RhoGAM یا روگام یک نمونه ایمونوگلوبولین Rh (RhIg) است. RhIg دارویی تزریقی است که در بارداری به افراد باردار با خون Rh منفی ترزریق می شود. هر فرد با گروه خونی O، A، B یا AB و فاکتور Rhesus (Rh) متولد می شود که این فاکتور Rh مثبت یا منفی است. یک آزمایش خون ساده می تواند گروه خونی و وضعیت Rh شما را مشخص کند. این آزمایش معمولاً در اولین مراجعه به مراکز درمانی برای شروع مراقبت های دوران بارداری انجام می شود.
هنگامی که Rh مادر منفی و پدر کودک Rh مثبت داشته باشد، اما کودک عامل Rh مثبت را از پدر خود به ارث برده باشد، ممکن است کودک با یک سری عوارض خطرناک و جدی روبرو شود. به این بیماری ناسازگاری Rh یا بیماری Rh گفته می شود. هدف اصلی RhoGAM جلوگیری از ناسازگاری Rh است.
اگرچه ممکن است اصطلاح “ناسازگاری Rh” جدی به نظر برسد، اما درمان آن کاملا ساده و کم خطر است.
تزریق RhoGAM یا روگام چه اهمیتی دارد؟
در حالی که سیستم خون مادر در دوران بارداری و جنین آنها کاملا از هم دیگر جدا هستند، اما مواردی وجود دارد که خون از جنین می تواند وارد جریان خون مادر شود. اگر فرد باردار Rh منفی باشد، سیستم ایمنی بدن او سلولهای جنین Rh مثبت را به عنوان عامل خارجی تشخیص می دهد و سعی می کند آن را از بین ببرد. بر همین اساس با ساخت آنتی بادی هایی برای از بین بردن آنها، به آنها پاسخ می دهد. این پاسخ حساسیت Rh نامیده می شود.
آنتی بادی ها در یک زنان باردار حساس به Rh می توانند از جفت عبور کرده و به خون Rh مثبت جنین حمله کنند. این آنتی بادی ها می توانند سلول های قرمز خون جنین را تجزیه و تخریب کنند (همولیز) و منجر به کم خونی شود. این بیماری بیماری همولیتیک یا کم خونی همولیتیک نامیده می شود.
اما RhoGAM از ساخته شدن آنتی بادی هایی که سلول های خونی Rh-مثبت را از بین می برد جلوگیری می کند. این دارو از پلاسمای اهدایی انسان (فرآورده خونی) گرفته شده و دارای مقدار بسیار کمی پروتئین Rh مثبت است که از ساخت آنتی بادی های دائمی علیه خون Rh مثبت جلوگیری خواهد کرد.
عامل Rh چیست؟
فاکتور Rh پروتئینی است که در سطح گلبول های قرمز وجود دارد. اگر این پروتئین را داشته باشید Rh مثبت دارید. اما اگر آن را نداشته باشید، Rh منفی هستید. فقط 18٪ از جمعیت ایالات متحده گروه خونی Rh منفی دارند. به طور کلی، در هنگام بارداری نگرانی هایی ایجاد می شود که خون منفی و مثبت ممکن است مخلوط شود.
آیا RhogGAM برای کودک من بی خطر است؟
RhoGAM به شما یا کودک شما آسیب نمی رساند. اما در شرایطی که خون مادر نسبت به فاکتور Rh حساس باشد، حساسیت ممکن است دائمی باشد و خطر انتقال آنتی بادی های ضد Rh به نوزادان بعدی وجود دارد. اما در شرایطی که حساسیت Rh اتفاق می افتد، تمام فرزندان بعدی با Rh مثبت در معرض خطر بروز برخی از بیماری ها قرار می گیرند.
RhoGAM چه زمانی تزریق می شود؟
هنگامی که عامل Rh پدر بیولوژیکی مثبت یا ناشناخته باشد، اما مادر Rh منفی تشخیص داده شود، در این شرایط مادر در چندین مرحله RhoGAM دریافت خواهد کرد.
هر زمان که احتمال مخلوط شدن خون مادر با خون کودک وجود داشته باشد، RhoGAM به طور معمول تجویز می شود. برخی از این شرایط عبارتند از:
- پس از حاملگی خارج رحمی، سقط جنین
- در هفته های 26 تا 28 بارداری. در طول این هفته از بارداری زمانی که جفت شروع به نازک شدن می کند، خون می تواند از جنین به مادر منتقل شود. البته این موارد به ندرت رخ می دهد.
- کودک Rh مثبت. در مواردی که کودک Rh مثبت باشد ظرف 72 ساعت پس از زایمان، از جمله سزارین تزریق صورت می گیرد.
علاوه بر آن، ممکن است پس از هرگونه آزمایش تهاجمی بر روی سلولهای کودک، تزریق صورت بگیرد. مواردی از آزمایش تهاجمی، عبارتند از:
- در طی آمنیوسنتز، آزمایشی که مایعات آمنیوتیک را برای ناهنجاری های رشد بررسی می کند.
- نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS)، آزمایشی است که نمونه های بافتی را برای مشکلات ژنتیکی بررسی می کند.
در هر زمان از بارداری، در صورت خونریزی از واژن و یا هرگونه ضربه شکمی، فوراً را به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است به دوز دیگری از RhoGAM نیاز داشته باشید.
RhoGAM چگونه تزریق می شود؟
RhoGAM به عضله یا ورید تزریق می شود. شما این تزریق را در یک کلینیک یا بیمارستان دریافت خواهید کرد. تنفس، فشار خون، سطح اکسیژن و سایر علائم حیاتی شما پس از دریافت گلوبولین ایمنی از نزدیک کنترل می شود. همچنین ممکن است لازم باشد ادرار شما هر 2 تا 4 ساعت حداقل به مدت 8 ساعت آزمایش شود.
برای درمان در دوران بارداری، RhoGAM معمولاً در فواصل منظم در نیمه آخر بارداری و بعد از تولد کودک تجویز می شود.
برای درمان تزریق خون نامناسب، دارو هنگامی که علائم واکنش ایمنی بدن (هنگامی که بدن شروع به ساخت آنتی بادی Rh می کند) تجویز می شود.
برای اطمینان از اینکه این دارو به شرایط شما کمک می کند یا نه، ممکن است به آزمایش خون مکرر نیاز داشته باشید. ممکن است هیچ تغییری در علائم خود مشاهده نکنید، اما آزمایش خون شما به پزشک کمک می کند تا مشخص سود چه مدت به درمان به روگام نیاز دارید.
آیا RhoGAM منجر به بروز عوارض می شود؟
مصرف همه داروها با بروز برخی عوارض جانبی همراه هستند. بیشترین عوارض جانبی شایع از روگام عبارتند از:
- تب
- خارش
- سردرد
- سرگیجه
- خستگی
- اسهال
- استفراغ
- دل درد
- حالت تهوع
- درد مفصل یا عضله
- واکنش های محل تزریق (ناراحتی درد، یا حساسیت به لمس)
واکنش های آلرژیک به RhoGAM کدامند؟
واکنشهای آلرژیک به RhoGAM ممکن است رخ دهد. پس از تزریق باید حداقل 20 دقیقه تحت نظر باشید. علائم و نشانه های واکنش آلرژیک، عبارتند از:
- تورم زبان
- تنگی نفس
- فشار خون پایین
- بثورات خارش دار
- خس خس سینه
- سفتی قفسه سینه
آیا تزریق RhoGAM بی خطر است؟
تزریق RhoGAM کاملا بی خطر است و از اواخر دهه 1960 استفاده از آن آغاز شده و برای تمام افراد بارداری که خون Rh منفی دارند توصیه می شود.
اگر از این نظر که روگام از پلاسمای اهدایی انسان ساخته شده است نگران تزریق RhoGAM هستید، باید این را در نظر داشته باشید که خطر ابتلا به بیماری هایی مانند HIV یا هپاتیت به هیچ وجه بعد از تزریق روگام وجود ندارد زیرا پلاسمای اهدایی کاملاً غربالگری و بررسی می شود.
بیماری Rh سلامت شما را تحت تأثیر قرار نمی دهد. اما عدم دریافت RhoGAM می تواند بر سلامت کودک و بارداری های آینده شما تأثیر منفی بگذارد.
در حقیقت، از هر 5 باردار Rh منفی، یک نفر در صورت عدم دریافت RhoGAM به عامل Rh مثبت حساس می شود. یک احتمال بسیار نادر وجود دارد که شما به RhoGAM واکنش آلرژیک داشته باشید.
چگونه می توانم بفهمم که کودک من Rh مثبت است؟
بلافاصله پس از زایمان، خون کودک شما از نظر گروه خونی و نوع Rh آزمایش می شود. اگر کودک شما دارای Rh مثبت باشد، ظرف 72 ساعت پس از زایمان، یکبار دیگر RhoGAM دریافت خواهید کرد. اگر خون کودک شما Rh منفی باشد، نیازی به تزریق دوم RhoGAM نخواهید داشت.
چه کسی نباید RhoGAM دریافت کند؟
اگر Rh مثبت هستید و یا واکنش آلرژیک شدید به گلوبولین ایمنی بدن انسان داشته اید، نباید از RhoGAM استفاده شود.
بر همین اساس بهتر است در مورد کلیه شرایط پزشکی و سابقه بیماری های خود با پزشک مشورت کنید، از جمله:
- اگر کم خونی همولیتیک دارید.
- اگر کمبود ایمونوگلوبولین A (IgA) دارید. RhoGAM حاوی مقدار کمی IgA است و احتمال بروز واکنش آلرژیک در افراد با کمبود IgA وجود دارد. اگر در مورد وضعیت کمبود ایمونوگلوبولین A (IgA)مطمئن نیستید از ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود سوال کنید.
- تزریق واکسن RhoGAM ممکن است در پاسخ به واکسن های ویروس زنده (مثلاً سرخک، اوریون، سرخچه و واریسلا) تداخل ایجاد کند. قبل از واکسن زدن، به ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود بگویید که RhoGAM را دریافت کرده اید.
برای اطمینان از اینکه RhoGAM برای شما بی خطر است، اگر این موارد را به پزشک خود اطلاع دهید:
- دیابت
- بیماری کلیوی
- سابقه کم خونی
- یک اختلال خونریزی (مانند هموفیلی)
- تری گلیسیرید زیاد (نوعی چربی در خون)
- بیماری قلبی یا سابقه بیماری عروق کرونر (عروق سخت شده)
RhoGAM اغلب در دوران بارداری و بعد از آن استفاده می شود. این دارو در دوران بارداری یا هنگام شیردهی برای کودک مضر نیست.
اگر این دارو را برای درمان انتقال خون ناسازگار دریافت می کنید، اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن را دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
سخن آخر
RhoGAM یک داروی تزریقی است که به زنان باردار با خون Rh منفی در دوران بارداری تزریق می شود. به طور کلی تزریق روگام کاملا بی خطر است، اما اگر نگران هستید، با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود مشورت کنید.
فهمیدن اینکه Rh شما و کودک تان ممکن است ناسازگار باشد تا حدودی می تواند نگران کننده باشد. اما بدانید که تزریق RhoGAM یک روش ایمن و موثرتر برای پیشگیری از مشکلات احتمالی چه در حال حاضر و چه برای بارداری های آینده است.
RhoGAM یک محلول استریل شده و ساخته شده از خون انسان است. Rh ماده ای است که اکثر مردم در خون خود دارند که در این شرایط به آنها Rh مثبت گفته می شود. اما بعضی از افراد این ماده را ندارند و به آنها Rh منفی گفته می شود. فردی که Rh منفی تشخیص داده شده ممکن است از طریق انتقال خون نامناسب یا در دوران بارداری، در معرض Rh مثبت باشد. این وضعیت می تواند باعث مشکلات پزشکی مانند کم خونی (کمبود گلبول های قرمز خون)، نارسایی کلیه یا شوک شود.
اگر فکر می کنید ممکن است باردار باشید و گروه خونی Rh منفی دارید، باید برای تعیین بهترین برنامه با پزشک خود مشورت کنید. اگر همسر شما Rh مثبت باشد یا گروه خونی وی ناشناخته باشد، دریافت درمان پیشگیرانه با RhoGAM از بروز عوارض جدی در فرزندان شما جلوگیری می کند.
