شایع ترین عوارض کلومید چیست؟

شایع ترین عوارض مصرف کلومید گرگرفتگی، سردرد، نفخ، نوسانات خلقی و حساسیت پستان ها می باشند. با این حال در هنگام مصرف کلومید نیز مانند هر داروی دیگری، باید قبل از شروع درمان از عوارض احتمالی آن آگاه باشید. کلومید دارویی به شکل قرص است که به صورت خوراکی برای درمان ناباروری در زنان به کار می رود. عوارض جانبی کلومید در اکثر زنان خفیف است.

کلومید همچنین با نام کلومیفن یا نام تجاری سروفن نیز به بازار عرضه می شود.

بسیاری از عوارض جانبی کلومید نتیجه عملکرد دارو است. کلومید در سطح هیپوتالاموس از اتصال استروژن به گیرنده هایش جلوگیری می کند. به این ترتیب مغز فریب خورده و با تصور اینکه میزان استروژن خون خیلی پایین است هورمون آزاد کننده گنادوتروپین GnRH بیشتری ترشح می کند. گنادوتروپین به هیپوفیز فرمان می دهد که FSH و LH بیشتری آزاد کند. این هورمون ها باعث تحریک رشد فولیکول و تقویت تخمک گذاری می شوند.

hlh از آنجا که بیشتر گیرنده های استروژن مسدود هستند، این امر منجر به برخی از عوارض جانبی مانند سردرد و خشکی واژن می شود. عوارض جانبی دیگر معمولا در اثر بزرگ شدن تخمدان ها رخ می دهند.

شایع ترین عوارض مصرف کلومید

گرگرفتگی یکی از شایع ترین عوارض کلومید

گرگرفتگی (وازوموتور) یکی از شایع ترین عوارض جانبی کلومید است. بررسی ها نشان می دهد از هر 10 زن که برای درمان ناباروری یا تحریک تخمک گذاری داروی کلومید مصرف می کنند 1 نفر این عارضه را تجربه می کند.

علائم گرگرفتگی، عبارتند از:

• عرق کردن
• افزایش ضربان قلب
• احساس ناگهانی گرما
• قرمز شدن سر، صورت و قفسه سینه

پس از یک گرگرفتگی و دفع گرمای بیش از حد بدن، ممکن است احساس سرما کنید. گرگرفتگی هایی که در طول شب رخ داده و باعث اختلال در خواب می شوند عرق شبانه نیز نامیده می شوند. این عارضه با وجودی که برای زنان بسیار آزاردهنده است اما خطرناک نیست.

نفخ شکم

یکی دیگر از عوارض بسیار شایع کلومید نفخ و ناراحتی شکمی است. نفخ در اثر تولید و تجمع گاز در دستگاه گوارش رخ می دهد. بررسی ها نشان می دهد که در حدود 6٪ از زنان با مصرف کلومید دچار نفخ و گازهای شکمی می شوند. پوشیدن لباس های گشاد در کاهش نفخ موثر است. معمولا پس از اتمام دوره درمان و توقف مصرف دارو علائم نفخ برطرف می شود. در صورت شدید بودن نفخ با پزشک خود تماس بگیرید. زیرا نفخ شدید ممکن است نشانه ای از سندرم تحریک بیش از حد تخمدان باشد.

افزایش وزن

افزایش وزن به اندازه نفخ شکم شایع نیست. بررسی ها نشان می دهد که از هر 100 زن که تحت درمان با داروی کلومید قرار دارند کمتر از 1 نفر به این عارضه مبتلا می شود.

افزایش وزن نتیجه موقتی نفخ است. مشکلات گوارشی مانند نفخ می توانند روی وزن تاثیر بگذارند. اگر افزایش وزن به نفخ شکم مرتبط باشد، پس از تمام شدن درمان باید وزن شما به حالت طبیعی برگردد.

علت دیگر افزایش وزن، استرس در طول دوره درمان است. استرس باعث افزایش هورمون کورتیزول در بدن می شود. این هورمون با زیاد کردن اشتها منجر به پرخوری می شود. بهترین راه برای مقابله با این مشکل، مدیریت استرس، برنامه ریزی وعده های غذایی و مصرف میان وعده های سالم و مناسب برای باروری است.

نوسانات خلقی یکی دیگر از شایع ترین عوارض کلومید

نوسانات خلقی یکی دیگر از عوارض جانبی کلومید است. بررسی ها نشان می دهند که تقریبا نیمی از زنان با مصرف کلومید دچار اختلالات خلقی می شوند. مصرف داروهای تحریک تخمک گذاری مانند کلومید باعث می شود که شما از نظر عاطفی حساس تر شده و دچار نوسانات خلقی مانند اضطراب، افسردگی و بی خوابی شوید. ناباروری به خودی خود و بدون مصرف دارو می تواند باعث ایجاد این احساسات در شما شود. سعی کنید با خود مهربان بوده و در طول درمان به خوبی از خود مراقبت کنید.

حالت تهوع و سرگیجه

در حدود 2٪ از زنان هنگام مصرف کلومید حالت تهوع و استفراغ دارند. مصرف دارو در هنگام عصر می تواند به کاهش علائم تهوع کمک کند. اگر حالت تهوع شما شدید است، طوری که با هر بار غذا خوردن یا مصرف مایعات دچار تهوع می شوید حتماً موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا تهوع شدید همچنین می تواند نشانه ای از سندرم تحریک بیش از حد تخمدان ها (OHSS)  باشد. این وضعیت که در آن تخمدان ها ورم کرده و دردناک می شوند یکی از اثرات جانبی نادر اما بالقوه خطرناک داروهای باروری است.

حساسیت پستان ها

حساسیت پستان ها یکی دیگر از عوارض جانبی کلومید است که در 2٪ از زنان رخ می دهد.

از آنجایی که حساسیت پستان ها از علائم اولیه بارداری است معمولا زنان در درک این مساله که آیا حساسیت پستان ها از علائم اولیه بارداری بوده و یا از عارضه جانبی داروی کلومید است به اشتباه می یفتند.

خونریزی غیر طبیعی

بیش از 1٪ از زنان در طول دوره مصرف کلومید دچار لکه بینی یا خونریزی غیرطبیعی از واژن می شوند. مشاهده لکه بینی در این دوران باعث می شود که برخی از زنان آن را با خونریزی ناشی از لانه گزینی جنین اشتباه بگیرند. اما اگر شما داروهای باروری مصرف می کنید، لکه بینی در وسط چرخه قائدگی می تواند به عوارض داروها مربوط باشد و لزوماً نباید آن را علامت بارداری فرض کنید.

اگر لکه بینی با علائمی مانند تب، درد شکم و تهوع و استفراغ همراه بود به منظور بررسی ضایعات نئوپلاستیک حتما به پزشک خود مراجعه کنید.

سردرد

این عارضه در بیشتر از 1٪ از زنان رخ می دهد. مصرف دارو در هنگام عصر ممکن است به کاهش سردرد کمک کند. همچنین باید حتما مایعات زیادی دریافت کنید زیرا کمبود آب بدن باعث سردرد می شود.

خشکی واژن

این یکی از مهمترین عوارض جانبی مصرف کلومید است، زیرا غلیظ شدن مخاط دهانه رحم می تواند در فرایند بارداری اختلال ایجاد کند.

مخاط دهانه رحم نقش مهمی در لقاح دارد. مصرف کلومید باعث ضخیم و چسبناک شدن مخاط دهانه رحم می شود. در نتیجه اسپرم نمی تواند به راحتی وارد دهانه رحم شود و این امر لقاح را مشکل تر می کند. در صورت ابتلا به این وضعیت حتما به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است پزشک از داروهای جایگزین برای ادامه درمان استفاده کند.

اختلالات بینایی

یک عارضه جانبی کلومیفن تاری دید است. به طور کلی 1.5٪ از زنان در طول دوره مصرف کلومید به اختلالات بینایی دچار می شوند.

اختلالات بینایی عبارتند از:

• دو بینی
• تاری دید
• احساس جرقه در چشم ها

این عوارض در صورت مصرف دوزهای بالاتر رخ داده و با تمام شدن دوره درمان و قطع مصرف دارو به تدریج برطرف می شوند.

سایر عوارض کلومید

سایر عوارض مصرف کلومید عبارتند از:

بارداری دوقلو یا چندقلویی

بارداری دو یا چند قلویی از شناخته شده ترین عوارض کلومید است که در اثر تحریک بیش از حد تخمدان رخ می دهد. بنابراین به جای اینکه در هر سیکل ماهانه فقط یک تخمک آزاد شود معمولا ۲ یا ۳ یا حتی تعداد بیشتری تخمک آزاد می‌شود. بارداری دو یا چند قلویی سلامت مادر و جنین را به خطر می اندازد. به همین علت پزشک برای کاهش احتمال دوقلوزایی، درمان را با کمترین دوز شروع می کند.

سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)

این بیماری یکی از عوارض مصرف داروهای تحریک تخمک گذری از جمله کلومید است. بررسی ها نشان می دهد که از هر 100 زن 5 نفر به این عارضه مبتلا می شوند. در این بیماری تخمدان ورم کرده و دردناک می شود.. بنابراین در صورت داشتن حالت تهوع، درد شدید شکم یا لگن، افزایش وزن ناگهانی یا نفخ شدید سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا این عارضه در صورت عدم درمان با خطرات شدیدتری همراه است.

اختلالات برگشت ناپذیر بینایی

این عارضه بسیار نادر است. پس از قطع مصرف داروها، اختلالات بینایی حداکثر ظرف سه روز برطرف می شوند.

کیست تخمدان

15.4٪ از زنان در طول درمان به کیست تخمدان مبتلا می شوند. کیست به طور معمول خوش خیم است (سرطانی نیست) و اغلب مدت کوتاهی پس از پایان دوره درمان به خودی خود برطرف می شود. در صورت برطرف نشدن کیست پزشک شما را مورد معاینه و ارزیابی مجدد قرار می دهد. در موارد نادر، ممکن است نیاز به مداخله جراحی داشته باشد.

سرطان تخمدان

مصرف کلومید به مدت یک سال یا بیشتر، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را در زنان افزایش می دهد. بررسی ها نشان می دهد که این عارضه به علت مصرف دوز بالای دارو و دوره درمان طولانی رخ می دهد. مصرف دارو در دوز کم و توصیه شده می تواند در پیشگیری و یا خفیف شدن عوارض جانبی به شما کمک کند.

به همین علت اغلب پزشکان درمان با کلومید را به 12 ماه و برخی دیگر به 6 ماه محدود می کنند.

چگونه از بروز عوارض کلومید پیشگیری کنیم؟

شما نمی توانید به طور کامل از عوارض جانبی احتمالی کلومید پیشگیری کنید یا تمام خطرات را از بین ببرید، اما راهکارهایی وجود دارد که به کمک آن می توانید احتمال این عوارض را در خود کاهش دهید.

کلومید را با کمترین دوز ممکن را شروع کنید.

بیشترین همیشه به معنای بهترین نیست. پزشک برای به حداقل رساندن عوارض جانبی دارو احتمالاً درمان شما را با کمترین دوز شروع می کند. اما اگر دوره اول درمان ناموفق بود، ممکن است شما را تشویق کند که مصرف همان دوز را دوباره تکرار کنید. ممکن است تصور کنید مصرف دوز بالاتر بهتر است، اما این تفکر لزوماً صحیح نیست. مصرف دوزهای بالاتر با نارسایی تخمدان و در نتیجه مشکلاتی در باردار شدن همراه است.

قرص کلومید را عصر بخورید.

اگر احساس سردرد، حالت تهوع و استفراغ دارید مصرف کلومید قبل از خواب می تواند به کاهش این علائم کمک کند. همچنین مصرف آب و مایعات فراوان در تسکین علائم سردرد بسیار موثر است.

افزایش وزن خود را کنترل کنید.

هنگام مصرف کلومید ممکن است دچار افزایش وزن شوید، اما این افزایش وزن معمولا موقتی است. افزایش وزن ناشی از نفخ شکم و احتباس آب پس از توقف مصرف دارو از بین می رود. در برخی موارد اضافه وزن ناشی از استرس مربوط به ناباروری است. در این صورت باید استرس خود را مدیریت کرده و با ورزش و نظارت بیشتر بر رژیم غذایی با افزایش وزن مقابله کنید.

از خودتان مراقبت کنید.

نوسانات خلقی از عوارض مصرف کلومید است. بهترین راه برای کنار آمدن با این مشکل مراقبت از خود است. به اندازه کافی بخوابید، به تغذیه خود اهمیت داده و زمان هایی از روز را برای تفریح خود اختصاص دهید.

چند دست لباس بپوشید.

اگر گرگرفتگی دارید، در فصل سرما به جای استفاده از یک لباس ضخیم چند دست لباس روی هم بپوشید. به این ترتیب، اگر ناگهان احساس گرم شدن بیش از حد کنید، می توانید یکی از لباس های خود را درآورده و کمی سریعتر خنک شوید. در طول فصل های گرم سال هم از لباس های گشاد و نخی استفاده کنید تا بدن شما را خنک نگه داشته و به جذب عرق کمک کند. همچنین مصرف یک نوشیدنی سرد می تواند در خنک شدن به شما کمک کند.