کوتریموکسازول چیست و چه عوارضی دارد؟

تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:

---

نفخ پانیک بوی مدفوع سرفه مزمن خستگی زیاد شوره سر خارش واژن علائم بیماری

کوتریموکسازول چیست و چه عوارضی دارد؟ اگرچه همه افراد آن را تجربه نمی کنند. اما اغلب با عادت کردن بدن به داروی جدید، عوارض جانبی بهبود می یابند. اما کوتریموکسازول و عوارض آن چیست؟ این آنتی بیوتیک برای افرادی که مبتلا به HIV هستند و دارای تعداد کم CD4 هستند یا در منطقه ای زندگی می کنند که مالاریا شایع است، مورد نیاز است. از عفونت با پنومونی، توکسوپلاسموز و مالاریا جلوگیری می کند. از دوزهای بالاتر نیز می توان برای درمان پنومونی و سایر عفونت ها استفاده کرد. برخی افراد نسبت به سپترین (کوتریموکسازول) واکنش های آلرژیک دارند.

سپترین نام تجاری ترکیبی از آنتی بیوتیک ها به نام کوتریموکسازول است. همان دارو از تولید کنندگان دیگر با نام های تجاری مختلف، از جمله Bactrim در دسترس است. کوتریموکسازول دارای دو جزء است: سولفامتوکسازول و تری متوپریم.

عوارض کوتریموکسازول

تعداد بسیار کمی از افراد یک واکنش بسیار جدی به نام سندرم استیونز جانسون (SJS) را به عنوان یک عارضه جانبی درمان با کوتریموکسازول ایجاد می کنند. واکنش های پوستی مانند SJS ممکن است باعث بثورات شدید، پوسته پوسته شدن یا زخم های دهان یا اندام تناسلی، سوزش پوست و پوسته پوسته شدن لایه های بزرگ پوست شود. در صورت بروز بثورات همراه با هر یک از علائم زیر، فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید:

• تب
• ادرار تیره
• مدفوع رنگ پریده
• تاول زدن پوست
• زخمهای دهان
• مشکلات تنفسی
• درد عضلانی یا مفصلی
• زرد شدن پوست یا چشم
• تورم چشم ها، لب ها، دهان یا صورت
• احساس ناخوشی یا خستگی شدید
• درد، درد یا حساسیت در سمت راست بدن، زیر دنده ها.

در موارد نادر، این واکنش ها می تواند خطرناک باشد، بنابراین باید فوراً به دنبال مشاوره پزشکی باشید.

کم خونی (کمبود گلبول های قرمز) یک عارضه جانبی احتمالی است. همچنین می تواند افرادی را که برای پیشگیری از کوتریموکسازول استفاده می کنند، تحت تاثیر قرار دهد. برخی افراد نیز کمبود گلبول های سفید را تجربه می کنند. اگر از داروهای خاصی مانند زیدوودین (AZT، Retrovir ) یا گانسیکلوویر نیز استفاده می کنید، این عوارض جانبی شایع تر است. برخی از افرادی که کوتریموکسازول مصرف می کنند نیز مشکلات کبدی یا افزایش سطح پتاسیم را تجربه می کنند. آزمایش خون می تواند هم سطح سلول های خونی و هم عملکرد کبد شما را کنترل کند. اگر تحت درمان طولانی‌مدت با کوتریموکسازول در بریتانیا هستید، آزمایش‌های خونی منظم برای نظارت بر سطوح سلول‌های مختلف خون و سایر عناصر در خون خود خواهید داشت.

افراد مبتلا به آسیب کلیه ممکن است نیاز به مصرف دوزهای کمتر داشته باشند.

سایر اثرات احتمالی کوتریموکسازول شامل کاهش سطح فولات (نوعی ویتامین B) در بدن است. این را می توان با تجویز اسید فولیک اصلاح کرد.

مانند همه داروها، کوتریموکسازول می تواند عوارض جانبی ایجاد کند، اگرچه همه آنها را ندارند. اغلب با عادت کردن بدن به داروی جدید، عوارض جانبی بهبود می یابند.

حساسیت زدایی کوتریموکسازول

از آنجایی که سپترین (کوتریموکسازول) بهترین شکل پروفیلاکسی PCP است، پزشکان اغلب سعی می کنند بر واکنش های آلرژیکی که شما تجربه می کنید غلبه کنند. اگر واکنش آلرژیک اولیه شما جدی نبود، ممکن است توصیه کنند چند هفته بعد دوباره امتحان کنید، زیرا همیشه مشخص نیست که آیا آلرژی به دلیل سپترین است یا به داروهای دیگر. یا ممکن است بتوانید با شروع مجدد با دوز بسیار کم و افزایش تدریجی آن به سطح طبیعی، بر آلرژی غلبه کنید. به این حالت حساسیت زدایی می گویند.

بسیاری از افرادی که واکنش اولیه به کوتریموکسازول دارند می توانند از این طریق حساسیت زدایی شوند. با این حال، شما نباید خودتان این کار را امتحان کنید. فقط باید زیر نظر پزشک انجام شود. اگر واکنش آلرژیک شما شدید است، مصرف مجدد دارو عاقلانه نیست.

کاربرد کوتریموکسازول

کوتریموکسازول یک آنتی بیوتیک با طیف وسیع است. این بدان معنی است که طیف وسیعی از عفونت های باکتریایی را درمان می کند. همچنین در برابر نوعی از ذات الریه به نام PCP، انگل مالاریا و برخی بیماری های دیگر موثر است.

ممکن است به افراد مبتلا به HIV توصیه شود که کوتریموکسازول را بسته به تعداد سلول های CD4 و خطر عفونت در جامعه خود مصرف کنند. به عنوان مثال، به بزرگسالان HIV مثبت که در مناطقی که مالاریا در آنها شایع است، توصیه می شود که کوتریموکسازول را به عنوان پیشگیری به طور مداوم مصرف کنند. در سایر نقاط جهان، بزرگسالان HIV مثبت ممکن است تنها زمانی نیاز به مصرف کوتریموکسازول داشته باشند که تعداد سلول های CD4 آنها کمتر از حد معینی باشد.

کوتریموکسازول تنها توسط افراد مبتلا به HIV استفاده نمی شود. ممکن است برای درمان عفونت های باکتریایی و سایر عفونت ها در افرادی که HIV ندارند استفاده شود.

اگر تعداد سلول‌های CD4 کمتر از 200 باشد، افراد مبتلا به HIV در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های فرصت‌طلب هستند. اینها عفونت‌هایی هستند که سیستم ایمنی معمولاً می‌تواند به تنهایی از آن پیشگیری کند، اما با تعداد کم CD4، سیستم ایمنی قادر به مبارزه با آنها نیست. عفونت های فرصت طلب می توانند باعث بیماری های جدی شوند.

کوتریموکساوزل برای پیشگیری از عفونت

برای کاهش خطر عفونت های فرصت طلب می توانید از کوتریموکسازول استفاده کنید. این نوع درمان، پروفیلاکسی نامیده می شود، به این معنی که به جای درمان، برای جلوگیری از عفونت است.

یکی از عفونت هایی که کوتریموکسازول  از آن جلوگیری می کند، نوعی پنومونی به نام PCP (پنومونی پنوموسیستیس کارینی ، که امروزه پنومونی پنوموسیستیس جیروویسی نامیده می شود) است. PCP شایع ترین علت مرگ برای افراد مبتلا به HIV بود و همچنان به عنوان عفونت فرصت طلب پیشرو در بین افراد مبتلا به HIV در سراسر جهان باقی مانده است. اما در حال حاضر به دلیل درمان موثر HIV، استفاده از پروفیلاکسی PCP و درمان های بهتر برای افرادی که به PCP مبتلا می شوند، بسیار کمتر رایج است.

کوتریموکسازول همچنین خطر ابتلا به توکسوپلاسموز را کاهش می دهد، عفونتی که می تواند بر مغز تأثیر بگذارد. در نقاطی از جهان که به مالاریا مبتلا هستند، به پیشگیری از این بیماری عفونی کمک می کند و خطر اسهال، بستری شدن در بیمارستان و عفونت های باکتریایی جدی را کاهش می دهد.

در انگلستان، اگر تعداد CD4 شما کمتر از 200 باشد، به شما توصیه می شود که کوتریموکسازول را به عنوان پیشگیری، در کنار درمان HIV مصرف کنید. هنگامی که تعداد CD4 شما به مدت سه ماه از 200 گذشت، می توانید کوتریموکسازول را متوقف کنید. دستورالعمل های اروپایی مشابه هستند، اما می گویند زمانی که تعداد CD4 شما بیش از 100 شد و بار ویروسی شما غیرقابل تشخیص باشد، می توان کوتریموکسازول را متوقف کرد.

سازمان بهداشت جهانی توصیه هایی را برای استفاده در کشورهای با درآمد کم و متوسط ارائه می کند. آنها پروفیلاکسی کوتریموکسازول را در کنار درمان HIV برای افرادی که مبتلا به HIV هستند و دارای تعداد CD4 زیر 350، بیماری HIV شدید یا پیشرفته یا بیماری سل فعال هستند، توصیه می کنند. کوتریموکسازول ممکن است پس از بهبود سلامت با درمان HIV قطع شود.

نحوه مصرف کوتریموکسازول

رایج‌ترین دوزها برای پیشگیری، یک قرص با قدرت دو برابر (960 میلی‌گرم) یا یک قرص تک‌قوی (480 میلی‌گرم) در روز است. آنها تقریباً تأثیر مشابهی دارند، اما دوز کمتر باعث عوارض جانبی کمتری می شود. دوز جایگزین یک قرص سه بار در هفته است، اما ممکن است آنقدر موثر نباشد. بهتر است قرص را با مقداری غذا و نوشیدنی مصرف کنید.

سپترین (کوتریموکسازول) نیز برای درمان تعدادی از عفونت ها استفاده می شود. این اولین انتخاب برای درمان افرادی است که PCP را ایجاد می کنند. دوز مورد استفاده برای درمان PCP بیشتر از دوز مورد استفاده برای پیشگیری از PCP است. در برخی موارد، اگر PCP شدیدتر باشد، ممکن است کوتریموکسازول به صورت داخل وریدی به شما داده شود. درمان توصیه شده برای PCP 21 روز طول می کشد. اگر به خوبی به درمان پاسخ دهید، ممکن است دارو را به شکل قرص تغییر دهید. ممکن است پنج تا هفت روز طول بکشد تا احساس بهتری داشته باشید. همچنین ممکن است یک استروئید، پردنیزون، برای تسکین علائم به شما داده شود.

پس از اینکه PCP با موفقیت درمان شد، باید از پروفیلاکسی PCP برای کاهش خطر عود آن استفاده کنید. این درمان نگهدارنده یا پروفیلاکسی ثانویه نامیده می شود. هنگامی که تعداد سلول های CD4 شما افزایش یافت و بار ویروسی HIV برای مدتی غیرقابل تشخیص بود، باید بتوانید درمان نگهدارنده را متوقف کنید.

جایگزین کوتریموکسازول

اگر قادر به تحمل کوتریموکسازول نیستید، چندین جایگزین وجود دارد که در برابر PCP محافظت می کند، از جمله این موارد می توان به کلیندامایسین با پریماکین، پنتامیدین، یا داپسون به همراه تری متوپریم اشاره کرد. کوتریموکسازول با برخی از داروها و مکمل های گیاهی دیگر تداخل دارد، بنابراین قبل از شروع مصرف کوتریموکسازول با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.