علائم اولیه سرطان، اغلب در اکثر سرطان ها مشابه بهم هستند و معمولا علائم تا زمانی که سرطان به مراحل پیشرفته نرسد، بروز پیدا نمیکند. همین موضوع تشخیص خیلی از سرطان ها را سخت کرده است. به طور کلی، اولین مرحله سرطان به عنوان مرحله 1 نامیده میشود و با تومور کوچکتری ظاهر میشود که هنوز عمیقاً در بافت های مجاور یا غدد لنفاوی رشد نکرده است.
مرحله 2 به تومورهایی اشاره دارد که بزرگتر شده اند و سرطان عمیق تر در بافت های مجاور رشد کرده است. هنگامیکه سرطان به غدد لنفاوی انتشار مییابد، به عنوان مرحله 3 طبقه بندی میشود. مرحله 4 که به عنوان سرطان متاستاتیک یا پیشرفته نیز شناخته میشود، زمانی است که سرطان به سایر اندام ها انتشار یافته است.
مطالعه بیشتر: شایع ترین سرطان ها کدامند؟
برای تشخیص انواع سرطان به طور اختصاصی بهتر است علائم اولیه احتمالی آنها را بشناسید. بر همین اساس ما سعی کرده ایم در این مقاله از پزشکت علائم اولیه رایج سرطان ها را بررسی کنیم، که عبارتند از:
علائم اولیه سرطان پستان
سرطان سینه، بیماری است که در آن سلولهای سینه بدون هیچ گونه کنترلی رشد میکنند. مردان هم ممکن است در موارد نادر به سرطان سینه مبتلا شوند. سرطان سینه دومین نوع سرطان شایع بعد از سرطان پوست در بین زنان است. در سال 2020، 276480 مورد جدید سرطان سینه یافت شد.
به نظر میرسد که 63 درصد از موارد سرطان سینه در مراحل اولیه و زمانی که سرطان موضعی بود تشخیص داده شده است. تشخیص زودهنگام سرطان سینه اغلب از طریق غربالگری منظم سرطان سینه انجام میشود که اغلب شامل ماموگرافی، ام آر آی سینه و معاینه بالینی پستان است. همچنین به زنان توصیه میشود که خودآزمایی پستان را انجام دهند و هرگونه توده، درد و تغییر را به پزشک خود گزارش دهند.
علائم اولیه سرطان سینه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- التهاب غدد لنفاوی
- درد سینه یا نوک پستان
- ترشحات نوک پستان (به غیر از شیر مادر)
- فرو رفتگی نوک پستان (چرخش نوک سینه به داخل)
- فرورفتگی پوست (گاهی شبیه پوست پرتقال است).
- التهاب تمام یا بخشی از سینه (حتی اگر توده ای احساس نشود).
- پوست نوک پستان یا سینه قرمز، خشک، پوسته پوسته یا ضخیم شده است.
در موارد اولیه، توده های پستانی احتمالاً متفاوت از بافت اطراف آن احساس میشود و قابل حرکت هستند.
اگر متوجه تغییر یا توده در سینههای خود شدید، فورا با پزشک زنان آنلاین تلفنی مشورت کنید.
غربالگری سرطان پستان
حتی زمانی که احساس سلامتی و تندرستی میکنید و هیچ علامتی از بیماری ندارید، غربالگری سرطان سینه مهم است. از طرفی هم تشخیص زودهنگام سرطان پستان بسیار مهم و ضروری است. هر چه سرطان پستان زودتر تشخیص داده شود، راحتتر میتوان آن را درمان کرد. دستورالعمل ها برای زمان شروع غربالگری سرطان پستان از جمله نوع آزمایش غربالگری و دفعات آن به سن و عوامل خطر فرد بستگی دارد.
زنانی که در معرض متوسط خطر ابتلا به سرطان سینه هستند، باید در سن 40 سالگی با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود درباره زمان شروع غربالگری مشورت کنند.
برای زنانی که در معرض متوسط خطر ابتلا به سرطان سینه هستند، انجمن سرطان آمریکا دستورالعمل های زیر را توصیه میکند :
زنان 40 تا 44 ساله: در صورت تمایل یا در معرض خطر بالاتر ابتلا به این بیماری، باید غربالگری سالانه سرطان سینه را با ماموگرافی آغاز کنند.
خانم های 45 تا 54 ساله: توصیه میشود یک بار در سال ماموگرافی انجام دهند
زنان 55 ساله و بالاتر: توصیه میشود هر دو سال یک بار ماموگرافی انجام دهند.
مطالعه بیشتر: سرطان پستان سه گانه منفی
علائم اولیه سرطان ریه
سرطان ریه، عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در جهان است. تخمین زده میشود که در سال 2020 حدود 228820 نفر به سرطان ریه مبتلا شده اند که 12.7 درصد از کل موارد جدید سرطان را تشکیل میدهد. متاسفانه در بیش از 50 درصد از افراد مبتلا به سرطان ریه تا زمانی که سرطان متاستاز و به سایر قسمت های بدن منتشر پیدا نکند، تشخیص داده نمیشوند. برای همین امید به زنده ماندن و طول عمر مبتلایان به این بیماری تا حدودی پایین (20.5 درصد) است. تشخیص زودهنگام سرطان ریه تنها 17 درصد از کل موارد سرطان ریه را تشکیل میدهد. بسیاری از مردم اغلب علائم معمول سرطان ریه را نادیده میگیرند، زیرا علائم آن شبیه به عوارض ناشی از سیگار کشیدن یا علائم عفونت ریه هستند. علائم اولیه سرطان ریه عبارتند از:
- عفونت های مکرر و مکرر تنفسی مانند برونشیت و ذات الریه
- سرفه مزمن که حداقل هشت هفته طول میکشد.
- سرفه خونی یا مخاطی خونی، حتی در مقادیر کم
- دشواری در تنفس و تنگی نفس
- صدای خشن یا گرفتکی آن
- درد در قفسه سینه
علائم اولیه سرطان پروستات
تخمین زده میشود که در سال 2020 تقریبا 191930 نفر به سرطان پروستات مبتلا شده است. این موارد 10.6 درصد از کل موارد جدید سرطان را تشکیل میدهند. تقریباً 76٪ از همه موارد در مراحل اولیه یا موضعی تشخیص داده میشوند. علامت هشدار دهنده اولیه سرطان پروستات عبارتند از:
- درد یا سوزش در هنگام ادرار یا انزال
- تکرر ادرار، به خصوص در شب
- توقف یا مشکل در شروع ادرار
- شروع ناگهانی اختلال نعوظ
- خون در منی یا ادرار
از آنجایی که تشخیص زود هنگام سرطان پروستات میتواند تاثیر زیادی در طول عمر بیماران داشته باشد، انجام غربالگری برای تشخیص این سرطان بسیار مناسب مهم است. انجمن سرطان آمریکا توصیه میکند که مردان بالای 50 سال با خطر متوسط و مردان بالای 40 سال با خطر بالای ابتلا به سرطان پروستات باید به طور مرتب از نظر سرطان پروستات غربالگری شوند. عوامل خطر سرطان پروستات عبارتند از:
- سن، اکثر موارد در مردان بالای 40 سال دیده میشود.
- سابقه خانوادگی سرطان پروستات
مطالعه بیشتر: کمردرد شبانه و خطر سرطان
علائم اولیه سرطان روده بزرگ
احتمال بروز سرطان کولورکتال در افراد بالای 50 سال بیشتر است. تقریباً 147950 مورد جدید سرطان کولورکتال در سال 2020 وجود داشت که 9.2 درصد از کل سرطان های جدید را تشکیل میدهد. متاسفانه اکثر سرطانهای کولورکتال پس از انتشار سرطان به غدد لنفاوی تشخیص داده میشوند.
در سالهای اخیر، میزان مرگ و میر ناشی از سرطان روده بزرگ کاهش یافته است زیرا پولیپهای کولورکتال که در طول غربالگریها یافت میشوند، در صورت برداشتن به موقع و فوری، کمتر به سرطان تبدیل میشوند. علائم اولیه سرطان کولورکتال عبارتند از:
- درد یا گرفتگی شکم
- ضعف و خستگی
- کاهش وزن ناخواسته
- خونریزی مقعدی قرمز روشن یا خون در مدفوع
- تغییر در عادات روده، مانند اسهال، یبوست، یا باریک شدن مدفوع که بیش از چند روز طول بکشد.
- احساس میکنید که نیاز به اجابت مزاج دارید و بعد از دفع این احساس از بین نمیرود.
مطالعه بیشتر: سرطان اثنی عشر
غربالگری سرطان روده بزرگ
یکی از علائم مشخصه سرطان روده بزرگ، هماتوشزی (خون در مدفوع) است. آزمایشهای غربالگری مدفوع برای بررسی شواهد خون در نمونه مدفوع استفاده میشود که اغلب در مراحل اولیه بیماری قابل شناسایی نیست. آزمایشهای مدفوع جدیدتر همچنین نشانگرهای زیستی سرطان (ماده یا فرآیندی که سرطان را مطرح میکنند) را بررسی میکنند.
علائم اولیه ملانوما
ملانوما تقریباً 1 درصد از کل سرطان های پوست را تشکیل میدهد و علت اکثر مرگ و میرهای ناشی از سرطان پوست است. در سال 2020، 100350 مورد جدید ملانوم وجود داشت که 5.6 درصد از کل سرطان های جدید را تشکیل میدهد. اکثر موارد ملانوما، تقریباً 83 درصد، در مراحل اولیه تشخیص داده میشوند. میزان زنده ماندن پنج ساله موارد ملانوم که در مراحل اولیه تشخیص داده شدند، بالای 99 درصد است. برخی از علائم اولیه ملانوما که باید مراقب آنها بود عبارتند از:
- زخمی که خوب نمیشود.
- قرمزی یا تورم جدید فراتر از مرز خال
- تغییر در حس، مانند خارش، حساسیت، یا درد
- پخش رنگدانه از مرز یک نقطه به پوست اطراف
- تغییر در سطح خال، مانند پوسته پوسته شدن، چرک، خونریزی، یا ظاهر یک توده یا برآمدگی
- لکه جدید روی پوست یا نقطه ای که بر اساس قانون ABCDE در حال تغییر اندازه، شکل یا رنگ است.
قانون ABCDE یک ابزار عالی برای ردیابی خال ها و لکه های روی بدن است که ممکن است در تشخیص ملانوم موثر باشد. طبق این قانون هنگام معاینه بدن خود به موارد زیر توجه کنید:
- مرز: مرزهای نامنظم، ناهموار یا تار خال ها گاهی اوقات میتواند نشانه ملانوم باشد.
- قطر: اگر قطر لکه بزرگتر از مداد پاک کن باشد باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.
- در حال رشد: خال در شکل، رنگ یا اندازه تغییر کند نیاز به بررسی بیشتری دارد.
- عدم تقارن: اگر خال یا حتی خال مادرزادی زوج نباشد یا آنها در یک طرف با طرف دیگر بدن مطابقت نداشته باشد.
- رنگ: تغییر در رنگ یا لکهای که بیش از یک رنگ با سایههای مختلف قهوهای یا سیاه دارد یا دارای تکههایی به رنگ صورتی، آبی، قرمز یا سفید است.
مطالعه بیشتر: می ترسم سرطانم عود کند!
علائم اولیه سرطان مثانه
از آنجایی که علائم اولیه سرطان مثانه کاملا واضح و مشخص هستند، تشخیص زودهنگام آن آسان تر از سایر انواع سرطان هاست. تخمین زده میشود که در سال 2020، 81400 مورد جدید سرطان مثانه وجود داشته است که 4.5 درصد از کل موارد جدید سرطان را تشکیل میدهد. علائم و نشانه های اولیه سرطان مثانه، عبارتند از:
- خون در ادرار
- ادرار کردن بیش از حد معمول
- احساس درد یا سوزش در هنگام ادرار کردن
- مشکل در ادرار کردن یا جریان ضعیف ادرار
- مجبور شدن از خواب در طول شب برای ادرار کردن
- افزایش فوریت در نیاز به ادرار کردن حتی زمانی که مثانه شما پر نیست.
علائم اولیه لنفوم غیر هوچکین
لنفوم غیر هوچکین از سیستم لنفاوی منشا میگیرد. در سال 2020، 77240 مورد جدید ابتلا به این بیماری تخمین زده شده است. تقریباً 25٪ موارد لنفوم غیر هوچکین در مراحل اولیه تشخیص داده میشوند.
علائم اولیه لنفوم غیر هوچکین، عبارتند از:
- تب
- لرز
- عرق شبانه
- کاهش وزن
- احساس خستگی
- تورم در شکم
- بزرگ شدن یک یا چند غدد لنفاوی که باعث ایجاد توده یا برآمدگی در زیر پوست میشود.
مطالعه بیشتر: تفاوت عمده بین سرطان خون و لنفوم
علائم اولیه سرطان کلیه
تشخیص سرطان کلیه در مراحل اولیه دشوار است زیرا تشخیص تومورهای کوچک در طول معاینه فیزیکی دشوار است. اغلب تومور ها در اشعه ایکس یا سونوگرافی که به دلایل دیگری صورت میگیرند، تشخیص داده میشود. در سال 2020، 73750 مورد جدید سرطان کلیه ثبت شده است که شانس زنده ماندن پنج ساله بیماران 75.2 درصد است. حتی این میزان برای مواردی که زود تشخیص داده شده اند به 92.6 درصد میرسد. علائم اولیه سرطان کلیه عبارتند از:
- خستگی
- تورم پاها و مچ پا
- کمردرد یا فشار مداوم در یک طرف
- یک توده یا توده در پهلو یا کمر
- کاهش وزن بی دلیل و از دست دادن اشتها
- تبی که از بین نمیرود و ناشی از عفونت نیست.
- کاهش تعداد گلبول های قرمز خون که به عنوان کم خونی نیز شناخته میشود.
- در مردان مبتلا به سرطان کلیه، واریکوسل یا خوشهای از وریدهای بزرگ شده در اطراف بیضه، معمولاً بیضه راست دیده میشود.
غربالگری سرطان کلیه
سرطان کلیه (کارسینوم سلول کلیه) معمولاً با استفاده از ترکیبی از آزمایشات بالینی مانند سونوگرافی، سی تی اسکن و اسکن MRI، همراه با شرح حال دقیق، معاینه فیزیکی، آزمایش خون و آزمایش ادرار تشخیص داده میشود. هنگامیکه سرطان تشخیص داده شد، تومور باید به دقت مرحله بندی گردد تا پزشک معالج بتواند مناسب ترین درمان ها را بر اساس مراحل بیماری مشخص کند.
انجام مراحل تشخیصی میتواند استرس زا باشد ممکن است احساس ترس و اضطراب کنید. دانستن اینکه چه چیزی را باید انتظار داشت و چگونه با زمان انتظار و نتایج کنار آمد ممکن است در کاهش و مقابله با برخی از احساسات ترس و اظطراب بیمار موثر باشد. اما باید به نکته توجه داشته باشید که سرطان کلیه را نمیتوان در خانه تشخیص داد، اما از آنجایی که در حال حاضر آزمایش غربالگری خاص و مشخصی برای آن وجود ندارد، آگاهی داشتن از علائم و شناخت نشانه های احتمالی این بیماری کاری است که همه میتوانند انجام دهند. به ویژه، اگر متوجه شدید که در ادرارتان خون (به هر مقدار)، درد پهلو، توده پهلو، احساس خستگی یا از دست دادن اشتها، یا کاهش وزن بدون تلاش، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر: 15مواد غذایی ضد سرطان را بشناسید.
علائم اولیه سرطان آندومتر یا رحم
سرطان آندومتر بر رحم تأثیر میگذارد. در سال 2020، 65620 مورد تازه از این سرطان تشخیص داده شده که 3.6 درصد از کل موارد سرطان را تشکیل میدهد. اکثر سرطان های آندومتر و رحم در مراحل اولیه تشخیص داده میشوند . علائم اولیه سرطان آندومتر عبارتند از:
- خونریزی واژن بعد از یائسگی
- خونریزی بین پریود
- درد لگن
اگرچه علائم سرطان آندومتر در مراحل اولیه ظاهر میشوند، اما ممکن است شبیه علائم سایر بیماری های باشند. به همین دلیل است که شناسایی عوامل خطر مرتبط با این بیماری مهم است. عوامل خطر سرطان رحم عبارتند از:
- سن
- چاقی
- رژیم غذایی و ورزش
- ابتلا به دیابت نوع 2
- استفاده از آی یو دی
- سابقه هیپرپلازی آندومتر
- سابقه سرطان سینه یا تخمدان
- ابتلا خانوادگی سرطان آندومتر یا کولورکتال
- سابقه درمان با پرتودرمانی لگن برای درمان سرطان دیگر
- مواردی که بر سطح هورمون ها تأثیر میگذارد، مانند مصرف استروژن بعد از یائسگی، قرص های ضد بارداری یا تاموکسیفن. تعداد چرخه های قاعدگی، بارداری، برخی از تومورهای تخمدان، و سندرم تخمدان پلی کیستیک
علائم اولیه سرطان خون
لوسمی نوعی سرطان خون است که سلول های خونی در حال رشد را تحت تاثیر قرار میدهد. تخمین زده میشود که 60530 مورد جدید سرطان خون در سال 2020 وجود داشته است که 3.4 درصد از کل موارد جدید سرطان را تشکیل میدهد. از آنجایی که بسیاری از افراد علائمی را تجربه نمیکنند یا علائم در مدت طولانی ایجاد میشوند، لوسمی به ندرت در موارد اولیه قابل تشخیص است.
برخی از علائم لوسمی، عبارتند از:
- تب و لرز
- عرق شبانه
- سردرد
- تنگی نفس
- ناراحتی شکمی
- عفونت های مکرر
- تورم غدد لنفاوی
- خستگی و ضعف عمومی
- از دست دادن اشتها
- بزرگ شدن کبد یا طحال
- پتشی (لکه های قرمز کوچک زیر پوست)
- کم خونی (تعداد کم گلبول های قرمز خون)
- لکوپنی (تعداد کم گلبول های سفید خون)
- ترومبوسیتوپنی (تعداد کم پلاکت خون)
مطالعه بیشتر: ارتباط بین سرطان و کم خونی
علائم اولیه سرطان پانکراس
تخمین زده میشود که در سال 2020 تقریبا 57600 نفر به سرطان پانکراس مبتلا شده است که 3.2 درصد از کل موارد جدید سرطان را تشکیل میدهد. تشخیص زودهنگام سرطان لوزالمعده نقش بسیار مهمی در طول عمر بیماران دارد. زیرا پیش آگهی پنج ساله در این بیماری بسیار پایین و تنها 10 درصد است. مشابه کلیه، لوزالمعده در اعماق بدن قرار دارد که تشخیص زودهنگام تومورهای کوچک آن را بسیار دشوار میکند. علائم اولیه سرطان پانکراس، عبارتند از:
- تیره شدن ادرار
- خارش پوست
- از دست دادن اشتها
- التهاب کیسه صفرا
- لخته شدن خون
- درد در قسمت فوقانی شکم که ممکن است به پشت نیز کشیده شود.
- مشکلات گوارشی که میتواند شامل مدفوع غیر طبیعی، حالت تهوع و استفراغ باشد.
غربالگری سرطان پانکراس
تشخیص سرطان لوزالمعده بر چندین ابزار متکی است. بررسی تاریخچه پزشکی بیمار، همراه با معاینه فیزیکی، اولین قدم برای تشخیص بیماری سرطان لوزالمعده است. تست های تصویربرداری، که ممکن است شامل سی تی اسکن تخصصی شکم، سونوگرافی آندوسکوپی، MRI و یا ERCP باشد، میتواند تومور را ارزیابی کند. آزمایش خون میتواند به علل زردی و نشانگرهای تومور را شناسایی کند. بسته به علائم اولیه، ممکن است قبل از جراحی نیاز به بیوپسی داشته یا نداشته باشید. پس از تشخیص، مرحله بعدی برای تعیین مناسب ترین درمان های بیماری انجام میشود.
انجمن گوارش آمریکا غربالگری را برای افرادی که در معرض خطر بالای سرطان لوزالمعده قرار دارند، از جمله کسانی که سابقه خانوادگی درجه یک و برخی بیماری ها و جهش های ژنتیکی دارند، توصیه میکند. غربالگری شامل آزمایش و مشاوره ژنتیکی است و باید از سن 50 سالگی شروع شود.
مطالعه بیشتر: رفلاکس اسید معده و سرطان
علائم اولیه سرطان تیروئید
سرطان تیروئید در سال 2020 تقریباً 52890 نفر را تحت تأثیر قرار داده است و 2.9 درصد از کل موارد سرطان را تشکیل میدهد. حدود 67 درصد از تمام موارد سرطان تیروئید در مراحل اولیه تشخیص داده میشوند. همه موارد سرطان تیروئید علائم مشابهی را نشان نمیدهند، اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- خستگی
- مشکل در بلع
- گرفتگی صدا
- دشواری در تنفس
- التهاب غدد در گردن
- تغییرات صدا که از بین نمیروند.
- سرفه مداوم که ناشی از سرماخوردگی نیست.
- گردن درد که از جلوی گردن شروع میشود. در برخی موارد، درد ممکن است تا گوش ها انتشار یابد.
توده تیروئید چگونه به نظر میرسد و چه احساسی دارد؟
توده های تیروئید به طور کلی بدون درد و سفت تر از خود غده هستند، بنابراین اگر حساسیت یا درد همراه با مشاهده گره سفت وجود دارد، مهم است که فورا آن را بررسی کنید. اگر توده تیروئید بزرگ باشد، مشاهده میشود، اما معمولاً قابل تشخیص نیستند. شما میتوانید با مراحل زیر توده ها را در خانه خود تشخیص دهید:
- صاف بنشینید یا بایستید و عضلات گردن را شل کنید.
- سر خود را به عقب ببرید و آب دهان را قورت دهید.
- در حین قورت دادن، دست خود را بگیرید و قاعده گردن خود را در زیر گلو و بالای استخوان ترقوه برای هرگونه توده، ندول یا عدم تقارن احساس کنید.
علائم اولیه سرطان کبد
در سال 2020 تقریبا 42810 نفر به سرطان کبد مبتلا شدند . امید به زندگی پنج ساله برای سرطان کبد پایین و تنها 19.6٪ است. اما در شرایطی که سرطان زود تشخیص داده شود امید به زندگی کمی بیشتر و 34.2٪ است. برخی از علائمی که باید به آنها توجه کرد عبارتند از:
- کاهش وزن ناخواسته
- ضعف عمومی یا خستگی
- زردی (زردی پوست و چشم)
- درد در سمت راست بالای شکم یا نزدیک تیغه شانه راست
- تبی که نمیتوان آن را به بیماری های دیگر نسبت داد.
- نفخ یا تورم شکم که به صورت توده ای ایجاد میشود.
- حالت تهوع یا استفراغی که با شرایط دیگر مرتبط نیست.
- از دست دادن اشتها یا احساس سیری بعد از وعده های غذایی کوچک
- بزرگ شدن کبد به صورت توده ای در زیر دنده ها در سمت راست احساس میشود.
- بزرگ شدن طحال به صورت توده ای در زیر دنده ها در سمت چپ احساس میشود.
تشخیص زودهنگام و درمان بیماریهایی که ممکن است منجر به بروز سرطان کبد در بیماران شوند، میتواند در تشخیص زودهنگام سرطان کبد موثر باشد. برداشتن تومور با جراحی، اولین گزینه درمانی برای سرطان کبد است. اگر جراحی امکان پذیر نباشد یا اگر سرطان پیشرفته باشد، سایر درمان ها ممکن است شامل پیوند کبد، شیمی درمانی، پرتودرمانی، درمان فرسایشی و ایمونوتراپی باشد.
سخن آخر
تشخیص علائم هشدار دهنده اولیه سرطان میتواند تاثیر بسیار زیادی در طول عمر بیماران ایجاد کند. برخی از علائم عمومی و غیراختصاصی هستند، که ممکن است تشخیص بیماری را دشوار کند. با این حال، هفت علامت سرطان وجود دارد که هرگز نباید نادیده بگیرید، شامل زخمی که یا خوب نمی شود و یا خونریزی آن متوقف نمیشود، توده در هر جایی از بدن، خونریزی یا ترشحات غیر قابل توضیح از هر قسمت از بدن، مثانه یا تغییرات در اجابت مزاج که ماهیتی مداوم دارند، سرفه یا گرفتگی صدایی که از بین نمیرود، سوء هاضمه یا مشکل در بلع که مزمن می شود، و هرگونه تغییر پوستی مانند زگیل یا خال جدید هستند.
آخرین دیدگاهها