خال های مادرزادی

در اکثر موارد، خال های مادرزادی لکه های پوستی هستند که در بدو تولد یا پس از گذشت مدت زمان کمی از تولد خود را نشان می دهند. با این حال، برخی از انواع خال های مادرزادی ممکن است موها را تحت تأثیر قرار دهد. در بعضی از موارد حتی تا ماه ها بعد از تولد کودک خود را نشان ندهند. بسیاری از کودکان مبتلا به خال های مادرزادی بوده و این موضوع جای نگرانی ندارد.

تعداد بسیار کمی از این خال ها باعث بروز مشکلات و بیماری های قابل توجهی می شوند. اگرچه برخی از افراد برای برداشتن خال های مادر زادی زیر تیغ جراحی می روند. اما تعداد کمی از این عمل های جراحی به دلیل ضرورت پزشکی اتفاق افتاده و بیشتر به درخواست و ترجیح خود فرد است. در این مقاله، به بررسی انواع مختلفی از خال های مادرزادی، علت بروز آن، همچنین عوارض احتمالی و درمانهای موجود برای کاهش احتمال خطرناک شدن آن ها خواهیم پرداخت.

خال های مادرزادی می توانند در هر جایی از صورت یا بدن به وجود بیایند. خال های مادرزادی از نظر رنگ، اندازه، ظاهر و شکل متفاوت بوده و ظاهر یکسانی ندارند. بعضی از این خال ها یا لکه ها دائمی بوده و ممکن است با گذشت زمان بزرگتر از اندازه ابتدایی خود شوند. اما بعضی از این نوع خال های مادرزادی بعد از گذشت زمان کاملاً محو شده و هیچ اثری از آنها باقی نخواهد ماند. بسیاری از این خال ها و لکه های مادرزادی بی ضرر بوده و خطری برای فرد نخواهند داشت. اما برخی از آنها نشان دهنده بیماری های زمینه ای دیگر هستند. در بعضی موارد فرد ممکن است. با هدف بهبود ظاهر پوست و زیبایی، اقدام به برداشتن این خال ها و لکه های مادرزادی کند.

علت خال های مادرزادی

احتمالاً تاکنون داستان های زیادی در مورد ارتباط خال های مادرزادی و ویار های بارداری شنیده اید. اما باید بدانید که همه این ها افسانه ای بیش نیست. این ها هیچ ارتباطی به کارهای کرده یا نکرده زن باردار ندارد. علت اصلی بروز این عارضه پوستی هنوز مشخص نیست. بعضی از محققان بر این باورند که سلول های سازنده رگ های خونی کودکان می توانند علت اصلی بروز این لکه های پوستی مادرزادی باشند. بعضی از پزشکان نیز بر این باورند که یک قسمت کوچک از جفت جنین ممکن است در حین مرحل اولیه رشد و بارداری در داخل جنین قرار گرفته و باعث بروز این لکه ها شود.

ژنتیک و بروز خال های مادرزادی

در بعضی بیماری زمینه ارثی دارند ولی بیشتر آنها زمینه خانوادگی ندارند.

گاهی اوقات، بیماری در اثر جهش ژنی ایجاد می شوند. به عنوان مثال، برخی از نوزادان متولد شده با port-wine stains (خال لکه شرابی) مبتلا به سندرم نادری به نام Klippel-Trenaunay هستند. این بیماری ناشی از جهش ژنتیکی است که زمینه ارثی ندارد. یکی دیگر از بیماریهای نادر، سندرم Sturge-Weber است که این مورد نیز خود را با لکه های مادرزادی port-wine stains (خال لکه شرابی) نشان داده و نتیجه جهش ژنی متفاوت با نوع قبلی است. نکته مهم اینجاست که این نوع جهش ها هیچ پیش زمینه ارثی نداشته و به علل نامعلوم اتفاق میفتد.

انواع خال های مادرزادی

• خال های مادرزادی عروقی

معمولاً در صورتی به وجود می آیند که رگ های خونی در ناحیه خاصی از پوست آن طور که باید تشکیل نشوند. به عنوان مثال، ممکن است در یک ناحیه رگ های خونی بسیاری جمع شده یا رگ های خونی از حد معمول گشادتر باشند.

• خال های مادرزادی رنگدانه

زمانی به وجود می آید که سلول های رنگدانه ای بسیاری در یک ناحیه جمع شوند. سلول های رنگدانه علت اصلی رنگی بودن پوست قسمت های مختلف بدن شما هستند.

خال های مادرزادی رنگدانه ای

این ها زمانی اتفاق میفتند که رنگدانه ها در یک قسمت از بدن نسبت به دیگر قسمت ها بیشتر باشد. انواع خال های مادرزادی رنگدانه ای شامل موارد زیر می شوند:

• خال ها

خال ها متغیر بوده و ممکن است رنگ صورتی تا قهوه ای روشن یا حتی سیاه رنگ داشته باشند. اندازه آنها نیز متفاوت بوده و ممکن است صاف یا برجسته باشند. این خال ها معمولاً در اشکال دایره ای ظاهر می شوند. خال ها می توانند در هر جایی از صورت یا بدن شما ایجاد شده و هیچ محدودیتی ندارند. بعضی از خال ها به مرور زمان و با افزایش سن محو شده اما برخی دیگر تا پایان عمر خود را حفظ کرده و هیچ تغییری پیدا نمی کنند. در بعضی موارد ممکن است بروز تغییر در ظاهر خال ها به سرطان پوست و دیگر بیماری ها مرتبط باشد.

• لکه های شیر قهوه

این نوع از خال های مادرزادی به شکل بیضی بر روی پوست ظاهر شده و نام آن ها از واژه ای فرانسوی به عنوان “قهوه با شیر” گرفته شده است. این لکه ها اغلب به رنگ قهوه ای کم رنگ ظاهر می شوند. هرچه پوست تان تیره تر باشد، لکه های شیر قهوه به وجود آمده نیز تیره تر خواهد بود. این نوع از خال مادرزادی ممکن است در هر زمان از بدو تولد تا اوایل کودکی فرد اتفاق افتاده و ظاهر شود.

به مرور زمان ممکن است لکه های شیر قهوه به وجود آمده بزرگتر شود اما غالباً رنگ شان به مرور زمان کمرنگ تر خواهد شد. برخی از کودکان ممکن است شاهد بروز بیش از یک لکه شیر قهوه بوده و چندین لکه مادرزادی روی پوست بدن خود داشته باشند. اگر فرزند شما نیز دارای بیش از یک لکه شیر قهوه باشد، ممکن است نشانه ای از ابتلا به یک بیماری پزشکی نادر باشد.

•  لکه مغولی

این لکه های مسطح و مایل به خاکستری عمدتا بر روی پوست افراد با رنگ تیره ظاهر می شوند. این لکه ها به طور کلی ضرری برای فرد نداشته اما گاهی با کبودی اشتباه گرفته می شوند. معمولاً لکه های مغولی در قسمت پایین تنه مثل کمر و باسن ظاهر می شوند. این لکه ها معمولاً تا رسیدن به سن 4 سالگی کاملاً از بین خواهند رفت.

• خال های مادرزادی عروقی

گاهی اوقات دسته ای از رگ های خونی اضافی در قسمتی جمع شده و فرد می تواند با چشم غیر مسلح شاهد جمع شدن رگ ها در یک قسمت باشد به این نوع خال های مادرزادی عروقی گفته می شود. در حدود 40 درصد از موارد خال های مادرزادی از نوع عروقی هستند.

• لکه های قرمز (salmon patches)

این لکه های قرمز یا صورتی رنگ اغلب در ناحیه بین چشم، پلک یا پشت گردن فرد ظاهر خواهد شد. این لکه های قرمز رنگ ناشی از تجمع رگ های خونی کوچک در زیر پوست فرد هستند. این لکه های قرمز رنگ در بعضی از موارد به مرور زمان ناپدید شده و نیاز به درمان نخواهند داشت.

• همانژیوم

این خال های مادرزادی ممکن است به رنگ صورتی، آبی یا قرمز روشن روی پوست ظاهر شوند. این لکه های برجسته  اغلب بر روی اندام هایی مثل  سر یا گردن فرد به وجود می آید. همانژیوم ممکن است ابتدا کوچک و مسطح بوده و به مرور زمان با رشد کودک، بزرگ و برجسته شود. البته در بعضی از موارد با بزرگ شدن کودک همانژیوم کمرنگ شده و با رسیدن او به سن بلوغ کاملاً محو شود. این لکه ها ممکن است به عنوان همانژیوم توت فرنگی یا آلبالویی نیز شناخته شود.

برخی از همانژیوم ها به سرعت رشد کرده و بزرگ می شوند به همین خاطر برای اطمینان از عدم دخالت همانژیوم با بینایی یا تنفس کودک نیاز به عمل جراحی و برداشتن خواهند داشت. کودکانی که به بیش از یک همانژیوم مبتلا هستند باید از نظر ابتلا به همانژیوم های داخلی نیز مورد بررسی و معاینه قرار بگیرند.

• خال لکه شرابی (port-wine stains)

خال لکه شرابی در اثر تشکیل غیر طبیعی رگ های خونی کوچک زیر پوستی ایجاد می شوند. این خال ها ممکن است در هر نقطه ای از بدن به وجود بیاید اما اغلب اوقات در صورت و گردن فرد مشاهده می شود. خال لکه شرابی ممکن است ابتدا به رنگ صورتی یا قرمز ظاهر شده و  به مرور زمان به رنگ قرمز تیره یا بنفش در بیاید. این نوع از لکه های مادرزادی به مرور زمان محو نشده و در صورت عدم درمان ممکن است با گذشت زمان تاریک و تیره تر از حالت اولیه خود شوند.

در قسمت هایی که خال لکه شرابی به وجود آمده باشد، ممکن است فرد دچار خشکی و ضخامت بیش از حد شود. علاوه بر این در صورتی که خال لکه شرابی پلک چشم را درگیر کرده باشد، فرد نیاز به درمان یا نظارت خواهد داشت. در موارد نادر بروز خال های مادرزادی می تواند به بیماری های ژنتیکی مرتبط باشد.

درمان خال های مادرزادی

اکثر خال های مادرزادی بی ضرر بوده و نیازی به برداشتن یا درمان نخواهد داشت. اما بعضي از خال ها ممکن است به دليل ظاهر و ایجاد نگرانی ها نیاز به عمل جراحی داشته باشد. انواع دیگر خال های مادرزادی مانند همانژیوما یا خال ممکن است منجر به افزایش خطر بروز برخی از بیماری های پزشکی مانند سرطان پوست شود در نتیجه بنابر تشخیص و توصیه پزشک در بعضی از موارد نیاز به برداشتن خال های مادرزادی خواهد بود.

درمان ها برای برداشتن خال های مادرزادی شامل موارد زیر می شوند:

درمان با لیزر

درمان لیزر می تواند خال لکه های شرابی رنگ روشن را به کلی محو کرده یا میزان تیرگی آن را کم تر کند. البته این شیوه درمانی باید حتماً تحت نظر جراح یا متخصص پوست و مو انجام شود. درمان با لیزر در صورتی که از کودکی آغاز شود، بدون شک اثربخشی بیشتری داشته و می تواند تا حد زیادی به از بین بردن لکه و خال های مادرزادی کمک کند.

مسدود کننده های بتا

داروهای خوراکی هستند که معمولاً از آن ها برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود. پروپرانولول نوعی بتا بلاکر است که ممکن است برای کاهش اندازه یا ظاهر همانژیوم مورد استفاده قرار گیرد. بهبود با این دارو در نتیجه کوچک شدن رگ های خونی و کاهش جریان خون انجام می شود. این باعث می شود همانژیوم به مرور زمان در نتیجه مصرف این دارو نرم،کوچک و نهایتاً به کلی از روی پوست بیمار محو شود.

کورتیکو استروئیدها

کورتیکواستروئیدها داروهای ضد التهابی هستند. می توان از آن به صورت خوراکی و یا تزریق مستقیم استفاده کرد. در صورتی که درمان کورتیکو استروئید به صورت مستقیم به داخل بدن تزریق شود، به کوچک تر شدن اندازه خال های مادرزادی کمک کرده و در نتیجه تأثیر زیادی بر روی روند درمانی خواهد داشت.

 عمل جراحی

برخی از خال ها و لکه های مادرزادی را می توان به راحتی با استفاده از جراحی از روی پوست بیمار برداشت. از این شیوه برای برداشتن همانژیوم نیز استفاده می شود. اما همزمان با برداشتن همانژیوم ممکن است به بافت های سالم اطراف همانژیوم نیز آسیب رسیده و پزشک جراح مجبور به برداشتن بخشی از بافت سالم باشد. بعضی از خال های بزرگ و گوشتی را نیز می توان با استفاده از عمل جراحی برای همیشه از روی پوست برداشت.

این عمل معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود. حتی ممکن است به جای مراجعه فرد به بیمارستان یا اتاق عمل، عمل به صورت سرپایی در مطب انجام شود. پزشک پس از بی حسی موضعی اقدام به برداشتن خال مادرزادی با استفاده از چاقوی جراحی خواهد نمود. در صورتی که اندازه آن ها بیش از حد بزرگ باشد، ممکن است فرد برای برداشتن کامل خال نیاز به چندین جلسه درمانی داشته باشد.

انبساط بافت یکی دیگر از روش های کاربردی برای انجام عمل جراحی است که گاهی اوقات از این شیوه برای کاهش جای زخم ناشی از عمل جراحی استفاده می شود. برای این کار یک بالن را در زیر پوست سالم در کنار خال مادرزادی قرار می دهند. این کار باعث می شود تا پوست سالم به شکل نوعی فلپ رشد کند. از این فلپ می توان برای پوشاندن نواحی که خال مادرزادی قبلاً در آنجا قرار داشته می توان استفاده نمود. البته بعد از اتمام عمل جراحی بالن از زیر پوست خارج خواهد شد.

 نتیجه گیری

خال های مادرزادی یک نوع رایج از تغییر رنگ پوستی است. در بدو تولد یا طی چند هفته اول زندگی روی پوست کودک ظاهر می شود. بیماری معمولاً غیر سرطانی بوده و مشکلی به وجود نمی آورند. اما در هر صورت باید تحت نظر بوده و در صورت بروز هرگونه تغییر رنگ یا اندازه ای این موضوع را با پزشک متخصص پوست در میان گذاشت. علت اصلی بروز بیماری مشخص نیست. شایعات بسیاری در مورد علت بروز آن وجود دارد. علم هیچ کدام از این موارد را تأیید نمی کند. خوشبختانه شیوه و روش های کاربردی بسیاری برای از بین بردن یا کوچک کردن خال های مادرزادی وجود دارد. می توان با توجه به ترجیح پزشک و فرد مبتلا، از بهترین شیوه درمانی برای این کار استفاده نمود.