ماکروسیتوز چیست؟

ماکروسیتوز در شرایطی که گلبول‌های قرمز خون (سلول‌های قرمز خون) یک فرد بزرگ‌تر از حد طبیعی باشند و به طور مناسب عمل نکنند، ممکن است رخ دهد. این بیماری، با نام‌های ماکروسیتوز مگالوسیتوز یا ماکروسیتمی نیز شناخته می‌شود. فرد مبتلا به بیماری ماکروسیتوز در اغلب موارد هیچ علائمی ندارد و تنها با انجام آزمایش خون می توان این بیماری را تشخیص داد.

به طور کلی، برخی از افراد مبتلا به بیماری ماکروسیتوز ممکن است خستگی و سایر علائم مرتبط با علت اصلی این بیماری را تجربه کنند. بیماری ماکروسیتوز معمولاً به علت وجود سطوح پایین ویتامین B12 یا فولات ایجاد می‌شود. این اختلال می‌تواند با بیماری های زمینه ای دیگر، از جمله بیماری کبد و سرطان، یا مصرف برخی داروها رخ دهد.

راهکارهای تشخیص ابتلا به این بیماری شامل انجام یک آزمایش استاندارد شمارش کامل خون (CBC) است که در آن تعداد و اندازه RBC اندازه گیری می‌شود. علاوه براین گاهی اوقات گلبول‌های قرمز زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند. معمولاً فرآیند تشخیصی شامل انجام آزمایش‌هایی برای شناسایی علت ابتلا به بیماری ماکروسیتوز است. گزینه های درمانی پزشکی، مانند مصرف ویتامین B12 یا مکمل فولات، معمولا برای درمان آن موثر است، اما ممکن است نیاز به تکرار درمان برای پیشگیری از عود ماکروسیتوز وجود داشته باشد.

علائم بیماری ماکروسیتوز

به طور کلی، بیماری ماکروسیتوز با کم خونی (کم خونی ماکروسیتی) همراه است که در آن تعداد گلبول‌های قرمز کاهش پیدا می‌کند. این وضعیت باعث کاهش اکسیژن رسانی به بافت‌های مختلف بدن می‌شود. معمولاً علائم این اختلال خفیف تا متوسط ​​هستند، اما گاهی اوقات اثرات آن می‌تواند شدید باشد. علائم شایع ابتلا به بیماری ماکروسیتوز، عبارت‌اند از:

• سردرد
• خستگی
• مشکل در تمرکز
• رنگ پریدگی پوست
• سبکی سر یا سرگیجه

این علائم می‌توانند با گذشت زمان کاهش پیدا کنند. علاوه براین ممکن است که برای ماه‌ها یا بیشتر قبل از اینکه نیاز به مراجعه به پزشک وجود داشته باشد، باقی بمانند. به عنوان مثال، ممکن است وقتی از خواب بیدار می‌شوید، احساس پر انرژی بودن داشته باشید، اما با گذشت روز بیشتر از حد معمول خسته می‌شوید. یا ممکن است چند روز احساس فرسودگی و خستگی بیشتری نسبت به روزهای دیگر داشته باشید. حتی ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی می‌توانند شما را به خصوص در هنگام ماکروسیتوز بیش از حد خسته کنند.

علائم مرتبط با بیماری ماکروسیتوز

در اغلب موارد، بیماری ماکروسیتوز با علائم دیگر همراه است. علائم مرتبطی که ممکن است همراه با بیماری ماکروسیتوز تجربه کنید، عبارت‌اند از:

• ضعف که می‌تواند در اثر کمبود آهن ایجاد شود.
• بزرگ شدن زبان (گلوسیت) می‌تواند به علت کمبود ویتامین B12 ایجاد شود.
• زردی (زردی پوست و سفیدی چشم) می‌تواند در نتیجه نارسایی کبد ایجاد شود.
• کبودی یا خونریزی می‌تواند به علت ابتلا به سرطان خون و مغز استخوان رخ دهد.
• بزرگ شدن شکم به علت تورم طحال (بزرگ شدن طحال) می تواند همراه با تجزیه RBC رخ دهد.
• اسهال، که می‌تواند نشانه سوء جذب باشد، می‌تواند باعث کمبود ویتامین B12 و سایر مواد مغذی شود.
• نوروپاتی محیطی باعث بی حسی انگشتان دست و پا می‌شود و می‌تواند ناشی از کمبود ویتامین B12 یا اعتیاد به الکل باشد.

اگر با هر کدام از این علائم همراه با خستگی یا سایر علائم مستقیم ماکروسیتوز رو به رو شده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید تا آزمایشات تشخیصی مناسب را انجام دهد.

علل بروز ماکروسیتوز

علل مختلفی می‌توانند باعث بروز بیماری ماکروسیتوز شوند. شایع ترین علت کمبود ویتامین B12 و فولات (ویتامین B9) است. این دو ویتامین در بدن تولید نمی‌شوند و باید از رژیم غذایی شما تامین شوند. چندین علت بالقوه برای توضیح کمبود ویتامین B12 وجود دارد، از جمله این موارد، عبارت‌اند از:

• سوء جذب از روده، مانند عفونت، بیماری سلیاک (واکنش ایمنی ناشی از مصرف گلوتن، پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار)
• مقادیر ناکافی ویتامین در رژیم غذایی (منابع غذایی شامل جگر، گوشت گاو، مرغ، ماهی، محصولات لبنی، تخم مرغ، مواد غذایی غنی شده با ویتامین B12)
• کم خونی خطرناک که یک بیماری غیر معمول است که در آن جذب ویتامین B12 به علت کمبود فاکتور درونی، پروتئینی که برای جذب این ویتامین لازم است، مختل می‌شود.

علل بالقوه کمبود فولات، عبارت‌اند از:

• سرطان
• بارداری
• نوشیدن بیش از حد الکل
• مصرف برخی از داروها
• شرایطی که بر دستگاه گوارش تحتانی تأثیر می‌گذارند.
• وجود اسید فولیک به میزان ناکافی در رژیم غذایی (منابع شامل سبزیجات سبز برگ، میوه‌ها، گوشت و غلات غنی شده)

سایر علل ماکروسیتوز، عبارت‌اند از:

• بیماری کبدی
• اعتیاد به الکل
• سرطان خون
• بیماری مغز استخوان
• کم کاری تیروئید(هیپر تیروئیدی)
• سندرم میلودیسپلاستیک (MDS) که وضعیتی است که در آن سلول‌های خونی به طور طبیعی رشد نمی‌کنند.
• سندرم لش-نیهان، که یک اختلال متابولیک ارثی است که با تولید بیش از حد اسید اوریک مشخص می‌شود.
• برخی از داروها، از جمله داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی همولیز (تجزیه گلبول‌های قرمز) که منجر به تولید سریع گلبول‌های قرمز می‌شود.

این موارد، می‌توانند باعث بروز بیماری ماکروسیتوز در افراد مختلف شوند.

گلبول‌های قرمز در بدن به علل مختلفی می‌توانند بزرگ شوند. بدون وجود ویتامین B12 و فولات، گلبول‌های قرمز در مرحله رشد نابالغ باقی می‌مانند که بزرگتر از اندازه بالغ آنها است. با ابتلا به برخی از مشکلات متابولیک، مانند مشکلات ناشی از اعتیاد به الکل یا بیماری کبدی، چربی می‌تواند در گلبول‌های قرمز انباشته و باعث بزرگ شدن آنها شود. مشکلات مربوط به مغز استخوان یا ناشی از شیمی درمانی می‌تواند مانع از بلوغ مناسب گلبول‌های قرمز در حین شکل گیری شود.

تشخیص بیماری ماکروسیتوز

ماکروسیتوز به طور کلی با آزمایش شمارش کامل خون تشخیص داده می‌شود که ممکن است برای ارزیابی علائم یا به عنوان یک غربالگری معمول تجویز شود.

به طور کلی، ماکروسیتوز ناشی از کم خونی است، اما ماکروسیتوز بدون کم خونی نیز ممکن است رخ دهد و در این شرایط احتمال دارد بیمار برای تعیین علت به آزمایش‌های تشخیصی یکسانی نیاز داشته باشد. روش‌های اندازه گیری خونی که می‌توانند به تشخیص بیماری ماکروسیتوز کمک کنند، شامل موارد زیر هستند که معمولاً به عنوان بخشی از CBC گزارش می‌شوند:

• میانگین حجم سلولی (MCV)که در آن اندازه متوسط ​​گلبول‌های قرمز اندازه گیری می‌شود و مقدار آن معمولاً در ماکروسیتوز بیش از 100 فمتولیتر (fL) است.
• عرض توزیع گلبول قرمز (RDW)تغییرات اندازه گلبول‌های قرمز را اندازه گیری می‌کند.
• محدوده طبیعی برای RDW 11.8٪ – 14.6٪ است و انتظار می‌رود که به علت تغییر در اندازه RBC، در ماکروسیتوز بالا باشد.

انواع شاخص‌های گلبول قرمز

بسته به سایر علائم یا بیماری زمینه ای شما، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای شناسایی علت ماکروسیتوز تجویز کند. این موارد شامل بررسی تعداد گلبولهای سفید خون است که معمولاً بخشی از CBC است. بسته به وضعیت سلامتی شما، پزشک معالجتان روش درمانی مناسب را تجویز خواهد کرد.

تست‌هایی که ممکن است به انجام آنها نیاز داشته باشید، عبارت‌اند از:

• سطح ویتامین B12
• بیوپسی مغز استخوان
• تست‌های عملکرد کبد

نتایج حاصل از این تست‌ها می‌توانند به تشخیص بیماری زمینه ای شما کمک کنند.

درمان ماکروسیتوز

درمان بیماری ماکروسیتوز در صورت امکان بر اصلاح علت ایجاد کننده آن متمرکز است. اغلب اوقات، مکمل ویتامین B12 و یا فولات مشکل بروز پیدا کرده را برطرف می‌کند. در صورتی که به علت مشکلات گوارشی نمی‌توانید ویتامین B12 را به اندازه کافی جذب کنید، ممکن است به جای مصرف مکمل خوراکی، نیاز به تزریق B12 داشته باشید. در صورتی که علت متفاوتی برای بروز بیماری ماکروسیتوز وجود داشته باشد، پزشک ممکن است روش درمانی دیگری را تجویز کند.

پیشگیری از ماکروسیتوز

پیشگیری از بیماری ماکروسیتوز به طور کلی شامل اطمینان از دریافت مواد مغذی به میزان کافی در رژیم غذایی است. انجام معاینات پزشکی منظم نیز مهم است. پزشک ممکن است علائم اولیه این بیماری را تشخیص دهد و قبل از اینکه بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد، درمان را آغاز کند.

در صورت ابتلا به بیماری های زمینه ای که ممکن است شما را در معرض خطر ماکروسیتوز قرار دهد بهتر است به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید، تا مشکلاتی مانند ماکروسیتوز در مراحل اولیه شناسایی و درمان شوند.

اصطلاح ماکروسیتوز به این معنی است که گلبول‌های قرمز خون شما بزرگتر از حد طبیعی هستند. زمانی که تعداد گلبول‌های قرمز خونی که به درستی فعالیت می‌کنند کافی نباشد، بیمار با کم خونی رو به رو خواهد شد. به این ترتیب، مشکلاتی در دیگر سیستم‌های بدن شما ایجاد خواهد شد.

ماکروسیتوز معمولاً به علت سطوح پایین ویتامین B12 یا فولات ایجاد می‌شود، اما علل دیگری نیز برای بروز این اختلال وجود دارد. از جمله اختلالاتی مانند بیماری کبد، اعتیاد به الکل و مصرف برخی داروها می‌توانند باعث بروز ماکروسیتوز شوند.

درمان این بیماری به علت زمینه‌ای ایجاد کننده آن بستگی دارد. درمان این اختلال ممکن است نیاز به مصرف ویتامین B12 و فولات اضافی داشته باشد. مکمل‌های این ویتامین می‌توانند به درمان این بیماران کمک کنند. پزشک روش درمانی مناسب برای هر فرد را تجویز خواهد کرد.

به طور کلی، بیماری ماکروسیتوز می‌تواند از چندین بیماری در سلامتی افراد ایجاد شود. گاهی اوقات مصرف ناکافی ویتامین B12 و یا فولات در رژیم غذایی می‌تواند علت بروز این بیماری باشد، اما پزشک شما ممکن است به دنبال علل دیگری نیز باشد، به‌خصوص اگر علائم بیماری‌های دیگر را داشته باشید، در آن صورت نیاز به بررسی بیشتر وجود خواهد داشت.

اگر احساس خستگی و سرگیجه می‌کنید یا مثل روزهای عادی نیستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت سلامتی شما را ارزیابی کرده و رژیم درمانی مناسب را دریافت کنید. با درمان به موقع، می‌توانید تا حد زیادی علائم ایجاد شده را به سرعت برطرف کنید.

کم خونی ماکروسیتیک چیست؟

کم خونی ماکروسیتیک وضعیتی است که در آن گلبول‌های قرمز (RBC) بزرگ می‌شوند و در اغلب موارد تعدادشان کم تر از حد طبیعی خواهد بود.

ماکروسیتوز چقدر جدی است؟

ماکروسیتوز معمولاً خفیف تا متوسط ​​است. اما می‌تواند به یک بیماری شدید تبدیل شود. این اختلال می‌تواند به علت یک مشکل قابل کنترل باشد (مانند رژیم غذایی وگان، که می‌تواند با مصرف مکمل‌های مناسب درمان شود) یا به علت یک بیماری جدی مانند بیماری کبد یا سرطان بروز پیدا کرده باشد. تشخیص علت بروز بیماری، به درمان آن کمک زیادی خواهد کرد.

آیا بیماری ماکروسیتوز برگشت پذیر است؟

گاهی اوقات این وضعیت برگشت پذیر است. بیماری ماکروسیتوز اغلب با درمان قابل برگشت است. معمولاً مصرف مکمل‌های ویتامین B12 یا فولات یا خوردن غذاهای حاوی این مواد مغذی می‌تواند وضعیت فرد را بهبود ببخشد. این اختلال اگر ناشی از یک بیماری زمینه‌ای مانند لوسمی باشد، درمان آن بیماری ممکن است ماکروسیتوز را برطرف کند.

چنین وضعیتی نسبت به سایر موارد خیلی کمتر نگران کننده خواهد بود.

سخن آخر

بیماری ماکروسیتوز ناشی از وجود مشکل در گلبول‌های قرمز خون است. علل مختلفی می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند. در هر صورت، ابتدا باید علت ایجاد کننده بیماری مشخص شود. سپس برنامه درمانی‌ مناسب توسط پزشک‌ معالج تجویز خواهد شد.

در صورتی که درباره بیماری ماکروسیتوز و علل ایجاد کننده آن سوالات بیشتری دارید، با یک پزشک تماس بگیرید و با او مشورت کنید. همچنین برای آگاهی از روش‌های درمان این بیماری، می‌تواند با یک پزشک متخصص مشورت کنید.