گوژپشتی

گوژپشتی قوس بیش از حد کمر به سمت جلو است که می تواند در هر سن و سالی بروز پیدا کند. با این حال میزان شیوع گوژپشتی در زنان مسن بسیار بیشتر از افراد دیگر است. گوژپشتی یا کیفوز مربوط به سن اغلب اوقات به علت ضعف در استخوان های ستون فقرات به وجود می آید. این ضعف باعث فشرده شدن استخوان ها یا ترک خوردن استخوان های ناحیه کمر و افزایش قوس این قسمت خواهد شد. گوژپشتی خفیف مشکلات کمی را به دنبال خواهد داشت اما از طرف دیگر گوژپشتی شدید باعث درد و تغییر فرم کامل بدن فرد مبتلا خواهد شد. انتخاب بهترین شیوه درمان گوژپشتی بستگی به سن، علت و تأثیر انحنای به وجود آمده بستگی خواهد داشت.

علت گوژپشتی

استخوان های ستون مهره های هر فرد تشکیل دهنده ستون فقرات بوده و این مهره ها همانند استوانه هایی هستند که به صورت ستونی بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. گوژپشتی زمانی اتفاق می افتد که مهره ها در قسمت بالایی کمر قوس بیشتری به خود گرفته و تغییر انحنا می دهند.

ظاهر غیر طبیعی مهره ها می تواند در اثر یکی از موارد زیر به وجود بیاید:

• شکستگی

مهره های شکسته یا خرد شده (شکستگی های ناشی از فشار) می تواند منجر به انحنای بیش از حد ستون فقرات شود. البته دقت داشته باشید که شکستگی های ناشی از فشار خفیف اغلب نمی تواند باعث بروز علائم و نشانه های قابل توجهی در فرد شود.

• پوکی استخوان

این اختلال که باعث نازک شدن استخوان ها می شود، می تواند باعث انحنای بیش از حد ستون فقرات شود. علی الخصوص اگر مهره های ضعیف شده منجر به شکستگی های ضعیف شدن مهره های کمر به خاطر از شکستگی های ناشی از فشار اتفاق افتاده باشد، احتمال بروز گوژپشتی افزایش خواهد یافت. بیماری پوکی استخوان بیشتر در زنان مسن و افرادی که مدت طولانی از مصرف کورتون استفاده کرده اند شایع است.

• دژنراسیون دیسک

دیسک های دایره ای و نرم قرار گرفته در بین مهره های کمر همانند محافظی برای جلوگیری از سایش و آسیب دیدگی مهره ها عمل می کنند. اما با افزایش سن، این دیسک ها به مرور زمان خشک و کوچک شده و همین باعث شدت گرفتن عارضه گوژپشتی در سنین بالا خواهد شد.

• بیماری شویرمان

این بیماری که به آن گوژپشتی شویرمان نیز گفته می شود معمولاً در حین در طول رشد سنین بلوغ شروع شده و با افزایش سن شدت می یابد. احتمال شیوع بیماری شویرمان در پسران بیشتر از دختران است.

• نقائص هنگام تولد

استخوان های ستون فقراتی که پیش از تولد به درستی رشد نکرده باشند از جمله عواملی هستند که می توانند باعث بروز گوژپشتی در کودک شوند.

• سندرم

گوژپشتی در كودكان می تواند با سندرم های خاصی مانند سندرم اِلرز-دانلوس و سندرم مارفان همراه باشد.

• سرطان و درمان سرطان

سرطان ستون فقرات می تواند باعث ضعیف شدن مهره های کمر شده و احتمال شکستگی های ناشی از فشار در این قسمت های بدن را بیشتر کند. علاوه بر سرطان انواع درمان های سرطان مثل شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز می تواند باعث ضعیف تر شدن مهره های ستون فقرات شود.

علائم گوژپشتی

گوژپشتی خفیف ممکن است هیچ علائم و نشانه قابل توجهی به دنبال نداشته باشد. اما بعضی از افراد مبتلا به این عارضه ممکن است علاوه بر قوس غیر طبیعی کمر دچار علائمی مثل کمر درد و خشکی مهره های کمر شوند.

زمان مراجعه به پزشک

در صورتی که احساس کردید که انحنای قسمت بالایی کمر شما یا کودک شما بیشتر از حد طبیعی است بهتر است برای تشخیص و درمان علائم اولیه به پزشک مراجعه کنید.

عوارض ابتلا به گوژپشتی

علاوه بر بروز علائمی مثل کمر درد، گوژپشتی می تواند باعث بروز موارد زیر شود:

• مشکلات تنفسی

گوژپشتی شدید ممکن است با وارد کردن فشار به شش ها باعث بروز مشکلات تنفسی در فرد مبتلا شود.

• محدودیت فیزیکی

در نتیجه ابتلا به گوژپشتی معمولاً ماهیچه و عضلات قسمت کمر فرد ضعیف شده و در انجام فعالیت های روزمره مثل راه رفتن و حتی بلند شدن از روی صندلی دچار مشکل خواهد شد. این انحنای بیش از حد ستون فقرات ممکن است نگاه کردن به سمت بالا، رانندگی را با مشکل مواجه کند.

• مشکلات هاضمه

گوژپشتی شدید می تواند با وارد کردن به مسیر غذایی و سیستم گوارشی بدن باعث بروز مشکلاتی مثل رفلاکس و مشکل در بلع غذا شود.

• نارضایتی از ظاهر

افراد مبتلا به گوژپشتی به ویژه نوجوانان ممکن است به خاطر قوس بیش از حد کمر یا لزوم استفاده از بریس برای تغییر فرم بدنی رضایت نداشته باشند. البته این موضوع در افراد مسن نیز می تواند باعث انزوا و گوشه گیری فرد مبتلا شود.

تشخیص گوژپشتی

پزشک برای تشخیص عارضه گوژپشتی ممکن است فرد را از نظر جسمی، قد بررسی کرده و معاینه کاملی انجام دهد. برای تشخیص دقیق تر پزشک ممکن است از شما در خواست کند تا از کمر خم شوید تا وضعیت قوس کمر شما از پهلو نیز مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر این پزشک ممکن است معاینه عصبی، رفلکس و قدرت عضلانی را مورد بررسی قرار دهد.

بعد از انجام ارزیابی اولیه از علائم و نشانه ها، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• سی تی اسکن یا اشعه ایکس. اشعه ایکس می تواند به تشخیص دقیق میزان قوس کمر و تغییر شکل مهره ها کمک کند. تصویر برداری سی تی اسکن نیز تنها در صورتی که پزشک نیاز به تصویر دقیق تری از وضعیت بیمار داشته باشد، توصیه خواهد شد.
• ام آر آی. این تصویر برداری به تشخیص عفونت یا تومور در داخل ستون فقرات کمک خواهد کرد.
• بررسی سلامت عصب ها. اگر فرد دچار علائمی مثل بی حسی یا ضعف عضلانی باشد، پزشک ممکن است برای بررسی وضعیت سلامت و عملکرد عصب های ناحیه ستون فقرات آزمایشاتی را توصیه کند.
• آزمایش تراکم استخوانی. از آن جایی که کاهش تراکم استخوانی باعث شدت گرفتن عارضه گوژپشتی می شود در نتیجه آزمایش تراکم استخوانی می تواند به تشخیص و درمان این عارضه کمک کند.

درمان گوژپشتی

انتخاب بهترین شیوه برای درمان عارضه گوژپشتی بستگی به علت و شدت این عارضه خواهد داشت.

پزشک ممکن است با توجه به موارد گفته شده، درمان های زیر را توصیه کند:

• مسکن ها. در صورتی که داروهای بدون نسخه مانند؛ استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم کمکی به کاهش درد ناشی از گوژپشتی نکنند، پزشک ممکن است داروهای مسکن قوی تری را برای فرد مبتلا تجویز کند.
• داروهای پوکی استخوان. داروهای تقویت کننده استخوان ممکن است به جلوگیری از شکستگی های بیشتر استخوانی کمک کرده و در نتیجه مانع شدیدتر شدن این عارضه شود.
• فیزیوتراپی. نیز یکی از گزینه های درمانی است که می تواند به مدیریت و بهبود بعضی از انواع گوژپشتی کمک کند.

پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• تمرینات ورزشی. انجام تمرینات کششی می تواند به بهبود انعطاف پذیری ستون فقرات و تسکین کمردرد کمک کند.
• بریس. کودکان مبتلا به بیماری شویرمن ممکن است بتوانند با استفاده از بریس ها در سنین رشد، پیشرفت این بیماری را تا حد قابل توجهی کاهش دهند.

در مواردی که گوژپشتی شدید بوده و ریشه های نخاعی و عصبی را دچار مشکل کرده باشد، ممکن است درمان به وسیله عمل جراحی بهترین شیوه درمانی باشد. فیوژن ستون فقرات رایج ترین شیوه برای کاهش میزان انحنای ستون فقرات است. در این شیوه جراحی، جراح تکه های از استخوان را در بین مهره ها قرار داده و سپس مهره ها را با استفاده از میله های فلزی و پیچ به هم متصل خواهد کرد تا فرم ستون فقرات اصلاح شود.

برای حفظ تراکم استخوانی، پزشک رعایت موارد زیر را توصیه  می کند:

• پرهیز از استعمال دخانیات
• رژیم غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین دی

آمادگی برای ملاقات با پزشک

از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید.

بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:

• لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
• اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
• لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
• دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقاتت به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
• سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.

سوالات بیمار از پزشک

بهتر است سؤالات زیر را درمورد گوژپشتی از پزشک خود بپرسید:

• نیاز به انجام چه آزمایشاتی خواهم داشت؟
• آیا عارضه کیفوز نیاز به درمان خواهد داشت؟
• آیا آزمایشات تشخیصی نیاز به آمادگی خاصی خواهد داشت؟
• گزینه های درمانی برای بهبود این عارضه چیست و چه فواید و خطراتی به دنبال خواهد داشت؟
• مبتلا به بیماری های دیگری هستم. چگونه همه این بیماری ها را در کنار هم مدیریت کنم؟

علاوه بر سؤالات گفته شده در صورتی که هر گونه سؤالی به ذهن شما رسید از پرسیدن آن امتناع نکرده و حتماً آن را در حین ویزیت مطرح کنید.

توقع و انتظارات از پزشک معالج

پزشک نیز برای تشخیص دقیق تر این عارضه و درمان بهتر، ممکن است سؤالات زیر را در مورد گوژپشتی مطرح کند.

این سؤالات معمولاً شامل موارد زیر می شود:

• از چه زمانی شاهد بروز علائم بودید؟
• این علائم تا چه میزان شدید بوده است؟
• آیا عاملی باعث بهتر یا بدتر شدن علائم این عارضه می شود؟
• آیا علائم این عارضه دائمی است یا به صورت موقتی بروز پیدا می کند؟

نتیجه گیری

گوژپشتی یا کیفوز قوس بیش از حد کمر به سمت جلو است.

کیفوز می تواند در هر سن و سالی بروز پیدا کند با این حال میزان شیوع گوژپشتی در زنان مسن بسیار بیشتر از افراد دیگر است. گوژپشتی مربوط به سن اغلب اوقات به علت ضعف در استخوان های ستون فقرات به وجود می آید. این ضعف باعث فشرده شدن استخوان ها یا ترک خوردن استخوان های ناحیه کمر و افزایش قوس این قسمت خواهد شد. انتخاب بهترین شیوه برای درمان عارضه گوژپشتی بستگی به علت و شدت این عارضه خواهد داشت. در صورتی که احساس می کنید که انحنای قسمت بالایی کمر شما یا کودک شما بیشتر از حد طبیعی است بهتر است برای تشخیص و درمان علائم اولیه به پزشک مراجعه کنید.