طبق بررسی های انجام شده محققان به این نتیجه رسیده اند که ورزش در بارداری و تقویت شیر مادر ورزش زنان در طول دوران بارداری می تواند ترکیباتی را در شیر مادر افزایش دهد که ممکن است خطر مادام العمر ابتلا کودک را به بیماری های قلبی، دیابت و چاقی کاهش دهد. البته هنوز محققان نتوانسته اند نوع ترکیبی که در شیر مادر بر اثر ورزش ایجاد می شود را شناسایی کنند. از طرفی هم ورزش همیشه گزینه مناسبی برای همه زنان در بارداری نیست و ممکن است راه های دیگری نیز برای بهبود سلامت متابولیک کودکان وجود داشته باشد. بر همین اساس زنان باردار باید در مورد وضعیت ورزش در بارداری خود قبل از انجام هر تمرینی با پزشک مشورت کنند.
به نظر می رسد ورزش متوسط در دوران بارداری ترکیبی از شیر مادر را افزایش می دهد که می تواند خطرات مادام العمر کودک را برای بیماری های قلبی، دیابت، چاقی و سایر شرایط کاهش دهد. تحقیقات اخیر روی حیوانات نشان داده است که مادرانی که قبل و در دوران بارداری ورزش می کنند در برابر اختلال در متابولیسم گلوکز، کاهش عملکرد قلبی عروقی و چاقی مقاومت تر هستند. برخی از محققان می گویند ممکن است الیگوساکارید 3′-سیالیلاکتوز (معروف به 3′-SL یا 3’SL)، همان ترکیبی باشد که در اثر ورزش مادران در شیر آن ها تولید می شود و نقش محافظتی در نوزادان دارد. این ترکیب احتمالا همراه با سایر الیگوساکاریدهای شیر در غده پستانی و فقط در دوران شیردهی ساخته می شود؛ اما هنوز مشخص نشده است که ورزش چگونه ترکیب 3’SL را افزایش می دهد.
ردیابی 3‘SL
مطالعه استنفورد، منتشر شده در Nature Metabolism، تحقیقات مربوط به موش ها و انسان ها را در مورد تاثیر ورزش انجام داده اند. تیم استنفورد موش های متولد شده از مادرانی که در دوران بارداری خود تحرکی نداشته اند را مورد بررسی قرار داده اند. سپس این موش ها را با شیر مادرانی که در دوران بارداری فعالیت بیشتری داشته اند تغذیه کردند. بعد از یک سال نگهداری از موش ها، آن ها را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که فقط مکمل 3’SL توانسته سوخت و ساز گلوکز بدن، کاهش توده چربی و کاهش وزن بدن و عملکرد قلبی بچه موش ها را بهبود ببخشد. محققان مشاهده كردند موش هایی كه در دوره پرستاری با 3’SL تغذیه می شوند با اینکه به آن ها رژیم غذایی پرچرب داده شده اما این ترکیب موش ها را از اثرات مضر رژیم غذایی پرچرب محافظت کرده است.
ورزش در بارداری و ترکیب شیر مادر
بررسی های دیگری بر روی 150 زن باردار که بعد از زایمان فعالیت داشته اند صورت گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیقات نشان می دهد زنان با فعالیت بیشتر در طول روز مقادیر بیشتری از 3’SL را در ترکیب شیر خود داشته اند. در این بررسی ها 2 ماه بعد از تولد کودک میزان ترکیب 3’SL در شیر مادر اندازه گیری و مشخص شد که مقدار آن هنوز هم به میزان فعالیت مادر بستگی دارد. البته محققان به این نتیجه رسیدند که شدت ورزش و فعالیت های شدیدتر لزوماً باعث افزایش سطح بالاتر 3’SL نمی شود و ورزش متوسط نیز مانند پیاده روی روزانه برای به دست آوردن مزایای آن برای زنان باردار کافی است؛ اما هنوز مشخص نشده اند که آیا ورزش بعد از بارداری هم به همان اندازه در بالا نگه داشتن سطح 3’SL موثر است یا تاثیری ندارد.
محققان معتقدند جداسازی و شناسایی ترکیب 3’SL از شیر مادر می تواند مفید باشد. چون آن ها می توانند با شناسایی و جدا سازی آن از شیر مادر و اضافه کردن آن به ترکیبات شیرخشک، از اثرات مثبت و محافظتی آن بر سلامت نوزادان بهره بگیرند؛ اما میزان تولیدترکیب 3’SL در زنان با فعال بودن آن ها در طول روز ارتباط دارد و باعث بهبود سلامت متابولیک و عملکرد قلبی در فرزندان آن ها می شود. محققان امیدوارند که با شناخت مکانیسم 3’SL و چگونگی تاثیر ورزش در افزایش آن بتوانند راهکاری را برای بهبود سلامت متابولیک و عملکرد قلبی کودکان پیدا کنند.
ورزش برای همه زنان باردار مفید نیست
اگرچه این تحقیقات صورت گرفته تا حدودی امیدوار کننده به نظر می رسد اما برخی متخصصان تغذیه در مورد میزان فشار موجود در مادران جدید هشدار داده اند. این متخصصان معتقدند که فشار و استرس در دوران بارداری بر زنان زیاد است و از طرفی هم آن ها از حمایت و پشتیبانی کمی برخوردار هستند. بر همین اساس امکان دارد اضافه کردن ورزش به لیست کارهای انجام شده در دوران بارداری بدون ارزیابی اولیه تا حدودی برای وضعیت روانی و جسمی مادران خطرناک بوده و ممکن است منجر به عواقب روانی و جسمی شود.
اگرچه بررسی ها نشان می دهد که ورزش باعث بهبود علائم افسردگي و اضطراب مي شود اما ورزش در دوران بارداری برای همه زنان مفید نیست و خستگی بیش از حد می تواند سلامت مادر را به خطر بیاندازد. بر همین اساس متخصصان تغذیه معتقدند که افزایش میزان 3’SL فقط منوط به ورزش در بارداری نیست و به فاکتور های دیگری مانند وضعیت تغذیه مادر، کیفیت خواب و وضعیت روانی زنان باردار مربوط می شود.
مزیت بالقوه شیر مادر در نوزادان نارس
شیر مادر می تواند نوزادان نارس را از یک عفونت خطرناک محافظت کند. بررسی های جدید نشان می دهد ترکیب آنتی بادی ایمونوگلوبولین (A (IgA شیر مادر احتمالا نوزادان نارس را از ابتلا به بیماری روده ای آنتروکولیت نکروزان محافظت می کند. محققان می گویند که اهمیت این یافته های جدید ممکن است مادران کودکان نارس را تشویق به شیردهی کند.
آنتروکولیت نکروزان
نوزادان مبتلا به آنتروکولیت نکروزان، دارای باکتری های انتروباکتریاسه هستند. NEC یک بیماری نادر است که در حدود 1 تا 3 از هر 1000 تولد زنده رخ می دهد و معمولاً توسط پزشکان در بخش مراقبت های ویژه نوزادان پیشرفته (NICU) تشخیص داده می شود. بیش از 90 درصد از موارد NEC در نوزادانی که قبل از 32 هفته متولد شده اند، دارای وزن تولد بسیار کمی هستند. نوزادان مبتلا به NEC التهاب حاد و مزمن روده را تجربه می کنند. سیستم روده ای نابالغ، سیستم ایمنی ضعیف و قرار گرفتن در معرض پاتوژن این نوزادان می تواند منجر به بروز عوارضی مانند سپسیس و نارسایی چند عضو شود.
علائم آنتروکولیت نکروزان
علائم NEC اغلب شامل موارد زیر است:
کودک همچنین ممکن است علائم عفونت را بروز دهد، از جمله:
- تب
- بی حالی
- آپنه یا اختلال در تنفس
عوامل خطر آنتروکولیت نکروزان
برخی عوامل خطر آنتروکولیت نکروزان در نوزادان نارس را افزایش می دهند، از جمله:
- آسیب روده
- تغذیه با شیر خشک
- ساختار غیر طبیعی روده
- آسیب ایسکمی مجدد روده
- استفاده از داروهای کاهش دهنده اسید
- هیپوکسی یا کمبود اکسیژن در بافتهای بدن
درمان استاندارد برای این وضعیت مصرف و تجویز آنتی بیوتیک ها است. روده های نوزادان نارس از لحاظ ساختاری رشد می کنند اما در مقایسه با نوزادان دیگر از نظر عملکردی نابالغ تر و ضعیف تر می باشد. دکتر میستی گود، استادیار آسیب شناسی کودکان و ایمنی شناسی در دانشکده دانشگاه واشنگتن معتقد است: سیستم ایمنی روده نوزاد نارس کاملاً تشکیل نشده است و توانایی مقابله با عوامل بیماری زا را ندارد؛ اما تغذیه با شیرمادر می تواند به محافظت از نوزادان در برابر ای بیماری کمک کند. اکنون محققان می گویند یافته های جدید در مورد IgA امید تازه ای در پیشگیری و درمان عفونت خطرناک ایجاد می کند.
ارزش شیر مادر در نوزادان نارس
کارشناسان معتقدند که خبر ارزش شیر مادر در نوزادان نارس نباید منجر به نگرانی در مادران باردار قبل از زایمان شود و حتما برای مادرانی که مقدار شیر مناسب و با کیفیتی ندارند گزینه های جایگزینی وجود دارد. در برخی موارد ممکن است استفاده از شیر یک اهدا کننده یک راه حل ممکن برای والدین باشد. یک زن بعد از زایمان هرگز نباید خودش را برای داشتن شیر بهتر تحت فشار قرار دهد و نسبت به رژیم غذایی زیاد حساس باشد. با این حال، مادران نوزادان نارس باید بدانند که تغذیه با شیرخشک ممکن است برای نوزادان ساده تر باشد، اما با افزایش قابل توجه شیوع NEC همراه است.
مسئله دیگر این است که نوزادان نارس تا زمانی که به رشد مناسبی نرسیده باشند (معمولاً حدود 34 هفته) نمی توانند از شیر مادر تغذیه کنند. آنها تا آن زمان از طریق لوله تغذیه می شوند و به آنها شیر یا شیرخشک داده می شود.
توصیه به مادران باردار با خطر زایمان زودرس
زنان باردار که زایمان های زودرس را تجربه می کنند و دوست دارند هر چه زودتر نوزادان نارس آن ها از شیر مادر تغذیه کند بهتر است قبل از زایمان پمپاژ سینه های خود را شروع کنند. پمپاژ هر سه ساعت می تواند باعث افزایش شیر شود. به مادران باردار که احتمال زایمان زودرس در آن ها زیاد است توصیه می شود برای افزایش روند شیردهی و یادگیری مراحل صحیح پمپاژ حتما با مشاوران شیردهی مشورت کنند. شیر مادر به ویژه آغوز زودرس برای یک نوزاد نارس، بسیار مهم است، بنابراین مادران باید سعی کنند یک قطره از شیر خود را دور نریزند. این کار شاید در آغاز سخت باشد اما شیر مادر مانند دارو برای نوزادان نارس است و مهمترین چیزی است که یک مادر می تواند نوزاد خود را از عفونت کشنده محافظت کند.
محققان هنوز علت اصلی عفونت خطرناک NEC را تشخیص نداده اند اما به نظر می رسد عفونت های باکتریایی می تواند یک عامل خطر برای این بیماری در نوزادان نارس باشد. بررسی های صورت گرفته بر روی نمونه های مدفوع 30 نوزاد نارس با و 39 کودک سالم نشان داده نوزادانی که از شیر مادر تغذیه کرده اند نسبت به نوزادانی که شیرخشک خورده اند باکتری های روده ای کمتری داشته اند. البته بررسی ها نشان می دهد تغذيه با شير مادر به تنهايي براي جلوگيري از NEC كافي نيست و شير بايد حاوي IgA باشد.
فواید تغذیه با شیرمادر
بررسی ها نشان می دهد تغذیه با شیر مادر بیش از شش ماه کودک را در برابر برخی سرطان های دوران کودکی، مانند لوسمی حاد لنفوسیتیک و لنفوم هوچکین محافظت می کند.
شیر مادر همچنین می تواند خطر ابتلا به بیماری های زیر را کاهش دهد:
- چاقی
- اسهال
- آنفولانزا
- عفونت گلو
- عفونت ریه
- عفونت گوش
- سرماخوردگی
- مشکلات بینایی
- ابتلا به دیابت نوع 1 و 2
- مشکلات دندان پزشکی
- بیماری های دستگاه گوارش
پیش آگهی آنتروکولیت نکروزان
انتروکولیت نکروز کننده می تواند یک بیماری خطرناک برای زندگی باشد، اما اکثر نوزادان پس از دریافت درمان، کاملاً بهبود می یابند. در موارد نادر، روده ممکن است آسیب دیده و باریک و منجر به انسداد روده شود. چشم انداز خاص فرزند شما از دیگر عوامل به سلامت کلی و شدت بیماری کودک بستگی دارد. برای اطلاعات خاص تر در مورد مورد خاص کودک خود، با پزشک مشورت کنید.
متاسفانه بیشتر والدین هرگز در مورد آنتروکولیت نکروزان اطلاعات کافی ندارند و از اهمیت شیر مادر در پیشگیری از ابتلا به این عفونت در نوزادان نارس خود اطلاعی ندارند. از طرفی هم شاید پزشکان برای جلوگیری از نگرانی والدین در مورد این بیماری، دوست نداشته باشند در این مورد با والدین صحبت کنند؛ اما به اشتراک گذاری اطلاعات باعث آگاهی والدین به خصوص در مادران با نوزادان نارس می شود و مادران باید در مورد ارزش شیر مادر به عنوان دارو برای نوزاد خود مطلع شوند. بررسی ها نشان داده كه پمپاژ سینه در اولین ساعت تولد باعث می شود که مادران بتوانند شیر خود را در دوره های حساس حفظ كنند.
آخرین دیدگاه‌ها