تنگی نفس یا دیسپنه اغلب به عنوان سفت شدن شدید عضلات در قفسه سینه، کمبود هوا، مشکل در تنفس، نفس نفس زدن و یا احساس خفگی توصیف می شود. ورزش بسیار شدید، چاقی و ارتفاع زیاد می توانند منجر تنگی نفس به در افراد سالم شوند. علاوه بر این، می تواند نشانه یک بیماری باشد. در صورت بروز آن، بدون علت مشخص که به صورت ناگهانی شروع شده و شدیدتر می شود در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. اگر تنگی نفس همراه با درد قفسه سینه، ضعف، حالت تهوع، کبودی لب ها یا ناخن ها یا تغییر هوشیاری ذهنی بروز کند ممکن است نشان دهنده حمله قلبی یا آمبولی ریوی باشد، که نیاز به درمان های فوری دارد. تنگی نفس حاد می تواند طی چند دقیقه یا چند ساعت به وجود آید. اما در حالت مزمن ممکن است روزها، هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد. تعداد تنفس طبیعی افراد با توجه به سن آن ها متفاوت می باشد اما به طور کلی تعداد تنفس در بزرگسالان بین 12 تا 20 تنفس در دقیقه می باشد.
علت تنگی نفس
در 85 درصد از افراد، شرایط مربوط به قلب و ریه ها علت اصلی این حالت است. اگرچه بیشتر افراد در هنگام تنگ شدن نفس ابتدا فکر می کنند ریه های آن ها مشکل دارد، اما در این شرایط اول باید قلب بیمار تحت بررسی قرار بگیرد.
علت دیسپنه مداوم
تنگی نفس مداوم می تواند نتیجه یک بیماری زمینه ای جدی تر باشد. به طور کلی دلایل مختلف تنگی نفس که هر از گاهی اتفاق بیفتند می تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
- اضطراب
- اضافه وزن
- ورزش سنگین
- سیگار کشیدن
- درجه حرارت شدید
- آلرژن ها یا آلاینده های موجود در هوا
تنگی نفس منظم و مداوم می تواند در اثر شرایط جدی تری که بر قلب یا ریه ها اثر می گذارد، ایجاد شود. از جمله:
- آسم
- کم خونی
- سرطان ریه
- عملکرد غیر طبیعی قلب
- بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
- بیماری های ریه، مانند پلوریس یا سل
علت دیسپنه حاد
همچنین برخی از دلایل تنگی نفس حاد یا ناگهانی که نیاز به درمان فوری دارند، عبارتند از:
- خفگی
- ذات الریه
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- قلب بزرگ شده
- پرکاری تیروئید
- کم کاری تیروئید
- لخته خون در ریه ها
- واکنش آلرژیک شدید
- جسم خارجی در ریه ها
- مسمومیت با مونوکسید کربن
تشخیص تنگی نفس
در صورت بدتر شدن علائم و شدیدتر شدن تنگی نفس به پزشک مراجعه کنید. وی تاریخچه دقیقی را از سابقه پزشکی شما می پرسد و معاینه بدنی را انجام می دهد. برخی از سؤالاتی که پزشک ممکن است هنگام مراجعه از شما بپرسد، عبارتند از:
- علائم شما از چه زمانی شروع شده است؟
- چه فعالیت های باعث شدیدتر شدن علائم شما می شوند؟
- آیا در مورد مشکلات قلبی یا ریه سابقه شخصی یا خانوادگی دارید؟
- آیا علائم شما در حالت استراحت رخ داده یا فقط هنگام فعالیت بروز می کنند؟
- آیا هنگام نشستن یا دراز کشیدن احساس تنگی نفس بیشتری می کنید؟
علاوه بر آن، پزشک ممکن است برای تشخیص علت آزمایشات زیر را تجویز کند:
- آزمایش خون برای تشخیص کم خونی و دلایل دیگر
- پالس اکسی متری برای اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در خون
- اشعه ایکس قفسه سینه برای تشخیص عفونت یا بیماری های ریوی
- آزمایش عملکرد ریوی برای بررسی آسم یا آمفیزم و سایر شرایط ریه
- الکتروکاردیوگرام (EKG) برای تایید و یا رد کردن علائم حمله قلبی یا ضربان قلب نامنظم
درمان دیسپنه
تنگی نفس، علت های مختلفی دارد برای همین درمان بر اساس علت بیماری می تواند متفاوت باشند. به عنوان مثال در بیماران قلبی با داروهای قلبی و عروقی به منظور کاهش فشار خون و داروهای ادرارآور برای جلوگیری از تجمع مایعات در اطراف ریه ها تجویز می شوند. بیمار در موارد شدید تنگی نفس ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. درمان در بیمارستان می تواند با اکسیژن درمانی و تجویز دارو صورت بگیرد.
درمان های کلی
صرف نظر از علت تنگی نفس، برخی از روش های کلی به تسکین علائم در اکثر بیماران کمک می کند. این درمان ها عبارتند از:
مورفین و مخدر ها به صورت داخل وریدی
- برونکودیلاتورها، داروهایی مانند ونتولین و استروئیدها برای باز شدن مجرایی تنفسی
- بنزودیازپین ها یا داروهای ضد اضطراب برای کاهش تنگی نفس نگرانی و آرام کردن بیمار (اما نباید این داروها در حملات آسم حاد استفاده شوند).
برخی از افراد ممکن است ناگهان و فقط برای مدت کوتاهی دچار این حالت شوند. اما این بیماری در برخی افراد می تواند مداوم باشد و به طور منظم ادامه پیدا کند.
سبک زندگی و درمان خانگی دیسپنه
تنگی نفس زمانی رخ می دهد که فرد در هنگام استفاده از هوای کافی برای تنفس دچار مشکل می شود و می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. تنگی نفس خوشبختانه تا زمانی که شدید و جدی نباشد، اغلب می توان آن را در خانه مدیریت کرد. برای جلوگیری از تشدید تنگی نفس سعی کنید راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:
سیگار را ترک کنید. استعمال دخانیات علت اصلی بیماری COPD است. اگر مبتلا به COPD هستید، ترک سیگار می تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جلوگیری کند.
از دود دسته دوم خودداری کنید. از قرار گرفتن در معرض آلاینده ها و دود های دست دوم و تنفس آلرژن ها و سموم محیطی مانند دودهای شیمیایی خودداری کنید. از ماندن در دماهای بالا و فعالیت در شرایط بسیار گرم و مرطوب یا بسیار سرد خودداری کنید زیرا تنگی نفس ناشی از بیماری های مزمن می توانند خطرناک باشند.
به طور منظم ورزش کنید. ورزش می تواند با کاهش به بهبود آمادگی جسمانی و توانایی فرد برای انجام فعالیت های روزانه کمک کند. قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشک خود صحبت کنید.
داروهای خود را مصرف کنید. ترک دارو و یا عدم مصرف منظم آن ها در بیماران مزمن ریه و قلب می تواند منجر به بدتر تر شدن شود.
اگر بیماری خاصی دارید که باعث تنگی نفس می شود، در صورت وخیم تر شدن علائم خود سریعا به پزشک مراجعه کنید.
برخی راهکارهای مدیریت تنگی نفس در منزل، عبارتند از:
تنفس عمیق
تنفس عمیق از طریق شکم، به شما کمک می کند تا بتوانید تنگی نفس را مدیریت کنید. برای انجام تنفس عمیق در خانه، باید:
- دراز بکشید و دستان خود را روی شکم خود بگذارید.
- از طریق بینی خود نفس عمیقی بکشید، شکم خود را باد کرده و اجازه دهید ریه ها با هوا پر شوند.
- نفس خود را برای چند ثانیه نگه دارید.
- به آرامی نفس را دهان خارج کنید تا ریه ها به طور کامل خالی شوند.
- این تمرین را به مدت 5 تا 10 دقیقه و چند بار در روز تکرار کنید.
نفس کشیدن با لب
یکی دیگر از ورزش های تنفسی که می تواند به رفع کمک کند، نفس کشیدن با لب می باشد.
این روش در موارد تنگی نفس ناشی از اضطراب موثر است. برای انجام این تمرین تنفسی، باید:
- بر روی یک صندلی به آرامی بنشینید.
- لب های خود را به هم فشار دهید.
- برای چند ثانیه با بینی خود نفس بکشید.
- به آرامی از لب های تعقیب شده خود برای تعداد چهار نفر بازدم
- به مدت 10 دقیقه این تمرین را انجام دهید.
افرادی که تنگی نفس دارند بهتر است در مواردی که احساس کمبود نفس می کنند این تمرین را انجام دهند و در طول روز آن را چند بار تکرار کنند.
پیدا کردن یک موقعیت راحت
پیدا کردن یک موقعیت که بتوان راحت به آن تکیه کرد می تواند در تسکین تنگی نفس موثر باشد. این روش درمانی برای مواردی که تنگی نفس در اثر اضطراب یا استرس بیش از حد ایجاد شده بسیار مفید است.
استفاده از پنکه
تحقیقات نشان داد که استفاده از پنکه دستی برای دمیدن هوا در بینی و صورت باعث می شود در هنگام استنشاق هوای بیشتری وارد ریه ها شود و شدت تنگی نفس را کاهش می دهد. محققان دریافتند که استفاده از فن باعث بهبود علائم های تنگی نفسی می شود که در اثر یک بیماری زمینه ای ایجاد شده باشد.
استنشاق بخار
استنشاق بخار می تواند به پاکسازی قسمت های مختلف بینی فرد کمک کند تا فرد بتواند راحت تر نفس بکشد. گرما و رطوبت ناشی از بخار نیز می تواند خلط در ریه ها را از بین ببرد و باعث کاهش تنگی نفس شود.
برای انجام استنشاق بخار در خانه، می توانید:
- یک کاسه را با آب بسیار داغ پر کنید.
- چند قطره روغن نعناع یا اکالیپتوس را به آن اضافه کنید.
- صورت خود را روی کاسه قرار دهید، و با حوله ای روی سر خودتان را بپوشانید.
- در این صورت نفس عمیق بکشید و بخار را استنشاق کنید.
در هنگام استفاده از این روش صبر کنید تا بخار کمی خنک شود تا باعث آسیب به پوست شما نشود.
نوشیدن قهوه سیاه
نوشیدن قهوه سیاه به عنوان داروی خانگی برای درمان تنگی نفس به کار برده می شود، زیرا کافئین موجود در آن می تواند خستگی عضلات دستگاه تنفسی را کاهش دهد. برخی تحقیقات نشان داده اند که اثرات کافئین نحوه عملکرد راه هوایی در افراد مبتلا به آسم را کمی بهبود می بخشد و می تواند به فردکمک کند تا راحت تر نفس بکشد. اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که مصرف نوشیدن زیاد قهوه می تواند ضربان قلب فرد را افزایش دهد.
خوردن زنجبیل تازه
خوردن زنجبیل تازه یا اضافه کردن مقداری آب گرم به آن به عنوان نوشیدنی ممکن است به کاهش تنگی نفس ناشی از عفونت تنفسی کمک کند. یک مطالعه نشان داده است که زنجبیل ممکن است در مبارزه با ویروس RSV، که یک عامل شایع عفونت های تنفسی است موثر باشد.
آخرین دیدگاه‌ها