پسوزیاریس یک بیماری خود ایمنی پوستی است که در نتیجه آن سلول های پوستی به سرعت شروع به رشد می کنند. این رشد بیش از حد سلول های پوستی باعث ایجاد بافت پوسته پوسته شده خواهد شد. التهاب و قرمزی در اطراف پوسته ها بسیار رایج است. پوسته پوسته های ناشی از بیماری دارای رنگ سفید مایع نقره ای است که در قالب پوسته های ضخیم و قرمز خودش را نشان می دهد.
گاهی اوقات این پوسته ها ترک ترک شده و حتی فرد دچار خون ریزی خواهد شد. بیماری نتیجه روند تولید پوست با سرعت بسیار بالاست که معمولاً قسمت کوچکی از پوست را بر می گیرد. این رشد بیش از حد سلولهای پوستی در اعماق پوست آغاز شده و خودشان را به سطح پوست می رسانند. چرخه زندگی سلولهای پوستی یک ماه بوده و در نهایت دچار ریزش خواهند شد.
در افرادمبتلا ممکن است روند رشد بیش از حد سلولهای پوستی تا شروع ریزش پوست تنها در چند روز اتفاق بیافتد.
این بیماری معمولاً بر روی مفصل هایی مثل زانو و آرنج اتفاق می افتد، اما ممکن است به همه قسمت های بدن کشیده شده و برخی نقاط دیگر بدن مثل موارد زیر را نیز درگیر کند:
- دست ها
- پاها
- گردن
- کف سر
- صورت
نوع دیگری از بیماری نیز وجود دارد که می تواند ناخن ها ، دهان و نواحی تناسلی فرد را درگیر کند البته این نوع از پسوزیاریس رایج نبوده و به ندرت اتفاق می افتد.
طبق مطالعه ای که در این مورد صورت گرفته است ، حدود 7.4 میلیون آمریکایی مبتلا به پسوزیاریس هستند. معمولاً بیماری پسوزیاریس ممکن است با بیماری های زیر همراه باشد:
- دیابت نوع 2
- بیماری التهابی روده
- بیماری قلبی
- آتروز پسوریاتیک
- اضطراب
- افسردگی
انواع پسوزیاریس
به طور کلی 5 نوع پسوزیاریس وجود دارد:
پسوزیاریس پلاکی
نوع پلاکی شایعترین آن ها است.طبق آمار منتشر شده توسط انجمن پوست و مو آمریکا حدود 80 درصد از افرادمبتلا، به نوع پلاکی آن دچار اند. نوع پلاکی باعث می شود تا یک قسمت پوست دچار قرمزی و التهاب شود. بر روی این قسمت درگیر شده نیز پلاک ها یا پوسته های سفید رنگ مایل به نقره ای وجود دارد. پاین نوع بیشتر بر روی آرنج، زانوها یا کف سر به وجود می آید.
پسوزیاریس خالدار
این نوع بیشتر در دوران کودکی اتفاق می افتد. نوع خالدار خودش را با نقطه های صورتی رنگ کوچک نشان داده و بیشتر بر روی بالا تنه ، دست ها و پاها بروز پیدا می کند. فرم خالدار معمولاً باعث پوسته پوسته شدن نشده و ناحیه کوچکی را درگیر می کند.
پسوزیاریس پوسچولار
این نوع بیشتر در بزرگسالان اتفاق افتاده و افراد بیشتر از 20 سال را درگیر کرده و باعث بروز تاول های بزرگ سفید یا قرمز پر از چرکی می شود که نواحی کوچک تری از پوست مثل دستها یا پاها را درگیر می کند. البته در صورت عدم مراقبت و درمان آن پخش شده و قسمت های بیشتری از بدن را درگیر خواهد کرد.
پسوزیاریس معکوس
این نوع باعث می شود تا قسمتی از پوست ملتهب و براق شده و بیشتر سینه، زیر بغل یا کشاله ران و نواحی تناسلی فرد را درگیر می کند.
پسوزیاریس اریترودرمیک
این نوع از پسوزیاریس وخیم تر از دیگر انواع آن بوده و به ندرت اتفاق می افتد. پسوزیاریس اریترودرمیک معمولاً به یکباره ناحیه وسیعی از پوست را درگیر می کند. پوست فرد بعد از ابتلا به این نوع پسوزیاریس ظاهر آفتاب سوختگی پیدا کرده و فرد معمولاً بعد از ابتلا به این نوع کمیاب از پسوزیاریس دچار تب می شود.پسوزیاریس ارتیرودرمیک خطرناک بوده و ممکن است زندگی فرد را به خطر بی اندازد، در نتیجه فرد باید سریعاً به پزشک مراجعه کند.
علائم پسوزیاریس
علائم پسوزیاریس معمولاً با توجه به نوع پسوزیاریس از فردی به فرد دیگر متفاوت است. نواحی درگیر شده در این بیماری ممکن است فقط یک بخش کوچک بر روی آرنج یا زانو بوده یا بخش بزرگی از بدن فرد را کامل بپوشاند.
علائم شایع پسوزیاریس پلاکی
- تکه های قرمز ، ملتهب شده و برآمده پوست
- پوسته پوسته های سفید مایل به رنگ نقره ای
- خشکی پوست، پوسته پوسته شدن و خون ریزی
- درد در اطراف ناحیه درگیر
- خارش و احساس سوزش در اطراف قسمت درگیر
- تورم مفاصل و احساس درد در مفصل
افراد مبتلا شاهد بروز همه این علائم نخواهند بود. البته بعضی از افراد ممکن است با ابتلا به موارد نادر پسوزیاریس علائمی کاملاً متفاوت از موارد گفته شده را داشته باشند.
چرخه پسوریازیس
چرخه این بیماری نیز بدین صورت است که علائم و وضعیت فرد بیمار در بعضی از روزها یا هفته ها شدت گرفته و بعد از مدتی به کلی از بین خواهند رفت ولی با گذشت زمان و از سر گیری چرخه بیماری، مجدداً علائم را نشان خواهند داد. گاهی اوقات عود کردن علائم این بیماری ممکن است به سبب قرار گرفتن فرد در معرض محرک های این بیماری باشد.
به خاطر داشته باشید که در صورتی که شاهد هیچ علامتی برای این بیماری نبودید، بیماری وارد مرحله «بهبودی» شده و این به معنی درمان کامل آن نیست، پسوزیاریس فعلا هیچ علائمی از خود بروز نمی دهد و بعد از مدتی باز خواهد گشت.
بیماری پسوزیاریس مسری نبوده و نمی تواند از پوست فرد مبتلا به این بیماری پوستی به فرد دیگری انتقال یابد. اینکه فردی یک قسمت درگیر پسوزیاریس را لمس کند به معنی این نیست خود او هم دچار این بیماری خواهد شد.
علت پسوزیاریس
با وجود مطالعات بسیار زیاد پزشکان هنوز به علت مشخصی برای بروز پسوزیاریس دست نیافته اند. با این حال علت اصلی بروز آن را دو عامل مهم می دانند: ژنتیک و سیستم ایمنی.
سیستم ایمنی
از آنجایی که پسوزیاریس یک بیماری پوستی در نتیجه خود ایمنی پوست است، در نتیجه عامل اصلی بروز پسوزیاریس خود ایمنی است. خود ایمنی وضعیتی است سیستم ایمنی بدن فرد به بدن خودش حمله می کند. در پسوزیاریس نیز گلبولهای سفید خون که با نام سلول های T نیز شناخته می شوند، به اشتباه به سلول های پوستی خود فرد حمله می کنند.
در یک فرد سالم، گلبول های سفید خون وظیفه حمله و نابود کردن باکتری ها و عفونت های متجاوز را به عهده دارند. اما در فرد مبتلا به پسوزیاریس، گلبول های سفید خون به اشتباه به سلول های پوستی فرد حمله کرده و باعث تولید بیش از حد سلول های پوستی می شوند. این تولید بیش از حد پوست باعث روی هم جمع شدن پوست و در نهایت پوسته پوسته شدن آن خواهد شد. این حملات پوستی می تواند باعث التهاب و قرمزی در اطراف قسمت درگیر شود.
ژنتیک
گاهی اوقات ژن های فرد ممکن است ناقل بوده و احتمال ابتلای او به پسوزیاریس به طور ارثی بیشتر شود. در صورتی که یکی از اعضای خانواده تان دچار یکی از انواع پسوزیاریس باشد ، احتمال ابتلای دیگر افراد خانواده، افزایش خواهد یافت. با این حال تعداد کسانی که در نتیجه سابقه ژنتیکی دچار پسوزیاریس می شوند، کم بوده و این مقدار تنها 2 تا 3 درصد جمعیت کل جهان است.
عوامل محرک پسوزیاریس
محرک های خارجی ممکن است باعث شدت گرفتن بیماری پسوزیاریس شود. این محرک ها برای همه افراد یکسان نبوده و حتی ممکن است برای هر فرد با گذر زمان تغییر کند.
رایج ترین محرک های بیماری پسوزیاریس شامل موارد زیر می شود:
استرس
استرس بیش از حد و غیر طبیعی یکی از عواملی است که می تواند باعث تشدید پسوزیاریس شود. در صورتی که محیط کار یا شرایط زندگی تان پر استرس است، بهتر است شیوه های کنترل استرس را یاد گرفته و به آن ها مسلط شوید. هرچقدر میزان استرس تان در طول روز کمتر شود، احتمال تشدید پسوزیاریس نیز تا حد قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
الکل
مصرف الکل نیز یکی دیگر از عوامل تشدید کننده بیماری پسوزیاریس است. اگر شخص مصرف کننده الکل باشد، چرخه های پسوزیاریس کوتاه تر شده و فرد به دفعات بیشتری دچار عود پسوزیاریس خواهد بود. مصرف نکردن و کنار گذاشتن الکل هوشمندانه ترین کار بوده و برای سلامتی پوستتان نیز توصیه می شود. برای ترک الکل می توانید از پزشک و اطرافیان تان کمک بگیرید.
آسیب دیدگی
یک تصادف رانندگی ، برش یا حتی خراشیده شدن پوست می تواند باعث عود کردن بیماری پسوزیاریس شود. گاهی اوقات حتی آفتاب سوختگی ، تزریق واکسن یا آمپول نیز می تواند باعث شدت گرفتن بیماری پسوزیاریس در فرد مبتلا شود.
داروها
بعضی از داروها نیز ممکن است محرک و جزء عوامل خارجی تشدید کننده پسوزیاریس باشند. این داروها شامل موارد زیر می شود:
- لیتیوم
- داروهای فشار خون بالا
- داروهای ضد مالاریا
عفونت
همانطور که گفتیم در بسیاری از موارد پسوزیاریس ناشی از حمله اشتباه سیسیتم ایمنی بدن به سلول های سالم پوست است. حال اگر فرد دچار عفونت یا بیماری باشد ، سیستم ایمنی تمام تلاش خودش را برای مبارزه با عفونت و بیماری خواهد کرد. گاهی اوقات همین تلاش بسیار ممکن است باعث برانگیخته شدن علائم بیماری پسوزیاریس شود. گلو درد و عفونت های گلو یکی از شایع ترین محرک های پسوزیاریس است.
غذاهای محرک
گاهی اوقات مصرف بعضی از غذاها می تواند منجر به شدت گرفتن علائم بیماری پسوزیاریس شود. در نتیجه افراد مبتلا به پسوزیاریس بهتر است در مصرف شیر پرچرب ، گریپ فروت ، گلوتن و غذاهای پر چرب مراعات کنند تا علائم پسوزیاریس بیشتر نشود.
قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید
افرادی که دچار بیماری پسوزیاریس هستند بهتر است از قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید و مستقیم بپرهیزند یا جلوی تابش آفتاب به ناحیه آسیب دیده را بگیرند. البته گاهی اوقات با قرار دادن قسمت پوسته پوسته شده در مقابل آفتاب (به مقدار کم) می توان علائم آن را کاهش داد ولی آفتاب سوختگی و مقدار زیاد آفتاب یا تابش مستقیم باعث عود کردن علائم خواهد شد.
در نتیجه اگر می خواهید آفتاب بگیرید تنها تابش بسیار کم نور آفتاب مشکلی نداشته و از قرار گرفتن برای مدت طولانی در معرض نور خورشید بپرهیزید.
آب و هوای گرم و خشک
معمولاً آب و هوای خشک و گرم می تواند علائم پسوزیاریس را تشدید کند. در این نوع آب و هوا، رطوبت پوست فرد خشک و شکننده تر شده و در نتیجه علائمی مثل پوسته پوسته شدن یا حتی خون ریزی بیشتر خواهد شد. در نتیجه بهتر است در چنین مناطق آب و هوایی ای از دستگاه های بخور یا مرطوب کننده داخل منزل استفاده کنید.
چاقی
طبق مطالعات صورت گرفته، چاقی و وزن زیاد می تواند علائم پسوزیاریس را تا حد قابل توجهی افزایش دهد. تحقیقی که در سال 2013 بر روی پسوزیاریس و رابطه آن با چاقی صورت گرفت نشان می داد، افرادی که رژیم غذایی کم کالری ای در پیش گرفته بودند، علائم پسوزیاریس شان تا حد قابل توجهی بهبود یافته بود.
تشخیص پسوزیاریس
برای تشخیص پسوزیاریس دو راه وجود دارد:
-
معاینه
بسیاری از پزشکان با یک جلسه معاینه ساده قادر به تشخیص بیماری پسوزیاریس هستند. علائم پسوزیاریس کاملاً واضح و مشخص بوده و به خوبی از دیگر بیماری های پوستی قابل تشخیص هست.
در حین انجام معاینه حتماً قسمت های درگیر پوست تان را به پزشک نشان داده و علائمی که دارید را به اطلاع پزشک برسانید. در صورتی که به صورت خانوادگی سابقه پسوزیاریس داشته اید این مورد را نیز به اطلاع پزشک برسانید.
بافت برداری
در صورتی که علائم بیماری پسوزیاریس مشخص نبوده و پزشک در تشخیص بیماری شک کند، بهترین راه نمونه برداری از بافت آسیب دیده و انجام آزمایشات بر روی آن است. این نوع روش تشخیص را بافت برداری (بیوپسی) می گویند.
پوست نمونه برداری شده به آزمایشگاه فرستاده می شود تا در زیر میکروسکوپ دیده شود. این نوع آزمایشات می تواند نوع پسوزیاریس را نیز به صورت دقیق مشخص کند.پزشک برای نمونه بردرای برای کاهش درد ممکن است از بی حس کننده موضعی استفاده کند.
درمان پسوزیاریس
درمان قطعی ای برای بیماری پسوزیاریس وجود ندارد و درمان هایی که در این مقاله به آن ها اشاره می کنیم فقط به کاهش التهابات و پوسته پوسته شدن ها کمک کرده و رشد سلول های پوستی را کند تر خواهد کرد.
به طور کلی درمان بیماری پسوزیاریس شامل سه دسته می شود:
درمان های موضعی
کرم و پمادهایی که مستقیماً بر روی پوست مالیده می شوند می توانند پسوزیاریس خفیف تا متوسط را بهبود بخشیده و علائم را کمتر کند.
درمان های موضعی پسوزیاریس شامل موارد زیر می شود:
- کورتیکو استروئید های موضعی
- رتنوئید های موضعی
- آنترالین
- ویتامین دی
- سالسیک اسید
- نرم کننده های پوست
داروهای سیستمیک
این نوع از دارو ها برای افراد مبتلا به پسوزیاریس متوسط تا شدت بالا که به دیگر درمان های موضعی پاسخی نمی دهند، استفاده می شود. این نوع دارو ها معمولاً باید به شیوه تزریقی یا خوراکی مصرف شده و عوارض خاص خود را دارند. پزشک معمولاً استفاده از این دارو های سیستمیک را طولانی تجویز نمی کند.
نور درمانی
استفاده از اشعه فرابنفش (UV) یا نور طبیعی یکی از شیوه های درمانی پسوزیاریس است. نور خورشید می تواند گلبولهای سفید بیش فعال موجود در رگهای خونی که به سلول های سالم پوستی حمله کرده را نابود کند. هر دو نوع نور UVA و UVB می تواند در کاهش علائم پسوزیاریس نوع خفیف تا متوسط کمک کرده و برای بیمار مؤثر واقع شود.
ترکیب درمان ها
البته می توان برای نتیجه گیری بهتر، چندین شیوه درمانی را با هم ترکیب کرده و به صورت همزمان از همه این شیوه ها استفاده کرد. گاهی اوقات فرد بیمار برای بهبود و عود نکردن علائمش مجبور می شود در کل طول زندگی اش از یک شیوه درمانی مشخص استفاده کرده و آن را ادامه دهد. اما بعضی از افراد بعد از عادت کردن پوست و پاسخگو نبودن آن به شیوه درمانی ، مجبور می شوند تا درمان جدیدی را در پیش گرفته و شیوه قبلی خود را تغییر دهند.
درمان های خانگی پسوزیاریس
غذا یا رژیم نمی تواند به درمان پسوزیاریس کمک کند اما رژیم غذایی فرد می تواند تا حد زیادی به کاهش علائم این بیماری کمک کند. زیرا همانطور که اشاره کردیم غذا یکی از محرک های پسوزیاریس است. ایجاد تغییرات زیر در شیوه تغذیه و رژیم فرد می تواند به کاهش علائم پسوزیاریس کمک کند:
کاهش وزن
در صورتی که دچار اضافه وزن هستید، کاهش وزن می تواند جلوی پیشرفت پسوزیاریس را گرفته یا روند آن را کندتر کند. با کاهش وزن بدن فرد نسبت به درمان ها پاسخ بهتری داده و روند درمانی سرعت پیدا می کند. البته این که کاهش وزن دقیقاً چه تأثیری بر روی پسوزیاریس دارد همچنان ناشناخته بوده و دلیل مشخصی برای این قضیه وجود ندارد.اما در صورتی که حتی با کاهش وزن علائم تان کم تر نشد ناامید نشوید، بدون شک بهبود تغذیه برای سلامتی فرد مفید بوده و فقط به فکر بهبود پسوزیاریس نباشید.
غذا های مفید برای قلب
سعی کنید چربی های اشباع شده مصرف نکرده یا حداقل میزان آن را کاهش دهید. این نوع از چربی ها در محصولات حیوانی مثل گوشت ها و لبنیات یافت می شوند. به جای مصرف این نوع چربی ها از پروتئین های خالص و اسید های چرب امگا 3 استفاده کنید. برای تأمین امگا 3 مورد نیاز بدنتان می توانید از ماهی هایی مثل سالمون ، ساردین و میگو استفاده کنید.
اگر رژیم گیاه خواری دارید، می توانید امگا 3 مورد نیازتان را از منابع گیاهی ای مثل گردو ، تخم کتان یا دانه های سویا تأمین کنید.
پرهیز از غذا های محرک
بیماری پسوزیاریس باعث بروز التهاب در بدن فرد می شود. بعضی از غذاها نیز باعث شدت التهابات شده و آن ها را بدتر می کنند. در نتیجه مصرف نکردن این غذاها می تواند تا حد زیادی به کاهش علائم کمک کرد. این غذا های محرک شامل موارد زیر می شوند:
- گوشت قرمز
- شکر تصفیه شده
- غذاهای فراوری شده
- محصولات لبنی مثل شیر، ماست و دوغ
مصرف ویتامین
پزشکان بر این باورند که داشتن رژیم غذایی سرشار از ویتامین می تواند به کاهش علائم بیماری هایی مثل پسوزیاریس کمک کند. برای بررسی میزان ویتامین های مورد نیازتان در طول روز و بهترین مکمل ها برای بدنتان، بهتر است با پزشک مشورت گرفته و آن ها را به رژیم غذایی تان اضافه کنید.
زندگی با پسوزیاریس
زندگی کردن با بیماری پسوزیاریس ممکن است چالش های خاص خودش را داشته باشد. اما می توانید با قرار نگرفتن در معرض محرک هایی که در بالا به آن ها اشاره کردیم، زندگی سالم و کم دغدغه تری را داشته باشید.
بهتر است افراد مبتلا به پسوزیاریس به سه مورد زیر توجه داشته باشند:
رژیم غذایی
کاهش وزن و دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی اولین راه کاهش پسوزیاریس است. این تغییر شامل مصرف اسید های چرب امگا 3 ، غلات کامل و سبزیجات می شود. باید مصرف غذاهای التهاب زا را به کلی کنار گذاشته یا محدود کرد. این غذا ها شامل شکر های تصفیه شده ، محصولات لبنی و غذاهای فراوری شده موجود در بازار است.
بعضی از میوه ها و سبزیجات مثل گوجه ها و سیب زمینی، بادمجان و فلفل هایی مثل پاپریکا می تواند نقش محرک داشته و علائم پسوزیاریس را شدت ببخشد.
استرس
استرس یکی از مهمترین عوامل عود پسوزیاریس به حساب می آید. بهتر است راه های کنترل استرس را یاد گرفته و سعی کنید به این شیوه ها مسلط شوید. راهکارهای زیر برای درمان استرس مؤثر هستند:
- مدیتیشن
- نوشتن خاطرات
- تنفس
- تمرینات یوگا
سلامت احساسی
احتمال افسردگی و کاهش اعتماد به نفس در افراد مبتلا به پسوزیاریس بسیار بیشتر از افراد سالم است. ممکن است با مشاهده نقاط جدید بیماری به کلی اعتماد به نفس تان را از دست داده و خودتان را بازنده بدانید. گاهی اوقات در میان گذاشتن این عارضه با اعضای خانواده سخت ترین چالش پیش روی فرد است. عود و بهبود بیماری خسته کننده و عذاب آور است.
بسیاری از افراد مبتلا به پسوزیاریس دچار این مشکلات احساسی می شوند. مهم ترین راه حل کنترل و برآمدن از پس این مشکلات است. می توانید برای اینکار از مشاور، متخصص یا روانشناس کمک بگیرید یا با افرادی که سالهای سال درگیر این بیماری هستند صحبت کنید.
آتروز پسوریاتیک
شیوع
برطبق آمار تحقیقات بالینی، بین 30 تا 33 درصد از افراد مبتلا به پسوزیاریس مبتلا به آرتروز پسوریاتیک نیز هستند.
علائم
این نوع از آرتروز خودش را با تورم ، درد و التهاب در مفاصل درگیر شده نشان می دهد. این بیماری گاهی از اوقات با بیماری آرتروز روماتوئید یا نقرس به اشتباه گرفته می شود. تنها وجه تمایز آرتروز پسوریاتیک نواحی قرمز و ملتهب پوست همراه با پلاک های پوستی است.
بیماری آرتروز پسوریاتیک یک بیماری مزمن است که علائم آن همانند بیماری پسوزیاریس گاهی اوقات عود کرده و بعد از مدتی ناپدید می شود. البته گاهی اوقات علائم دائمی بوده و دوره خاموشی ندارند.
آرتروز پسوریاتیک گاهی مفاصل انگشت های دست و پا، کمر ، مچ دست، زانو و مچ پا را گرفتار می کند. بیشتر افرادی که هم زمان به هر دو مبتلا می شوند، زمینه های خانوادگی و ارثی دارند.
درمان
درمان برای این نوع آرتروز نیز مؤثر بوده و به کاهش درد، علائم افزایش انعطاف پذیری مفاصل کمک می کند. برای درمان این عارضه نیز می توانید از راه حل های گفته شده مثل دوری از محرک ها، رژیم غذایی سالم و کاهش وزن کمک بگیرید. تشخیص درست و به موقع این بیماری می تواند جلوی وخامت و آسیب دیدگی مفاصل را تا حد قابل توجهی بگیرد.
نتیجه گیری
پسوزیاریس یک بیماری خود ایمنی پوستی است که در آن سلول های پوستی سریعا رشد می کنند. این رشد بیش از حد سلول های پوستی باعث بروز بافت پوسته پوسته شده خواهد شد.
علائم پسوزیاریس در افراد مختلف متفاوت است. گاهی فقط در یک بخش کوچکی مثل آرنج یا زانو و یا در بخش بزرگی از بدن دیده می شود.
آخرین دیدگاه‌ها