اختلالات نقص ایمنی توانایی بدن شما را برای دفاع از خود در برابر باکتری ها، ویروس ها و انگل ها مختل می کند. دو نوع اختلال نقص ایمنی شامل اختلالاتی که با آنها متولد شده اید (اولیه) و آنهایی که اکتسابی (ثانویه) هستند. هر چیزی که سیستم ایمنی شما را تضعیف کند می تواند منجر به اختلال نقص ایمنی ثانویه شود. اختلالات نقص ایمنی، بدن شما را از مبارزه با عفونت ها و بیماری ها باز نگه می دارد. این نوع اختلال، شما را در معرض خطر ابتلا به ویروس ها و عفونت های باکتریایی قرار می دهد.
اختلالات نقص ایمنی یا مادرزادی هستند یا اکتسابی. یک اختلال مادرزادی یا اولیه اختلالی است که شما با آن متولد شده اید. یک اختلال اکتسابی یا ثانویه اختلالی است که بعداً در زندگی به آن مبتلا می شوید. میزان شیوع اختلالات اکتسابی بیشتر از اختلالات مادرزادی است.
سیستم ایمنی بدن شما شامل اندام های زیر است:
- طحال
- لوزه ها
- مغز استخوان
- گره های لنفاوی
این اندام ها لنفوسیت ها را هضم و آزاد می کنند. اینها گلبول های سفید خون هستند که به عنوان سلول های B و سلول های T طبقه بندی می شوند. سلول های B و T با مهاجمانی به نام آنتی ژن مبارزه می کنند. همچنین سلول های B آنتی بادی های مخصوص بیماری را آزاد می کنند که بدن شما تشخیص می دهد. سلول های T خاص سلول های خارجی یا غیر معمول را از بین می برند.
نمونه هایی از آنتی ژن هایی که سلول های B و T شما ممکن است برای مبارزه با آنها نیاز داشته باشند، عبارتند از:
- باکتری ها
- ویروس ها
- سلول های سرطانی
- انگل ها
اختلال نقص ایمنی، توانایی بدن شما برای دفاع از خود در برابر این آنتی ژن ها را مختل می کند.
سیستم ایمنی ضعیف چیست؟
اگر سیستم ایمنی ضعیف تری دارید، این بدان معناست که بدن شما نمی تواند با عفونت ها یا ویروس ها و همچنین افرادی که نقص ایمنی ندارند مبارزه کند. در حالی که سیستم ایمنی ضعیف‌تر معمولاً به دلیل بیماری‌های خاص، سوء تغذیه و برخی اختلالات ژنتیکی ایجاد می‌شود، می‌تواند به طور موقت توسط داروهایی مانند داروهای ضد سرطان و پرتودرمانی نیز ایجاد شود. سیستم ایمنی بدن شما نیز می تواند به طور موقت با پیوند سلول های بنیادی یا عضو ضعیف شود.
علائم اختلال نقص ایمنی
صدها نوع اختلال نقص ایمنی وجود دارد. هر اختلال علائم منحصر به فردی دارد که می تواند مکرر یا مزمن باشد. با این حال، چند علامت هشدار دهنده وجود دارد که نشان می دهد ممکن است مشکلی با سیستم ایمنی بدن شما در حال رخ دادن باشد.
افراد مبتلا به اختلالات نقص ایمنی معمولاً دچار عفونت‌های مکرر (یکی پس از دیگری) یا برخی از بیماری‌ها می‌شوند، مانند:
- برفک
- پنومونی
- سرماخوردگی
- چشم صورتی
- عفونت های قارچی
- عفونت های سینوسی
- بیماری مزمن لثه (ژنژیویت)
افراد مبتلا به اختلالات نقص ایمنی ممکن است دچار درد مزمن شکم شوند و حتی در طول زمان وزن خود را از دست بدهند. اگر متوجه شدید که به راحتی بیمار می شوید و به سختی می توانید ویروس ها و سایر عفونت ها را از بین ببرید، بهتر است پزشک شما را برای اختلال نقص ایمنی آزمایش کند.
انواع مختلف اختلالات نقص ایمنی چیست؟
بیماری یا اختلال نقص ایمنی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی آنطور که انتظار می رود کار نمی کند. اگر با یک کمبود ناشی از یک علت ژنتیکی متولد شده باشید، به آن بیماری نقص ایمنی اولیه می گویند. بیش از 200 اختلالات نقص ایمنی اولیه وجود دارد. نمونه هایی از اختلالات نقص ایمنی اولیه، عبارتند از:
- نقص ایمنی متغیر رایج (CVID)
- نقص ایمنی ترکیبی شدید (SCID)، که به عنوان آلمفوسیتوز نیز شناخته می شود.
- بیماری گرانولوماتوز مزمن (CGD)
اختلالات نقص ایمنی ثانویه زمانی اتفاق می افتد که یک منبع خارجی مانند یک ماده شیمیایی یا عفونت بدن شما را ضعیف می کند. موارد زیر می توانند باعث اختلال نقص ایمنی ثانویه شوند:
- سوء تغذیه
- دیابت قندی
- سوختگی شدید
- شیمی درمانی
- تابش – تشعشع
نمونه هایی از اختلالات نقص ایمنی ثانویه، عبارتند از:
- ایدز
- سرطان های سیستم ایمنی مانند سرطان خون
- بیماری های پیچیده ایمنی، مانند هپاتیت ویروسی
- مولتیپل میلوما (سرطان سلول های پلاسما که آنتی بادی تولید می کنند).
علل و عوامل خطر اختلالات نقص ایمنی
اختلالات اولیه نقص ایمنی بیشتر در اثر جهش ژنی ارثی ایجاد می شود. اما اختلالات نقص ایمنی ثانویه می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:
- مواد مخدر
- تغذیه ناکافی
- پرتودرمانی (این نادر است).
- بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان
- بیماری های مزمن (مانند دیابت یا سرطان)
افرادی که سابقه خانوادگی اختلالات نقص ایمنی اولیه دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلالات اولیه هستند. هر چیزی که سیستم ایمنی شما را تضعیف کند می تواند منجر به اختلال نقص ایمنی ثانویه شود. به عنوان مثال، قرار گرفتن در معرض مایعات بدن آلوده به HIV یا برداشتن و جایگزینی اندام هر دو می تواند علت باشد.
افزایش سن نیز می تواند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند. با افزایش سن، برخی از اندام‌هایی که گلبول‌های سفید را تولید یا پردازش می‌کنند، کوچک می‌شوند و کارایی کمتری پیدا می‌کنند.
پروتئین ها برای ایمنی شما مهم هستند. پروتئین کافی در رژیم غذایی شما می تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند. بدن شما همچنین هنگام خواب پروتئین هایی تولید می کند که به بدن شما در مبارزه با عفونت کمک می کند. به همین دلیل، کمبود خواب می تواند سیستم ایمنی بدن شما را کاهش دهد. سرطان ها و داروهای شیمی درمانی نیز می توانند ایمنی شما را کاهش دهند.
اختلالات ایمنی چگونه تشخیص داده می شوند؟
اگر پزشک شما فکر می‌کند که شما ممکن است به اختلال نقص ایمنی مبتلا باشید، موارد زیر را برای تشخیص بهتر انجام می دهد:
- یک معاینه فیزیکی انجام می دهد.
- از شما در مورد سابقه پزشکی تان می پرسد.
- تعداد کلی گلبول های سفید خون را بررسی می کند.
پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش پوستی را انجام دهد، که معمولاً زمانی انجام می شود که به ناهنجاری سلول T مشکوک باشد. در طی آزمایش پوست، تعداد کمی پروتئین از موجودات عفونی معمولی (مانند مخمر) درست زیر پوست تزریق می شود. اگر در عرض 2 روز واکنشی (تورم یا قرمزی) وجود نداشته باشد، می تواند نشانه ای از اختلال نقص ایمنی ناشی از ناهنجاری سلول T باشد.
بیوپسی از غدد لنفاوی یا بیوپسی مغز استخوان نیز ممکن است برای کمک به پزشک شما انجام شود تا مشخص کند کدام اختلال ممکن است باعث علائم شما شود.
آزمایش ژنتیکی، معمولاً از طریق آزمایش خون، برای تعیین اینکه آیا جهش‌های ژنی باعث اختلال نقص ایمنی شما می‌شود یا خیر، ممکن است تجویز شود.
اختلالات نقص ایمنی چگونه درمان می شوند؟
درمان اختلالات نقص ایمنی معمولاً با استفاده از گزینه های درمانی زیر انجام می شود:
- جلوگیری از عفونت در صورت امکان
- درمان عفونت ها در صورت بروز
- تقویت بخش هایی از سیستم ایمنی بدن
- آنتی بیوتیک ها و ایمونوگلوبولین درمانی دو نوع دارویی هستند که اغلب در درمان استفاده می شوند.
- داروهای ضد ویروسی دیگر مانند اسلتامیویر و آسیکلوویر یا دارویی به نام اینترفرون گاهی اوقات برای درمان عفونت های ویروسی ناشی از اختلالات نقص ایمنی استفاده می شود.
اگر مغز استخوان شما به اندازه کافی لنفوسیت تولید نمی کند، پزشک ممکن است پیوند مغز استخوان (سلول های بنیادی) را تجویز کند.
آیا می توان از اختلالات نقص ایمنی پیشگیری کرد؟
اختلالات نقص ایمنی اولیه قابل مدیریت و درمان هستند، اما نمی توان از آنها پیشگیری کرد. گاهی اوقات می توان خطر ابتلا به اختلالات ثانویه را از طریق انتخاب سبک زندگی کاهش داد. به عنوان مثال، ممکن است با خوردن یک رژیم غذایی مغذی و انجام فعالیت بدنی کافی، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهید.
خواب برای داشتن سیستم ایمنی قوی بسیار مهم است. بر اساس CDC، از دست دادن طولانی مدت خواب نه تنها ممکن است به انواع بیماری های مزمن منجر شود، بلکه می تواند توانایی بدن شما را برای مبارزه با عفونت ها تضعیف کند.
چه نوع پزشکی اختلالات نقص ایمنی را درمان می کند؟
اگر پزشک مراقبت های اولیه شما را مبتلا به اختلال نقص ایمنی تشخیص داده باشد، یا مشکوک باشد که ممکن است به آن مبتلا باشید و نظر متخصص بخواهد، به احتمال زیاد شما را نزد یک متخصص ایمنی می فرستد. ایمونولوژیست ها در زمینه اختلالات نقص ایمنی تخصص دارند. به طور معمول، پس از اخذ مدرک لیسانس، افرادی که می خواهند ایمونولوژیست شوند باید 9 سال آموزش پزشکی اضافی را بگذرانند.
سخن آخر
اگر اختلال نقص ایمنی برای شما تشخیص داده شده است، به این معنی است که سیستم ایمنی شما قادر به مبارزه موثر با عفونت ها یا ویروس ها نیست. ممکن است شما با آن متولد شده باشید، یا ممکن است در اواخر زندگی به دلیل یک بیماری مزمن مانند دیابت یا سرطان ایجاد شده باشد.
صدها نوع اختلال نقص ایمنی وجود دارد. طبق گزارش انجمن ایمونولوژی بریتانیا، تقریباً 6 میلیون نفر در سراسر جهان با یک اختلال نقص ایمنی اولیه زندگی می کنند (یعنی با آن متولد شده اند). اکثر پزشکان موافق هستند که افراد مبتلا به اختلالات نقص ایمنی می توانند زندگی کامل و پرباری داشته باشند. شناسایی و درمان زودهنگام این اختلال بسیار مهم است.
آخرین دیدگاه‌ها