لوپوس (Lupus) بیماری سیستمی خود ایمنی است. این بیماری زمانی اتفاق میفتد که سیستم ایمنی بدن به بافت و اندام های بدن شخص حمله کرده و شروع به تخریب آن ها می کند. التهاب به وجود آمده در نتیجه بیماری لوپوس می تواند سیستم های مختلف بدن مثل مفاصل، پوست، کلیه، سلول های خونی، مغز، قلب و شش ها را تحت تأثیر قرار داده و درگیر این بیماری کند. تشخیص بیماری لوپوس کار بسیار دشواری است زیرا علائم و نشانه های بروز این بیماری بسیار شبیه به علائم بیماری های دیگر است. البته متمایز و مشخص ترین علامت بروز لوپوس، بثورات پوستی است که مثل دو بال پروانه بر روی گونه های فرد نقش می بندد.
متأسفانه این نشانه برای همه مبتلایان نمایان نبوده و فقط بعضی از آن ها شاهد این مورد خواهند بود.
بعضی از افراد نیز از بدو تولد پیش زمینه ابتلا به بیماری لوپوس را داشته و ممکن است توسط بروز عفونت، مصرف داروهای به خصوص یا حتی قرار گرفتن در معرض نور خورشید به این عارضه پوستی دچار شوند. از آن جایی که هیچ درمانی برای بیماری لوپوس وجود ندارد، با داروها و درمان فقط می توان جلوی پیشرفت علائم را گرفته و آن ها را کنترل کرد.
علائم لوپوس
هیچ وقت نمی توانید دو نفر مبتلا به لوپوس پیدا کنید که علائم کاملاً مشابهی داشته باشند.
علائم و نشانه های بیماری لوپوس ممکن است به یکباره یا به آرامی ظاهر شده و خفیف یا شدید باشد. گاهی اوقات این علائم موقتی و در بعضی موارد نیز علائم دائمی بوده و برای همیشه همراه شخص باقی خواهد ماند. افرادی که دچار نوع خفیف لوپوس می شوند معمولاً حالت هایی شبیه به گر گرفتگی خواهند داشت. یعنی زمان خاصی علائم و نشانه ها عود کرده و پس از مدتی علائم خود به خود بهبود یافته و ممکن است به کلی محو شوند.
علائم و نشانه های بیماری لوپوسی که هر فرد تجربه می کند بستگی به این دارد که کدام سیستم های بدنش به وسیله این بیماری درگیر شده و مورد حمله قرار گرفته باشد.
به طور کلی علائم و نشانه های رایج بیماری لوپوس شامل موارد زیر می شود:
- تب
- تنگی نفس
- درد در قفسه سینه
- خشکی چشم ها
- خستگی و بدن درد
- درد مفصلی
- خشکی و ورم مفاصل
- سردرد
- از دست رفتن حافظه و حالت گیجی
- به وجود آمدن بثورات پوستی بر روی صورت که به شکل بال های پروانه گونه ها را می پوشاند.
- بروز زخم های پوستی که در برابر نور خورشید عود می کنند.
- انگشت دست و پاها در برابر سرما یا زمان های استرس زا به رنگ سفید یا آبی در می آیند.
علت لوپوس
بیماری لوپوس زمانی اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم در بدن حمله کرده (بیماری خود ایمنی) و آن ها را تخریب می کند. احتمال این وجود دارد که این عارضه در نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی پیرامون شما باشد. به نظر می رسد که افراد مستعد به ابتلا به بیماری لوپوس ممکن است با قرار گرفتن در برابر محرک های خاصی در محیط دچار لوپوس می شوند.
در بیشتر موارد علت اصلی تحریک و بروز بیماری لوپوس در فرد مستعد مشخص نبوده و کاملاً ناشناخته است.
محرک های زیر می تواند یکی از علت های بروز لوپوس باشد:
- نور خورشید
قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند باعث بروز زخم های پوستی شده یا مثل محرکی برای بروز بیماری لوپوس در افراد مستعد این بیماری عمل کند.
-
عفونت
ابتلا به عفونت نیز می تواند در بعضی از افراد نقطه شروعی برای بروز بیماری لوپوس باشد.
-
داروها
بیماری لوپوس می تواند در نتیجه استفاده از بعضی از داروهای مخصوص فشار خون، داروهای ضد تشنج و آنتی بیوتیک ها به وجود بیاید. افرادی که در نتیجه مصرف این گونه قرص ها دچار بیماری لوپوس می شوند معمولاً با کنار گذاشتن این داروها علائم شان به کلی برطرف شده و بهبود می یابند. اما در بعضی از موارد نادر ممکن است بعد از کنار گذاشتن دارو هم علائم به قوت خود باقی بوده و هیچ بهبودی حاصل نشود.
عوامل خطر لوپوس
عوامل زیر می تواند خطر بروز لوپوس در فرد را افزایش داده یا این بیماری را تشدید کند:
- جنسیت، بیماری لوپوس در خانم ها شایع تر از آقایان است.
- سن، اگرچه که بیماری لوپوس ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند اما سن افراد درگیر این بیماری معمولاً بین 15 تا 45 سال است.
- نژاد، لوپوس بیشتر در افراد با نژاد آفریقایی- آمریکایی، اسپانیایی و آسیایی-آمریکایی بروز پیدا می کند.
عوارض لوپوس
التهاباتی که در نتیجه ابتلا به بیماری لوپوس به وجود میاید می تواند قسمت های مختلفی از بدن را درگیر کند.
این قسمت ها شامل موارد زیر می شوند:
- کلیه ها
لوپوس می تواند مشکلات جدی برای کلیه های فرد ایجاد کرده و حتی با از کار انداختن کلیه فرد باعث مرگ شود.
-
مغز و سیستم عصبی مرکزی
اگر مغزتان توسط بیماری لوپوس درگیر شده باشد احتمال شاهد بروز علائمی مثل سردرد، سرگیجه، تغییرات بینایی، تغییرات خلقی و رفتاری، تشنج و حتی سکته خواهید بود. بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس دچار مشکلات حافظه شده و ممکن است در بیان احساسات شخصی شان به مشکل بخورند.
-
خون و رگ های خونی
لوپوس می تواند باعث بروز مشکلات خونی مثل کم خونی و افزایش احتمال لخته شدن خون و خون ریزی در فرد شود. همچنین ممکن است در نتیجه التهاب در رگ های خونی فرد دچار واسکولیت شود.
-
ریه ها
ابتلا به بیماری لوپوس احتمال بروز التهاب در قسمت های مختلف قفسه سینه و ریه ها را افزایش داده و در نتیجه منجر به تنگی نفس و نفس کشیدن دردناک در فرد خواهد شد. گاهی از اوقات فرد مبتلا به لوپوس ممکن است دچار خون ریزی در داخل ریه ها و حتی ذات الریه شود.
-
قلب
بیماری لوپوس ممکن است باعث ایجاد التهاب در عضلات قلبی، شاهرگ ها یا غشای قلب (pericarditis) شود. در نتیجه احتمال بروز بیماری های قلبی و عروقی و حمله های قلبی تا حد قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
-
عفونت
افراد مبتلا به لوپوس در برابر هر گونه عفونت آسیب پذیر خواهند بود. زیرا خود بیماری لوپوس و روند درمانی آن باعث ضعیف تر شدن سیستم ایمنی بدن فرد می شود. در نتیجه احتمال ابتلای او به انواع عفونت بیشتر خواهد شد.
-
سرطان
ابتلا به بیماری لوپوس می تواند احتمال بروز انواع سرطان ها را در فرد افزایش دهد. البته این افزایش احتمال درصد خیلی کمی بوده و زیاد نیست.
-
نکروز آواسکولار استخوانی
این عارضه زمانی اتفاق می افتد که خون به استخوان ها نرسد. در نتیجه این مشکل شکستگی های کوچکی در داخل استخوان ها به وجود آمده و نهایتاً منجر به نابودی استخوان های فرد خواهد شد.
-
عوارض بارداری
زنان مبتلا به لوپوس احتمال سقط بیشتری نسبت به زنان سالم دارند. بیماری لوپوس احتمال افزایش فشار خون در حین دوران بارداری (preeclampsia) پره اکلامپسیا را افزایش می دهد. حتی باعث تولد زودرس جنین و سقط او خواهد شد. برای کاهش احتمال بروز چنین عوارضی پزشک استفاده از قرص های تأخیری بارداری را تجویز خواهد کرد. تا فرد بتواند به مدت حداقل 6 ماه علائم این بیماری را تحت کنترل درآورده و نوزاد سالم به دنیا بیاید.
تشخیص لوپوس
تشخیص بیماری لوپوس به خاطر تنوع بسیار زیاد علائم و شبیه بودن آن به بیماری های دیگر کار بسیار سخت و دشواری است. ممکن است علائم لوپوس در هر زمانی تغییر یافته و هر بار به شکل جدیدی بروز پیدا کند. متأسفانه هیچ آزمایشی برای تشخیص دقیق لوپوس وجود ندارد. ولی می توان از آزمایش خون و تست ادرار، علائم و نشانه ها و معاینه فیزیکی به صورت همزمان این بیماری را تشخیص داد.
تست های آزمایشگاهی
تست های آزمایش خون و ادرار معمولاً شامل موارد زیر می شوند:
- شمارش کامل سلول های خونی، در این آزمایش تعداد گلبول های قرمز خون، گلبول های سفید، پلاکت ها و میزان هموگلوبین، پروتئین موجود در داخل گلبول های قرمز مورد ارزیابی و شمارش قرار خواهند گرفت. نتیجه این آزمایش ممکن است نشان دهنده کم خونی فرد باشد که یکی از علائم بیماری لوپوس است. همچنین ممکن است فرد مبتلا به بیماری لوپوس علائمی مثل کم بودن تعداد گلبولهای سفید خون یا پلاکت ها را نیز داشته باشد.
- آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)، این آژمایش خون نشان می دهد که گلبول های قرمز خون با چه سرعتی در مدت یک ساعت در داخل ظرف ته نشین می شوند. ته نشین شدن سریع تر از حالت عادی می تواند نشانه ای از یک بیماری سیستمی مثل لوپوس باشد.
- ارزیابی کلیه و کبد، بیماری لوپوس می تواند اندام های فرد بیمار را درگیر کند. به همین خاطر آزمایش خون می تواند به ارزیابی عملکرد کلیه و کبد کمک کند.
- آزمایش ادرار، برای انجام این آزایش از ادرار فرد نمونه برداری می شود تا افزایش سطح پروتئین یا گلبول های قرمز در داخل ادرار اندازه گیری شود. بالاتر رفتن سطح این موارد در ادرار فرد نشانه ای از مشکل کلیه ای و در نتیجه بیماری لوپوس خواهد بود.
- آزمایش آنتی نوکلئر آنتی بادی (Antunuclear antibody ANA)، در صورتی که آزمایش این آنتی بادی ها که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می شوند مثبت باشد، نشان دهنده تحریک سیستم ایمنی بدن فرد خواهد بود. در نتیجه آزمایش نوکلئر آنتی بادی در بیشتر افراد مبتلا به لوپوس مثبت بوده ولی ممکن است که نشانه قطعی ابتلای فرد به این بیماری نباشد.
- در صورت مثبت بودن جواب این آزمایش پزشک انجام آزمایشات دیگری برای آنتی بادی ها را تجویز خواهد کرد.
تصویر برداری ها
در صورتی که پزشک شک کند که بیماری لوپوس ریه ها یا قلب شما را درگیر کرده باشد، ممکن است تصویربرداری های زیر را توصیه کند:
- عکس برداری اشعه ایکس قفسه سینه، تصویر برداری از سینه می تواند سایه های غیر طبیعی در این قسمت را نمایان کرده و مایعات یا التهابات موجود در ریه ها
- اکوکاردیوگرام (Echocardiogram)، در نتیجه این آزمایش با استفاده از امواج صوتی تصاویر واقعی از ضربان قلب به دست خواهد آمد. می توان با استفاده از این تصویر مشکلات دریچه ای و قسمت های دیگر قلب را شناسایی کرد.
نمونه برداری (Biopsy)
لوپوس می تواند به شیوه های مختلفی سلامتی کلیه های شما را تهدید کرده و به آن ها آسیب بزند.
درمان لوپوس نیز بر اساس نوع آسیبی که اتفاق می افتد متفاوت خواهد بود. در بعضی از موارد لازم است تا برای انتخاب بهترین شیوه درمان از بافت کلیه نمونه برداری شود که برای انجام این کار از سوزن یا جراحی کوچکی استفاده خواهد شد.
گاهی اوقات نیز برای تشخیص درگیر شدن پوست بیمار، ممکن است از بافت پوست نمونه برداری شود.
درمان لوپوس
شیوه درمان بیماری لوپوس بستگی به علائم و نشانه های بیمار خواهد داشت. تصمیم گیری در این مورد که علائم و نشانه های بیماری لوپوس در شما نیاز به درمان داشته یا کدام شیوه درمانی برای تان بهتر جوابگو خواهد بود بر عهده پزشک خواهد بود. با توجه به عود یا فروکش کردن علائم پزشک ممکن است نوع یا میزان داروی مصرفی را تغییر دهد.
دارو
به طور کلی بیشتر داروهای زیر برای درمان بیماری لوپوس مورد استفاده قرار می گیرد:
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
NSAIDs دارو های بدون نسخه ممکن است برای درمان درد، التهاب و تب همراه با لوپوس تجویز شود. برای مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی قوی تر نیز نیاز به تجویز پزشک خود خواهید داشت.
عوارض جانبی استفاده از این داروها نیز شامل:
- خون ریزی داخلی
- مشکلات کلیوی
- ناراحتی های قلبی
داروهای ضد مالاریا
داروهای ضد مالاریا سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار داده و احتمال بروز علائم بیماری لوپوس را تا حد قابل توجهی کاهش خواهد داد. عوارض جانبی استفاده از داروهای ضد مالاریا برای درمان لوپوس نیز شامل مشکلات شکمی شده و در موارد بسیار نادری ممکن است به شبکیه چشم فرد آسیب برساند. در صورتی که از این داروها برای درمان لوپوس خود استفاده می کنید بهتر است به طور منظم تحت نظر چشم پزشک متخصص قرار گرفته و معاینه شوید.
کورتیکو استروئید ها
کروتیکو استروئید ها می توانند برای مقابله با التهابات بیماری لوپوس مورد استفاده قرار گیرند. مصرف میزان زیادی از استروئید ها نیز معمولاً برای کنترل بیماری های شدیدی توصیه می شود که مغز و کلیه های فرد را درگیر می کند.
عوارض جانبی استفاده از کورتیکو استروئید ها:
- دیابت
- کبودی بدن
- پوکی استخوان
- فشار خون بالا
- افزایش وزن
- افزایش احتمال بروز عفونت
با افزایش میزان مصرفی و طولانی شدت مدت درمان بدون شک احتمال بروز چنین عوارضی در فرد افزایش خواهد یافت.
داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن
داروهایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند در درمان لوپوس شدید مؤثر خواهند بود.
عوارض جانبی استفاده از این داروها شامل:
- عفونت
- آسیب دیدگی کبد
- کاهش شانس بارداری
- افزایش احتمال ابتلا فرد به سرطان
داروهای بیولوژیک
- این نوع از دارو می تواند به کاهش علائم لوپوس کمک کند.
- عوارض جانبی استفاده از داروهای بیولوژیکی شامل حالت تهوع، استفراغ و بروز عفونت می شود.
- در موارد نادر نیز می تواند فرد را دچار افسردگی شدید کرده یا افسردگی فرد را تشدید کند.
سبک زندگی و درمان خانگی لوپوس
اگر دچار بیماری لوپوس شده اید بهتر است بیشتر مراقب خود بوده و اقدامات زیر را انجام دهید:
- بررسی و معاینه منظم پزشک و اطلاع از بهتر یا بدتر شدن علائم تان تا حد زیادی به پیشگیری از عود کردن بیماری کمک خواهد کرد. پزشک با افزایش اطلاعات شما در مورد رژیم، استرس و مسائل سلامتی می تواند به کاهش عود کردن علائم تان در طول دوره بیماری کمک کند.
- اشعه ماوراء بنفش یکی از محرک هایی است که می تواند باعث افزایش علائم لوپوس شود در نتیجه بهتر است در زمان خروج از منزل از لباس های آستین بلند، کلاه لبه دار و عینک دودی استفاده کرده و همیشه قبل از خارج شدن از خانه از ضد آفتابی با حداقل SPF 55 استفاده کنید.
- ورزش منظم به استحکام بیشتر استخوان ها کمک کرده و افزایش شادابی و سلامتی فرد به کاهش احتمال بروز حمله قلبی کمک خواهد کرد در نتیجه انجام ورزش منظم را در برنامه روزانه تان بگنجانید.
- مصرف مکمل های ویتامین D می تواند به بیماران لوپوس کمک کند. از آن جایی که کمتر باید زیر نور خورشید باشید، برای سلامتی استخوان هایتان نیاز به مصرف روزانه 1200 تا 1500 میلی گرم مکمل کلسیم خواهید داشت.
درمان جایگزین لوپوس
گاهی اوقات بیماران مبتلا به لوپوس به دنبال درمان های جایگزین یا مکمل هستند. البته این درمان ها به برطرف شدن کامل بیماری لوپوس کمکی نکرده ولی می تواند علائم را تاحدی کاهش داده و حال بیمار را بهتر کند. اما بهتر است قبل از در پیش گرفتن هرکدام از درمان های زیر با پزشک خود صحبت کنید. زیرا در بعضی از موارد ممکن است این درمان های جایگزین روند درمان های اصلی تان را معکوس کرده و بیماری را تشدید کند.
این درمان های جایگزین یا مکمل شامل موارد زیر می شوند:
درمان با دهیدرواپی آندروسترون (DHEA)
مکمل های حاوی این هورمون ممکن است به درمان درد عضلانی و خستگی تان کمک کند اما در بعضی از موارد باعث بروز آکنه های پوستی در خانم ها می شود.
روغن ماهی
مکمل روغن ماهی حاوی اسید های چرب امگا-3 بوده و برای افراد مبتلا به بیماری لوپوس مفید خواهد بود. عوارض جانبی استفاده از روغن ماهی ممکن است شامل حالت تهوع و احساس مزه ماهی در داخل دهان فرد شود.
طب سوزنی
- این درمان با استفاده از سوزن های ظریفی انجام می شود که در زیر پوست قرار می گیرند.
- طب سوزنی شیوه درمانی می تواند به کاهش دردهای عضلانی لوپوس کمک زیادی کند.
حمایت و سازگاری با لوپوس
اگر مبتلا به بیماری لوپوس هستید احتمالاً احساس ترس و خستگی به سراغتان آمده و اذیت تان خواهد کرد. چالش های زندگی با بیماری لوپوس احتمال بروز افسردگی و مشکلات ذهنی در فرد را افزایش داده و باعث بروز استرس و کاهش اعتماد به نفس در او خواهد شد.
از تکنیک های زیر برای کنار آمدن با بیماری لوپوس استفاده کنید:
- در مورد لوپوس اطلاعات کسب کنید. هر سؤالی که در مورد بیماری لوپوس به ذهن تان می رسد را یادداشت کرده و حتماً از پزشک خود بپرسید. از پزشک یا پرستار در مورد منابع اطلاعاتی و شیوه های درمان و نکات مختلف این بیماری اطلاعات جمع آوری کنید.
- از دوستان و اعضای خانواده کمک بگیرید. در مورد بیماری لوپوس با دوستان و اعضای خانواده خود صحبت کرده و در مورد شیوه های کاهش علائم تان برایشان توضیح دهید. از آن جایی که بیماری لوپوس علائم ظاهری مشخصی نداشته و ظاهرتان مریض به نظر نخواهد رسید در نتیجه اعضای خانواده و عزیزان تان ممکن است متوجه عود کردن علائم تان نشوند در نتیجه بهتر است این موضوع را با آن ها در میان بگذارید.
- زمانی را برای خودتان در نظر بگیرید.
- با دیگر افرادی که مبتلا به لوپوس هستند صحبت کنید.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
در صورتی که دچار مشکل پوستی، تب طولانی مدت، خارش شدید یا بدن درد و خستگی شدید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. احتمال زیاد روند تشخیص و درمان لوپوس را با پزشک عمومی شروع کرده و او شما را به پزشک دیگری ارجاع خواهد داد. از آن جایی که علائم بیماری لوپوس بسیار شبیه به بیماری های دیگر است در نتیجه باید برای تشخیص این بیماری صبر داشته و به پزشک خود اطمینان کنید. ممکن است پزشک پیش از تشخیص بیماری لوپوس احتمال بیماری های دیگری را بدهد در نتیجه باید صبر کرده و در مورد علائم و نشانه های بیماری تان دائماً با پزشک در ارتباط باشید.
گاهی اوقات ممکن است با توجه به علائم تان نیاز باشد تا برای روند درمان به پزشک ها و متخصص های مختلف، متخصص مشکلات کلیوی، مشکلات خونی یا اختلالات سیستم عصبی مراجعه کنید.
اقدامات مراقبتی لوپوس
قبل از قرار ملاقات با پزشک، بهتر است لیستی از سؤالاتی که باید بپرسید را یادداشت کنید:
- آیا عاملی باعث تحریک علائم لوپوس می شود؟
- آیا والدین یا بستگان نزدیک تان دچار اختلالات سیستم ایمنی هستند؟
- چه آزمایشاتی را توصیه می کنید؟
- علائم و نشانه های این بیماری چیست؟
- از چه زمانی علائم تان شروع شده است؟
- آیا علائم ظاهر شده و سپس ناپدید می شوند؟
- آیا برای درمان باید به متخصص خاصی مراجعه کنم؟
- چه داروها و مکمل هایی را به صورت منظم مصرف می کنید؟
- آیا درمان یا تغییر سبک زندگی به کاهش علائم کمک خواهد کرد؟
- اگر آزمایشات نشان دهنده بیماری لوپوس نبود چه آزمایشات دیگری باید انجام دهید؟
- اگر باردار هستید بهتر است در مورد داروهای ممنوعه در زمان بارداری با پزشک صحبت کنید.
سوالات پزشک از بیمار
احتمال زیاد پزشک سؤالات زیر را از شما خواهد پرسید. بهتر است قبل از رفتن به مطب دکتر آماده پاسخ به این سؤال بوده در زمان صرفه جویی کنید:
- علائم تا چه حد مانع انجام کارهای روزانه، رفتن به مدرسه، سرکار رفتن یا روابط فردی می شود؟
منبع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/lupus/diagnosis-treatment/drc-20365790
[advisers limit=5 online =true skill=”15 34″]
آخرین دیدگاهها