هموگلوبین و هماتوکریت هر دو اندازه گیری های مهم در گلبول قرمز هستند که برای کمک به تشخیص کمبودهای تغذیه ای، بیماری های حاد و بیماری های زمینه ای مزمن استفاده می شوند. هموگلوبین پروتئینی در گلبول های قرمز (RBCs) است و هماتوکریت درصد حجم خونی که از گلبول های قرمز تشکیل شده است را نشان می دهد. مقادیر هموگلوبین و هماتوکریت به عنوان بخشی از آزمایش شمارش کامل خون (CBC) بررسی می شود.
تفاوت اصلی بین هموگلوبین و هماتوکریت این است که هموگلوبین پروتئین حاوی آهن است که مسئول حمل اکسیژن در گلبول های قرمز خون است در حالی که هماتوکریت حجم گلبول های قرمز در مقایسه با حجم کل خون است. علاوه بر این، سطح هموگلوبین برای مردان 14 تا 18 گرم در دسی لیتر است. که برای زنان 12 تا 16 گرم در دسی لیتر است در حالی که هماتوکریت طبیعی برای مردان باید 40 تا 54 درصد باشد. برای زنان باید 36 تا 48 درصد باشد. اما اینکه فرق بین هموگلوبین و هماتوکریت چیست و هر یک از آنها چه چیزی را در خون نشان می دهند؟ برای شناخت مهمترین تفاوت بین هموگلوبین و هماتوکریت بهتر است ادامه این مقاله از پزشکت را تا انتها بخوانید.
مطالعه بیشتر: کاهش تعداد پلاکت خون در کودکان
هموگلوبین چیست؟
هموگلوبین یک پروتئین حاوی آهن و حامل اکسیژن و دی اکسید کربن است. در داخل گلبول های قرمز قرار دارد. شکل سه بعدی پروتئین هموگلوبین در پاسخ به تغییرات pH و دمای اطراف تغییر شکل پیدا می کند. در ریه ها، هموگلوبین محکم به اکسیژن متصل می شود و به دلیل دمای کمی خنک تر بدن و pH اسیدی کمی کمتر، دی اکسید کربن آزاد می کند.
علاوه بر این، غلظت بالای اکسیژن در ریه ها و غلظت کم دی اکسید کربن باعث می شود اکسیژن به سمت هموگلوبین حرکت کند و میزان اکسیژن متصل به هموگلوبین را افزایش دهد.
در سلول‌های اندام‌ها و بافت‌های بدن، pH کمی اسیدی و دما کمی گرم‌تر است. محیط سلولی باعث تغییر شکل هموگلوبین می شود به گونه ای که احتمال اتصال آن به دی اکسید کربن (که محصول زائد سلول های فعال است) و آزادسازی اکسیژن (که سلول ها به آن نیاز دارند) بیشتر شود.
مطالعه بیشتر: افزایش تعداد هموگلوبین
در صورت لزوم همین الان با متخصص خون آنلاین در پزشکت تلفنی مشورت کنید.
هماتوکریت چیست؟
هماتوکریت اندازه گیری نسبت خونی است که از گلبول های قرمز تشکیل شده است. خون حاوی پلاسما (قسمت مایع که حاوی هورمون ها، مواد مغذی و الکترولیت ها نیز می باشد)، گلبول های قرمز، پلاکت ها و گلبول های سفید است. نسبت هر یک از این اجزا باید در محدوده خاصی باشد. ناهنجاری در غلظت هر یک از این مواد مهم می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد.
مطالعه بیشتر:آزمایش MCV(تعیین حجم میانگین گلبول های قرمز)
اندازه گیری گلبول های قرمز خون
چندین معیار وجود دارد که برای ارزیابی تعداد گلبول های قرمز خون و میزان عملکرد آنها استفاده می شود. علاوه بر هموگلوبین و هماتوکریت، یک CBC این جنبه های گلبول های قرمز را نیز اندازه گیری می کند:
تعداد گلبول های قرمز: تعداد گلبول های قرمز در واحد حجم
میانگین حجم گلبول های قرمز (MCV) اندازه متوسط گلبول های قرمز خون
میانگین هموگلوبین سلولی: مقدار متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز
عرض توزیع گلبول های قرمز: تغییر اندازه گلبول های قرمز در یک نمونه
میانگین غلظت هموگلوبین گلبولی: مقدار متوسط هموگلوبین در حجم معینی از گلبول های قرمز خون
سایر قسمت های سلولی خون که در CBC اندازه گیری می شوند عبارتند از:
- شمارش پلاکت (سلول های مورد نیاز برای لخته شدن خون)
- شمارش گلبول های سفید خون (سلول هایی که از بدن در برابر عفونت محافظت می کنند).
- تفاوت گلبول های سفید (شمارش انواع مختلف گلبول های سفید)
اطلاعات و نتایج به دست آمده از اندازه گیری آن اندازه و عملکرد سلول های خون را نشان می دهد. علاوه بر این، یک اسمیر خون ممکن است توسط یک متخصص آزمایشگاه برای ارزیابی بیشتر گلبول‌های قرمز خون و انجام تفاضل گلبول‌های سفید دقیق ساخته و خوانده شود.
گاهی اوقات هموگلوبین یا هماتوکریت به تنهایی برای نشان دادن وضعیت بیمار و به عنوان بخشی از غربالگری سلامت بلافاصله قبل از اهدای خون اندازه گیری می شود.
مطالعه بیشتر:آزمایش پروتئین پلاسما چیست؟
اگه از نتایج آزمایشت مطمئن نیستی، همین الان با متخصص آنلاین در پزشکت تماس بگیر تا برات تفسیر کنه.
تفاوت بین هموگلوبین و هماتوکریت از نظر محدوده طبیعی
مقادیر ثابتی برای هموگلوبین طبیعی و هماتوکریت وجود دارد و این مقادیر بر اساس سن متفاوت است.
| ارزش های عادی | هموگلوبین | هماتوکریت |
| آقایان | 13.8 تا 17.2 گرم در دسی لیتر یا 138 تا 172 گرم در لیتر | 40.7٪ تا 50.3٪ |
| زنان | 12.1 تا 15.1 گرم در دسی لیتر یا 121 تا 151 گرم در لیتر | 36.1٪ تا 44.3٪ |
| نوزاد | 9.5 تا 13 گرم در دسی لیتر یا 95 تا 130 گرم در لیتر | 32% تا 42% |
| نوزاد تازه متولد شده | 14 تا 24 گرم در دسی لیتر یا 140 تا 240 گرم در لیتر | 45% تا 61% |
هماتوکریت به صورت درصد و هموگلوبین به گرم در دسی لیتر (g/dL) یا گرم در لیتر (g/L) خون اندازه گیری می شود.
تفاوت بین هموگلوبین و هماتوکریت از نظر سطوح پایین
معمولاً هموگلوبین پایین یا هماتوکریت پایین به این معنی است که بدن شما گلبول های قرمز خون کافی تولید نمی کند یا به دلیل خونریزی حاد، اختلال خونریزی یا تخریب سریع گلبول های قرمز خون، گلبول های قرمز را از دست می دهید.
تولید کم گلبول های قرمز خون می تواند به دلیل کمبودهای تغذیه ای، بیماری یا داروها، به ویژه انواع خاصی از شیمی درمانی رخ دهد. کمبود آهن باعث کاهش هموگلوبین و هماتوکریت می شود زیرا آهن جزء هموگلوبین است. کم خونی آپلاستیک یک اختلال مغز استخوان است که در آن بدن سلول های خونی کمتری تولید می کند. اغلب، هموگلوبین ممکن است در دوران بارداری کم باشد و در این شرایط احتمالا به درمان و مصرف مکمل آهن نیاز دارید.
تفاوت بین هموگلوبین و هماتوکریت از نظر سطوح بالا
هموگلوبین و هماتوکریت ممکن است به دلیل برخی بیماری های زمینه ای افزایش یابد. گاهی اوقات این به عنوان یک پاسخ جبرانی به سطوح پایین اکسیژن رخ می دهد، و گاهی اوقات بدن به دلیل بیماری، مانند سرطان، بیماری قلبی و بیماری ریوی، تعداد زیادی گلبول قرمز تولید می کند. سیگار باعث افزایش هموگلوبین و هماتوکریت می شود. پلی سیتمی ورا اختلالی است که باعث افزایش تولید گلبول های قرمز خون می شود. علاوه بر این، کم‌آبی بدن می‌تواند به دلیل حجم کم خون، هموگلوبین و هماتوکریت شما را بالاتر از حد واقعی به نظر برساند.
همچنین قرار گرفتن در ارتفاعات باعث افزایش هماتوکریت می شود زیرا بدن به بازده اکسیژن بیشتری نیاز دارد.
مطالعه بیشتر: غلظت هموگلوبین متوسط بدنی چیست؟
تفسیر آزمایش خون و ادرار توسط پزشک آنلاین در هر ساعت از شبانه روز
دلایل شمارش کامل خون (CBC)
CBC اغلب بخشی از یک معاینه پزشکی معمول است. همچنین ممکن است قبل از انجام یک عمل جراحی به عنوان بخشی از آزمایش قبل از عمل CBC داشته باشید. اغلب، قبل از شروع درمان های پزشکی خاص، CBC ضروری است. در صورت داشتن علائم یا بیماری مانند عفونت، التهاب، از دست دادن خون یا سرطان، متخصص مراقبت های بهداشتی شما ممکن است این آزمایش را تجویز کند. برخی از علائمی که نشان می دهد نیاز به آزمایش و شمارش کامل خون دارید، عبارتند از:
- تب
- خون ریزی
- فشار خون پایین
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- احساس خستگی غیرمعمول، سرماخوردگی یا سرگیجه
سوالات متداول
آیا هموگلوبین و هماتوکریت همیشه بهم دیگر ارتباط دارد؟ هموگلوبین و هماتوکریت شما معمولاً با هم مرتبط هستند. معمولاً هر دو طبیعی هستند یا هر دو افزایش یا کاهش می یابند. گاهی اوقات ممکن است قبل از کاهش هماتوکریت، کمبود ویتامین B12 در هموگلوبین کم باشد.
آیا کم آبی بر هماتوکریت شما تأثیر می گذارد؟ کم آبی بدن می تواند باعث هماتوکریت بالا شود، اما کم آبی در واقع باعث افزایش گلبول های قرمز خون نمی شود . کم آبی به این معنی است که حجم خون شما کم است، بنابراین هماتوکریت می تواند بالاتر به نظر برسد زیرا گلبول های قرمز خون نسبت بیشتری از خون را تشکیل می دهند. ممکن است همزمان دچار کم آبی و کم خونی (کمبود گلبول های قرمز) شوید.
آیا هماتوکریت با افزایش سن تغییر می کند؟ اغلب، هماتوکریت با افزایش سن تغییر می کند، به ویژه در پاسخ به بیماری هایی که گلبول های قرمز را تحت تأثیر قرار می دهند. اگر هموگلوبین یا هماتوکریت شما به طور قابل توجهی تغییر کرد، بهتر است با پزشک خود در مورد علت احتمالی آن صحبت کنید.
سخن آخر
هموگلوبین و هماتوکریت هر دو بخشی از شمارش کامل خون (CBC) هستند. این مقادیر به تیم پزشکی شما کمک می کند تا تعداد و عملکرد گلبول قرمز شما را ارزیابی کند. به دلیل بسیاری از شرایط مختلف، از جمله خونریزی، کمبود آهن، پلی سیتمی ورا، آنها می توانند خیلی زیاد یا خیلی کم باشند. اگر CBC را به عنوان بخشی از غربالگری روتین، به دلیل علائمی که دارید، یا برای نظارت بر وضعیت پزشکی دارید، نتایج شما می‌تواند به تعیین اینکه آیا به درمان پزشکی یا آزمایش‌های بیشتر نیاز دارید یا خیر کمک کند. اغلب، ناهنجاری ها با رنگ قرمز یا پررنگ در گزارش آزمایشگاه علامت گذاری می شوند.
بررسی نتایج و اطلاعات می تواند موثر باشند، اما گاهی اوقات این خوانش ها می تواند باعث اضطراب بی دلیل شود. نتایج شما باید در رابطه با سلامت کلی، علائم و روند اندازه گیری های شما در طول زمان در نظر گرفته شود. اگر در مورد هموگلوبین یا هماتوکریت خود نگرانی دارید با پزشک خود صحبت کنید. هر گونه ناهنجاری را معمولاً می توان با درمان اصلاح کرد که به جلوگیری از عوارض سلامتی کمک می کند.
آخرین دیدگاه‌ها