سندروم پیش از قاعدگی یا PMS بیماری بسیار شایعی است که بر احساسات، سلامت جسمی و رفتار یک زن دقیقا در طی روزهای قبل از قاعدگی اثر می گذارد. علائم آن بیش از ۹۰ درصد زنان را قبل از قاعدگی درگیر می کند. علائم PMS پنج تا 11 روز قبل از قاعدگی شروع می شود و به طور معمول با شروع قاعدگی از بین می رود. علت PMS ناشناخته است. با این حال، بسیاری از محققان معتقدند که این امر هم به تغییر در سطح هورمون جنسی و هم تغییر در سطح سروتونین درابتدای چرخه قاعدگی مربوط است.
سطح استروژن و پروژسترون در بعضی از ماه ها افزایش می یابد. افزایش این هورمون ها می تواند باعث ایجاد خلق و خو، اضطراب و تحریک پذیری شود. سطح سروتونین بر خلق و خوی تأثیر می گذارد. سروتونین یک ماده شیمیایی در مغز است که بر روحیه، احساسات و افکار تأثیر می گذارد.
چه عواملی خطر بروز PMS را افزایش می دهد؟
عوامل خطر سندروم قبل از قاعدگی، عبارتند از:
- آسیب روانی
- آسیب جسمی
- سوء مصرف مواد
- سابقه افسردگی
- خشونت خانوادگی
- سابقه خانوادگی PMS
- سابقه افسردگی یا اختلالات خلقی، مانند افسردگی پس از زایمان یا اختلال دو قطبی
سندروم پیش از قاعدگی چه علائمی دارد؟
چرخه قاعدگی خانم ها به طور متوسط 28 روز طول می کشد. تخمک گذاری، دوره آزاد شدن تخمک از تخمدان ها، در روز 14 چرخه اتفاق میفتد. قاعدگی یا خونریزی در روز 28 چرخه رخ می دهد. علائم PMS می تواند از حدود روز 14 شروع شود و تا هفت روز پس از شروع قاعدگی ادامه یابد. علائم PMS معمولاً خفیف یا متوسط است.
تقریباً 80 درصد زنان یک یا چند علامت را گزارش می کنند که به طور قابل توجهی بر عملکرد روزانه آنها تأثیر نمی گذارد. بیست تا 32 درصد زنان علائم متوسط تا شدیدی را گزارش می کنند که برخی از جنبه های زندگی آنهارا تحت تأثیر قرار می دهد. شدت علائم می تواند بسته به فرد و ماه متفاوت باشد.
شایع ترین علائم سندروم پیش از قاعدگی عبارتند از:
- آکنه
- یبوست
- اسهال
- سردرد
- خستگی
- اضطراب
- غمگینی
- نفخ شکم
- افسردگی
- تحریک پذیری
- سینه های دردناک
- تغییرات های عاطفی
- تغییر در الگوی خواب
- حساسیت به نور و صدا
- هوس غذایی، مخصوصاً برای شیرینی جات
در PMS چه موقع به دکتر خود مراجعه کنید؟
اگر درد جسمی، تغییرات خلقی و سایر علائم روی زندگی روزمره شما تأثیر می گذارد یا علائم از بین نمی روند، به پزشک مراجعه کنید. هنگامی که بیش از یک علامت در چارچوب زمانی خاص بروز کند و علائم به اندازه کافی شدید باشد و باعث اختلال شود و در دوران قاعدگی و تخمک گذاری رخ ندهید پزشک می تواند سندروم را تشخیص دهد.
علائم اختلال دیسفوریک قبل از قاعدگی چیست؟
علائم شدید PMS نادر است. درصد کمی از زنانی که علائم شدید دارند، اختلال دیسفریک قبل از قاعدگی (PMDD) دارند. PMDD بین 3 تا 8 درصد زنان را تحت تأثیر قرار می دهد. این وضعیت در نسخه جدید راهنمای تشخیصی و آماری به عنوان اختلالات روانی تشخیص داده می شود.
علائم PMDD ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بیخوابی
- پرخوری
- افسردگی
- نفخ شکم
- افکار خودکشی
- اضطراب شدید
- موارد وحشت زدگی
- مشکل در فکر یا تمرکز
- عصبانیت با تغییرات شدید خلقی
- عدم علاقه به فعالیتهای روزمره
علائم PMDD ممکن است به دلیل تغییر در سطح استروژن و پروژسترون ایجاد شود. ارتباطی بین سطح پایین سروتونین و PMDD نیز وجود دارد.
آیا سندروم قبل از قاعدگی قابل تشخیص است؟
هیچ یافته فیزیکی یا آزمایشگاهی برای تشخیص مثبت سندروم قبل از قاعدگی وجود ندارد. برای کمک به ایجاد الگوی قبل از قاعدگی، پزشک ممکن است از شما بخواهد که علائم و نشانه های خود را حداقل برای دو دوره قاعدگی در یک تقویم یا دفتر خاطرات ثبت کنید. به روزی که برای اولین بار علائم PMS را مشاهده کرده اید و همچنین روزی که آنها از بین می روند، توجه داشته باشید. همچنین حتماً روزهای شروع و پایان دوره قاعدگی خود را علامت گذاری کنید.
پزشک همچنین باید بیمار را از نظر برخی بیماری ها مانند شرایط زیر بررسی کند:
- کم خونی
- آندومتریوز
- بیماری تیرویید
- سندروم خستگی مزمن
- سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
- بافت همبند یا بیماری های روماتولوژیک
پزشک شما ممکن است موارد زیر را انجام دهد تا سایر مشکلات پزشکی را رد و یا تایید کند:
- معاینه جسمی
- شمارش کامل خون
- تست عملکرد کبد
آنها همچنین ممکن است ارزیابی روانپزشکی را توصیه کنند. سابقه شخصی یا خانوادگی افسردگی، سوء مصرف مواد، ضربه یا استرس می تواند علائم PMDD را تحریک یا بدتر کند.
پزشک در مورد هرگونه سابقه افسردگی یا اختلالات خلقی در خانواده بیمار سوال می کند تا مشخص کند که آیا علائم نتیجه PMS یا بیماری دیگری است. برخی از بیماری ها مانند IBS، کم کاری تیروئید و بارداری علائمی مشابه PMS دارند.
پزشک احتمال دارد آزمایش هورمون تیروئید را برای اطمینان از عملکرد صحیح غده تیروئید، آزمایش بارداری و احتمالاً معاینه لگن را برای بررسی هرگونه مشکلات زنان و زایمان انجام دهد. یادداشت برداری از علائم خود یکی دیگر از راه های تشخیص ابتلا به سندروم پیش از قاعدگی است. برای ثبت علائم و قاعدگی هر ماه از تقویم استفاده کنید. اگر علائم شما هر ماه تقریباً در همان ساعت شروع شود، احتمالاً سندروم پیش از قاعدگی دلیل اصلی آن است.
سندروم قبل از قاعدگی چگونه درمان می شود؟
برای بسیاری از زنان، تغییر سبک زندگی می تواند به بهترشدن علائم PMS کمک کند؛ اما بسته به شدت علائم، پزشک ممکن است یک یا چند دارو برای سندروم قبل از قاعدگی تجویز کند. موفقیت داروها در تسکین علائم در زنان متفاوت است. داروهای تجویز شده معمول برای سندروم قبل از قاعدگی، عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs). می تواند گرفتگی و ناراحتی پستان را کاهش دهد.
- پیشگیری از بارداری هورمونی. این داروهای تجویز شده تخمک گذاری را متوقف می کنند که ممکن است علائم PMS را تسکین دهد.
- داروهای ادرار آور. هنگامی که ورزش و محدود کردن مصرف نمک برای کاهش وزن، تورم و نفخ PMS کافی نیست، مصرف قرص های آب (ادرار آور) می تواند در دفع سموم اضافی بدن موثر باشند.
- داروهای ضد افسردگی. مهارکننده های انتخابی جذب مجدد سروتونین (SSRIs) در کاهش علائم خلقی موفق بوده اند. SSRI ها اولین راه درمان PMS یا PMDD شدید هستند. این داروها به طور کلی روزانه مصرف می شوند؛ اما برای برخی از زنان مبتلا به PMS، استفاده از داروهای ضد افسردگی ممکن است به دو هفته قبل از شروع قاعدگی محدود شود.
درمان PMDD متفاوت است. پزشک ممکن است موارد زیر را برای درمان این این اختلال توصیه کند:
- ورزش روزانه
- مشاوره فردی یا گروهی
- کلاس های مدیریت استرس
- یک رژیم غذایی بدون کافئین
- مکمل های ویتامین، مانند کلسیم، منیزیم، وویتامین B-6
اگر علائم PMDD شما هنوز بهبود نیافت، ممکن است پزشک داروی ضد افسردگی انتخابی مهارکننده جذب مجدد سروتونین (SSRI) به شما بدهد. این دارو سطح سروتونین را در مغز شما افزایش می دهد و نقش بسیاری در تنظیم شیمی مغز دارد که محدود به افسردگی نیست. پزشک همچنین می تواند رفتار درمانی شناختی را پیشنهاد کند که نوعی مشاوره است که به شما کمک می کند افکار و احساسات خود را درک کرده و بر اساس آن رفتار خود را تغییر دهید.
میزان موفقیت درمان PMS چگونه است؟
شما نمی توانید از PMS یا PMDD پیشگیری کنید، اما درمان های ذکر شده در بالا می توانند به کاهش شدت و مدت زمان علائم کمک کنند. علائم PMS و PMDD می توانند زیاد شود، اما به طور معمول پس از شروع قاعدگی از بین می روند. یک سبک زندگی سالم و یک برنامه درمانی کامل می تواند علائم بیشتر زنان را کاهش یا از بین ببرد.
چگونه علائم PMS را تسکین دهیم؟
شما نمی توانید سندروم پیش از قاعدگی را درمان کنید اما می توانید برای تسکین علائم خود اقداماتی انجام دهید.
اگر شما یک فرم خفیف یا متوسط از سندروم قبل از قاعدگی دارید، گزینه های درمانی عبارتند از:
- حداقل هشت ساعت خواب در شب
- مصرف ویتامین D برای کاهش علائم
- نوشیدن مایعات فراوان برای تسکین نفخ شکم
- کاهش و مدیریت استرس، مانند ورزش و مطالعه
- ورزش برای کاهش نفخ شکم و بهبود سلامت روان
- مصرف مکمل هایی مانند اسید فولیک، ویتامین B-6، کلسیم و منیزیم برای کاهش گرفتگی عضلات و تغییرات خلقی
- رعایت یک رژیم غذایی متعادل برای بهبود سلامت و سطح کلی انرژی که به معنای خوردن مقدار زیادی میوه و سبزیجات و کاهش مصرف قند، نمک، کافئین و ترک الکل است.
برای تسکین دردهای عضلانی، سردرد و گرفتگی معده می توانید از داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن یا آسپرین استفاده کنید. برای جلوگیری از نفخ و افزایش وزن می توانید یک داروی ادرار آور نیز امتحان کنید. داروها و مکمل ها را فقط طبق دستور پزشک و بعد از صحبت با پزشک خود مصرف کنید.
چگونه PMS را در خانه درمان کنیم؟
بعضی اوقات می توانید با ایجاد تغییر در نحوه غذا خوردن، ورزش و توجه به زندگی روزمره، علائم سندروم قبل از قاعدگی را کنترل یا کاهش دهید.
رژیم خود را اصلاح کنید.
- از مصرف کافئین و الکل خودداری کنید.
- برای کاهش نفخ و احساس سیری، وعده های غذایی کم حجم و مکرر بخورید.
- مصرف نمک و غذاهای شور را کاهش دهید تا نفخ شکم و دفع مایعات کاهش یابد.
- غذاهای حاوی کربوهیدرات های پیچیده مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل را انتخاب کنید.
- غذاهای غنی از کلسیم را انتخاب کنید. اگر نمی توانید لبنیات را تحمل کنید یا در رژیم غذایی خود کلسیم کافی دریافت نمی کنید، مصرف روزانه یک مکمل کلسیم می توان موثر باشد.
ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
حداقل 30 دقیقه پیاده روی سریع، دوچرخه سواری، شنا یا سایر فعالیت های هوازی را در بیشتر روزهای هفته انجام دهید. ورزش منظم روزانه می تواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کرده و علائم خاصی مانند خستگی و روحیه افسرده را برطرف کند.
به اندازه کافی بخوابید.
برای کمک به کاهش سردرد، اضطراب یا مشکل خواب (بی خوابی) تمرینات آرامش عضلانی پیش رونده یا تنفس عمیق را انجام دهید. برای آرامش و رفع استرس، یوگا یا ماساژ را امتحان کنید.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
شما احتمالاً با مراجعه به پزشک خانواده یا ارائه دهنده مراقبت های اولیه درمان خودرا شروع خواهید کرد. با این حال، در برخی موارد که برای تنظیم وقت ملاقات می کنید، ممکن است به پزشکی مراجعه کنید که متخصص بیماری های دستگاه تناسلی زنان (متخصص زنان) است.
- قبل از هرگونه محدودیت از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان تعیین وقت، از او بپرسید آیا کاری برای انجام آماده سازی باید از قبل انجام دهید.
- علائمی را که تجربه می کنید بنویسید، از جمله علائمی که به نظر می رسد با دلیل تعیین وقت ملاقات ارتباط نداشته باشد.
- لیستی از اطلاعات پزشکی اصلی خود را تهیه کنید، شامل سایر شرایطی که تحت آن درمان می شوید و نام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید.
در مورد سندروم قبل از قاعدگی، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید شامل موارد زیر است:
- آیا علائم PMS من در نهایت به تنهایی برطرف می شوند؟
- آیا جایگزینی عمومی برای دارویی که تجویز می کنید وجود دارد؟
- آیا کاری می توانم انجام دهم که علائم PMS را به حداقل برسانم؟
- آیا علائمی که من تجربه می کنم می تواند نشان دهنده بیماری جدی تری بشد؟
- آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری دارید که بتوانم با خود ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
پزشک شما احتمالاً چندین سوال از شما می پرسد، مانند:
- علائم شما چقدر شدید است؟
- آیا می توانید زمان بروز علائم را پیش بینی کنید؟
- آیا در طول دوره قاعدگی روزهای بدون علامت دارید؟
- علائم شما در چه روزهایی از چرخه قاعدگی بیشتراست؟
- آیا اخیراً احساس ضعف، افسردگی یا ناامیدی کرده اید؟
- به نظر می رسد چیزی علائم شما را بهتر یا بدتر می کند؟
- آیا علائم شما در فعالیت های روزمره شما تداخل ایجاد می کند؟
- آیا شما یا کسی در خانواده ی خود به بیماری روانی مبتلا شده است؟
- تاکنون چه روش های درمانی را امتحان کرده اید؟ آنها چگونه اثر کرده اند؟
آخرین دیدگاه‌ها