شیر مادر بهترین غذا برای کمک به رشد و تکامل کودک است که ارزش نگهداری و ذخیره کردن دارد. اگرچه در شرایطی که شیر مادر ذخیره و نگهداری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود ممکن است از نظر مواد مغذی و خواص ضد عفونی آن تا حدودی تغییر کند، اما باز هم از نظر تغذیه ای برای کودک بهتر از شیر خشک است. پس اگر در دوران شیردهی قرار دارید و یا در طول روز مسئولیت نگهداری از یک کودک به دور از مادر خود را به عهده دارید، این مقاله از پزشکت را تا انتها بخوانید تا همه اطلاعات لازم در مورد نگهداری شیر مادر را به دست آورید.
نکته مهم
اگر شیر مادر را تمیز و ایمن دوشیده اید، بسته به اینکه چه زمانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهید آن را به کودک خود بدهید، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید آن را در دمای اتاق، در یخچال یا فریزر نگهداری کنید. اما بهتر است دستورالعمل‌های زیر (برای نوزادان ترم سالم) را دنبال کنید:
| نگهداری شیر مادر برای نوزادان ترم سالم | ||||
| محل نگهداری | دمای اتاق 16 تا 25 درجه سانتی گراد (60 درجه فارنهایت تا 77 درجه فارنهایت) |
یخچال 4 درجه سانتیگراد (39 درجه فارنهایت) یا سردتر |
فریزر -18 درجه سانتیگراد (0 درجه فارنهایت) یا سردتر |
شیر مادر منجمد قبلی در یخچال ذوب شده است |
| زمان ذخیره سازی ایمن | تا چهار ساعت بهترین است
حداکثر شش ساعت برای شیر دوشیده شده در شرایط بسیار تمیز |
تا سه روز بهترین است
نهایت پنج روز برای شیر دوشیده شده در شرایط بسیار تمیز |
تا شش ماهگی بهترین است
نهایت نه ماه برای شیر دوشیده شده در شرایط بسیار تمیز |
تا دو ساعت در دمای اتاق
حداکثر 24 ساعت در یخچال دوباره فریز نکنید |
خواص ضد باکتریایی شیر مادر به تازه ماندن آن کمک میکند. سلول‌های زنده و آنتی‌بادی‌های شیر مادر را از رشد باکتری‌ها در شیر ذخیره شده محافظت میکنند. اما بهتر است برای نگهداری بهتر شیر مادر برای نوزادان برخی دستورالعمل ها را رعایت کنید، از جمله:
تمیزی
بهداشت خوب هنگام نگهداری شیر مهم است. خطر آلوده شدن شیر خود را با موارد زیر کاهش دهید:
- شیر را از گوشت، تخم مرغ و غیره دور نگه دارید.
- حتما قبل از دوشیدن دست ها را بشویید.
- یخچال، فریزر، کیسه خنک کننده و کیسه های یخ را تمیز نگه دارید.
- ظروف شیر را قبل از نگهداری در یک کیسه تمیز یا جعبه درب دار قرار دهید.
- پمپ خود را تمیز نگه دارید، از آب گرم صابون برای تمام قسمت هایی که با شیر شما تماس دارند استفاده کنید. برخی از مادران نیز آن را استریل میکنند.
ظروف نگهداری
- ظروف شیشه ای یا پلاستیکی، از شیر مادر بهتر محافظت میکنند.
- کیسه ها را در ظرف دیگری در قفسه یخچال یا فریزر قرار دهید.
- از کیسه هایی که مختص ذخیره سازی شیر نیستند خودداری کنید. چون ممکن است بترکند یا پاره شوند.
- ظروف را در آب گرم و صابون بخوب بشویید و اجازه دهید قبل از استفاده در هوا خشک شود. یا در ماشین ظرفشویی بشویید و خشک کنید.
- 5 سانتی‌متر فضای بالا را بگذارید تا شیر در هنگام یخ زدن منبسط شود. کیسه های پلاستیکی که جهت نگهداری و انجماد شیر مادر طراحی شده اند، راحت هستند و فضای کمتری را در فریزر اشغال میکنند.
- برخی از کیسه های نگهداری شیر را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان مستقیماً به پمپ سینه وصل کرد، بنابراین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید شیر را در همان ظرف جمع آوری و ذخیره کنید.
چگونه شیر یخ زده را گرم کنیم؟
دمای بالا یا حتی دمای متوسط در یک دوره زمانی بر بسیاری از خواص مفید شیر مادر تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد، بنابراین بهتر است در هنگام گرم کردن شیر مادر هرگز شیر را در تابه روی اجاق گاز یا مایکروویو گرم نکنید.
مایکروویو مایعات را به طور یکنواخت گرم نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، بنابراین ممکن است نقاط داغ در ظرف شیر وجود داشته باشد و این میتواند برای نوزادان خطرناک باشد. از حرارت دادن غیر ضروری جلوگیری کنید. بهتر است شیر ذخیره شده را ظرف 24 ساعت استفاده کنید.
برای یخ زدایی سریع شیر:
- ظرف را زیر آب جاری خنک نگه دارید و به تدریج دمای آب را افزایش دهید تا شیر تا دمای تغذیه گرم شود.
- ظرف را در یک کاسه آب گرم فرو کنید. شیر را بیرون بیاورید و در صورت لزوم آب را دوباره گرم کنید. در تابه آب گرم کننده روی اجاق گاز قرار ندهید.
- جلوگیری از آلودگی، ظروف را قبل از باز کردن، با دستمال کاغذی آشپزخانه یا یک حوله چای تمیز خشک کنید.
قبل از اینکه به کودک خود شیر بدهید، بطری را به آرامی بچرخانید تا لایه ها مخلوط شوند. هم زدن یا تکان دادن شدید میتواند به برخی از اجزای تغذیه ای و محافظ شیر آسیب برساند.
دمای نگهداری برای شیر مادر
شیر را در سردترین قسمت یخچال و فریزر نگهداری کنید. از دماسنج یخچال و فریزر برای تعیین اینکه در کجا درجه حرارت ثابت است استفاده کنید. هر چه شیر تازه تر باشد بهتر است.
شیری که در یخچال نگهداری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود از شیر منجمد و یخ زده بهتر و مناسب تر است. چون برخی از خواص آن هنگام یخ زدن آن از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود. اما همچنان از نوزادان در برابر بیماری ها و آلرژی ها محافظت میکند و به مراتب بهتر از شیر خشک است.
باقیمانده شیر منجمد یا گرم شده را دور بریزید، زیرا برخی از خواص ضد باکتریایی خود را از دست داده است. مطمئناً شیر بعد از یخ زدایی باید در عرض 1-2 ساعت استفاده شود.
نحوه دوشیدن شیر مادر
می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید شیر را با دست یا با پمپ سینه بدوشید. اینکه چند وقت یکبار شیر خود را پمپاژ کنید و میزانی دوشیدن شیر بستگی به این دارد که هدف شما از ذخیره کردن آن چیست؟ سعی کنید در زمان آرامش خود شیر را پمپاژ کنید. اگر ابتدا سینه های خود را با یک حوله گرم بپوشانید یا بعد از دوش گرفتن یا حمام کردن، پمپاژ آن برای شما آسان تر باشد.
دوشیدن شیر با دست
بعضی ها به خصوص در چند روز یا چند هفته اول، دوشیدن شیر با دست را آسان تر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانند. این روش به شما امکان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد شیر را از قسمت خاصی از سینه به جریان بیاندازید. یک بطری یا ظرف استریل شده را زیر سینه خود نگه دارید تا شیر را جمع آوری و ذخیره کنید.
این نکات ممکن است کمک کند:
- قبل از شروع، دست های خود را با آب گرم و صابون بشویید.
- ظروف تمیز برای جمع آوری شیر آماده داشته باشید.
- برخی متوجه می‌شوند ماساژ دادن آرام سینه‌های خود قبل از دوشیدن شیر به کم شدن شیرشان کمک میکند.
- سینه خود را با یک دست جمع کنید سپس با دست دیگر با انگشت سبابه و شست به شکل “C” در آورید.
- به آرامی فشار دهید، انگشت و شست خود را چند سانتی متر از نوک پستان خود دور کنید، درست خارج از ناحیه تیره اطراف آن (آرئولا). خود نوک سینه را فشار ندهید زیرا ممکن است باعث درد شود.
- فشار را رها و سپس تکرار کنید. انگشتان خود را روی پوست نکشید.
- اگر شیر جاری نشد، سعی کنید انگشت و شست خود را کمی حرکت دهید، اما همچنان از فشار دادن ناحیه تیره نزدیک نوک پستان خودداری کنید.
- وقتی جریان شیر کم شد، انگشتان خود را به سمت قسمت دیگری از سینه حرکت دهید و این کار را تکرار کنید.
دوشیدن شیر با پمپ سینه
دو نوع پمپ سینه وجود دارد: دستی (دستی) و برقی. پمپ های دستی ارزان تر هستند اما ممکن است به سرعت پمپ های الکتریکی عمل نکند.
قدرت مکش را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان در برخی از الکتروپمپ ها تغییر داد. به آرامی این کار را انجام دهید. تنظیم آن با قدرت مکش بالا ممکن است دردناک باشد یا به نوک پستان شما آسیب برساند. همچنین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید اندازه های مختلف قیف (قسمتی که روی نوک پستان شما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود) متناسب با نوک سینه های خود را انتخاب کنید. پمپ هرگز نباید باعث کبودی یا گرفتگی نوک پستان شما شود زیرا به داخل قیف مکیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. همیشه قبل از استفاده دقت کنید که حتما پمپ و ظرف، تمیز و استریل شده باشند.
سوالات متداول
شیر مادر چقدر میتواند در دمای اتاق بماند؟
قانون کلی این است که شیر مادر دست نخورده و تازه پمپ شده میتواند به مدت چهار ساعت یا کمتر در دمای اتاق باقی بماند. اگر می‌دانید که در این بازه زمانی از شیر استفاده نمی‌کنید و کودکتان آن را نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خورد، آن را در یخچال قرار دهید.
ماندگاری شیر مادر در یخچال چقدر است؟
طبق دستورالعمل های نگهداری شیر مادر آکادمی اطفال آمریکا، زمانی که شیر مادر را در یخچال قرار دهید، میتواند تا چهار روز آن را نگهداری کرد. در طول این دوره، چربی شیر، فعالیت آنزیم های گوارشی و فواید ضد عفونت به اوج خود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد. برای سرد نگه داشتن شیر، حتما آن را در قفسه پایینی در یخچال نگهداری کنید، نه در درب.
شیر مادر چقدر در فریزر ماندگاری دارد؟
اگر قصد ندارید شیر را در مدت چهار روز که در بهترین حالت خود در یخچال است استفاده کنید، باید ظرف 24 ساعت پس از پمپاژ آن را فریز کنید. شیر مادر اگر در فریزر متصل به یخچال نگهداری شود برای سه تا شش ماه مفید است.
چرا شیر مادر یخ زدایی شده بو و ظاهر متفاوتی نسبت به شیر تازه مادر دارد؟
این تغییرات بعد از یخ زدایی شیرمادر کاملا طبیعی هستند. به طور کلی، شیرمادر دارای آنزیمی به نام لیپاز است. زنان اغلب تا زمانی که شیر مادر را منجمد نکنند متوجه نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند که شیر آنها سرشار از لیپاز است، زیرا تغییرات در شیر چند ساعت یا حتی یک روز طول می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشد تا تأثیر بگذارد، بنابراین احتمالاً در شیر تازه متوجه تغییرات نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوید.
علائم خراب شدن شیر یخ زده چیست؟
از طرفی هم شیر تا وقتی که سالم باشد ، به راحتی با چرخش ملایم بطری با هم مخلوط می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
چگونه یک شیشه شیر مادر را با خیال راحت گرم کنم؟
شیر مادر که قبلاً یخ زده شده بهتر است در آب ولرم (معمولاً 40 درجه سانتیگراد / 104 درجه فارنهایت) به مدت حدود 20 دقیقه گرم شود. قبل از دادن شیر به کودک، حتما دمای شیر را با چند قطره روی مچ دست خود تست کنید.
آخرین دیدگاه‌ها