مسمومیت با مس در گوسفندان

مسمومیت با مس در گوسفندان در حال افزایش است. از علت های اصلی شیوع این بیماری، نگهداری گوسفندان در یک مکان سربسته در کنار هم و افزایش مصرف بیش از حد مکمل های غذایی است.

مسمومیت با مس در گوسفندان به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شود:

• مسمومیت حاد در گوسفندان

مسمومیت حاد ناشی از درمان و مصرف بیش از حد مس برای جلوگیری از کمبود مس رخ می دهد. مسمومیت حاد معمولاً پس از مصرف تصادفی مقادیر بیش از حد نمک های مس محلول رخ می دهد.

مسمومیت حاد ممکن است به دنبال مصرف 20 تا 100 میلی گرم مس درگوسفند و گوساله های جوان و 200-800 میلی گرم در گاو بالغ رخ دهد.

• مسمومیت مزمن در گوسفندان

مسمومیت مزمن ناشی از تجمع مس در کبد به دلیل مصرف بیش از حد مس در رژیم غذایی است. مسمومیت مزمن مس در بین گوسفندان به مراتب شایع تر است. بسیاری از عواملی که متابولیسم که میزان مس را تغییر می دهند با افزایش جذب یا احتباس مس منجر به بروز مسمومیت مزمن مس می شوند. کاهش مولیبدن یا سولفات در رژیم غذایی یک عامل مهمی در بروز مسمومیت مزمن است.

مسمومیت مزمن گوسفند ممکن است با مصرف روزانه 3.5 میلی گرم مس هنگام چرا چراگاه هایی که حاوی 15-20 ppm (ماده خشک) مس و مقادیر پایین مولیبدن هستند، رخ دهد.

گوسفندان ظرفیت قابل توجهی برای ذخیره مس در کبد دارند، اما در صورت بروز «بحران»، مقادیر زیادی مس از کبد به جریان خون آزاد می شود. این شرایط منجر به پارگی گلبول های قرمز خون و کم خونی شدید و زردی می شود که به سرعت کشنده است.

مطالعه بیشتر: بیماری های قابل انتقال حیوان و انسان

عوامل خطر بروز مسمومیت مزمن مس در گوسفندان

افزایش آنزیم های کبدی ممکن است هشدار اولیه در مورد بحران این مسمومیت باشد. در این شرایط غلظت مس خون به طور ناگهانی افزایش می یابد و باعث پراکسیداسیون لیپید ها و همولیز داخل عروقی می شود.

بحران همولیتیک ممکن است توسط بسیاری از عوامل تشدید شود، از جمله:

• بارداری
• شیردهی
• ورزش شدید
• حمل و نقل
• جابجایی حیوانات
• شرایط آب و هوایی
• وخیم تر شدن سطح تغذیه

تاثیر گیاهان در بروز مسمومیت مزمن مس در گوسفندان

بلع گیاهانی مانند Heliotropium europaeum برای چندین ماه پشت سر هم ممکن است مسمومیت مزمن کبدی ایجاد کند. این گیاهان حاوی آلکالوئیدهای کبدی سمی هستند که منجر به احتباس بیش از حد مس در کبد می شود.

عوامل فیتوژنی و کبدی بر مسمومیت مزمن ثانویه مس تأثیر می گذارد. مسمومیت مزمن فیتوژنیک پس از بلعیدن گیاهانی مانند شبدر زیرزمینی (Trifolium subterraneum) مشاهده می شود که منجر به عدم تعادل مواد معدنی و احتباس بیش از حد مس می شود.

بیماری بالینی ممکن است در گوسفندان یا گونه های شتر که از غذای گاو تغذیه می کنند یا هنگامی که آب آنها از طریق لوله کشی مس تامین می شود، رخ دهد. گاو و بز نسبت به گوسفند در برابر مسمومیت مقاوم ترند و بنابراین در این موارد تحت تأثیر قرار نمی گیرند. بر همین اساس برای به حداقل رساندن مسمومیت مزمن در گوسفندان توصیه می شود رژیم های غذایی مخصوص گوسفندان برای آنها در نظر گرفته شود.

مطالعه بیشتر: چرا گوسفندان سرفه می کنند؟

نوع نژاد گوسفندی و مسمومیت مزمن مس

نوع نژاد های گوسفندان در میزان ابتلا به بیماری موثر است. گوساله های جوان یا گوسفندانی که به آنها فرم های محلول مس تزریق می شود، ممکن است علائم بیماری را بروز دهند.

مسمومیت حاد یا مزمن مس در بیشتر مناطق جهان وجود دارد. گوسفندان اغلب تحت تأثیر این بیماری قرار می گیرند، اگرچه گونه های دیگر نیز حساس هستند. در نژادهای مختلف سگ، به ویژه Bedlington Terriers، یک حساسیت ارثی به سمیت مس مانند بیماری ویلسون در حیوان شناسایی شده است.

مطالعه بیشتر: علل سقط جنین گوسفندان

جهت ویزیت غیرحضوری و فوری با متخصص دامپزشکی آنلاین همین الان کلیک کنید.

 علل مسمومیت با مس در گوسفندان

مصرف بیش از حد و تغذیه با مس یکی از دلایل عمده مسمومیت است اگرچه عوامل خطر بحران به طور کامل شناخته نشده اند. در سال های اخیر با تشدید صنعت دامپروری، افزایش استفاده از نژادهای مستعد مسمومیت با مس، مانند Texel و در دسترس بودن مواد خوراکی ارزان و سرشار از مس، میزان بروز این بیمار افزایش یافته است.

گوسفندان مسکونی که در یک مکان کنار هم نگهداری می شوند، در معرض خطر مسمومیت با مس هستند. این گوسفندان بیشتر از کنسانتره و یونجه تغذیه می کنند. از طرفی هم کنسانتره و یونجه نسبت به گیاهان علوفه ای تازه یا ریشه ای مقادیر بیشتری مس دارند؛ بنابراین برای احتیاط بیشتر بهتر است مواد کنسانتره و خوراک گوسفند حاوی مقدار کمی مس باشند.

تهیه مواد خوراکی ارزان برای گوسفندان یکی از علل این بیماری است؛ زیرا خوراک های ارزان حاوی مقادیر بالایی مس هستند. از طرفی هم خوراک های ترکیبی تهیه شده برای گاو هرگز نباید به گوسفندان داده شود؛ زیرا این غذاهای ترکیبی غالباً حاوی مس اضافه شده هستند.

سایر علل مسمومیت با مس، عبارتند از:

• استفاده از مس برای سمپاشی مناطق
• سموم دفع آفات مس و قارچ کش در باغات
• زباله های مس صنعتی در رودخانه ها و نهرها
• استفاده از بستر مرغ به عنوان کود یا خوراک
• استفاده از سولفات مس در حمام های شستشو پا گوسفندان

افزایش استفاده از نژادهای حساس اروپایی مانند گوسفند Texel همچنین خطر سمیت مس را افزایش می دهد.

مطالعه بیشتر: بیماری های شایع در گوسفندان 

در صورت لزوم همین الان با دامپزشک آنلاین در پزشکت مشورت کنید.

علائم مسمومیت با مس در گوسفندان

علائم بالینی مسمومیت با مس در گوسفندان، عبارتند از:

• مرگ
• تیره شدن ادرار
• سرگردانی حیوان
• فشار دادن سر
• ضعف عمومی
• زردی و کم خونی
• تنفس کم عمق

مسمومیت حاد مس باعث ورم شدید روده می شود که با درد شکم، اسهال، بی اشتهایی، کم آبی و شوک بروز می کند. در صورت زنده ماندن حیوان از اختلالات دستگاه گوارش، ممکن است بعد از 3 روز همولیز و هموگلوبینوریا ایجاد شود. بروز ناگهانی علائم بالینی در مسمومیت مزمن مس با بحران همولیتیک همراه است. چندین روز یا هفته ها قبل از بحران همولیتیک، آنزیم های کبدی، از جمله ALT و AST، معمولاً افزایش می یابند. در طی بحران همولیتیک، کاهش PCV و گلوتاتیون خون معمولاً دیده می شود. در گونه های شتر مانند آلپاکاس یا لاما، هیچ بحران همولیتیک دیده نمی شود. حیوانات بیمار اغلب طی 1-2 روز می میرند. معمولاً 75٪ حیوانات مبتلا می میرند.

نارسایی شدید کبدی علت مرگ های زودرس در این بیماری است. حیواناتی که در دوره حاد زنده مانده اند ممکن است در اثر نارسایی کلیوی متعاقب بمیرند. حساسیت به نور ممکن است همراه با مسمومیت مزمن مس رخ دهد که نشان دهنده سمیت کبدی است.

عوارض مسمومیت با مس در گوسفندان

پادزهر خاصی برای مسمومیت با مس وجود ندارد و این بیماری باعث بروز عوارض زیادی می شود و معمولاً پس از بروز علائم بالینی، کشنده است. در این شرایط رژیم غذایی گوسفندان باید سریعاً تغییر کند تا از موارد بعدی جلوگیری شود. مسمومیت حاد مس باعث ایجاد گاستروانتریت شدید همراه با فرسایش و زخم در شیردان نشخوارکنندگان می شود. عفونت باکتری در حیواناتی که بیش از 24 ساعت زنده مانده اند ایجاد می شود. بافت های تغییر رنگ یافته نشان دهنده مسمومیت مزمن است. التهاب کلیه ها و تغییر رنگ ادرار به رنگ شراب و بزرگ شدن طحال بزرگ علائم بحران همولیتیک است. در این شرایط ممکن است کبد بزرگ شود.

 تشخیص مسمومیت با مس در گوسفندان

تشخیص این بیماری در گوسفندان بر اساس محل نگهداری از آنها و بررسی نوع مواد غذایی و علائم بالینی حیوان است.

در مسمومیت مزمن، غلظت مس خون و کبد در طول دوره همولیتیک افزایش می یابد. غلظت خون اغلب در مقایسه با سطح نرمال 1 میکروگرم در میلی لیتر به 5-20 میکروگرم در میلی لیتر افزایش می یابد. برای تشخیص این بیماری باید غلظت مس و مولیبدن در بافت بررسی شود.

 درمان مسمومیت با مس در گوسفندان

کنترل موثر مسمومیت با مس در گوسفندان با تزریق زیر جلدی سه دوز تتراتیومولیبدات آمونیوم با 3.4 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن در روزهای متناوب صورت می گیرد. این روند درمانی باعث کاهش قابل توجه مس ر کبد و آسیب کبدی و کاهش میزان مرگ و میر می شود. درمان هیچ عوارضی را به دنبال ندارد. تزریق وریدی نیز موثر است. می توان برای جلوگیری از تجمع بیشتر کبد، آنتاگونیست های مس مانند مولیبدن یا گوگرد را به رژیم غذایی حیوان اضافه کرد. اغلب اوقات، درمان موفقیت آمیز نیست. پیش آگهی در همه گونه ها ضعیف است.

اما به طور کلی گزینه های درمانی برای این بیماری، عبارتند از:

• داروهای آرام بخش GI و درمان علامتی شوک ممکن است در سمیت حاد مفید باشد.
• بررسی ها نشان داده که مصرف ویتامین C یک روز در میان به مدت 6 روز برای درمان و پیشگیری از مسمومیت با مس موثر است.این روش درمانی که باعث کاهش جذب مس و افزایش دفع مس می شود، باید به صورت محافظه کارانه مورد استفاده قرار گیرد.
• تجویز خوراکی روزانه آمنیوم مولیبدات (100 میلی گرم) وسدیم تیوسولفات(1 گرم) به مدت 3 هفته تلفات در بره های آسیب دیده را کاهش می دهد.
• مکمل های غذایی با استات روی (ppm 250) ممکن است برای کاهش جذب مس مفید باشد.

در هر زمان و مکانی که هستی سوالتو از دامپزشک آنلاین بپرس.

پیشگیری از مسمومیت مس در گوسنفدان

قبل از انجام هر گونه اقدامات درمانی یا پیشگیری ابتدا باید این بیماری به طور دقیق تشخیص داده شود. علاوه بر آن باید از بروز استرس در حیوانات بیمار جلوگیری شود. در دوره درمانی باید از مصرف هر گونه داروهای ضد انگل و تغذیه نامناسب حیوان خودداری شود.

شواهدی وجود دارد که میزان مسمومیت مس در گوسفندان را می توان با افزایش مصرف روی در رژیم غذایی کنترل کرد.

• از تغذیه بیش از حد کنسانتره با گوسفندان خودداری کنید.
• در صورت بروز موارد مسمومیت با مس، فوراً مراتب را به یک دامپزشکی اطلاع دهید.
• هنگام مصرف مکمل گوسفند با مس، مطمئن شوید که فقط یک منبع مس در دسترس است.
• از سولفات مس برای کنترل حلزون در مناطقی که گوسفندان در حال چرا هستند استفاده نکنید.
• از کنسانتره های حاوی مقدار زیاد مس در گوسفندان، به ویژه نژادهای گوسفند مستعد مسمومیت با مس و گوسفندان خانگی استفاده نکنید.
• از استرس در طول درمان مس و برای یک دوره بعد خودداری کنید. از مصرف داروهای ضد کرم و هر گونه محرومیت غذایی حیوان در حدود زمان درمان مس جلوگیری کنید.
• ریشه کنی گیاهان یا کاهش دسترسی به گیاهانی که باعث مسمومیت فیتوژنی یا کبدی می شوند هم می تواند در پیشگیری از بیماری موثر باشد.

 تماس با دامپزشک

در صورت بروز هر گونه علائمی از این بیماری سریعا با دامپزشک تماس بگیرید. سطح مس را در همه خوراک های آماده تجزیه و تحلیل کنید. سعی کنید از پخش کود در مراتع گوسفند یا یونجه خودداری شود.

در صورت این بیماری، معمولاً فقط تعدادی از حیوان می میرند اما سایر گوسفندان نیاز به درمان فوری دارند. تزریق مولیبدن به آنها برای مدت زمان طولانی باعث کاهش جذب مس از روده می شود و اجازه می دهد تا به تدریج مس ذخیره شده بدن دفع شود.

دامپزشک می تواند در مورد دوز و روش درمانی ترجیحی برای گله شما به شما مشاوره دهد. با تولید سلول های جدید در مغز استخوان، تعداد RBC به زودی به حالت طبیعی بر می گردد.

تشخیص دقیق و شروع درمان، اولین اقدام ضروری در هنگام بروز بیماری است. پس بهتر است برای پیشگیری از بروز عوارض بیماری و مرگ و میر بیشتر گوسفندان خود هر چه سریع تر با دامپزشک حرفه ای تماس بگیرید. با استفاده از خدمات مشاوره آنلاین با دامپزشکان حرفه ای و با تجربه می توانید بهترین راهکارها را دریافت کنید.