گواتر، بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیروئید است. تیروئید یک غده پروانه ای است که در زیر گردن قرار دارد. اگرچه گواترها معمولاً بدون درد هستند، اما یک گواتر بزرگ می تواند باعث سرفه شود و بلع یا نفس کشیدن را برای فرد دشوار کند.
شایع ترین علت گواتر در سراسر جهان عدم وجود ید در رژیم غذایی است. در ایالات متحده، که استفاده از نمک یددار متداول است، گواتر بیشتر به دلیل تولید بیش از حد یا کمبود هورمون های تیروئید یا گره هایی که در خود غده تیرویید ایجاد می شود، می باشد.
درمان گواتر بستگی به اندازه آن، علائم و علت اصلی بیماری دارد. گواترهای کوچک که قابل توجه نیستند و مشکل ایجاد نمی کنند، معمولاً نیازی به درمان ندارند.
انواع گواتر
انواع مختلفی از گواتر وجود دارد. برخی از انواع رایج گواتر عبارتند از:
- گواتر مولتی ندولر: در این نوع گواتر، غده تیروئید چندین گره تشکیل می‌دهد که قابل لمس و قابل تشخیص هستند. در این شرایط، چندین برآمدگی جامد یا مایع به نام ندول در هر دو طرف تیروئید ایجاد می کند و در نتیجه باعث بزرگ شدن کلی غده می شود.
- گواتر رترورژن: می تواند در پشت استخوان سینه رشد کند. این می تواند باعث ایجاد فشار در قسمت های رگ های گردن یا مری شود و گاهی نیاز به جراحی دارد.
- گواتر سمی: در گواتر سمی، تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی توسط غده تیروئید افزایش می‌یابد. این موضوع می‌تواند منجر به تغییرات در عملکرد سیستم عصبی، قلب و عروق، متابولیسم و سایر سیستم‌های بدن شود.
- گواتر ناشی از بارداری: در برخی از زنان باردار، غده تیروئید بزرگ می‌شود و گواتر شکل می‌گیرد. این نوع گواتر ممکن است به دلیل افزایش نیاز به هورمون تیروئید در دوران بارداری یا به علت اختلالات مرتبط با بارداری ایجاد شود.
تشخیص و درمان گواتر بستگی به نوع و شدت آن دارد و باید توسط پزشک متخصص تیروئید مورد بررسی و درمان قرار گیرد.
مطالعه بیشتر: گواتر مولتی ندولر
علائم گواتر
میزان تورم، نوع و شدت علائم ایجاد شده توسط گواتر بستگی به اندازه گواتر و سطح هورمون تیروئید فرد دارد. می‌توانید در زیر علائم رایج گواتر را بیابید:
تعدادی از عوامل می توانند باعث بزرگ شدن غده تیروئید شوند. از رایج ترین آنها عبارتند از:
- کمبود ید
ید یک عنصر ضروری برای تولید هورمون‌های تیروئیدی است. کمبود یا افزایش ید می‌تواند منجر به بروز گواتر شود. در مناطقی که کمبود ید در آب و خوراک رایج است، گواتر به عنوان یک واکنش به کمبود ید بروز می‌کند.
- التهاب تیروئید
التهاب در غده تیروئید (تیروئیدیت) می تواند باعث درد و تورم در تیروئید شود. همچنین ممکن است باعث تولید بیش از حد یا کمبود تیروکسین شود. التهاب ممکن است ناشی از عوامل عفونی مانند عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی باشد.
- بیماری‌های خودایمنی
برخی از بیماری‌های خودایمنی مانند بیماری هاشیموتو، که نتیجه کاهش فعالیت تیروئید است، می‌توانند باعث بروز گواتر شوند.
- بارداری
هورمونی که در دوران بارداری تولید می شود، گنادوتروپین کوریونی انسان (HCG)، ممکن است باعث شود تا غده تیروئید کمی بزرگ تر شود.
عوارض گواتر
در گواترهای کوچک که باعث ایجاد مشکلات جسمی یا زیبایی نمی شوند، جای نگرانی وجود ندارد. اما گواترهای بزرگ می توانند تنفس یا بلعیدن را مشکل کنند و می توانند باعث سرفه و گزگز شدن ناحیه گردن شوند.
گواترهایی که ناشی از شرایط دیگر مانند کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید هستند می توانند با تعدادی از علائم از جمله؛ خستگی و افزایش وزن گرفته تا کاهش وزن ناخواسته، تحریک پذیری و مشکل در خواب همراه باشند.
درصورت لزوم با متخصصان غدد آنلاین در پزشکت صحبت کنید.
تشخیص گواتر
پزشکتان ممکن است با لمس گردن و در هنگام بلع در معاینه جسمی، غده تیروئید بزرگ شده را کشف کند.
روش های تشخیص بهتر نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایشات خون: برای ارزیابی عملکرد تیروئید و شناسایی هر تغییری در هورمون‌های تیروئید، آزمایشات خون انجام می‌شود. این آزمایشات شامل اندازه‌گیری سطوح هورمون‌های تیروئیدی مانند TSH (هورمون محرک تیروئید)، T3 (تری‌ایودوتیرونین) و T4 (تیروکسین) می‌شود.
- سونوگرافی تیروئید: سونوگرافی از گردن، تصاویر و اندازه غده تیروئید را نشان می دهد.
- تست آنتی بادی: برخی از دلایل گواتر شامل تولید آنتی بادی های غیر طبیعی است. یک آزمایش خون ممکن است وجود آنتی بادی های غیر طبیعی را تأیید کند.
- بیوپسی غده تیروئید: در مواردی که احتمال وجود سلول‌های غیرعادی یا سرطان در غده تیروئید وجود دارد، بیوپسی غده تیروئید انجام می‌شود. در این روش، نمونه‌ای از بافت غده تیروئید تحت میکروسکوپ بررسی می‌شود تا تشخیص نهایی قرار گیرد.
- اسکن تیروئید: اسکن های تیروئیدی اطلاعاتی در مورد ماهیت و اندازه تیروئید ارائه می دهند، اما از آزمایشات سونوگرافی آسیب زننده تر، وقت گیر و پرهزینه تر هستند. در طی اسکن تیروئید، ایزوتوپ رادیواکتیو در داخل رگ در قسمت داخلی آرنج بیمار تزریق می شود.
درمان گواتر
درمان بستگی به اندازه گواتر، علائم و علت اصلی آن دارد. پزشک ممکن است روش های درمانی زیر را توصیه کند:
- داروها: در برخی موارد، مصرف داروها می‌تواند برای کنترل گواتر مفید باشد. داروهایی مانند لووتیروکسین (T4 مصنوعی) و مثیمازول (مانع از تولید هورمون‌های تیروئید) ممکن است در کاهش اندازه گواتر و بهبود علائم کمک کنند.
- ید رادیواکتیو: در بعضی موارد از ید رادیواکتیو برای درمان غده تیروئید پرکار استفاده می شود. ید رادیواکتیو به صورت خوراکی مصرف می شود و از طریق جریان خون به غده تیروئید می رسد و سلول های تیروئید را از بین می برد و در نتیجه گواتر درمان یافته یا کوچک می شود.
- جراحی: جراحی برای کاهش اندازه تورم برای مواردی که گواتر باعث بروز علائم دردسرساز مانند مشکل در تنفس یا بلع می شود، انجام می شود.
سبک زندگی و داروهای خانگی در گواتر
اگر گواتر به دلیل رژیم غذایی ایجاد می شود، این پیشنهادات می تواند به فرد برای کنترل بیماری کمک کند:
مصرف نمک یددار
برای اطمینان از به مقدار کافی ید، بهتر است از نمک یددار یا غذاهای دریایی استفاده شود. میوه ها و سبزیجات، میگو با لبنیات محلی مانند شیر گاو و ماست احتمالاً حاوی ید زیادی هستند.
هر کس به روزانه حدود 150 میکروگرم ید نیاز دارد (مقدار کمی کمتر از نصف قاشق چای خوری نمک ید دار). اما مقادیر کافی به ویژه برای زنان باردار و شیرده و برای نوزادان و کودکان بسیار مهم است.
پرهیز از مصرف زیاد ید
مصرف بیش از حد ید؛ گاهی اوقات به گواتر منجر می شود.
برای مطالعه بیشتر درمان گواتر در خانه را کلیک کنید.
آخرین دیدگاه‌ها