سوند ادراری

سوند ادراری یک لوله انعطاف پذیر است که برای تخلیه مثانه و جمع آوری ادرار در کیسه تخلیه استفاده می شود. کاتترهای ادراری توسط پزشک یا پرستار وارد مجرای ادرار فرد می شوند. کاتتر معمولاً در مثانه باقی می ماند و باعث می شود ادرار از طریق آن به درون کیسه تخلیه شود.

انواع سوند یا کاتتر

 

کاتترهای داخلی (کاتترهای مجرای ادرارال یا سوپراپوبیک)

سوندهای داخلی، ممکن است روزها یا هفته ها در محل باقی بماند و توسط یک بادکنک متورم در مثانه نگهداری شود. دو نوع سوند داخلی وجود دارد که تکنیک های درج آن ها متفاوت می باشد:

•  سوند ادرار

یکی از شایع ترین آن ها، سوند فولی است. سوند فولی یک لوله نازک است که از مجرای ادرار و مثانه شما عبور می کند. انتهای سوند دارای یک بادکنک پر از آب است تا بتواند در مثانه قرار بگیرد. در انتهای دیگر، خارج از بدن، یک کیسه تخلیه ادرار برای جمع کردن ادرار قرار دارد. پرستار سوند فولی را از طریق مجرای ادرار شما وارد می کند.

•  سوند سوپراپوبیک

پزشک از طریق جراحی کوچک، سوند سوپراپوبیک را از طریق سوراخ چند سانتی متری زیر شکم به مثانه وارد می کند. این عمل در بیمارستان و تحت بیهوشی موضعی یا عمومی انجام می شود.

کاتترهای خارجی (کاتترهای کاندوم)

کاتتر کاندوم، کاتتری است که در خارج از بدن شما قرار می گیرد. به طور معمول برای مردانی که مشکل جمع شدن ادرار ندارند اما از نظر عملکردی یا ذهنی ناتوان هستند، استفاده می شود. کاتتر کاندوم مانند کاندوم، سر آلت را می پوشاند. یک لوله از دستگاه کاندوم به کیسه تخیله وصل می شود.

عوارض سوند کاندومی

استفاده از کاتترهای کاندوم به طور کلی راحت تر هستند و عوارض کمتری برای ابتلا به عفونت دارند. کاتترهای کاندوم معمولاً باید روزانه تعویض شوند اما برخی مارک ها برای استفاده طولانی تر طراحی شده اند. اگرچه کاتترهای خارجی برای زنان هم وجود دارد، اما به دلیل نگرانی در مورد ایمنی و سلامتی، کمتر استفاده می شوند.این کاتترها به طور کلی در جمع آوری ادرار ضعیف هستند و می توانند باعث آسیب به پوست و واژن شوند.

کاتترهای کوتاه مدت (کاتتر متناوب)

ممکن است فرد پس از عمل جراحی فقط برای مدت کوتاهی به سوند نیاز داشته باشد تا مثانه تخلیه شود. پس از تخلیه مثانه، لازم است کاتتر کوتاه مدت برداشته شود. کاتترهای متناوب معمولاً طوری طراحی می شوند که یک بار مورد استفاده قرار بگیرند و سپس دور ریخته شوند و یکبار مصرف هستند. نحوه استفاده از آن ها در افراد مختلف، متفاوت است. ممکن است به شما توصیه شود که در فواصل منظم و یا فقط زمانی که احساس می کنید به توالت نیاز دارید، از آن ها استفاده کنید.

• کاتترهای مسکن

کاتترهای مسکن می توانند ادرار را به درون کیسه ای که به پایتان وصل شده است تخلیه کنند، در کاتترهای مسکن در قسمت پایینی شیر وجود دارد تا بتواند در صورت پر شدن آن را تخلیه کنید.

• کیسه تخلیه ادرار

برای جلوگیری از تجمع ادرار در مثانه بهتر است قبل از اینکه کیسه کاملاً پر شود، آن را خالی کنید. کیسه تخلیه و دریچه ها باید هر هفته عوض شوند. در صورت استفاده طولانی سوند حداقل باید هر سه ماه یکبار عوض شود. این کار معمولاً توسط پزشک یا پرستار انجام می شود.

موارد کاربرد کاتتر ادراری

 معمولاً در مواردی استفاده می شود که افراد در ادرار کردن مشکل دارند. همچنین می توان از سوند برای تخلیه مثانه قبل یا بعد از عمل جراحی و یا انجام تست های خاص استفاده کرد.

علل خاص استفاده از سوند ادرار عبارتند از:

• انسداد لوله ای ادراری ناشی از آسیب یا بزرگ شدن پروستات
• ضعف مثانه یا آسیب عصبی آن
• بیهوشی اپیدورال در هنگام زایمان
• انجام برخی جراحی ها
• برای تزریق دارو به طور مستقیم به مثانه، مانند شیمی درمانی برای سرطان مثانه
• بی اختیاری ادرار

بسته به نوع سوند و دلیل استفاده از آن، ممکن است بعد از چند دقیقه، ساعت یا چند روز برداشته شود.

سوند گاهی برای طولانی مدت استفاده شود. بسیاری از افراد ترجیح می دهند از سوند داخلی استفاده کنند. زیرا استفاده از آن راحت تر است و نیازی به استفاده مکرر کاتتر متناوب ندارد. با این حال، کاتترهای داخلی ممکن است باعث عفونت شوند. قرار دادن هر دو نوع سوند می تواند ناراحت کننده باشد. اما بیشتر افراد مبتلا به سوند طولانی مدت به مرور زمان  عادت می کنند. امکان دارد از ژل بی حسی برای کاهش درد استفاده شود.

مراقبت

در صورت نیاز به سوند طولانی مدت، توصیه های مفصلی در مورد مراقبت از آن به شما داده می شود. توصیه ها شامل تهیه سوند جدید، کاهش خطر عوارضی مانند عفونت و علائم احتمالی می باشد. در صورت استفاده طولانی مدت از سوند، داشتن آن نباید در زندگی روزمره مشکلی ایجاد کند. باید بتوان بیشتر فعالیت های روزمره را از جمله کار، ورزش و رابطه جنسی را ادامه داد.

عوارض سوند ادراری

عفونت ادراری

عمده ترین عوارض ایجاد شده توسط کاتترهای ادراری، عفونت در مجرای ادراری، مثانه یا کلیه ها است.

این نوع عفونت ها به عنوان عفونت ادراری شناخته می شوند و معمولاً باید با آنتی بیوتیک درمان شوند.

هر چه مدت زمان بیشتری از سوند استفاده شود، خطر عفونت بیشتر خواهد بود. برای همین کاتترها باید به درستی وصل و نگهداری شوند و فقط تا زمانی که لازم هستند از آن ها استفاده شود. کاتترها همچنین می توانند بعضی اوقات منجر به مشکلات دیگری مانند گرفتگی مثانه، نشت، انسداد و آسیب به مجرای ادرار شوند. عفونت ادراری، ناشی از استفاده سوند یکی از شایع ترین انواع عفونت است که در افراد بستری در بیمارستان تأثیر می گذارد. این خطر به ویژه در موراد استفاده از سوندهای طولانی مدت و داخلی بیشتر دیده می شود.

علائم عفونت سوند ادراری

علائم UTI مرتبط با کاتتر شامل موارد زیر است:

• درد در شکم یا اطراف کشاله ران
• درجه حرارت بالا یا تب
• احساس سرما و لرز
• گیجی

اگر فکر می کنید دچار عفونت ادراری هستید همین حالا با متخصص اورولوژی تماس بگیرید. ممکن است شما به یک دوره آنتی بیوتیک احتیاج داشته باشید.

اسپاسم مثانه

اسپاسم مثانه که شبیه احساس گرفتگی معده می باشد، در هنگام داشتن سوند در مثانه نیز کاملاً شایع است و به دارو نیاز دارد.

نشت اطراف سوند

 یکی دیگر از مشکلات مرتبط با سوندهای داخلی است که می تواند در اثر اسپاسم مثانه یا دفع مدفوع اتفاق بیفتد. علت نشت ادرار از سوند گاهی نشانه انسداد سوند است.

سایر عوارض سوند ادراری

• صدمه به مجرای ادرار هنگام وارد شدن کاتتر
• تنگ شدن مجرای ادرار به دلیل بافت داخلی ناشی از استفاده مکرر سوند
• صدمه به مثانه
• صدمه به رکتوم
• سنگ مثانه (اگرچه معمولاً فقط در موارد استفاده طولانی مدت از سوند ایجاد می شود.)

پیشگیری از بروز عوارض سوند

داشتن سوند ادرار طولانی مدت خطر ابتلا به عفونت ادراری (UTI) را افزایش می دهد و همچنین می تواند منجر به مشکلات دیگری مانند انسداد شود.

یشتر بدانید: درمان های خانگی عفونت ادراری

برای به حداقل رساندن این خطرات بهتر است دستورالعمل های زیر را رعایت کنید:

• در زمان استفاده از سوند اداری، به میزان کافی مایعات بنوشید تا ادرار شما کم رنگ باشد.
• از یبوست جلوگیری کنید. مصرف آب فراوان، خوردن غذاهای پر فیبر مانند میوه و سبزیجات و غذاهای سبوس دار می تواند باعث رفع یبوست شود.
• هر چند وقت یکبار لوله را بررسی کنید.
• از لوسیون یا پودرهایی در اطراف محل اتصال سوند به بدن استفاده نکنید.
• بهتر است سوند خود را دو بار در روز، یک بار در صبح و یک بار در عصر تمیز کنید.

نحوه مراقبت از سوند ادراری

می توانید برای تمیز کردن سوند این هفت مرحله را دنبال کنید:

• دستان خود را با صابون و آب گرم بشویید.
• سوند را تا جایی که به بدن شما می رسد نگه دارید تا بتوانید به راحتی آن را تمیز کنید.
• با دست دیگر خود از یک دستمال صابون برای پاک کردن لوله سوند استفاده کنید. از جایی که به بدن شما وصل است شروع کنید و به سمت کیسه تخلیه آن را پاک کنید. این به شما کمک می کند تا از ورود میکروب ها از لوله به داخل بدن جلوگیری کنید.
• برای تمیز کردن ناحیه اطراف سوند در بدن از یک پارچه مرطوب با آب صابون استفاده کنید.
• برای تمیز کردن کاتتر فولی از بالای آلت تناسلی را شروع کنید. سپس پوست ختنه گاه را عقب بکشید و به سمت مقعد تمیز کنید. این کار از انتشار میکروب به مجرای ادرار جلوگیری می کند.

• برای یک سوند سوپراپوبیک، ناحیه شکم خود را در اطراف محل اتصال سوند پاک کنید.
• سپس سوند را با یک حوله تمیز خشک کنید و دستان خود را دوباره بشویید.
  داشتن سوند ادرار نباید شما را از انجام بیشتر فعالیت های طبیعی خود باز دارد.

در صورت استفاده از سوند متناوب یا سوند سوپراپوبیک، باید بتوانید به طور عادی رابطه جنسی برقرار کنید. برقراری رابطه جنسی با سوند هم امکان پذیر است.

مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده موارد زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:

• اسپاسم شدید یا مداوم مثانه شبیه گرفتگی معده
• مسدود شدن کاتتر
• نشت ادرار در لبه های سوند
• خونی شدن ادرار یا مشاهده لکه های خون در آن
• مشاهده علائم عفونت ادراری، از جمله درد پایین شکم، تب و لرز
• بیرون آمدن سوند یا کاتتر