سرطان تخمدان

دستگاه تولید مثل زن شامل دو تخمدان در دو طرف رحم است، که هورمون‌های استروژن و پروژسترون تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. به هر نوع رشد سرطانی که از تخمدان شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، سرطان تخمدان گفته می‌شود. در میان سرطان‌های زنان و زایمان شایع شامل سرطان رحم، گردن رحم و تخمدان‌ها، این نوع سرطان بالاترین میزان مرگ و میر را دارد. اگر سابقه خانوادگی سرطان تخمدان یا سرطان پستان دارید، در مورد خطر ابتلا به سرطان تخمدان با پزشک صحبت کنید. پزشک ممکن است شما را به یک مشاور ژنتیک ارجاع دهد تا در مورد آزمایش برخی جهش‌های ژنی که خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند، صحبت کند.

انواع سرطان تخمدان

بیش از 30 نوع سرطان تخمدان وجود دارد، که این نوع سرطان ها با توجه به نوع سلولی که در آن شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود تعریف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ کنند.

این نوع سرطان در سه گروه اصلی رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد:

تومورهای اپیتلیال (سلول‌های پوششی)

این سرطان از لایه‌ی نازک بافتی که سطح خارجی تخمدان را می‌پوشاند. آغاز می‌شود. آن ها شایع ترین و خطرناک ترین، نوع سرطان تخمدان و در 85 تا 90 درصد از زنان مبتلا به سرطان تخمدان رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. تومورهای سلول های ژرم یا سلول های زایا: این نوع تومور در سلول‌هایی ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که تخمک را تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. اغلب خوش خیم هستند و در مواردی که سرطانی می شوند، 90 درصد قابل درمان هستند.

کارسینوم صفاقی اولیه

برداشتن یک تخمدان خطر ابتلا به سرطان تخمدان را از بین می برد، اما خطر مواجهه با سرطان صفاق همچنان وجود دارد. پرده صفاق غشاء نازکی است که حفرۀ شکم و بخش اعظم احشا را می­پوشاند. سرطان در این پرده ارتباط تنگاتنگی با سرطان تخمدان اپیتلیال دارد، که شایع ترین نوع آن است. این تومورها در سلول­های صفاق (پرده شکمی) رشد کرده و نمای میکروسکوپی آنها شبیه به یکدیگر است.

کیست‌های تخمدان

بیشتر کیست‌های تخمدان سرطان نیستند. به این کیست ها، کیست خوش خیم گفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. با این حال، تعداد بسیار کمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند سرطانی باشد.

کیست تخمدان مجموعه ای از مایعات یا هوا است که در تخمدان یا اطراف آن ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. بیشتر کیست‌های تخمدان به عنوان یک قسمت طبیعی تخمک گذاری شکل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند، یعنی زمانی که تخمدان تخمک را آزاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. کیست تخمدان معمولاً فقط علائم خفیفی مانند ورم را ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و بدون درمان از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روند. اگر شما تخمک گذاری نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید، تشکیل کیست بیشتر نگران کننده است. زنان بعد از یائسگی تخمک گذاری را متوقف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. اگر کیست تخمدان بعد از یائسگی شکل بگیرد، پزشک ممکن است بخواهد آزمایش‌های بیشتری را انجام دهید تا علت ابتلا به کیست را بفهمد، به خصوص اگر بزرگ باشد یا ظرف چند ماه از بین نرود.

اگر کیست از بین نرود، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای برداشتن آن در موارد ضروری توصیه کند. پزشک تا زمانی که کیست را با عمل جراحی خارج نکند، نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند تشخیص دهد که آیا سرطانی است یا نیست؟

علائم سرطان تخمدان

این سرطان در مرحله اولیه به ندرت علائمی از خود بروز می‌دهد و در مرحله پیشرفته ممکن است باعث علائم کم ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و غیر اختصاصی شود که غالباً با شرایط خوش خیم شایع‌تر اشتباه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

علائم و نشانه‌های سرطان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نفخ شکم یا تورم
• احساس سیرشدن سریع در هنگام غذا خوردن
• کاهش وزن
• تغییر در عادات روده مانند یبوست
• تکرر ادرار
• درد در لگن، قسمت تحتانی شکم یا قسمت تحتانی بدن
• کمردرد
• سوء‌هاضمه یا سوزش قلب
• درد هنگام مقاربت

تفاوت اصلی بین این سرطان و سایر اختلالات احتمالی، تداوم و بدتر شدن تدریجی علائم است.

علایمی که با پیشرفت سرطان، ممکن است وجود داشته باشد:

• حالت تهوع
• کاهش وزن
• نفس نفس زدن
• خستگی
• از دست دادن اشتها

اگر فردی نفخ، فشار و یا درد در شکم یا لگن را که بیش از چند هفته طول می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشد تجربه کند باید سریعاً به پزشک مراجعه کند.

علت سرطان تخمدان

سرطان وقتی اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتد که سلول‌ها به شکلی کنترل نشده تقسیم و تکثیر شوند. با این حال، مشخص نیست دقیقاً چرا این اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتد.

عوامل خطر سرطان تخمدان

سابقه خانوادگی

در مقایسه با سایر زنان، زنان دارای بستگان نزدیک که سرطان تخمدان یا پستان داشته اند، در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. غربالگری ژنتیکی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند تعیین کند که آیا شخصی ژن‌های خاصی را همراه با افزایش خطر همراه دارد یا ندارد.

سن

هرقدر سن بالاتر رود احتمال ابتلا به بیماری سرطان تخمدان بیشتر می‌شود بیشتر موارد این نوع سرطان بعد از یائسگی و بالای 50 سال فرد را درگیر می‌كند و بیشترین افراد مبتلا بین 55 تا 60 سال را دارند. شیوع سرطان تخمدان قبل از 40 سالگی نادر است.

تعداد حاملگی

زنانی که یک یا چند حاملگی کامل داشته‌اند، خصوصاً قبل از سن 26 سالگی، خطر کمتری برای ابتلا به سرطان تخمدان دارند. هرچه بارداری‌های آنها بیشتر باشد، این خطر کمتر خواهد بود.

تغذیه با شیر مادر نیز ممکن است خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهد.

کنترل تولد

به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد استفاده از قرص ضد بارداری حداقل 3 تا 6 ماه خطر سرطان را کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.

با استفاده از یک هورمون ضد بارداری قابل تزریق، مدروکسی پروژسترون استات طولانی الاثر (DMPA یا Depo-Provera CI)، به ویژه به مدت 3 سال یا بیشتر، خطر سرطان تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

ناباروری یا درمان باروری

داروهای باروری با خطر بیشتری از ابتلا به سرطان تخمدان ارتباط دارند. افرادی که نابارور هستند نیز ممکن است به دلیل عدم حاملگی خطر بیشتری برای ابتلا به این نوع سرطان داشته باشند. برخی تحقیقات نشان داده، داروهای تحریك‌‌كننده تخمدان‌ها كه برای استفاده‌كنندگان از شیوه درمان ناباروری IVF تجویز می‌شود، احتمال بروز سرطان تخمدان از نوع بوردرلاین یا مرزی را افزایش می‌دهد.

سرطان پستان

زنانی که تشخیص سرطان پستان را دریافت کرده اند، احتمال ابتلا بیشتری به سرطان تخمدان دارند.

هورمون درمانی

HRT کمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خطر ابتلا به سرطان تخمدان را در زنان افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد این خطر با مصرف HRT بیشتر می‌شود و به محض متوقف شدن درمان به حالت عادی برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد. (هورمون درمانی (HRT) یعنی تثبیت و یا ازدیاد هورمون های زنان یائسه با استفاده از مصرف روزانه هورمون هایی مانند: استروژن، تستوسترون و پروژسترون).

درمان با آندروژن

استفاده از داروهای مانند دانازول نیز ممکن است خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهد.

جراحی زنان و زایمان

به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد انجام عمل جراحی روی اندام‌های تولیدمثل باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در زنانی که تحت عمل جراحی لوله رحمی قرار دارند،خطر ابتلا به سرطان تخمدان ممکن است تا دو سوم کاهش یابد. هیسترکتومی یا خارج کردن رحم با عمل جراحی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ممکن است خطر ابتلا به سرطان را تا یک سوم کاهش دهد.

آندومتریوز

در مقایسه با سایر زنان، زنانی که به اندومتریوز مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان حدود 30 درصد بیشتر هستند.

نداشتن فرزند و عدم حاملگی

دخترانی كه ازدواج نمی‌كنند یا پس از ازدواج بچه‌دار نمی‌شوند بیشتر درمعرض ابتلا به سرطان تخمدان هستند.

اضافه وزن

زنان با اضافه‌وزن زیاد و دارای BMI بالای 30 هم احتمال ابتلای بیشتری به سرطان تخمدان را دارند.

سیستم چهارمرحله‌ای سرطان تخمدان

در صورت تشخیص سرطان مرحله بعدی شناسایی مرحله و درجه آن است. مرحله سرطان به شیوع سرطان اشاره دارد.

روش‌های مختلفی برای شناسایی مرحله و درجه سرطان وجود دارد. انجمن سرطان آمریکا از سیستم چهار مرحله ای استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

مرحله 1: سلول‌های سرطانی فقط بر روی تخمدان یا تخمدان تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارند و به ناحیه دیگری پخش نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

مرحله 2: سرطان بر روی یک یا هر دو تخمدان و همچنین سایر ارگان‌های داخل لگن مانند رحم، لوله‌های فالوپی، مثانه یا روده و رحم تأثیر گذاشته است.

مرحله 3: سرطان به یک یا هر دو تخمدان و یا پوشش شکم یا غدد لنفاوی در قسمت پشت شکم منتشر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

مرحله 4: سرطان در قسمت‌های دیگر بدن، خارج از حفره صفاقی شامل شکم و لگن گسترش پیدا می‌کند و ممکن است حتی کبد، طحال و مایعات اطراف ریه‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

مشخص کردن مرحله و درجه به پزشک کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند تا در مورد درمان تصمیم بهتری بگیرد.

با این حال، مرحله و درجه سرطان به تنهایی نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند پیش‌بینی کند که چگونه این بیماری پیشرفت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

تشخیص سرطان تخمدان

پزشک، معاینه لگن را انجام داده و هرگونه ناهنجاری قابل لمس در رحم یا تخمدان را بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. آنها همچنین تاریخچه پزشکی و سابقه خانوادگی بیمار را بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

آزمایش‌های زیر برای کمک به تشخیص سرطان استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود:

• آزمایش خون: بررسی سطح بالای نشانگر به نام CA-125.
• آزمایشات تصویربرداری: ممکن است از سونوگرافی ترانس واژینال، MRI یا سی تی اسکن استفاده شود.

درمان سرطان تخمدان

درمان سرطان ممکن است شامل جراحی، شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی، پرتودرمانی، هورمون درمانی یا درمان هدفمند باشد. اغلب بیش از یک روش درمانی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

نوع درمان به عوامل زیادی بستگی دارد از جمله نوع سرطان تخمدان، مرحله و درجه آن و همچنین سلامت عمومی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بیمار.

1. عمل جراحی

در بیشتر موارد، عمل جراحی برای از بین بردن سرطان انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این اغلب گزینه اول است. میزان جراحی بستگی به مرحله سرطان دارد.

سالپینگوئوفورکتومی: برای از بین بردن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ رحمی جراحی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

هیسترکتومی: جراح رحم و هر بافت اطراف آن را که تحت تأثیر سرطان تخمدان قرار گرفته، خارج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. اگر فقط رحم برداشته شود، این یک هیسترکتومی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جزئی است. در زنان، یائسگی بلافاصله پس از این عمل شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

دیسکشن گره لنفاوی: جراح غدد لنفاوی را در لگن و در نزدیکی آئورت از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برند.

عمل جراحی سیتوروكسی یا دفع كننده: اگر سرطان در ناحیه لگن گسترش یابد، جراح ممكن است بافت سرطانی را كاهش دهد. این ممکن است شامل بافتی از کیسه صفرا و سایر اندام‌ها باشد. این روش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به تسکین علائم و موثرتر شدن شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی کمک کند.

2. شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی

شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی استفاده از داروهای خاص برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است.

داروهای سیتوتوکسیک داروهای سمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌را برای سلول‌ها به وجود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آورد. این داروها از تقسیم و رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

از شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی تخمدان استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که جراحی نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از بین ببرد.

درمان معمولاً شامل 3 تا 6 جلسه شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی یا است. به اینها 3 تا 4 هفته فاصله داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود تا بهبودی بدن انجام شود.

3. شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی هدفمند

داروهای جدیدتر مستقیماً می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند مسیرها یا عملکردهای خاصی را در سلول‌های سرطانی هدف قرار دهند.

این داروها شامل بواسیزوماب (آواستین) و اولاپاریب (لینپارا) است. بر خلاف شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی سنتی، این داروها آسیب به سلولهای طبیعی را محدود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. این باعث کاهش عوارض جانبی شایع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

اگر سرطان پس از شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی هنوز وجود داشته باشد، پزشک سایر درمانها را مد نظر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ دهد.

4. هورمون درمانی

به منظور جلوگیری از رسیدن استروژن به سلول‌های سرطانی ممکن است هورمون درمانی به سایر برنامه های درمانی اضافه شود.

قطع تولید استروژن رشد سلولهای سرطانی را کند می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

هورمون درمانی ممکن است شامل goserelin (Zolodex)، لوپرولید (لوپرون)، Tamoxifen یا یک مهار کننده آروماتاز باشد.

5. پرتو درمانی

پرتودرمانی کمتر در درمان این نوع سرطان استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

ممکن است در صورتی که نشانه کمتری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ از سرطان دیگر در دستگاه تولید مثل وجود داشته باشد مورد استفاده قرار گیرد.

پیش‌آگاهی سرطان تخمدان

میزان بقای سرطان اغلب به عنوان احتمال نسبی زنده ماندن به مدت 5 سال یا بیشتر پس از اولین تشخیص، اندازه گیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

چشم انداز سرطان بسته به مرحله متفاوت است:

• در مرحله اول میزان بقای 5 ساله 90 درصد است.
• در مرحله دوم، میزان بقای 5 ساله 70 درصد است.
• در مرحله سوم، میزان بقای 5 ساله 39 درصد است.
• در مرحله چهارم، میزان بقای 5 ساله 17 درصد است.

به همین دلیل، حضور در کلیه غربالگری‌ها توصیه شده و به محض بروز هرگونه علائم، به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری سرطان تخمدان

هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از این سرطان وجود ندارد. اما ممکن است راه‌هایی برای کاهش خطر شما وجود داشته باشد:

• برای مصرف قرص‌های ضد بارداری از پزشک مشورت بگیرید.
• از پزشک بپرسید که آیا قرص‌های ضد بارداری برای شما مناسب است یا خیر.
• در زنانی که از داروهای ضدبارداری خوراکی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند ممکن است خطر ابتلا به سرطان کاهش یابد. اما داروهای ضد بارداری خوراکی خطرات و عوارضی نیز دارند، بنابراین بحث کنید که آیا مزایا بر اساس وضعیت شما از این خطرات بالاتر است.
• در مورد عوامل خطر خود با پزشک صحبت کنید.
• اگر سابقه خانوادگی سرطان‌های پستان و تخمدان دارید، این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.