اریتم مولتی فرم

اریتم مولتی فرم یک واکنش ایمنی پوستی است که عفونت یا دارو می تواند آن را تحریک کند. نام آن ترکیبی از “اریتم” لاتین (قرمزی)، “چند” (بسیاری)، و “فرم” (اشکال) است و علائم اصلی را توصیف می کند، که شامل بثورات روی بدن است.

erythema-multiforme، می تواند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد، به طوری که کودکان 20 درصد موارد را نشان می دهند. با این حال، این بیماری معمولاً در بزرگسالان جوان بین 20 تا 30 سال رخ می دهد. شیوع آن در مردان بیشتر از زنان است.

erythema-multiforme می تواند جزئی یا کلی باشد. مولتی فرم اریتم مینور معمولاً یک بیماری خفیف است که باعث ایجاد بثورات پوستی می شود. اما مولتی فرم اریتم می تواند شدیدتر باشد و به طور معمول به درمان وسیع تری نیاز دارد.

erythema-multiforme به صورت ضایعات پوستی برآمده، قرمز رنگ، صورتی، بنفش یا قهوه ای ظاهر می شود.

این ضایعات معمولاً دایره ای بوده و اندازه آن کمتر از 3 سانتیمتر است. بیرونی ترین قسمت دایره ای این ضایعات دارای یک مرز مشخص است، در حالی که مرکز ممکن است یک تاول باشد.

مردم فکر می کنند بیماری ماژور شبیه بیماری مینور یا کوچک است. با این حال، مهمترین تفاوت در نوع اصلی، میزان مخاط و اندازه مناطق آسیب دیده است.

ضایعات به احتمال زیاد تاول زده و ترکیده و این نواحی از پوست ممکن است زخم شده و چرک کند. ضایعات بسته به محل قرارگیری آنها، ممکن است مخاط ایجاد کنند.

در این بیماری، ضایعات حداقل در دو ناحیه از بدن همراه با مخاط بروز پیدا می کنند که اغلب یکی از این مناطق دهان است.

محل erythema-multiforme

بیماری خفیف، ممکن است روی پا، صورت، گوش ها، یا کف و پشت دست ها تأثیر بگذارد. اغلب قبل از حرکت به سمت تنه در ابتدا روی دست ها یا پاها ظاهر می شود.

بیماری، ممکن است در همان نواحی وجود داشته باشد، اما می تواند دهان، لب ها، گلو، چشم ها و اندام های تناسلی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ضایعات در این مناطق معمولاً حاوی مخاط است.

یک فرد مبتلا به بیماری نیز ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

• درد و تورم مفصل
• ضایعات دردناک در صورت وجود مخاط
• سرفه و اختلال در تنفس که نشان دهنده عفونت است.
• تب و یا درجه حرارت بدن از 38 درجه سانتی گراد یا بالاتر

اکثر ضایعات بیماری دردناک نیستند، اگرچه برخی از افراد ممکن است احساس سوزش کنند. با این حال، ضایعات همراه با مخاط، مانند ضایعات دهان، گلو، اندام تناسلی یا چشم، می توانند دردناک باشند.

علل erythema-multiforme

در بیشتر موارد، یک عفونت باعث ایجاد بیماری می شود. به ندرت، داروها می توانند باعث این واکنش سیستم ایمنی بدن شوند.

علت آن ناشناخته است، اما EM اغلب در ارتباط با ویروس هرپس سیمپلکس رخ می دهد، که نشان دهنده یک فرآیند ایمونولوژیک آغاز شده توسط ویروس است. به نظر می رسد در نیمی از موارد، عوامل محرک داروهایی از جمله داروهای ضد تشنج، سولفونامیدها، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی و سایر آنتی بیوتیک ها باشند. علاوه بر این، به نظر می رسد برخی موارد با ارگانیسم های عفونی مانند مایکوپلاسما پنومونیه و بسیاری از عوامل ویروسی مرتبط هستند.

ویروس هرپس سیمپلکس

هرپس سیمپلکس علت اصلی بیماری است و ویروس در 70 درصد موارد مکرر اریتم مولتی فرم وجود دارد.

هر دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) می توانند باعث بروز این بیماری شوند، اما HSV-1، که عامل تبخال است، بیشتر دیده می شود.

شیوع تبخال به طور معمول 7 تا 10 روز قبل از تکثیر بیماری اتفاق میفتد. با این حال، امکان ابتلا به اریتم مولتی فرم بدون بروز علائم تبخال هم دیده می شود.

پنومونی مایکوپلاسما

یکی دیگر از دلایل بیماری، پنومونی مایکوپلاسما است. پنومونی مایکوپلاسما یک عفونت تنفسی مسری با باکتری مایکوپلاسما پنومونیه است. اریتم مولتی فرم در کودکان، در 2 تا 10 درصد موارد می تواند ناشی از ذات الریه مایکوپلاسما  است. در شرایطی که پزشک تشخیص دهد علت اصلی اریتم مولتی فرم، ناشی از  عوارض ذات الریه باشد، سریعا درمان را آغاز می کنند.

سایر علل عفونی اریتم مولتی فرم

سایر دلایل اریتم مولتی فرم شامل عفونت های ویروسی هستند، از جمله:

• اچآیوی
• آنفلوانزا
• هپاتیت
• پارو ویروس
• ویروس های آدنو ویروس
• Epstein-Barr، که باعث مونو می شود.
• کوکساکی که می تواند منجر به بیماری دست، پا و دهان شود.

سایر عفونت های باکتریایی که ممکن است باعث ایجاد اریتم مولتی فرم شوند، عبارتند از:

• بیماری سل
• استرپتوکوک، که باعث استرپتوکوک گلو و سایر بیماری ها می شود.

داروها

در موارد بسیار نادر، دارو می تواند منجر به اریتم مولتی فرم شود. داروهایی که با مولتی فرم اریتم ارتباط دارند، عبارتند از:

• سیلدنافیل (ویاگرا)
• پنی سیلین ها
• فنوتیازین، برای درمان اختلالات روانی
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، اغلب مسکن ها
• هیدانتوین برای درمان برخی موارد صرع استفاده می شود.
• باربیتورات ها، گاهی اوقات برای اضطراب یا اختلالات خواب تجویز می شود.
• سولفونامیدها، آنتی باکتریال هایی که پزشکان ممکن است برای درمان کولیت اولسراتیو استفاده شود.

تشخیص افتراقی اریتم مولتی فرم

علائم برخی از اختلالات زیر می تواند شبیه علائم اریتم مولتی فرم باشد. برخی از علائم مشابه مرتبط با این وضعیت ها، عبارتند از:

کهیر

عارضه پوستی کهیر نوعی ضایعه پوستی برآمده، قرمز رنگ و خارش دار است که گاهی اوقات توسط یک آلرژن ایجاد می شود. آلرژن چیزی است که یک واکنش آلرژیک در بدن فرد ایجاد می کند. هنگامی که یک واکنش آلرژیک رخ می دهد، بدن پروتئینی به نام هیستامین آزاد می کند. هنگامی که هیستامین در داخل خون آزاد می شود، رگ های خونی ریز که به عنوان مویرگ شناخته می شوند، نشت پیدا کرده که باعث می شود تا مایعات در پوست جمع شده و باعث بروز ضایعات پوستی شود.

20 درصد از مردم سراسر دنیا حداقل یک بار به کهیر دچار شده اند. خوشبختانه این عارضه پوستی مسری نبوده و نمی تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. کهیر که به آن urticarial یا Hives نیز گفته می شود، واکنشی پوستی است که باعث ایجاد جوش های خارش دار در اندازه های بزرگ و کوچک بر روی سطح پوست می شود. کهیر ممکن است در نتیجه قرار گرفتن در محیط یا در معرض مواد مختلف به وجود بیاید. در برخی موارد مصرف غذاها یا داروهای خاص نیز ممکن است باعث بروز کهیر شود.

• اریتم ندوزوم (Erythema Nodosum) نوعی بیماری التهابی در پوست و بافت زیرپوستی است که با گره های قرمز لطیف مشخص  و عمدتاً روی لبه ها ظاهر می شود اما گهگاه بازوها یا نواحی دیگر را درگیر می کند.
• Bullous Pemphigoid یک فوران مزمن خوش خیم تاول دار (بولوس) است که عمدتا در سالمندان دیده می شود.
• Dermatitis Herpetiformis (بیماری دههرینگ) یک بیماری مزمن پوست است که با خوشه هایی از تاول های شدید خارش دار، پاپول ها و ضایعات شبیه کهیر مشخص می شود.
• پمفیگوس نوعی اختلال جدی ارثی پوستی است که با تاول (بولا) در لایه بالایی (اپیدرم) پوست و غشای مخاطی به ظاهر سالم مشخص می شود.

تشخیص اریتم مولتی فرم

آزمایش خون برای تشخیص اریتم مولتی فرم لازم نیست. معمولاً پزشکان می توانند با مشاهده بثورات این بیماری را تشخیص دهند.

گاهی ممکن است برای رد سایر شرایط، نمونه برداری از پوست تجویز شود. برای انجام این کار، پزشک نمونه کوچکی از پوست را از ناحیه آسیب دیده تهیه کرده و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستد.

در صورت تشخیص ذات الریه مایكوپلاسما ممکن است رادیوگرافی قفسه سینه تجویز شود.

افراد گاهی اوقات مولتی فرم اریتم را با سندرم استیونس-جانسون یا نکرولیز اپیدرم سمی اشتباه می گیرند، زیرا این دو وضعیت پوستی، علائم مشابهی دارند.

درمان اریتم مولتی فرم

اریتم مولتی فرم مینور معمولاً به خودی خود برطرف می شود، اما در برخی شرایط می تواند به درمان نیاز داشته باشد. در صورت ادامه علائم ممکن است پزشک استروئیدهای موضعی را تجویز کند.

مالتی فرم اریتما به درمان بسیار بیشتری نیاز دارد. افراد با ضایعات خونی، به باند و تسکین دهنده درد نیاز دارند. در صورت بروز تاول های دردناک و چرکی، بیمار ممکن است به تزریق مایعات داخل وریدی و بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد.

اگر HSV باعث واکنش پوستی شود، برخی از پزشکان از داروی ضد ویروسی خوراکی به نام آسیکلوویر استفاده شود. آسیکلوویر می تواند به عنوان یک روش پیشگیری برای موارد مکرر اریتم مولتی فرم ناشی از HSV  مفید باشد.

اگر ذات الریه مایکوپلاسما علت اصلی بثورات پوستی باشد، پزشکان ممکن است آنتی بیوتیک هایی مانند ماکرولید، تتراسایکلین یا آزیترومایسین را تجویز کنند.

پیش آگهی اریتم مولتی فرم

اریتم مولتی فرم یک بیماری پوستی است که در پاسخ به عفونت یا در موارد نادر، داروهای خاص ایجاد می شود. در فرم جزئی آن، اریتم مولتی فرم معمولاً طی 2 تا 4 هفته بهبود می یابد. پزشکان سعی خواهند کرد علت اریتم مولتی فرم را شناسایی و درمان کنند، آنها ممکن است درمان های موضعی بثورات را نیز تجویز کنند.

اریتم مولتی فرم ماژور نیاز به درمان گسترده تری دارد که می تواند شامل مدیریت زخم، داروی ضد درد و بستری در بیمارستان باشد.