عفونت های ویروسی شایع ترین علت غدد ملتهب در کودکان است. با این حال، لنفادنوپاتی هر زمان که لنفوسیت ها تکثیر یابد یا بیماری مانند سرطان غدد لنفاوی را تحت تأثیر قرار دهد، ایجاد می شود. کودکان به دلایل مختلف احتمال دارد غدد لنفاوی متورم داشته باشند که به آنها لنفادنوپاتی گفته می شود. در این حالت بدن با فعال کردن سیستم ایمنی در حال مقابله با عفونت است.
در صورت ابتلا کودک به عفونت، غدد لنفاوی متورم معمولاً ظرف چند روز به اندازه طبیعی خود برمی گردند. با این حال، لنفادنوپاتی می تواند نشانه ای از بیماری های جدی مانند سرطان یا بیماری خودایمنی باشد، بنابراین بهتر است مراقب باشید و در صورت عدم بهبود در طی چند روز، با متخصص اطفال تماس بگیرید. احساس غدد لنفاوی در اندازه طبیعی در نوزادان و کودکان نوپا طبیعی است، اندازه گره های لنفاوی کمتر از 1 سانتی متر، حدود 1/2 اینچ است.
گره های لنفاوی چیست؟
غدد لنفاوی بخشی از سیستم لنفاوی بدن محسوب می شود، که شامل مایع و عروق لنفاوی، لوزه ها، غده تیموس، و طحال است. گره های لنفاوی چندین عملکرد را انجام می دهند:
- سلول های سرطانی را تشخیص داده و از بین می برند.
- لنفوسیت ها را که شامل سلول های B و سلول های T سیستم ایمنی بدن هستند، تولید و ذخیره می کنند.
- آنها با شناسایی، به دام انداختن و از بین بردن عوامل بیماری زا (ارگانیسم های مضر عفونی مانند ویروس ها و باکتری ها)، آنها را فیلتر می کنند.
غدد محلی هستند که سلولهای B تکثیر یافته و آنتی بادی تولید می کنند. آنتی بادی پروتئین های خاصی هستند که عوامل بیماری زای عفونی را شناسایی و با آنها مبارزه می کنند. عوامل بیماری زا را شناسایی می کنند تا در صورت مواجه شدن در زمان بعدی بتوانند آنها را از بین ببرند.
گره های لنفاوی کودکان بزرگتر از بزرگسالان هستند و احتمال دارد به طور مکرر متورم شود زیرا کودکان در معرض عفونت های جدیدی هستند که برای ساخت سلول های ایمنی و آنتی بادی ها، سیستم ایمنی بدن به آنها احتیاج دارد.
مایعات لنفاوی شامل گلبول های سفید خون و پروتئین ها است. با حرکت مایعات از طریق عروق لنفاوی (شبکه وریدی موازی با سیستم گردش خون)، غدد لنفاوی موادی مانند عوامل بیماری زا و سلول های سرطانی را شناسایی و جدا می کنند.
مکان های غدد لنفاوی
بیش از 600 غدد لنفاوی در سراسر بدن، از نزدیک سطح پوست تا عمق حفره های شکم، لگن و قفسه سینه وجود دارند.
گره های لنفاوی با توجه به مکان آنها توصیف می شود و شامل موارد زیر است:
- فرعی (زیر چانه)
- زیر فکی (زیر فک)
- پوپلیتئال (پشت زانو)
- پس سری (پشت سر)
- زیر بغل (در زیر بغل)
- اپیتروچلئار (زیر آرنج)
- صورت (در ناحیه گونه)
- preauricular جلوی گوش
- Postauricular پشت گوش
- پاراتراکئال (کنار لوله تنفسی)
- دهانه رحم قدامی (جلوی گردن)
- اینگوینال (در ناحیه کشاله ران)
- سوپراکلویکولار (بالای استخوان یقه)
توزیع غدد لنفاوی متورم می تواند همراه با محل قرارگیری آنها، به پزشک کمک کند تا علت التهاب را تشخیص دهد. لنفادنوپاتی احتمال دارد موضعی یا عمومی باشد (به طور گسترده). لنفادنوپاتی عمومی می تواند مربوط به عفونت ویروسی، اختلال خودایمنی یا بیماری های دیگر باشد. لنفادنوپاتی موضعی احتمال دارد به دلیل عفونت خفیف، عفونت ناشی از آسیب آلوده یا انتشار موضعی سرطان رخ دهد.
علل شایع لنفادنوپاتی در کودکان
عفونت های ویروسی شایع ترین علت غدد متورم در کودکان است. با این حال، لنفادنوپاتی هر زمان که لنفوسیت ها تکثیر یابد یا بیماری مانند سرطان غدد لنفاوی را تحت تأثیر قرار دهد، ایجاد می شود.
بسیاری از کودکان خردسال هنگام ابتلا به عفونت به طور موقت دچار غدد متورم می شوند. لنفادنوپاتی می تواند در گره های نزدیک به محل عفونت برجسته باشد. علل شایع لنفادنوپاتی در کودکان عبارتند از:
- استرپتوکوک ناشی از باکتریهای استرپتوکوکی
- مونونوکلئوز عفونی ناشی از ویروس Epstein-Barr
- عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی از جمله سرما خوردگی و آنفلوانزا
غدد لنفاوی نیز احتمال دارد به دلیل پاسخ آلرژیک بزرگ شوند. این زمانی است که سیستم ایمنی بدن نسبت به ماده ای بی ضرر مانند گرده گل یا موی حیوان خانگی واکنش بیش از حد نشان می دهد. غدد لنفاوی کودک شاید پس از گزش حشره یا یک مورد شدید تب یونجه، متورم شود. لنفادنوپاتی ممکن است به اندازه سایر اثرات آلرژی قابل توجه نباشد.
علل جدی لنفادنوپاتی
عفونت های شدید و سرطان می تواند باعث لنفادنوپاتی نوسانی و در عین حال مداوم شود. گاهی اوقات بدن قادر به مبارزه موثر با عفونت نیست یا سیستم ایمنی بدن مختل می شود. سلول های سرطانی می توانند به غدد لنفاوی انتشار یافته و سیستم ایمنی بدن نتواند آنها را از بین ببرد. علل جدی و کمتر شایع لنفادنوپاتی در کودکان عبارتند از:
- لنفادنیت یا عفونت گره لنفاوی
- اسکروفولا، عفونت گره لنفاوی ناشی از سل
- لوپوس کودکان، یک بیماری التهابی خود ایمنی
- HIV که درآن لنفادنوپاتی علامت شایع عفونت زودرس است.
- بیماری خراش گربه، عفونت ناشی از باکتری Bartonella hensela
- لنفوم اطفال، سرطانی از گلبول های سفید خون که لنفوسیت نامیده می شود.
- لوسمی، سرطانی از گلبول های سفید خون که لکوسیت نامیده می شود.
- بیماری کاوازاکی، یک بیماری التهابی نادر است که می تواند باعث مشکلات قلبی و سایر عوارض در کودکان شود.
موارد شدیدتر لنفادنوپاتی تا زمان درمان علت اصلی برطرف نخواهد شد.
علائم غدد لنفاوی متورم در کودکان
غدد لنفاوی متورم اغلب علائمی ایجاد نمی کنند. اما می توانند حساس یا دردناک باشند. لنفادنوپاتی احتمال دارد به دلیل فشار بر ساختارهای مجاور، منجر به بروز برخی علائم شود. به عنوان مثال، اگر گره های لنفاوی پاراتراکئال متورم شوند ممکن است در بلع کودک مشکل ایجاد کنند.
لنفادنوپاتی زیر بغل می تواند باعث حساسیت زیر بازوها شود، هنگامی که کودک بازوهای خود را حرکت می دهد، درد بیشتر می شود. بزرگ شدن غدد لنفاوی گردنی می تواند باعث درد گردن و ناراحتی در هنگام دراز کشیدن باشد. در صورت بزرگ شدن غدد لنفاوی، لنفادنوپاتی مدیاستین در قفسه سینه می تواند تنفس را دشوار کند.
شایعترین علائم مرتبط با لنفادنوپاتی همان علائم بیماری اولیه است (مانند عفونت یا سرطان). علائمی که کودک می تواند همراه با لنفادنوپاتی تجربه کند شامل موارد زیر است:
- عفونت های مکرر با HIV
- عطسه و آبریزش چشم با حساسیت
- تب، خستگی و درد همراه با عفونت تنفسی
- بثورات و دردهای مفصلی همراه با بیماری خود ایمنی
- تب، لرز، استفراغ و یا بثورات پوستی همراه با عفونت باکتریایی
- خستگی، کاهش وزن و التهاب نزدیک غدد لنفاوی متورم مبتلا به سرطان
کودک احتمال دارد در نزدیکی غدد لنفاوی متورم درد یا قرمزی داشته باشد. زیرا لنفادنوپاتی به طور معمول پاسخ به وضعیتی در بدن است و غدد لنفاوی که بیشترین التهاب را دارند به طور کلی در نزدیکی وضعیت اولیه قرار دارند.
علائم مرتبط، مانند تب مداوم یا غیرقابل توضیح، کاهش ناخواسته وزن، خستگی و تعریق شبانه می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی باشد.
تشخیص غدد لنفاوی متورم در کودکان
پزشک، در ارزیابی گره های لنفاوی متورم شرح حال کودک را می پرسد و معاینه فیزیکی را انجام می دهد. پزشک اندازه گره های لنفاوی، محل قرارگیری آنها، قوام آنها (نرم، سفت یا لاستیکی)، اینکه آیا در آنها قرمزی و حساسیت وجود دارد را در نظر می گیرد.
گره های گردنی، زیر بغل و اینگوینال همان گره هایی هستند که در معاینه بدنی به راحتی احساس می شوند. این گره های لنفاوی در نیمی از کودکان 3 تا 5 ساله کاملاً متورم هستند.
غدد لنفاوی خاصی، به ویژه غدد فوق اسکلایکولار، اپی تروکلئار و پوپلئیتال، در کودکان به ندرت متورم هستند. این مورد برای پزشکان علامتی در نظر گرفته می شود که بررسی های بیشتری لازم است.
بسته به سابقه بالینی و یافته های معاینه فیزیکی کودک ،احتمال دارد آزمایش های تشخیصی دیگری برای تعیین علت لنفادنوپاتی انجام شود.
آزمایش هایی برای بررسی رشد باکتریایی یا ویروسی عبارتند از:
- در صورت وجود لوسمی یا لنفوم، توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) تجویز می شود.
- آزمایش خون برای بررسی الگوی سلول های ایمنی بدن که می تواند عفونت، لوپوس یا سرطان را نشان دهد.
- از آزمایشات تصویربرداری مانند عکسبرداری با اشعه ایکس یا توموگرافی کامپیوتری (CT) برای یافتن علائم عفونت استفاده می شود.
- همچنین پزشک احتمال دارد از معاینه با میکروسکوپ نمونه برداری از سلول ها را برای التهاب غدد لنفاوی انجام دهد. این کار اغلب با استفاده از یک سوزن ظریف (FNA) انجام می شود که در آن یک سوزن هسته توخالی از طریق پوست وارد غده لنفاوی می شود.
در صورت نیاز به بررسی های بیشتر ارائه دهنده خدمات بهداشتی کودک در شرایط زیر آزمایشات تشخیصی بیشتری را انجام می دهد:
- در صورت انتشار لنفادنوپاتی
- در صورت کاهش وزن یا تعریق شبانه
- اگر لنفادنوپاتی با وجود درمان ادامه یابد.
- اگر گره های لنفاوی بزرگتر از 1 اینچ باشند.
- اگر غدد لنفاوی سخت، بدون درد و ثابت باشند.
- اگر لنفادنوپاتی به سایر قسمت های بدن انتشار یابد.
درمان لنفادنوپاتی در کودکان
درمان لنفادنوپاتی به علت اصلی آن بستگی دارد. در موارد خفیف، بهتر است کودک کمی استراحت کند. عفونت های ویروسی به طور کلی قابل درمان نیستند و خود به خود برطرف می شوند.
چند بار در روز، یک بسته یخ کوچک در نزدیکی ناحیه متورم قرار دهید، احتمال دارد التهاب نا حدودی بهتر شود. می توانید با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید که آیا استفاده از مسکن یا ضد التهاب غیر استروئیدی برای تسکین علائم مفید است یا خیر.
برای لنفادنوپاتی که ناشی از عفونت باکتریایی است، آنتی بیوتیک ها اغلب برای رفع عفونت تجویز می شوند.
اگر کودک آلرژی یا بیماری خودایمنی دارد، شما و پزشک متخصص اطفال باید در مورد یک برنامه بلند مدت مشورت کنید تا عود علائم را به حداقل برسانید. این برنامه می تواند شامل اجتناب از عوامل محرک و یا استفاده از دارو باشد.
اگر کودک سرطان دارد، درمان احتمال دارد شامل جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی باشد. گاهی اوقات لنفادنوپاتی به عنوان بخشی از نظارت برای ارزیابی اثربخشی درمان سرطان کنترل می شود.
طبق دستور پزشک می توانید از یخ و دارو های ضد التهاب استفاده کنید. اگر غدد متورم ناشی از بیماری باشد که نیاز به درمان دارد، باید پس از درمان علت، التهاب برطرف شود.
سخن اخر
والدین معمولاً وقتی فرزندشان غدد متورم یا لنفاوی دارد نگران می شوند. بعضی اوقات نگرانی والدین به علت این هستند که غدد متورم نشانه سرطان است اگرچه گاهی اوقات این احتمال وجود دارد، اما بیشتر نشان دهنده عفونت ویروسی یا باکتریایی کودک است.
مهم است که به خاطر داشته باشید غدد لنفاوی متورم احتمال دارد پس از هفته ها تا ماه ها به اندازه طبیعی خود برگردند. علاوه بر این، از آنجا که کودکان سالانه به طور متوسط شش تا هشت مرتبه در معرض عفونت دستگاه تنفسی فوقانی قرار دارند، شاید به نظر برسد که غدد لنفاوی کودک همیشه بزرگ می شوند.
به یاد داشته باشید که طبق استانداردهای بزرگسالان، تقریباً همه کودکان مبتلا به “لنفادنوپاتی” هستند. با این حال، باید به متخصص اطفال مشورت کنید تا وی در مورد نیاز به آزمایش های بالینی تصمیم بگیرد.
آخرین دیدگاه‌ها