بیش فعالی چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص بیش فعالی ممکن است برای برخی والدین دشوار باشد. قبل از نتیجه گیری سریع، به خاطر داشته باشید که تشخیص ADHD کار چندان ساده ای نیست. در واقع می توان گفت که هیچ یک از علائم اختلال کمبود توجه، را نمی توانیم به خودی خود غیرطبیعی بدانیم.  اکثر مردم گاهی اوقات احساس پریشانی حواس، عدم تمرکز یا بی قراری می کنند. بنابراین حتی بیش فعالی مزمن یا حواس پرتی لزوما برابر با ADHD نیست.

هیچ آزمایش پزشکی یا فیزیکی دقیقی برای تشخیص ADHD وجود ندارد. برای تعیین اینکه آیا خود یا فرزندتان مبتلا به ADHD هستید یا خیر، باید با یک پزشک متخصص در این زمینه مشورت کنید. روانپزشک می تواند با استفاده از روش های مختلف این اختلال را تشخیص دهد. معمولا برای تشخیص ADHD روش هایی مانند چک لیست علائم، پاسخ به سؤالات، شرح حال و معاینه پزشکی برای رد سایر علل احتمالی استفاده می شود.

به خاطر داشته باشید که علائم ADHD مانند مشکلات تمرکز را می توان با سایر اختلالات از جمله ناتوانی های یادگیری و مشکلات عاطفی اشتباه گرفت. در حالیکه هر یک از این اختلالات به درمان های کاملا متفاوتی نیاز دارند. بنابراین ارزیابی و تشخیص کامل پزشک مهم است.

چگونه ADHD تشخیص داده می شود؟

ADHD در هر فردی متفاوت به نظر می رسد، بنابراین طیف گسترده ای از علائم برای رسیدن به تشخیص قطعی وجود دارد. در هنگام پاسخ به سوالات و توضیح شرح حال باید حتما با پزشک خود صادق باشید تا پزشک بتواند به دقیق ترین نتیجه برسد.

برای تشخیص ADHD، شما یا فرزندتان باید ترکیبی از علائم مشخصه ADHD را در خود تجربه کنید. افراد مبتلا به این اختلال اغلب دارای علائمی مانند پرتحرکی، تکانشگری، یا بی توجهی هستند. پزشک متخصص برای ارزیابی دقیق تر  بیماری ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:

شدت علائم چقدر است؟ برای تشخیص ADHD، شدت علائم باید طوری باشد که بر زندگی خود یا فرزندتان تأثیر منفی بگذارد. به طور کلی، افراد مبتلا به ADHD در یک یا چند زمینه از زندگی خود مانند شغل، امور مالی یا مسئولیت های خانوادگی دارای مشکلات عمده ای هستند.

علائم از چه زمانی شروع شد؟ از آنجایی که ADHD از دوران کودکی شروع می شود، پزشک متخصص به بررسی زودهنگام بروز علائم می پردازد. اگر بزرگسال هستید، باید دقت کنید که آیا این علائم را در دوران کودکی خود نیز تجربه کرده اید یا خیر.

این علائم را از چه مدت دارید؟ برای تشخیص قطعی علائم اختلال بیش فعالی-کم توجهی علائم باید حداقل 6 ماه قبل از تشخیص ادامه داشته باشد.

علائم کی و کجا ظاهر می شوند؟ علائم ADHD باید در چندین موقعیت مکانی مختلف مانند خانه و مدرسه وجود داشته باشند. اگر علائم فقط در یک محیط ظاهر شوند، نمی توان به طور قطع گفت که خود یا فرزندتان به ADHD مبتلا هستید.

علائم شایع ADHD

اختلال ADHD  دارای علائم بسیار زیاد و متعددی است. افراد مبتلا به این اختلال هر کدام علائم مختلفی را تجربه می کنند. اما با این حال علائم  شایع اختلال  ADHD به دو دسته کلی بی توجهی و تکانشگری تقسیم می شوند. در ادامه برخی از مهمترین علائم اختلال ADHD در کودکان آمده است.

علائم بی توجهی عبارتند از:

• در انجام فعالیت های روزانه اغلب فراموشکار است.
• اغلب در سازماندهی وظایف و فعالیت ها مشکل دارد.
• به راحتی توسط محرک های خارجی دچار حواس پرتی می شود.
• از انجام کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی مداوم دارند اجتناب می کند.
• وقتی مستقیماً او را خطاب قرار می دهید به صحبت های شما گوش نمی دهد.
• در حین انجام وظایف یا شرکت در فعالیت ها نمی تواند تمرکز خود را حفظ کند.
• اغلب به جزئیات توجه نشان نداده و یا در تشخیص جزئیات دچار اشتباه می شوند.
• دستورالعمل ها را دنبال نمی کند و تکالیف مدرسه یا وظایف محل کار را به طور کامل انجام نمی دهد.

علائم تکانشگری عبارتند از

• بیش از حد صحبت می کند.
• نمی تواند در صف منتظر بماند.
• نمی تواند بی سر و صدا بازی کند.
• صحبت های دیگران را قطع می کند.
• موقع نشستن بر روی صندلی دائم تکان می خورند.
• قبل از اینکه سؤالی کامل شود، شروع به پاسخ دادن می کند.
• در شرایطی که از کودک انتظار می رود بنشیند، صندلی را ترک می کند.
• اغلب در موقعیت ها یا مکان های نامناسب است از این سو به آن سو می دود.
• اغلب در حال حرکت است، طوری عمل می کند که گویی با یک موتور هدایت می شود.
• کودکان مبتلا به ADHD اغلب دچار بی قراری هستند، ثابت نشستن در یک مکان برای آنها سخت است.

برای تشخیص بیش فعالی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

متخصصان واجد شرایطی مانند روانشناس یا روانپزشک ها می توانند در تشخیص دقیق بیماری به شما کمک کنند. انتخاب یک متخصص در ابتدا ممکن است گیج کننده به نظر برسد. اما مراحل زیر به شما کمک می کند تا بتوانید فرد مناسبی را برای ارزیابی بیماری خود یا فرزندتان پیدا کنید:

توصیه گرفتن از دیگران. معمولا پزشکان و دوستان مورد اعتماد می توانند شما را به یک متخصص خاص ارجاع دهند. از آنها در مورد انتخاب خود سؤال بپرسید و توصیه آنها را امتحان کنید.

دقت به تخصص پزشک. از طریق سامانه نظام پزشکی کشور درجات آکادمیک متخصص مورد نظر خود را  مطالعه کنید.  در صورت امکان، با بیماران قبلی صحبت کرده و از نظرات آنها مطلع شوید.

بررسی قیمت ویزیت. پیش از مراجعه به مطب باید بدانید که متخصص چقدر هزینه می گیرد. همچنین سوال کنید که آیا بیمه درمانی شما هزینه های مربوط به ارزیابی و درمان ADHD را پوشش می دهد یا خیر.

داشتن احساس آرامش. احساس راحتی با متخصص بخش مهمی از انتخاب پزشک مناسب برای ارزیابی بیماری شما است. در هنگام مراجعه به پزشک سعی کنید خودتان باشید، سوال بپرسید و در جواب دادن به سوالات پزشک صادق باشید. گاهی لازم است برای پیدا کردن بهترین متخصص زمان بیشتری بگذارید.

ADHD در بزرگسالان چگونه تشخیص داده می شود؟

بسیاری از مردم تنها در زمان بلوغ متوجه می شوند که به اختلال ADHD مبتلا هستند. برخی از افراد پس از اینکه در مورد علائم ADHD  آموزش می بینند، متوجه می شوند که خود نیز دارای این اختلال هستند. برای برخی دیگر، علائم شدید بوده و باعث ایجاد مشکلات قابل توجهی در زندگی روزمره آنها می شود. این دسته از افراد برای رفع مشکل به پزشک مراجعه کرده و از این طریق متوجه وجود اختلال ADHD در خود می شوند. بنابراین پیش از هر چیر باید علائم و نشانه‌های ADHD  را به خوبی بشناسید.

آشنایی با علائم ADHD باعث می شود که در هنگام مراجعه به پزشک فرآیند ارزیابی این اختلال برای شما گیج کننده یا ترسناک نباشد. بسیاری از متخصصان  از شما می خواهند که برای ارزیابی دقیق پرسشنامه هایی را پر کنید. در هنگام پاسخ به سوالات باید کاملا صادق باشید.

تشخیص ADHD در کودکان

هنگامی که به دنبال تشخیص اختلال در فرزند خود هستید، داشتن یک ذهنیت تیمی می تواند تا حد زیادی به شما کمک کند.  شما با کمک دیگران می‌توانید شرایط بهتری را برای درمان کودک خود فراهم کنید. همچنین متخصصانی که در زمینه تشخیص ADHD آموزش دیده اند، می توانند در ارزیابی سریع و دقیق تر اختلال به شما کمک کنند.

نقش شما به عنوان والدین

هنگامی که به دنبال تشخیص ADHD در فرزند خود هستید، باید بهترین مدافع و مهمترین منبع حمایت از فرزند خود باشید. نقش شما به عنوان والدین در این فرآیند، هم احساسی و هم عملی است. شما باید:

• در طول فرآیند تشخیص، از کودک خود حمایت عاطفی کنید.
• اطلاعاتی که در اختیار پزشک قرار می دهید باید کاملا دقیق و صادقانه باشید.
• با مراجعات منظم به پزشک متخصص بر سرعت و دقت روند درمان نظارت کنید.
• حتما فرزندتان را نزد یک متخصص با تجریه ببرید. در صورت لزوم می توانید نظر یک پزشک دیگر را نیز بپرسید.

نقش پزشک متخصص

معمولاً بیش از یک متخصص کودک را از نظر علائم ADHD ارزیابی می کند. پزشکان، روانشناسان بالینی، مددکاران اجتماعی، آسیب شناسان گفتار زبان، متخصصان یادگیری و مربیان ممکن است هر کدام نقش مهمی در ارزیابی ADHD ایفا کنند.

در کودکان نیز درست مانند بزرگسالان، هیچ آزمایش یا تصویربرداری خاصی برای تشخیص وجود ندارد. در عوض، پزشکان نتیجه گیری خود را بر اساس علائم قابل مشاهده و یا رد سایر اختلالات استوار می کنند. متخصصی که ارزیابی فرزند شما را انجام می دهد طیف وسیعی از سوالات را از شما می پرسد که باید صادقانه و آشکار به آنها پاسخ دهید. همچنین پزشک برای رسیدن به تشخیص دقیق تر این اختلال، مراحل زیر را دنبال می کند:

• یک معاینه فیزیکی و یا عصبی کامل از کودک انجام می دهد.
• از ابزارهای غربالگری استاندارد برای ADHD استفاده می کند.
• یک مصاحبه جامع با شما، فرزندتان و معلم های او انجام می دهد.
• رفتار  کودک را در هنگام بازی یا در محیط مدرسه مشاهده می کند.
• از سابقه پزشکی و خانوادگی شما اطلاعات کاملی درخواست می کند.

از تست های روانشناسی برای اندازه گیری IQ و ارزیابی سازگاری اجتماعی و عاطفی کودک استفاده می کند.

تشخیص افتراقی ADHD با سایر اختلالات

درک این نکته مهم است که تشخیص ADHD ابتلا به سایر اختلالات روانی را رد نمی کند. اختلالات زیر گاهی اوقات با ADHD اشتباه گرفته می شوند:

اضطراب. این اختلال شامل نگرانی بیش از حدی است که اغلب رخ داده و کنترل آن دشوار است. احساس بی قراری، خستگی بیش از حد، حملات پانیک، تحریک پذیری، تنش عضلانی و بی خوابی جزء مهمترین علائم اختلال اضطراب هستند.

افسردگی. علائم افسردگی شامل احساس ناامیدی، درماندگی و نفرت از خود است. بیماران مبتلا به افسردگی دچار تغییر در عادات خواب و غذا خوردن می شوند.  ابتلا به افسردگی باعث می شود انجام فعالیت هایی که قبلاً از آن لذت می بردید دیگر لذتی در شما ایجاد نکند.

اختلالات یادگیری. مشکلات خواندن، نوشتن یا درک مفاهیم ریاضی در کودکان معمولا شایع است. با استفاده از آزمون های استاندارد می توان اختلالات یادگیری در کودکان را به راحتی تشخیص داد.

سوء مصرف مواد. تکانشگری و مسائل رفتاری که اغلب با ADHD همراه است در افرادی که سوء مصرف مواد دارند، نیز مشاهده می شود.

دریافت کمک پس از تشخیص ADHD

تشخیص ADHD می تواند یک زنگ بیدارباش عالی برای شما باشد. مراجعه به موقع  به پزشک در درمان هر چه سریعتر اختلال تاثیر بسیار زیادی دارد. ابتلا به ADHD در بسیاری از موارد مانع شادی و موفقیت کودک شما می شود. گر این اختلال در خود یا فرزندتان تشخیص داده شد، منتظر شروع درمان نباشید. هر چه زودتر شروع به شناسایی علائم کنید. مدیریت ADHD نیاز به کار و تلاش زیادی دارد. یافتن درمان های مناسب برای شما یا فرزندتان مطمئنا زمان زیادی می برد. زیرا شما گاهی برای رسیدن به بهترین نتایج، به آزمون و خطا نیاز دارید. اما با تغییر عادات زندگی می توانید تا حد زیادی در کاهش علائم به فرزند خود کمک کنید. همچنین شما باید به عنوان والدین بدانید که:

در مورد ADHD اطلاعات کسب کنید. درک این اختلال به شما کمک می کند تا در مورد تمام جنبه های زندگی و درمان خود یا فرزندتان تصمیمات آگاهانه ای بگیرید.

شما به پشتیبانی نیاز دارید. درست است که درمان بستگی به خود شما دارد، اما حمایت دیگران می تواند در حفظ انگیزه به شما کمک کند. حمایت  اطرافیان باعث می شود که بتوانید از شرایط سخت عبور کنید.

  ADHD قابل درمان است. هرگز امید خود را از دست ندهید. صبر و پشتکار در فرایند درمان اهمیت زیادی دارد. با درمان و حمایت مناسب، شما یا فرزندتان قادر خواهید بود علائم ADHD را تحت کنترل گرفته و زندگی مورد نظر خود را بسازید.

درمان مسئولیت با خود شماست. این به شما بستگی دارد که برای مدیریت علائم ADHD تلاش کنید. پزشکان متخصص در تشخیص، ارزیابی و درمان وظایف خود را انجام می دهند. اما در نهایت، مسئولیت پیگیری درمان و رعایت توصیه های پزشک در دستان شماست.