مه مغزی در یائسگی

با تمام تغییراتی که یائسگی به همراه دارد، ضعف حافظه یا “مه مغزی در یائسگی” می تواند یکی از نگران کننده ترین آنها باشد. شاید متوجه شوید که یک کلمه را اینجا و آنجا فراموش کرده اید، یا در یادآوری اینکه چرا وارد اتاق شده اید مشکل دارید. مه مغزی در دوران گذار یائسگی واقعی است، اما در بیشتر موارد جای نگرانی نیست. بسیاری از بررسی ها نشان داده اند که به دلیل ترکیبی از تغییرات هورمونی و استرس های روزمره، مه مغزی یک عارضه شایع یائسگی است. خبر خوب این است که معمولا پس از یائسگی فروکش می کند.

در طول یائسگی و زمان منتهی به آن (پری یائسگی)، تغییرات هورمونی بدن می تواند باعث علائم بسیاری شود، از جمله آنچه اغلب به عنوان “مه مغزی” شناخته می شود.

شاید متوجه شوید که فراموشکارتر می‌شوید، هنگام مطالعه یا صحبت با مردم به سختی می‌توانید تمرکز کنید. دقیقاً مشخص نیست که چند نفر در دوران پیش از یائسگی و یائسگی، مه مغزی دارند، اما بسیاری از افراد در این زمان از عدم تمرکز و مشکلات حافظه شکایت دارند. تغییرات سبک زندگی و درمان هایی وجود دارد که می تواند کمک کند.

میانگین سنی که یک زن به یائسگی می رسد (زمانی که برای یک سال پریود نشده باشد) 52 سال است. همچنین یک دوره منتهی به یائسگی وجود دارد که به آن پری یائسگی می گویند. برای برخی از زنان، قبل از یائسگی در حدود 47 سالگی شروع می شود. برخی دیگر احتمال دارد در اوایل دهه 40 خود متوجه تغییرات شوند.

علل مه مغزی در یائسگی

در دوران پیش از یائسگی، هورمون هایی که قاعدگی را تنظیم می کنند دچار نوسان می شوند. حتی در هر دو مرحله، بسیاری از زنان مه مغزی را گزارش می کنند. در واقع، حدود 60 درصد از زنان، مشکل در تمرکز و سایر مسائل مربوط به درک مطلب را گزارش می کنند. پس اگر بین 40 تا 50 سال سن دارید و احساس فراموشی می کنید، تنها نیستید.

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد زنان در مراحل اولیه قبل از یائسگی، به ویژه در سال اول، اختلالات شناختی بیشتری نسبت به زنان دیگر نشان می دهند.  بیشتر بررسی ها نشان می دهد که تا دو سوم زنان یائسه فراموشی، کاهش حافظه و مشکلات تمرکز را گزارش می کنند. برخی مطالعات نشان می دهد که مه شدیدتر مغز پس از یائسگی فروکش می کند.

از آنجایی که مه مغزی عصبی است، می‌تواند منجر به نگرانی بیشتر شود. در بیشتر موارد، کاملا طبیعی است. تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی رخ می دهد، نقش مهمی در مه‌آلودگی مغز ایفا می‌کند، اما چند فاکتور سبک زندگی نیز وجود دارد که می‌تواند نقش داشته باشد.

از دست دادن حافظه در طول یائسگی اغلب یک تجربه تجمعی از سه علت زیر است:

هورمون ها

در طول دوران پیش از یائسگی، تخمدان‌ها شروع به کند کردن تولید تخمک‌گذاری می‌کنند و باعث می‌شود استروژن (هورمون اصلی زنانه) با سرعت‌های نابرابر ترشح شود. بررسی ها نشان می دهد که نوسان استروژن می تواند منجر به مه مغزی یا ضعف حافظه شود.

یک مطالعه نشان داد که توانایی زنان برای یادگیری اطلاعات جدید (سرعت پردازش و حافظه) در دوران پیش از یائسگی کاهش می یابد و برخی کاهش حافظه، مهارت های تفکر و تمرکز را نشان دادند. ارتباط بین استروژن و حافظه هنوز در حال بررسی است، اما این هورمون احتمال دارد در سیستم انتقال دهنده عصبی مغز، به ویژه در ارسال سیگنال به مناطق درگیر در حافظه و پردازش اطلاعات، نقش داشته باشد.

اختلالات خواب

خواب بد شبانه می تواند منجر به تفکر مه آلود در طول روز شود. اختلالات خواب را می توان به سه گروه طبقه بندی کرد: مشکل در به خواب رفتن، چندین بار بیدار شدن و زودتر بیدار شدن.

یک بررسی بزرگ نشان داد که بیدار شدن در طول شب شایع ترین نوع مشکل خواب برای زنان در طول این انتقال است. علل آن متفاوت، اما 85 درصد از زنان یائسه گرگرفتگی را تجربه می کنند که اغلب در طول شب رخ می دهد.

استرس

بسیاری از زنان در دهه 40 و 50 خود استرس زیادی را تجربه می کنند. کار، امور مالی، تشکیل خانواده یا مراقبت از والدین  می تواند باعث استرس شود و در نهایت بر تمرکز تأثیر بگذارد. استرس اغلب شما را از لحظه حال دور نگه می‌دارد و ذهنتان را به سمت هر چیزی که باعث نگرانی می‌شود می‌برد. این حواس پرتی ساده اما معنی دار می تواند باعث فراموشی یا حتی گیجی مه آلود شود.

درمان مه مغزی یائسگی

اکثر درمان‌های مه مغزی، روش‌های آزمایش شده و واقعی برای حمایت از بدن در دوران یائسگی و زندگی روزمره هستند. اعمال برخی از این تغییرات در شیوه زندگی می تواند خلق و خوی، سلامت جسمی و قدرت ذهنی را نیز بهبود بخشد.

رژیم غذایی

سعی کنید بشقاب خود را با غذاهایی مانند میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل پر کنید که از سلامت مغز حمایت می کنند. سبزیجات برگ دار، ماهی های چرب (مانند سالمون)، زغال اخته، تخم مرغ و گردو به ویژه سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی هستند که از عملکرد شناختی حمایت می کنند. کاهش مصرف چربی های اشباع شده، چربی های ترانس، غذاهای سرخ شده یا غذاهای حاوی قند را در نظر بگیرید.

ورزش

انجام تمرینات هوازی منظم، نوعی که قلب را پمپاژ می کند، حافظه و بخش فکری مغز را نیز تحریک می کند. حتی نشان داده شده که ایروبیک اندازه هیپوکامپ را افزایش می دهد، ناحیه ای از مغز که درگیر حافظه کلامی و یادگیری است و باعث رشد نورون های جدید می شود. حتی می تواند فرد را در برابر استرس محافظت و کیفیت خواب را بهبود بخشد. هدف این است که بدن خود را حداقل 150 دقیقه در هفته یا 30 دقیقه در بیشتر روزهای هفته به حرکت درآورید.

خواب کافی

برای خواب مناسب و کافی باید موارد زیر را در نظر بگیرید:

• چند لایه لباس و از مواد گشاد و طبیعی بپوشید.
• اطمینان حاصل کنید که اتاق تاریک، خنک و راحت است.
• یک تا دو ساعت قبل از خواب چراغ ها را کم کنید. این شامل نورهای معمولی بالای سر و نورهای آبی مصنوعی است. تبلت خود را با کتاب عوض کنید.

اگر مرتباً از گرگرفتگی بیدار می‌شوید و این درمان‌های جامع کمکی نمی‌کنند، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود درباره نسخه‌ها یا هورمون‌درمانی مشورت کنید.

ذهن آگاهی

مراقبت از سلامت روان در دوران یائسگی بسیار مهم است. می‌توان این کار را با پیاده‌روی طولانی یا سایر داروهای تسکین دهنده استرس، مانند مدیتیشن و راه‌های خلاقانه انجام داد.

اما گاهی اوقات بیش از این طول می کشد. اگر در دوران یائسگی، افسردگی را تجربه می کنید، به دنبال گزینه های درمانی اثبات شده برای درمان باشید. اینها شامل درمان با داروهای ضد افسردگی و یا روان درمانی (گفتار درمانی) می شود. انواع مختلفی از روان درمانی وجود دارد، اما یکی از آنها، درمان شناختی رفتاری (CBT) به ویژه در درمان افسردگی موفقیت آمیز بوده است.

تمرینات حافظه

ورزش کردن فقط به معنای تمرین بدن نیست. فعالیت‌های آموزشی مغز، مانند جدول کلمات متقاطع، سودوکو، خواندن یا بحث‌های جذاب نشان داده شده که شناخت را تیز نگه می‌دارد. چند بازی در هفته را برای بهبود توجه، تمرکز، حافظه و سرعت حرکت در نظر بگیرید.

هورمون درمانی

هورمون درمانی (HT) معمولاً به ترکیبی از هورمون های زنانه استروژن و یا پروژسترون اشاره دارد. این می تواند به کاهش علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و تحلیل استخوان کمک کند، اما خطرات خود را نیز به همراه دارد. در حالی که برخی از بررسی ها نشان داده اند که هورمون درمانی از نقص شناختی در زنان یائسه پیشگیری نمی کند و یا بهبود نمی بخشد، هنوز ارزش دارد که با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید تا ببینید آیا HT به طور کلی گزینه خوبی برای علائم است یا خیر.

سایر علائم یائسگی

هر زن، یائسگی را متفاوت تجربه می کند. علائم بر اساس سلامت عمومی، وزن، سن و سبک زندگی متغیر است. در اینجا چند مورد رایج وجود دارد.

گرگرفتگی: اصطلاح بالینی برای گرگرفتگی یک علامت وازوموتور است. گرگرفتگی ناشی از کاهش سطح استروژن است که باعث می‌شود غدد مقدار بیشتری از هورمون‌های دیگر را آزاد کنند که بر مغز تأثیر می‌گذارند. نتیجه آن نوسان دمای بدن است. گرگرفتگی معمولی بین یک تا پنج دقیقه طول می‌کشد و بیشتر زنان حداقل یک بار در روز آن را تجربه می کنند.

خشکی واژن: مقدار کم استروژن باعث می شود دیواره های واژن حجم و رطوبت خود را از دست بدهند. این می تواند منجر به رابطه جنسی دردناک، افزایش عفونت ها و ناراحتی مزمن واژن شود.

علائم عاطفی: برخی از زنان نیز نوسانات خلقی، اضطراب و افسردگی را تجربه می کنند.

افزایش وزن: در یائسگی، از دست دادن استروژن، توزیع چربی را به خط کمر تغییر می‌دهد. این نوع افزایش وزن به خصوص ناسالم  و با افزایش بیماری های قلبی عروقی همراه است.

چه زمانی باید به یک پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم شدیدی را تجربه می کنید که روال روزانه زندگی را مختل می کند، با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یا متخصص زنان خود در مورد گزینه های هورمون درمانی و خطرات مرتبط با آن مشورت کنید.

تمام علائم عصبی را زیر نظر داشته باشید. اختلال جدی‌تر حافظه، مانند گم شدن یا تکرار سؤالات، احتمال دارد به بیماری‌های شناختی مانند زوال عقل یا آلزایمر اشاره کند. به علائم افسردگی مانند کمبود انگیزه، تغییر در اشتها یا خلق و خوی ضعیف توجه داشته باشید. برخی از علائم هشداردهنده وجود دارد که باید مراقب آنها بود، زیرا گاهی اوقات، گیجی می تواند نشانه ای از یک مشکل پزشکی دیگر مانند زوال عقل باشد.

اگر علائم زیر را دارید به بخش اورژانس بروید:

• با بینایی خود مشکل دارید.
• اخیراً دچار آسیب سر شده اید.
• در صحبت کردن مشکل دارید.
• در بازوها یا پاهای خود ضعف دارید.
• ناگهان سردرد بسیار بدی را تجربه کردید.
• در راه رفتن یا حرکت دادن دست ها یا پاهای خود مشکل دارید.

در صورت علائم زیر در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:

• احساس بد خلقی یا اضطراب می کنید.
• متوجه تغییراتی در شخصیت یا رفتار خود می شوید.
• چیزهایی می بینید یا می شنوید که دیگران نمی توانند آن ها را ببینند. (توهم دارید.)

یائسگی چگونه بر حافظه و تمرکز تأثیر می گذارد؟

در شروع دوران پیش از یائسگی، سطح هورمون شروع به کاهش می کند. و هورمون های استروژن و تستوسترون نقش مهمی در نحوه عملکرد مغز دارند.

استروژن مغز را تحریک  و به سلول های مغز کمک می کند از قند (گلوکز) به عنوان سوخت استفاده کنند، در حالی که تستوسترون به تقویت اعصاب و تامین خون مغز کمک می کند. بنابراین وقتی سطح استروژن و تستوسترون کاهش می یابد، می تواند باعث از دست دادن حافظه و مشکل در تمرکز شود.

مه مغزی ممکن است در هر زمانی در دوران پیش از یائسگی و یائسگی رخ دهد.

هنگامی که تغییرات هورمونی دوران پیش از یائسگی و یائسگی برطرف شد، علائم معمولاً به تدریج بهبود می یابند. اما برخی افراد متوجه می شوند که علائم آنها طولانی تر است. اگر بعد از یائسگی با حافظه یا تمرکز مشکل دارید یا علائم یائسگی مانند مه مغزی بر زندگی روزمره تأثیر می گذارد، باید با پزشک مشورت کنید. همچنین اگر شما یا خانواده تان در مورد حافظه خود نگرانی دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول

یائسگی از چه سنی شروع می شود؟ برای اکثر زنان، این یک فرآیند طبیعی است که بین 40 تا 58 سالگی رخ می دهد، اگرچه برخی به دلیل جراحی یا آسیب به تخمدان‌ها یائسگی زودرس ایجاد می‌کنند.

یائسگی چقدر طول می کشد؟ یائسگی 12 ماه پس از آخرین قاعدگی زن شروع می شود. اما علائم در زنان متفاوت است. علائم یائسگی به طور متوسط 10 سال طول می کشد.

یائسگی زودرس از چه زمانی شروع می شود؟ به طور کلی یائسگی زودهنگام اغلب پیش یائسگی نامیده می شود و در حدود 40 تا 45 سالگی شروع می شود. یائسگی زودرس نادر است و می تواند قبل از 40 سالگی شروع شود.

چگونه می توانیم تفاوت بین مه مغزی و زوال عقل را تشخیص دهیم؟ مشکلات تفکر و فراموشی که با مه مغزی تجربه می کنید با مشکلات فکری که می‌توانید با زوال عقل یا بیماری آلزایمر داشته باشید متفاوت است. یکی از تفاوت های اصلی این است که شرایط نه تنها بر حافظه، بلکه بر توانایی در داشتن یک زندگی عادی تأثیر می گذارد. آنها همچنین با گذشت زمان بدتر می شوند. اگر احساس می کنید که نمی‌توانید کارهای معمول و خانگی یا فعالیت‌های اجتماعی خود را انجام دهید، با پزشک خود مشورت کنید، زیرا احتمال دارد چیزی غیر از مه یائسگی باشد.

سخن آخر

بسیاری از زنان در طول یائسگی به دلیل تغییر در هورمون‌ها دچار مه مغزی یا ضعف حافظه می‌شوند. علت مه مغزی در دوران یائسگی می تواند ناشی از استرس، اختلالات خواب و هورمون ها باشد. خواب کافی، رژیم غذایی با غذاهایی که از سلامت مغز حمایت می کنند، تمرین تمرکز حواس و هورمون درمانی تنها چند راه برای درمان مه مغزی در دوران یائسگی هستند. اگر علائم با کیفیت زندگی تداخل دارد، به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود مراجعه کنید که می تواند در یافتن بهترین درمان برای شما کمک کند. ورزش، تغذیه صحیح و حفظ سلامت روانی می تواند علائم یائسگی را کاهش دهد و شادی و سلامتی پایدار را به ارمغان بیاورد.