انسداد راه هوایی، شامل بروز انسداد در هر قسمت از مجاری تنفسی است. راه هوایی سیستم پیچیده ای از لولهها است که هوای استنشاقی را از بینی و دهان به ریههای شما منتقل میکند. به طور کلی بروز انسداد ممکن است تا حدی یا به طور کامل از ورود هوا به ریههای بیمار جلوگیری کند. به این ترتیب بیمار با مشکلات و عوارض احتمالی رو به رو میشود. برخی از موارد انسداد راه هوایی جزئی هستند، در حالی که برخی دیگر می توانند جزء موارد جدی، خطرناک و کشنده باشند که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. بنابراین در صورت بروز هر گونه انسداد و علائم ناشی از آن باید به پزشک مراجعه شود.
انواع انسداد راه هوایی
به طور کلی انواع انسداد راه هوایی بر اساس محل وقوع آن و میزان انسداد آن طبقه بندی میشوند. از جمله انواع انسداد راههای هوایی، عبارتاند از:
- انسداد راه هوایی فوقانی در ناحیه بینی و لب تا حنجره
- انسدادهای راه هوایی تحتانی بین حنجره و راههای باریک ریهها
- انسداد کامل راه هوایی اجازه عبور هوا را نمیدهد. اگر فرو به انسداد کامل راه هوایی مبتلا شود، نمیتواند نفس بکشد.
- انسداد حاد راه هوایی، شامل انسدادی است که به سرعت ایجاد میشود. خفگی در اثر جسم خارجی نمونهای از انسداد حاد راه هوایی است.
- انسداد جزئی راه هوایی که اجازه عبور میزانی از هوا را میدهد. در صورت بروز انسداد جزئی، بیمار هنوز میتواند نفس بکشد، ممکن است برای او دشوار باشد.
- انسداد مزمن راه هوایی به دو صورت در بیماران رخ میدهد: انسدادی که مدت زیادی طول میکشد تا ایجاد شود یا انسدادی که برای مدت طولانی فرد را درگیر میکند.
هر کدام از این نوع انسدادهای راه هوایی، عوارض خاصی را در بیمار ایجاد می کنند.
علت انسداد راه هوایی
از نظر عموم مردم، انسداد راههای هوایی اغلب به صورت خفگی در اثر بلع جسم خارجی در نطر گرفته میشود. اما این مورد تنها یکی از عللی است که میتوانند باعث انسداد راههای هوایی شود. علل دیگر انسداد راه هوایی، عبارتاند از:
- آسم
- آمفیزم
- واکنش آلرژیک
- برونشیت مزمن
- فیبروز سیستیک
- تورم زبان یا اپی گلوت
- مشکلات تارهای صوتی
- بروز آبسه در گلو یا لوزهها
- ابتلا به عفونتهای ویروسی
- ابتلا به عفونتهای باکتریایی
- بیماری انسداد مزمن ریه (COPD)
- استنشاق یا بلعیدن یک جسم خارجی
- ضربه به راه هوایی در اثر تصادف
- ریزش دیواره تراشه (تراکئومالاسی)
- گیر کردن جسم کوچک در بینی یا دهان
- استنشاق مقدار زیادی دود ناشی از آتش سوزی
- ابتلا به نوعی بیماری تنفسی که باعث التهاب راه هوایی فوقانی میشود (کروپ).
درمان و رفع هر کدام از این موارد نیازمند روش خاصی است که توسط پزشک تجویز میشود.
چه کسانی در معرض خطر انسداد راه هوایی هستند؟
خطر بروز انسداد راه هوایی توسط اجسام خارجی در کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر است. به طور کلی کودکان راههای هوایی کوچک تری دارند و احتمال اینکه اسباببازیها و سایر اشیاء کوچک را در بینی و دهان خود وارد کنند و به این طریق انسداد ایجاد شود، بیشتر است. علاوه بر این، ممکن است قبل از بلع لقمههای غذا آن را به خوبی نجوند.
سایر عوامل خطر برای ابتلا به انسداد راه هوایی، عبارتاند از:
- سیگار کشیدن
- آلرژی شدید به نیش حشرات مانند نیش زنبورها یا غذاهایی مانند بادام زمینی
- ناهنجاریهای ساختاری یا بیماریهای ارثی که میتوانند باعث بروز مشکلات راه هوایی شوند.
- اختلالات عصبی – عضلانی و سایر شرایطی که باعث میشوند افراد در بلع صحیح غذا دچار مشکل شوند.
با توجه به خطر بروز انسداد راههای هوایی در کودکان، باید مراقب آنها بود.
علائم انسداد راه های هوایی
به طور کلی علائم و نشانههای انسداد راههای هوایی به علت ایجاد کننده آن بستگی دارد. علاوه براین علائم ایجاد شده به محل انسداد بستگی دارد. با این حال، از جمله علائم و نشانههایی که در صورت ابتلا به انسداد راههای هوایی، افراد ممکن است آنها را تجربه کنند، عبارتاند از:
- گیجی
- وحشت
- تحریک
- بی هوشی
- نفس نفس زدن
- ایست قلبی – تنفسی
- سیانوز (پوست مایل به آبی)
- مشکل در تنفس یا عدم تنفس
- کاهش صداهای تنفسی در ریه ها
- بروز تغییرات در الگوی تنفس طبیعی، خواه تنفس سریع یا کم عمق
- صداهای تنفسی با صدای بلند به ناماستریدور یا استرتور که ممکن است شبیه خس خس سینه به نظر برسند.
در صورتی که با هر کدام از این علائم رو به رو شدید، با پزشک معالج خود مشورت کنید.
تشخیص علت انسداد راه هوایی
ممکن است که برای تعیین و تشخیص علت بروز انسداد راههای هوایی، از برخی تستها و آزمایشها استفاده شود. در مواقع اورژانسی، پزشک معالج احتمالاً ابتدا عکسبرداری با اشعه ایکس را برای تعیین علت علائم فرد تجویز کند. در صورتی که به کمک روش تصویر برداری اشعه ایکس نتوان علت انسداد را تعیین کرد، پزشک ممکن است آزمایشهای پیشرفته تری را تجویز کند. از جمله این موارد ممکن است شامل برونکوسکوپی باشد.
در طول این روش، پزشک ابزاری به نام برونکوسکوپ را از طریق دهان یا بینی وارد بدن شما میکند تا مسیر هوایی را از نظر وجود اجسام خارجی در داخل ریهها بررسی کند. علاوه براین به کمک برونکوسکوپی میتوان با نمونه برداری از مخاط و ارسال آن برای کشت، به شناسایی علل عفونی کمک کرد.
همچنین میتوان از این روش برای برداشتن پلاکهای مخاطی استفاده کرد. پلاک مخاطی میتواند در بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن ریوی مانند آمفیزم و فیبروز کیستیک رخ دهد. علاوه براین ممکن است که پزشک معالج شما روش لارنگوسکوپی را تجویز کند.
در طی این روش، پزشک حنجره شما را با ابزاری به نام لارنگوسکوپ بررسی میکند. از جمله دیگر آزمایشات ممکن است شامل سی تی اسکن از سر، گردن یا قفسه سینه برای تعیین سایر علل انسداد مانند اپی گلوتیت، عفونت و التهاب اپی گلوت باشد. اپی گلوت فلپ بافتی است که از نای شما محافظت کرده و آن را میپوشاند تا از ورود غذا و اجسام خارجی جلوگیری شود.
درمان انسداد راه هوایی
انسداد راههای هوایی به طور معمول یک وضعیت اورژانسی پزشکی است. بنابراین در صورتی که یکی از نزدیکان شما به انسداد راه هوایی مبتلا شده است، با اورژانس تماس بگیرید. در طول زمانی که منتظر رسیدن عوامل اورژانس هستید، میتوانید کارهایی را برای کمک به بیمار مبتلا به انسداد راههای هوایی انجام دهید. از جمله این موارد، عبارتاند از:
مانور هایملیخ یا هایملیش
مانور هایملیش یا هایملیک، یک تکنیک اورژانسی بوده که انجام آن ممکن است به فردی که در حال خفگی در اثر وجود یک جسم خارجی است، کمک کند. برای انجام این روش، میتوانید راهکار زیر را امتحان کنید:
- پشت فردی که در حال خفگی است بایستید و دستان خود را دور کمر او بپیچید. یک دست خود را مشت کنید و کمی بالای ناف فرد قرار دهید. آن مشت را با دست دیگر خود بگیرید و با پنج ضربه سریع به شکم فرد فشار دهید. این پنج رانش و ضربه شکمی را تا زمانی که جسم خارجی جابجا شود یا عوامل اورژانس به محل برسند، تکرار کنید. توجه داشته باشید که تکنیک ضربه به پشت و رانش شکمی معمولا برای نوزادان استفاده میشود.
تزریق اپی نفرین
به طور کلی از اپی نفرین میتوان برای درمان التهاب راههای هوایی به علت ابتلا به یک واکنش آلرژیک استفاده کرد. افراد مبتلا به آلرژی شدید، مانند افرادی که به مواد غذایی یا نیش زنبور آلرژی دارند، ممکن است دچار تورم ناگهانی و سریع گلو و زبان شوند. این وضعیت میتواند در عرض چند دقیقه منجر به انسداد جزئی یا کامل راه هوایی شود.
افرادی که به آلرژی شدید مبتلا هستند، به طور معمول به همراه خود EpiPen دارند. این دارو انژکتور ساده حاوی اپی نفرین است. به افرادی که به همراه خود داروی EpiPen دارند، دستور داده میشود که به محض مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک شدید، دارو را در قسمت خارجی ران خود تزریق کنند.
تزریق اپی نفرین می تواند به فردی که شوک آنافیلاکتیک را تجربه میکند، در حالی که منتظر دریافت خدمات پزشکی است، کمک کند و علائم کاهش یابند. به طور کلی وضعیت سلامتی افرادی که داروی اپی نفرین را تزریق میکنند، باید توسط پزشک معالج آنها بررسی شود.
احیای قلبی ریوی (CPR)
CPR زمانی استفاده میشود که فرد قادر به نفس کشیدن نیست و هوشیاری خود را از دست داده است. به کمک این روش میتوان خون اکسیژن دار را تا رسیدن کمک پزشکی برای مغز فرد مهیا کرد. برای انجام CPR میتوانید نکات زیر را مد نظر قرار دهید:
پاشنه دست خود را در مرکز سینه فرد قرار دهید. دست دیگر خود را در بالا قرار دهید و از وزن بالا تنه خود برای فشار مستقیم روی قفسه سینه استفاده کنید. شما باید این کار را 100 تا 120 بار در هر دقیقه تا رسیدن آمبولانس انجام دهید. پس از رسیدن آمبولانس، راههای مختلفی برای درمان انسداد راه هوایی بر اساس علت ایجاد آن در دسترس خواهد بود.
ممکن است یک لوله تراشه یا نازوتراشه به داخل راه هوایی وارد شود. این روش میتواند به دریافت اکسیژن از طریق راههای هوایی متورم کمک کند. تراکئوستومی و کریکوتیروتومی شامل ایجاد سوراخهایی در راه هوایی است که برای دور زدن انسداد ایجاد میشود.
این روش ها باید توسط متخصصان پزشکی بسیار آموزش دیده انجام شود و عموماً زمانی لازم است که تمام مداخلات فوق با شکست مواجه شوند. به این ترتیب به کمک این روش میتوان مشکل ضروری را رفع کرد.
چگونه می توان از انسداد راه هوایی پیشگیری کرد؟
بسیاری از انواع انسداد راه هوایی قابل پیشگیری هستند. با انجام موارد زیر میتوانید به کاهش خطر بروز انسداد راههای هوایی کمک کنید:
از مصرف زیاد الکل قبل از غذا خودداری کنید. لقمههای کوچکی از غذا را بخورید. همچنین سعی کنید که آهسته غذا بخورید. هنگام غذا خوردن بر کودکان خود نظارت داشته باشید. قبل از بلع غذا به طور کامل آن را بجوید. مطمئن شوید که دندانهای مصنوعی شما به درستی در جای خود قرار دارند. اشیای کوچک را از کودکان دور نگه دارید.
از سیگار کشیدن خودداری کنید. در صورتی که با شرایطی رو به رو هستید که میتواند باعث بروز انسداد مزمن راه هوایی شود، به طور منظم به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
سخن آخر
در صورت درمان سریع، انسداد راه هوایی در اغلب موارد میتواند با موفقیت درمان شود. با این حال، انسداد راههای هوایی بسیار خطرناک است. حتی گاهی اوقات در صورت درمان، انسدادهای راه هوایی کشنده هستند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان دچار انسداد راه هوایی شدهاید، به دنبال مراقبتهای پزشکی اورژانسی باشید.
آخرین دیدگاهها