طحال اندامی به اندازه مشت در سمت چپ بالای شکم، در کنار معده و پشت دنده های چپ قرار دارد. عمل جراحی طحال در برخی سرطان ها و پارگی آن است. طحال، بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن است، اما بدون آن هم می توانید زندگی کنید. چون کبد می تواند بسیاری از نقش های طحال را ایفا کند.
نقش طحال
طحال عملکردهای مهمی را در بدن دارد، که عبارتند از:
- طحال حاوی گلبول های سفید خون است که با عفونت مبارزه می کنند.
- سطح گلبول های خون را کنترل می کند.
- خون را فیلتر می کند و گلبول های قرمز قدیمی یا آسیب دیده را از بین می برد.
بیماری های طحال
اختلال در عملکرد طحال
اگر طحال به درستی کار نکند، ممکن است سلول های سالم خون را از بین ببرد. در این صورت منجر به علائم زیر می شود:
- کم خونی، کاهش تعداد گلبول های قرمز
- كاهش گلبول هاي سفيد و افزایش خطر ابتلا به عفونت
- خون ریزی یا کبودی ناشی از کاهش تعداد پلاکت ها
درد طحال چگونه است ؟
درد طحال، معمولاً به عنوان درد پشت دنده های چپ شما احساس می شود. درد طحال می تواند نشانه آسیب دیده، پارگی یا بزرگ شدن آن باشد.
ترکیدن طحال
پارگی طحال می تواند بلافاصله بعد از آسیب دیدن آن اتفاق بیفتد یا ممکن است هفته ها بعد از آسیب رخ دهد.
علائم پارگی طحال، عبارتند از:
- درد در پشت دنده های چپ و حساسیت هنگام لمس
- سرگیجه و ضربان قلب تند و سریع (نشانه فشار خون پایین ناشی از خون ریزی)
- احساس درد در نوک شانه چپ هنگام دراز کشیدن
پارگی طحال یک وضعیت اورژانس پزشکی است، زیرا می تواند باعث خون ریزی جدی شده و خطرناک باشد.
طحال بزرگ شده
طحال پس از عفونت و التهاب می تواند بزرگ شود و حتی در نتیجه یک وضعیت بهداشتی مانند سیروز کبدی، لوسمی (سرطان خون) یا روماتیسم بزرگ شود.
طحال بزرگ شده همیشه علائم ایجاد نمی کند. اما در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک آنلاین خود مشورت کنید:
- احساس سیر شدن سریع بعد از غذا خوردن (طحال بزرگ شده می تواند روی معده فشار بیاورد.)
- احساس ناراحتی یا درد پشت دنده های چپ
- کم خونی و خستگی
- عفونت های مکرر
- خون ریزی
پزشکتان اغلب می توانند با لمس شکم، طحال بزرگ شده را تشخیص دهند. آزمایش خون، سی تی اسکن یا اسکن MRI می تواند تشخیص را تأیید کند.
اگر طحال شما فقط بزرگ شده باشد معمولاً جراحی و برداشته نمی شود. درعوض شرایط آن کنترل می شود. در صورت عفونت باید آنتی بیوتیک مصرف کنید.
کاربرد جراحی طحال
جراحی فقط در صورتی ضروری است که طحال بزرگ شده عوارض جدی ایجاد کند. اگر یکی از موارد زیر را داشته باشید، پزشک ممکن است جراحی طحال را توصیه کند.
پارگی طحال
اگر پارگی طحال به دلیل آسیب شدید شکمی باشد، ممکن است به علت خون ریزی داخلی خطرناک باشد.
اختلال خونی
اختلالات خونی که ممکن است با جراحی طحال درمان شود شامل پورپورا ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک، پلی سیتمی ورا و تالاسمی است. اما معمولاً تنها پس از درمان های دیگر برای کاهش علائم انجام می گیرد.
سرطان
سرطان هایی که با جراحی طحال قابل درمان هستند شامل لوسمی لنفوسیتی مزمن، لنفوم هوچکین، لنفوم غیر هوچکین و لوسمی سلول مویی می باشند.
کیست یا تومور
کیست های غیر سرطانی یا تومورهای داخل طحال ممکن است در صورت بزرگ شدن به جراحی طحال نیاز داشته باشند.
عمل طحال چیست ؟
قبل از عمل شاید به واکسیناسیون خاصی احتیاج داشته باشید. چون برداشتن طحال سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و احتمال ابتلا به عفونت را بیشتر می کند.
عمل جراحی طحال (اسپلنکتومی) یک عمل جراحی برای از بین بردن طحال است.
بعضی اوقات فقط بخشی از طحال جراحی و قابل برداشت است که به آن اسپلنکتومی جزئی گفته می شود.
اسپلنکتومی معمولاً با استفاده از دوربین فیلمبرداری ریز و ابزار جراحی مخصوص (اسپلنکتومی لاپاروسکوپی) انجام می شود. با این نوع جراحی ممکن است بیمار همان روز از بیمارستان مرخص شده و طی دو هفته کاملاً بهبود پیدا کند.
آیا عمل طحال خطرناک است ؟
اسپلنکتومی به طور کلی یک روش بی خطر است. اما مانند هر عمل جراحی، اسپلنکتومی احتمال بروز عوارض وجود دارند، از جمله:
- خون ریزی
- لخته شدن خون
- عفونت
- آسیب دیدگی به اندام های مجاور، از جمله معده، لوزالمعده و روده بزرگ
- خطر طولانی مدت عفونت
پس از برداشتن طحال، شما احتمال دارد به عفونت های جدی مبتلا شوید. پزشکتان ممکن است توصیه کند که واکسن هایی را علیه پنومونی، آنفلوانزا و مننژوکوک دریافت کنید.
آمادگی برای عمل جراحی طحال
مواد غذایی و داروها
قبل از عمل ممکن است لازم باشد مصرف برخی داروهای خاص و مکمل ها را به طور موقت متوقف کنید. حتی امکان دارد نیاز باشد حتی چند ساعت قبل از عمل ناشتا باشید. پزشکتان برای کمک به آماده سازی شما دستورالعمل خاصی را پیشنهاد می کند.
قبل از عمل اسپلنکتومی
درست قبل از عمل جراحی، بیهوشی عمومی می شوید. متخصص بیهوشی به شما یک داروی بی حسی را تزریق می کند. تیم جراحی در طول عمل ضربان قلب، فشار خون و اکسیژن خون شما را کنترل می کند. یک مانیتورهای قلبی به قفسه سینه شما و یک دکمه فشارخون بر روی بازو متصل می شود.
در طول عمل اسپلنکتومی
بعد از بیهوش شدن، جراح شما جراحی را با استفاده از روش های حداقل آسیب زننده (لاپاروسکوپی) یا روش باز (سنتی) شروع می کند. روش مورد استفاده برای جراحی طحال اغلب به اندازه طحال بستگی دارد. هرچه طحال بزرگتر باشد، احتمال دارد جراحی شما با روش اسپلنکتومی باز انجام گیرد.
لاپاروسکوپی طحال
در طی لاپاروسکوپی طحال، جراح چهار برش کوچک در شکم شما ایجاد می کند. وی سپس یک لوله با یک دوربین فیلمبرداری کوچک را از طریق یکی از برش ها به شکم وارد می کند. جراح تصاویر ویدئویی را بر روی مانیتور تماشا می کند و طحال را با ابزار جراحی مخصوصی که در سه برش دیگر قرار دارند، خارج می کند. سپس برش ها را بخیه می زند.
بیشتر جراحی برای برداشتن طحال با استفاده از لاپاروسکوپی انجام می شود. لاپاروسکوپی طحال برای همه مناسب نیست. پارگی طحال معمولاً به اسپلنکتومی باز احتیاج دارد.
برداشتن طحال از طریق لاپاروسکوپی به جراح اجازه می دهد بدون نیاز به بریدگی های بزرگ از طریق داخل شکم به طحال دسترسی پیدا کند.
در لاپاروسکوپی زخم کمتری ایجاد می شود و محل زخم سریع تر بهبود پیدا می کند.
اسپلنکتومی باز
در طول اسپلنکتومی باز، جراح در وسط شکم برش ایجاد کرده و به سمت عضله و سایر بافت ها حرکت می کند تا طحال را تشخیص دهد. سپس طحال را خارج می کند و محل برش را بخیه می زند.
غالباً در مواقع اضطراری روش اسپلنکتومی باز برتری دارد.
شما به یک بیهوشی عمومی نیاز دارید و ممکن است لازم باشد برای بهبودی چند روز در بیمارستان بمانید.
بعد از عمل اسپلنکتومی
بعد از عمل به اتاق ریکاوری منتقل می شوید. اگر جراحی لاپاروسکوپی داشته باشید، به احتمال زیاد در یک یا دو روز بعد از جراحی از بیمارستان مرخص می شوید. اما اگر عمل جراحی باز کرده اید، ممکن است دو تا شش روز در بیمارستان بستری شوید.
اگر جراحی لاپاروسکوپی دارید، ممکن است دو هفته نیاز به استراحت داشته باشید. پس از جراحی باز، ممکن است شش هفته برای بازگشت به شرایط کاری و انجام فعالیت های روزمره بهتر است منتظر بمانید و استراحت کنید.
برداشتن طحال چه عوارضی دارد ؟
در صورت برداشتن طحال، اندام های دیگر مانند کبد می توانند بسیاری از وظایف طحال را به عهده بگیرند.
یعنی بدن شما هنوز هم می تواند با بیشتر عفونت ها مقابله کنید. اما این احتمال وجود دارد که یک عفونت کوچک به سرعت منتشر شود و خطر جدی ایجاد کند. این خطر تا آخر عمر وجود دارد.
كودكان نسبت به بزرگسالان در معرض خطر ابتلای بیشتری نسبت به عفونت قرار دارند.
همچنین اگر وضعیت سلامتی دیگری مانند کم خونی سلول داسی یا بیماری سلیاک یا یک سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید خطر عفونت افزایش می یابد.
پیشگیری از عفونت بعد از جراحی طحال
با رعایت موارد احتیاطی ساده برای جلوگیری از عفونت، می توان خطر را به حداقل رساند.
واکسیناسیون
در صورت جراحی طحال شما باید علیه برخی بیماری ها واکسینه شوید. برخی بیماری های که احتیاج به واکسینه شدن دارند عبارتند از:
- عفونت های پنوموکی، مانند ذات الریه، با تقویت کننده های معمولی حداقل هر 5 سال یکبار
- واکسیناسیون آنفولانزا در هر سال پاییز
- آنفلوانزا نوع b
- مننژیت C
آنتی بیوتیک ها
توصیه می شود برای جلوگیری از عفونت های باکتریایی، تا پایان عمر آنتی بیوتیک با دوز کم مصرف کنید.
مصرف آنتی بیوتیک ها در شرایط زیر از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند:
- برای کودکان زیر 16 سال
- برای 2 سال اول پس از برداشتن طحال
- سیستم دفاعی ضعیف بدن
عفونت را بشناسید.
در صورتی که جراحی طحال انجام داده اید، به محض اینکه علائم عفونت را مشاهده کردید، در اسرع وقت به پزشکتان مراجعه کنید. علائم عفونت عبارتند از:
- تب
- گلو درد
- سرفه
- سردرد شدید
- سردرد همراه با خواب آلودگی یا بثورات پوستی
- درد شکم
- قرمزی و تورم در اطراف زخم جراحی
پزشک می تواند در صورت ابتلا به عفونت، دوره ای از آنتی بیوتیک ها را برای شما تجویز کند.
اگر عفونت شما جدی باشد، ممکن است در بیمارستان بستری شوید.
مراقب نیش و گزش حیوانات و حشرات باشید.
نیش حیوانات و انگل های کوچک مانند کنه می تواند باعث عفونت شود.
اگر توسط یک حیوان، به ویژه یک سگ آسیب دیده اید سریعا آنتی بیوتیک خود را مصرف کنید و فوراً به پزشکتان مراجعه کنید.
سعی کنید با پوشیدن لباس هایی که پوست شما را پوشانده است، به خصوص لباس های بلند، از نیش کنه جلوگیری کنید.
اما همیشه به یاد داشته باشید که به هر متخصص پزشکی که مراجعه می کنید، از جمله دندان پزشک بگویید که جراحی طحال انجام داده اید.
آخرین دیدگاه‌ها