول وجود دارد. در انتهای هر لوبول “مجاری” ریزی قرار دارند که شیر تولید می کنند. این سازه ها توسط لوله های کوچکی به نام مجاری، که شیر را به نوک سینه ها حمل می کنند، به هم وصل می شوند. چربی فاصله بین لوب ها و مجاری را پر می کند. همچنین هر پستان حاوی رگ های خونی و عروقی است که مایع لنفاوی را انتقال می دهند لنف مایعی است که از طریق شبکه ای از کانال ها به نام سیستم لنفاوی عبور می کند.

رگ های لنفاوی به غدد لنفاوی منتهی می شوند. غدد لنفاوی در زیر بغل، بالاتر از قلوه سنگ، و در قفسه سینه قرار دارند. سرطانی شدن این گره ها نشان می دهد که سلول های سرطانی به سایر نقاط بدن انتشار یافته است. غدد لنفاوی همچنین در بسیاری از قسمت های دیگر بدن از جمله در داخل سینه، حفره شکمی و کشاله ران مشاهده می شوند.رشد و عملکرد پستان به هورمون های تولید شده توسط تخمدان ها، یعنی استروژن و پروژسترون بستگی دارد. استروژن مجاری را طولانی کرده و باعث ایجاد شاخه های جانبی می شود.

پروژسترون به منظور آماده سازی پستان برای شیردهی، تعداد و اندازه لوبول ها را افزایش می دهد. پس از تخمک گذاری، پروژسترون باعث می شود سلول های پستان رشد کنند، و رگ های خونی بزرگ شده و با خون پر می شوند. در این زمان، سینه ها غالباً با مایعات پر و حساس و متورم می شوند.

مطالعه بیشتر: حساسیت پستان

فاشیا

بافت پستان توسط یک لایه نازک از بافت همبند به نام فاشیا احاطه می شود. پوستی که پستان را می پوشاند شبیه پوست بقیه قسمت های بدن  دارای غدد عرق، فولیکول های مو و سایر خصوصیات پوستی می باشد. پزشک هنگام انجام معاینه سینه علاوه بر خود بافت سینه پوست آن را معاینه می کند. ساختار پستان در مردان تقریباً مشابه با پستان زنان است، به جز اینکه بافت پستان مرد فاقد لوبول های تخصصی است، زیرا هیچ نیاز فیزیولوژیکی برای تولید شیر توسط پستان مردان وجود ندارد. بزرگ شدن غیر طبیعی سینه های مردان از نظر پزشکی به عنوان ژنیکوماستی شناخته می شود .

در زنان، شیر از پستان در نوک سینه خارج می شود، که توسط منطقه تیره پوستی به نام آئرولا احاطه شده است. آئرولا حاوی غده های عرق کوچک و اصلاح شده ای است که به عنوان لوله های مونتگومری شناخته می شوند. این غدد مایعاتی را برای نرم شدن نوک پستان در هنگام شیردهی ترشح می کنند. پستان اندامی است که ساختار آن منعکس کننده عملکرد ویژه آن یعنی تولید شیر برای شیردهی است.

مطالعه بیشتر: ژنیکوماستی ناشی از دارو

خونرسانی

از پستان در درجه اول از طریق شریان پستانی داخلی انجام می شود، که در زیر بافت اصلی پستان جریان دارد. خونرسانی، مواد مغذی مانند اکسیژن را در بافت پستان تأمین می کند. رگ های لنفاوی پستان در جهت مخالف جریان خون حرکت می کنند و به غدد لنفاوی متصل می شوند. از طریق رگ های لنفاوی سرطان های پستان در کل بدن پخش می شوند. بیشتر رگ های لنفاوی به غدد لنفاوی زیر بغل  و برخی به غدد داخلی لنفاوی پستانی که در اعماق پستان قرار دارند جریان پیدا می کنند. بسیاری از تغییرات اضافی در بافت پستان در دوران بارداری و شیردهی به دلیل تغییر در هورمون ها ایجاد می شوند.

پستان در دوران شیردهی

در دوران بارداری، سینه ها به دلیل تحریک، استروژن (هورمون های زنانه) بیشتری ترشح می کنند. رشد پستان در دوران بارداری نسبت به بلوغ یکنواخت تر است. زنان با سینه های کوچکتر به اندازه زنان با سینه های بزرگتر شیر تولید می کنند. در دوران بارداری، آئرولا تیره تر و از نظر اندازه بزرگ می شود.

بیماری های پستان

در بررسی ساختار و عملکرد پستان به بیماری های شایع پستان پرداخته می شود. زنان ممکن است در طول دوران زندگی خود برخی بیماری های مربوط به پستان مانند توده های پستانی، کیست، ورم پستان یا سینه های دردناک را تجربه کنند و سلامت پستان بیشتر نگرانی ها را در زنان ایجاد می کند. اگرچه سرطان سینه یک بدخیمی نسبتاً شایع است که از هر هشت زن آمریکایی بر یک فرد تأثیر دارد، اما شرایط خوش خیم (غیر سرطانی) پستان بسیار شایع تر است. در حقیقت، بیشتر توده های پستانی سرطان نیست. سرطان سینه در مردان نیز رخ می دهد. در بین شرایط خوش خیم پستان، کیست و تغییرات فیبروکیستیک شایع هستند. به ویژه یکی از انواع تومورهای خوش خیم، که به عنوان یک فیبروبنوما شناخته می شود، در زنان جوان به وفور دیده می شود.

عفونت های بافت پستان بخصوص در دوران شیردهی رخ می دهد. ورم پستان اصطلاح پزشکی برای التهاب پستان است.

مطالعه بیشتر: علل شایع درد پستان چیست؟

سینه های دردناک (ماستالژیا)

درد پستان شایع ترین علامت پستان و دلیل مراجعه به پزشکی است.

علت واقعی آن هنوز شناخته نشده است، اما در زنان جوان اغلب با چرخه قاعدگی آنها مرتبط است و هر دو سینه درست قبل از پریود احساس می شوند. این یک اتفاق طبیعی است که ناشی از احتباس مایعات مربوط به قاعدگی و تغییرات هورمونی است. درد پستان همچنین در خانم های یائسه می تواند رخ دهد و معمولاً غیر چرخه ای و یک طرفه است. زنان بهتر است در صورت احساس درد در سینه خود به پزشک مراجعه کنند. قرص ضد بارداری و همچنین هورمون درمانی یائسگی  می توانند باعث ناراحتی پستان در برخی از خانم ها شوند.

زنان می تواند برای کاهش حساسیت و درد پستان خود راهکارهای زیر را در نظر بگیرند:

• کاهش استرس
• کاهش مصرف نمک و چربی
• سینه بند راحت مانند سینه بند ورزشی
• کاهش مصرف کافئین، از جمله قهوه، چای، کولا و شکلات
• استفاده از ویتامین B6 (پیریدوکسین)، ویتامین B1 (تیامین)
• یک حمام آب گرم، یا کیسه آب گرم روی سینه (قرار دادن بسته یخی روی پستان می تواند از گرما موثرتر باشد).

برآمدگی سینه

• برآمدگی یا گره خوردگی معمولاً در قسمت فوقانی بیرونی پستان بروز می کند.
• احساس برآمدگی، به ویژه در دوره قاعدگی طبیعی است و علائم بیماری خاصی نمی باشد اما توده های پستان که در طولانی مدت تغییر پیدا می کنند باید توسط پزشک ارزیابی شوند.

 

فیبرونونوما (توده فیبر)

فیبرونونوما توده های شایع و غیر دردناک و خوش خیم پستانی هستند که از غدد و بافت فیبری تشکیل شده اند. این نوع توده ها  احساس  صاف و سفتی روی سینه ایجاد می کنند و در بافت پستان متحرک هستند. اغلب به آن موس پستانی گفته می شود .فیبرونونوما بیشتر در خانم های بین 15 تا 30 سال رخ می دهد اما ممکن  گاهی اوقات در زنان مسن هم اتفاق مییفتد. اکثر فیبرونونوما ها کوچک هستند، اما می توانند به اندازه یک توپ گلف رشد کنند. تمام توده های جدید باید توسط پزشک معاینه  و احتمالاً بیوپسی ارزیابی شود. بعضی از توده ها ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.

کیست پستان

• کیست پستان، کیسه ای پر از مایع در بافت پستان است.
• آنها خوش خیم و بی ضرر هستند، اما می توانند دردناک باشند.
• کیست ها با چرخه قاعدگی می توانند رشد کنند و به مرور زمان به از بین می روند.

کیست پستان معمولاً بین سنین 35 تا 50 سالگی رخ می دهد. اما گاهی ممکن است در خانم های جوان تر نیز دیده می شوند. هر گونه توده جدید باید توسط پزشک  ارزیابی شود. اگر کیست بزرگ و دردناک باشد، پزشک ممکن است با استفاده از سرنگ با، مایعات را از کیست خارج کند. وجود مایعات در توده به طور کلی تشخیص را تأیید می کند و به دنبال آسپیراسیون کیست معمولاً از بین می رود. با این حال، گاهی اوقات کیست عود می کند و دوباره بر می گردد در این شرایط کیست نیاز به جراحی دارد.

بیماری فیبروکیستیک خوش خیم پستان

بعضی از خانم ها ترکیبی از کیست و بافت ضخیم سینه دارند که به آن بیماری خوش خیم فیبروکیستیک گفته می شود. این وضعیت با درد و حساسیت همراه هستند. این مشکلات اغلب پس از یائسگی از بین می روند، اما در صورت هورمون درمانی ممکن است ادامه یابند.

مطالعه بیشتر: بیماری فیبروکیستیک پستان

ترشح نوک پستان

ترشح نوک پستان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله:

• آبسه ها
• عفونت پستان
• سرطان پستان
• آسیب به پستان
• پاپیلوما داخل صفاقی
• توده های خوش خیم
• عدم تعادل هورمونی
• اکتازی مجرای پستانی
• سینه های فیبروکیستیک
• تحریک بیش از حد پستان
• برخی از داروها یا پرولاکتینوما

مطالعه بیشتر: ترشحات نوک پستان

التهاب پستان (ورم پستان)

این حالت باعث ایجاد قرمزی، التهاب، برآمدگی و درد در بافت پستان مبتلا می شود.

بیشتر این موارد در اثر عفونت در دوران شیردهی ایجاد می شود. اما ممکن است در مواقع دیگر به دلیل انسداد و التهاب مجرای پستان با یک عفونت بوجود آیند.

درمان التهاب پستان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آنتی بیوتیک ها برای عفونت باکتریایی
• داروهای ضد التهاب برای رفع التهاب و درد
• ادامه شیردهی، زیرا تخلیه پستان به پاکسازی مجاری مسدود شده کمک می کند.

در صورت بروز التهاب، باید برای جلوگیری از ایجاد آبسه بلافاصله درمان با آنتی بیوتیک ها شروع شود. اگر آبسه تشکیل شود، بیمار نیاز به جراحی پیدا می کند.

خارش پستان

این خارش بویژه در قسمت نوک آن، مشکلات شایع، ناراحت کننده و شرم آور است که برای بسیاری از خانم ها اتفاق میفتد.  دلایل دیگر، عفونت پوستی (قارچی یا باکتریایی) و یا اختلالات پوستی مانند درماتیت سبورئیک یا پسوریازیس است. خارش مداوم و سینه های خارش دار که با ترشحات نوک سینه یا برآمدگی پستان و یا توده ها همراه هستند باید جدی گرفته شوند.