لوسمی لنفوسیتی حاد
تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:
لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)، نوعی سرطان است که بر روی سلول های سفید خون تأثیر می گذارد. این بیماری به سرعت پیشرفت می کند و نیاز به درمان فوری دارد. لوسمی لنفوسیتی حاد به ندرت دیده می شود است. اما لوسمی لنفوبلاستیک حاد شایع ترین نوع لوسمی است که کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. حدود 85٪ موارد در افراد كمتر از 15 سال دارند اتفاق میفتد و بیشتر در پسرها دیده می شود. لوسمی لنفوبلاستیک حاد با انواع دیگر سرطان خون از جمله لوسمی میلوئید حاد، لوسمی لنفوسیتی مزمن و لوسمی میلوئید مزمن متفاوت است.
علت لوسمی لنفوسیتی حاد
یک تغییر ژنتیکی (جهش) در سلول های بنیادی باعث می شود سلول های سفید خون نابالغ به جریان خون رها شوند.
مغز استخوان طبیعی، سلول های بنیادی را تا زمانی که به سلول های بالغ خونی تبدیل نشوند، وارد جریان خون نمی کند. اما در لوسمی لنفوسیتی حاد، تعداد زیادی گلبول سفید قبل از بالغ شدن در جریان خون آزاد می شوند. این سلول ها به عنوان سلول های انفجاری شناخته می شوند. با افزایش تعداد سلول های انفجاری، تعداد گلبول های قرمز و سلول های پلاکت کاهش می یابد و باعث ایجاد علائم کم خونی مانند خستگی، تنگی نفس و افزایش خطر خون ریزی بیش از حد می شود.
همچنین سلول های انفجار نسبت به گلبول های سفید بالغ در مبارزه با باکتری ها و ویروس ها موثرتر هستند و بدن را در مقابل عفونت آسیب پذیر می کنند.
عوامل خطر لوسمی لنفوسیتی حاد
علت وقوع جهش DNA هنوز مشخص نشده است، اما عوامل خطر شناخته شده این بیماری، عبارتند از:
- سابقه شیمی درمانی. اگر بیمار سابقه شیمی درمانی داشته باشد، احتمال ابتلا فرد به لوسمی لنفوبلاستیک حاد افزایش می یابد.
- سیگار کشیدن. افراد سیگاری نسبت به افراد غیر سیگاری بیشتر به لوسمی حاد مبتلا می شوند و بررسی ها نشان داده است والدینی که در خانه سیگار می کشند ممکن است خطر ابتلا به لوسمی را در فرزندانشان افزایش دهند.
- چاقی. برخی از مطالعات نشان داده اند که افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان خون قرار دارند.
- اختلالات ژنتیکی. تصور می شود تعداد کمی از موارد لوسمی لنفوبلاستیک حاد در کودکان به اختلالات ژنتیکی از جمله سندرم داون مرتبط است.
- سیستم ایمنی ضعیف. در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مثل مبتلایان به HIV یا ایدز و یا مصرف کنندگان داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی خطر ابتلا به سرطان خون بیشتر است.
علائم لوسمی لنفوبلاستیک حاد
لوسمی لنفوسیتی حاد معمولاً به آرامی بروز می کنند. بیشتر علائم این بیماری ناشی از عدم وجود سلول های خون سالم هستند.
علائم (ALL) عبارتند از:
- عرق شبانه
- کبودی آسان
- درجه حرارت بالا
- غدد لنفاوی متورم
- پوست رنگ پریده
- درد استخوان و مفاصل
- کاهش وزن غیر عمدی
- بثورات پوستی بنفش (پورپورا)
- احساس خستگی و تنگی نفس
- درد شکم ناشی از تورم کبد یا طحال
- عفونت های مکرر در کوتاه مدت زمان
- خون ریزی غیرطبیعی و مکرر، مانند خون ریزی لثه یا خون دماغ
در بعضی موارد، سلول های آسیب دیده می توانند از جریان خون به سیستم عصبی مرکزی منتقل شوند و علائم عصبی ایجاد کند، از جمله:
- سردرد
- تشنج
- سرگیجه
- تاری دید
- احساس بیماری یا حالت تهوع
تشخیص لوسمی لنفوسیتی حاد
اولین قدم در تشخیص (ALL) بررسی علائم جسمی بیمار مانند غدد متورم و آزمایش خون است. اگر نمونه خون حاوی تعداد زیادی گلبول سفید غیر طبیعی باشد، می تواند نشانه ای از لوسمی حاد باشد. در این صورت پزشک بیمار را به هماتولوژیست ارجاع می دهد.
بیوپسی مغز استخوان
برای تأیید تشخیص لوسمی لنفوبلاستیک حاد، پزشک یک نمونه کوچک از مغز استخوان بیمار را نمونه برداری می کند. نمونه برداری از مغز استخوان با بی حسی موضعی و با استفاده از یک سوزن در قسمت استخوان (معمولاً استخوان لگن) انجام می شود. این عمل حدود 30 دقیقه طول می کشد و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. مغز استخوان تهیه شده برای سلول های سرطانی بررسی و در صورت وجود، نوع بیماری در همان زمان مشخص می شود. برخی از مبتلایان به لوسمی لنفوبلاستیک حاد نیاز به ارزیابی مغز استخوان دارند تا حداقل 3 سال بعد از پیوند مغز استخوان، سلول های سرطانی هر 3 ماه یکبار بررسی می شوند.
آزمایش های بعدی
ممکن است چندین آزمایش دیگر برای پیگیری وضعیت بیماری و معاینات بعدی بیمار و میزان لوسمی انجام شود. این آزمایشات همچنین می تواند در روند درمان موثر باشند.
آزمایش سیتوژنتیک
آزمایش سیتوژنتیک شامل شناسایی آرایش ژنتیکی سلول های سرطانی در نمونه خون، مغز استخوان یا بافت بدن است. ممکن است در طی لوسمی، تغییرات ژنتیکی خاصی رخ دهند. آزمایش سیتوژنتیک برای شناسایی این تغییرات انجام می گیرند. شناخت نوع تغییرات برای تعیین روند درمانی موثر است.
ایمونوفنوتیپ
ايمونوفنوتيپي آزمايشي براي شناسايي دقيق بيماري لوسمي لنفوبلاستيك حاد است. در این آزمایش نمونه ای از خون، مغز استخوان یا نوع دیگری از مایعات بدن بیمار مورد بررسی قرار می گیرد. این آزمایش برای تعیین نوع درمان مهم است زیرا درمان ها برای انواع لوسمی متفاوت هستند.
واکنش زنجیره ای پلیمراز
آزمایش زنجیره ای پلیمراز (PCR) می تواند بر روی نمونه خون انجام شود. PCR می تواند به تشخیص و بررسی میزان تاثیر درمان بر روی بیماری کمک کند. این آزمایش هر 3 ماه یکبار حداقل به مدت 2 سال پس از درمان تکرار می شود.
بیوپسی گره لنفاوی
اگر بیمار به (ALL) مبتلا شده باشد، ممکن است بیوپسی های بیشتری در غده لنفاوی بزرگ شده انجام گیرد. بیوپسی گره لنفاوی میزان انتشار بیماری را مشخص می کنند.
اسکن CT
از سی تی اسکن برای ارزیابی میزان انتشار لوسمی و بررسی سالم بودن اندام های بیمار مانند قلب و ریه استفاده می شود.
اشعه ایکس قفسه سینه
اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی هرگونه غده لنفاوی متورم انجام می گیرد.
آزمایش مایع نخاعی
اگر احتمال لوسمی حاد در سیستم عصبی وجود داشته باشد، ممکن است پزشک یک آزمایش مایع نخاعی را توصیه کند. در این روش یک سوزن در قسمت تحتانی ستون فقرات بیمار وارد می شود تا یک نمونه کوچک از مایع مغزی نخاعی بیمار تهیه گردد.
عوارض لوسمی لنفوبلاستیک حاد
مبتلایان به این بیماری در برابر عفونت های خطرناک بسیار آسیب پذیر هستند. زیرا آن ها سلول کافی خون سالم برای مقابله با عفونت ها را ندارند. این افراد در معرض خطر خون ریزی کنترل نشده و جدی قرار دارند، زیرا پلاکت های کافی در خون آن ها وجود ندارد.
داشتن سیستم ایمنی ضعیف شده (در معرض ایمن سازی) عارضه احتمالی برخی از افراد مبتلا به لوسمی لنفوبلاستیک حاد است. علاوه بر آن، بسیاری از داروهای مورد استفاده در درمان لوسمی لنفوبلاستیک حاد می توانند باعث ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن شوند. در این صورت فرد در مقابل انواع عفونت ها آسیب پذیرتر خواهد بود. بیمار باید در صورت بروز علائم عفونت، فوراً به پزشک خود مراجعه کند زیرا ممکن است برای جلوگیری از عوارض جدی به درمان سریع نیاز داشته باشد.
علائم عفونت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- اسهال
- خستگی
- درد های عضلانی
- درجه حرارت بالا
بیمار باید از تماس با بیماران عفونی، پرهیز کرده و به طور منظم ورزش کند اما از حضور در مکان های شلوغ و استفاده از وسایل نقلیه عمومی خودداری کند.
خون ریزی
مبتلایان به لوسمی حاد، به دلیل کاهش پلاکت ها در خون، در معرض ابتلا به انواع خون ریزی قرار دارند.
خون ریزی می تواند در قسمت های مختلف بدن رخ دهد، از جمله:
- خون ریزی دستگاه گوارش با علائم استفراغ خونی و مدفوع تیره همراه است.
- خون ریزی ریوی با علائم سرفه خونی، مشکلات تنفسی و رنگ مایل به قرمز پوست (سیانوز) همراه می باشد.
- خون ریزی داخل جمجمه می تواند باعث بروز سردرد شدید، گرفتگی گردن و تغییر در وضعیت روانی، مانند سردرگمی شود.
ناباروری
بسیاری از داروهای مورد استفاده در درمان لوسمی لنفوبلاستیک حاد می توانند باعث ناباروری شوند. بیماران می توانند پیش از شروع روند درمانی خود هرگونه خطر ناباروری را کاهش دهند. به عنوان مثال، مردان می توانند نمونه اسپرم را ذخیره کنند. به طور مشابه، زنان می توانند جنین های بارور شده را ذخیره کنند و پس از درمان سرطان در رحم قرار بگیرند.
اثرات روانشناختی لوسمی
تشخیص بیماری لوسمی می تواند بسیار نگران کننده باشد، به خصوص اگر درمان غیر ممکن باشد. تشخیص سرطان خون می تواند بسیار استرس زا اضطراب آور باشد و باعث افسردگی بیمار شوند. در این صورت مراجعه به مشاور یا روان پزشک و صحبت کردن با سایر افراد مبتلا به لوسمی می تواند در مقابله با احساس افسردگی و اضطراب به بیمار کمک کند.
پیش آگهی لوسمی لنفوسیتی حاد
یکی از بزرگترین عواملی که پیش آگهی افراد مبتلا به لوسمی لنفوبلاستیک حاد را تحت تأثیر قرار می دهد، سن بیمار است. هرچه فرد جوان تر باشد، بیماری زودتر تشخیص داده شود و درمان به موقع صورت گیرد، پیش آگهی بیماری بهتر خواهد بود.
درمان لوسمی لنفوسیتی حاد
از آنجا که لوسمی لنفوبلاستیک حاد یک بیماری تهاجمی است و به سرعت بروز می کند، درمان معمولاً چند روز پس از تشخیص شروع می شود.
مراحل درمانی
درمان معمولاً شامل مراحل زیر می باشد:
- القاء درمانی، اولین مرحله درمان با هدف از بین بردن سلول های لوسمی در مغز استخوان، برقراری تعادل سلول های خون و برطرف کردن علائم انجام می شود.
- درمان تلفیقی، این مرحله با هدف از بین بردن هرگونه سلول های سرطانی باقی مانده انجام می شود.
- مرحله نگهدارنده، این مرحله شامل مصرف دوز های منظم داروهای شیمی درمانی برای جلوگیری از بازگشت لوسمی است. مرحله نگهداری اغلب به مدت 2 سال ادامه می یابد.
شیمی درمانی، اصلی ترین درمان سرطان خون حاد لنفوبلاستیک می باشد. سایر درمان های مورد نیاز بیمار شامل آنتی بیوتیک ها و تزریق خون است. بعضی اوقات ممکن است بیمار به پیوند سلول های بنیادی نیاز داشته باشد.
روش های درمانی
القاء درمانی
مرحله القای درمانی در بیمارستان یا مرکز تخصصی انجام می شود. احتمالاً بیمار به تزریق منظم خون نیاز دارد زیرا خون او به اندازه کافی سلول های خونی سالم تولید نمی کند. از طرفی بیمار در معرض خطر ابتلا به عفونت های مختلف قرار دارد برای همین اودر یک محیط استریل شده تحت مراقبت خواهد بود تا در صورت بروز عفونت، فورا درمان شودپزشک می تواند برای پیشگیری از بروز عفونت آنتی بیوتیک تجویز کند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های لوسمی در مغز استخوان انجام می شود. دارو های شیمی درمانی هم خوراکی و هم تزریقی می باشند. در صورت تجویز داروی تزریقی برای آسانتر شدن تزریق، یک لوله انعطاف پذیر (یک خط مرکزی) درون رگ سینه بیمار قرار می گیرد. برای از بین بردن هر نوع سلول لوسمی در سیستم عصبی و مغز داروی شیمی درمانی به مایع مغزی نخاعی تزریق می شود.
بعد از تزریق به ستون فقرات باید بیمار چند ساعت دراز بکشد چون احتمال سردرد وجود دارد.
عوارض جانبی شایع شیمی درمانی شامل موارد زیر است:
- اسهال
- خستگی
- ناباروری
- ریزش مو
- زخم دهان
- بثورات پوستی
- احساس بیمار بودن
- از دست دادن اشتها
پس از پایان درمان، عوارض جانبی بهتر می شوند.
استروئید درمانی
برای بهبود اثر شیمی درمانی ممکن است به بیمار تزریق یا قرص استروئیدی داده شود.
روش های درمانی هدفمند
روش های درمانی هدفمند، سیگنال های موجود در سلول های سرطانی را که باعث رشد و تکثیر آن ها می شود را مسدود می کند و سلول های سرطانی را از بین می برد. عوارض جانبی دارو های که در این روش تجویز می شوند معمولاً خفیف است و باید با گذشت زمان بهبود می یابد.
آن ها شامل موارد زیر هستند:
- اسهال
- بثورات پوستی
- گرفتگی عضلات
- تورم در صورت و پا
- احساس یا بیمار بودن
بسته به میزان پاسخ بدن بیمار به درمان، مرحله القاء بهبودی از 2 هفته تا چند ماه ادامه می یابد.
درمان تلفیقی
درمان تلفیقی برای اطمینان از نابود شدن سلول های سرطانی انجام می شود. مرحله تلفیق شامل تزریق منظم داروی شیمی درمانی است. این کار معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود. اما در صورت بدتر شدن علائم و یا ابتلا بیمار به عفونت، ممکن است بیمار نیاز به بستری شدن داشته باشد. مرحله ادغام چندین ماه طول می کشد.
پرتودرمانی
در پرتودرمانی از دوزهای بالای اشعه پر انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.
پرتودرمانی معمولاً برای درمان لوسمی لنفوبلاستیک حاد در موارد زیر استفاده می شود:
- آماده سازی بدن برای پیوند مغز استخوان
- لوسمی لنفوبلاستیک حاد منتشر شده در سیستم عصبی یا مغز
عوارض جانبی رادیوتراپی شامل موارد زیر است:
- خستگی
- ریزش مو
- احساس بیماری
این عوارض جانبی باید بعد از اتمام دوره پرتودرمانی از بین بروند. این احتمال وجود دارد پوست بیمار چند ماه پس از پایان درمان نسبت به اثرات نور حساس باشد. در این صورت بیمار باید برای چندین ماه از قرار گرفتن در معرض نور خورشید جلوگیری کند. بسیاری از کودکان خردسال تحت درمان با رادیوتراپی، رشد جسمی محدودی خواهند داشت. تعداد کمی از افراد پس از انجام رادیوتراپی به آب مروارید مبتلا می شوند.
پیوند سلول های بنیادی و مغز استخوان
در صورت عدم پاسخ بیماری به شیمی درمانی، پیوند سلول های بنیادی و مغز استخوان گزینه درمانی دیگری خواهند بود. پیوند می تواند فشار زیادی به بدن وارد کند، بنابراین معمولاً تنها در صورت احتمال موفقیت در عمل انجام می شوند.
پیوند مغز استخوان بیشتر در شرایط زیر انجام می شوند:
- کودکان و نوجوانان
- افراد مسن که از سلامتی خوبی برخوردار هستند.
- وقتی یک اهدا کننده مناسب مثل برادر یا خواهر وجود دارد.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی نوعی از درمان است که در آن از دارو برای تشویق سیستم ایمنی بدن استفاده می شود. در این روش سیستم ایمنی بدن تشوبق می شود تا سلول های سرطانی را هدف قرار دهد و از بین ببرد. در صورت عدم پاسخ به سایر درمآن ها و یا احتمال بازگشت بیماری، ممکن است ایمونوتراپی توصیه شود.
عوارض جانبی ایمونوتراپی شامل موارد زیر است:
- سرگیجه
- سردرد
- خون ریزی
- احساس بیمار بودن
- علائم شبه آنفلوانزا مانند درجه حرارت بالا، لرز و درد عضلات
ایمونوتراپی می تواند بیمار را در مقابل عفونت آسیب پذیرتر کند پس بیمار باید در صورت مشاهده هر نوع علائم به پزشک خود مراجعه کند.
[advisers limit=3 online =true skill=”15 34″]
منابع:
https://www.nhs.uk/conditions/acute-lymphoblastic-leukaemia/
آخرین دیدگاه‌ها