عوارض و کاربردهای داروی دوکسوروبیسین
قبل از پرداختن به عوارض دوکسوروبیسین باید بدانیم که این ترکیب یک داروی شیمی درمانی است. این دارو، برای درمان بسیاری از انواع سرطان ها استفاده می شود. دوکسوروبیسین نوعی داروی شیمی درمانی است که آنتراسیکلین نیز نامیده می شود. این دارو، با مسدود کردن آنزیمی به نام توپو ایزومراز 2، رشد سلول های سرطانی را کند یا متوقف می کند. در واقع، سلول های سرطانی برای تقسیم و رشد به این آنزیم نیاز دارند. ممکن است برای کسب نتایج بهتر، دوکسوروبیسین در ترکیب با سایر داروهای شیمی درمانی مصرف شود.
نحوه مصرف داروی دوکسوروبیسین
پزشکان، معمولاً داروی دوکسوروبیسین را در جریان خون فرد بیمار (داخل وریدی) قرار می دهند. بیمار ممکن است از طریق یک لوله پلاستیکی بلندی که وارد رگ بزرگی در قفسه سینه می شود این دارو را دریافت کند. این لوله، در طول دوره درمان، ثابت می ماند. این می تواند یک:
همچنین، این دارو ممکن است از طریق یک لوله کوتاه نازک (کانولا) که هر بار بیمار تحت درمان قرار می گیرد، وارد ورید بازو فرد می شود، تزریق شود.
تزریق داروی دوکسوروبیسین به داخل مثانه. گاهی اوقات، داروی دوکسوروبیسین ممکن است مستقیماً به مثانه فرد بیمار وارد شود تا سرطان غشای مثانه را درمان کند. به این روش، شیمی درمانی داخل شکمی گفته می شود و عوارض جانبی ایجاد شده در اثر آن، با مصرف وریدی داروی دوکسوروبیسین، که در ورید تزریق می شود، متفاوت است.
معمولاً انجام شیمی درمانی به کمک دوکسوروبیسین، به صورت چندین دوره درمانی انجام می شود. تعداد دوره های درمانی فرد بیمار، بستگی به برنامه درمانی او دارد.
آزمایش های قبل و هنگام مصرف دوکسوروبیسین
فرد بیمار، قبل و حین درمان با دوکسوروبیسین، باید آزمایش خون انجام دهد. این تست ها، سطح سلول های خونی و سایر مواد موجود در خون بیمار را بررسی می کنند. همچنین، این آزمایش ها، عملکرد کبد و کلیه های فرد تحت درمان با دوکسوروبیسین را، بررسی می کنند.
عوارض جانبی مصرف دوکسوروبیسین
در اثر مصرف داروی دوکسوروبیسین، عوارض مختلفی ممکن است ایجاد شوند. بسیار بعید است که یک نفر، همه این عوارض جانبی را از خود برو دهد، اما ممکن است برخی از آن ها را به صورت همزمان تجربه کند.
میزان دفعات بروز و شدت عوارض جانبی، می تواند در افراد مختلف، متفاوت باشد. همچنین، عوارض جانبی، بستگی به نوع درمان دیگری دارد که فرد بیمار انجام می دهد. به عنوان مثال، اگر فرد بیمار، از داروهای دیگر یا پرتودرمانی نیز استفاده کند، عوارض جانبی او بدتر خواهد شد.
پزشک، پرستار یا داروساز شما، پیش از مصرف دوکسوروبیسین، عوارض جانبی احتمالی را بررسی خواهد کرد. تیم پزشکی، در طول درمان، شما را از نزدیک تحت نظر قرار داده و وضعیت سلامتی شما را در ویزیت های خود، بررسی می کنند. در صورت بروز موارد زیر، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید:
- بروز عوارض جانبی شدید
- عدم بهبود عوارض جانبی ظاهر شده
- تشدید و بدتر شدن عوارض جانبی فرد بیمار
درمان زودهنگام، می تواند به مدیریت بهتر عوارض جانبی ناشی از مصرف دوکسوروبیسین، کمک کند. در صورت مشاهده علائم بروز عفونت، از جمله تب با دمای بالای 37.5 درجه سانتیگراد و یا دمای زیر 36 درجه سانتیگراد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
عوارض جانبی شایع مصرف دوکسوروبیسین
این عوارض جانبی، در بیش از 10 نفر از هر 100 نفر (10درصد) رخ می دهد. فرد بیمار، ممکن است یک یا چند مورد از عوارض جانبی زیر را داشته باشد. عوارض جانبی ناشی از مصرف داروی دوکسوروبیسین، عبارتند از:
افزایش خطر ابتلا به عفونت
افزایش خطر ابتلا به عفونت، به دلیل افت سطح سلول های سفید خون است. علائم این عارضه، شامل تغییر دمای بدن، درد ماهیچه ها، سردرد، احساس سرما و لرز و به طور کلی بی حال و داشتن احساس ناخوش آیند است. بسته به محل بروز عفونت، ممکن است علائم دیگری نیز بروز پیدا کنند.
گاهی اوقات عفونت ها می توانند جدی، خطرناک و کشنده باشند. اگر فکر می کنید عفونت دارید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
تنگی نفس و رنگ پریدگی
ممکن است به دلیل افت سطح گلبول های قرمز، فرد بیمار نفس نفس زده و رنگ پریده به نظر برسد. به این حالت کم خونی می گویند.
کبودی، خونریزی لثه یا خونریزی بینی
این عوارض به دلیل کاهش تعداد پلاکت ها در خون فرد بیمار ایجاد می شوند. این سلول های خونی به لخته شدن خون هنگام ایجاد بریدگی و خونریزی، کمک می کنند. ممکن است بعد از مسواک زدن، خونریزی بینی یا خونریزی لثه داشته باشید. یا ممکن است تعداد زیادی لکه قرمز یا کبودی در بازوها یا پاهای خود داشته باشید (معروف به پتشیا).
خستگی و ضعف
خستگی و ضعف، می تواند در طول و بعد از درمان رخ دهد. انجام تمرینات ملایم، به صورت روزانه، می تواند انرژی فرد بیمار را بالا نگه دارد. به خود فشار نیاورید، وقتی احساس خستگی کردید، استراحت کنید و از دیگران کمک بخواهید.
ریزش مو
با مصرف داروی دوکسوروبیسین، ممکن است تمام موهای خود را از دست بدهید. این موها شامل مژه ها، ابروها، زیر بغل، ساق پا و گاهی موهای ناحیه تناسلی است. موهای شما معمولاً پس از اتمام درمان دوباره رشد می کنند. اما به احتمال زیاد، نسبت به موهای قبلی تان، نرم تر می شوند. همچنین، ممکن است موهای جدید رنگ متفاوتی پیدا کرده و یا نسبت به قبل متورم تر شوند.
احساس درد در دهان
با مصرف داروی دوکسوروبیسین، بلعیدن نوشیدنی یا غذا ممکن است دردناک باشد. مسکن ها و دهانشویه ها می توانند به کاهش درد و سلامت دهان کمک کنند.
از دست دادن اشتها. ممکن است هنگام درمان سرطان، اشتهای خود را به علل مختلف، از دست بدهید. بیماری، تغییرات چشایی یا خستگی، می توانند شما را از خوردن غذا و مصرف نوشیدنی منصرف کنند.
اسهال یا یبوست. در صورت داشتن اسهال یا یبوست به پزشک خود اطلاع دهید. آن ها می توانند برای کمک به شما، دارو بدهند.
قرمزی، درد و لایه برداری روی دست و کف پا. با مصرف داروی دوکسوروبیسین، پوست دست و پا ممکن است دردناک، ملتهب و قرمز شوند. همچنین ممکن است دچار سوزن سوزن شدن، بی حسی، درد و خشکی شوید. به این اختلال، سندرم کف دست می گویند. برای بهبود این عوارض، به طور مرتب پوست خود را مرطوب کنید. پزشک یا پرستار به شما می گوید از چه مرطوب کننده ای استفاده کنید.
تغییرات قلب. این عوارض ممکن است شامل تغییر در ماهیچه یا ریتم قلب باشد. ممکن است پزشک، آزمایشاتی را برای بررسی نحوه عملکرد قلب قبل و در طول درمان، تجویز کند.
عوارض کبدی. در اثر مصرف دوکسوروبیسین، ممکن است تغییرات کبدی داشته باشید که معمولاً خفیف بوده. و بعید است که علائم شدیدی ایجاد کنند. این عوارض، معمولاً پس از پایان درمان، به حالت عادی باز می گردند. شما باید به طور منظم آزمایش خون انجام دهید تا هرگونه تغییری در نحوه عملکرد کبد خود را بررسی کنید.
افزایش وزن. در حین مصرف این دارو، ممکن است وزن اضافه کنید. البته، ممکن است بتوانید این اضافه وزن را با رژیم غذایی و ورزش، کنترل کنید. در صورتی که کنترل وزن تان برای شما دشوار است، به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
عوارض جانبی کم تر شایع دوکسوروبیسین
این عوارض جانبی، در بین 1 تا 10 نفر از هر 100 نفر (1 تا 10درصد) رخ می دهند. ممکن است، در اثر مصرف دلروی دوکسوروبیسین، یک یا چند مورد از علائم زیر را بروز دهید. این عوارض، عبارت اند از:
سطوح بالای اسید اوریک و سایر مواد در خون – به دلیل تجزیه سلول های سرطانی (ممکن است داروهایی برای جلوگیری از این امر مصرف کنید)
- چشم درد
- شکم درد
- تغییرات ناخن
- آسیب به ماهیچه قلب
- بثورات پوستی و خارش
- نارسایی قلبی (تجمع مایعات در بدن)
عوارض نادر دوکسوروبیسین
این عوارض جانبی در کمتر از 1 نفر در هر 100 نفر (1درصد) رخ می دهند. در اثر مصرف داروی دوکسوروبیسین، ممکن است یک یا چند مورد از آن ها را از خود بروز دهید. این عوارض، عبارت اند از:
- التهاب ورید در ساق پا
- لخته شدن خون جدی و کشنده. علائم آن شامل درد، تورم و قرمزی در محل لخته شدن است.
- احساس تنگی نفس. بروز این عارضه در بیمار، می تواند نشانه ای از لخته شدن خون در ریه باشد.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
- تجمع مایع اطراف قلب (افیوژن پریکارد)
- بروز سرطان ثانویه (لوسمی میلوئید حاد)
باید به این نکته توجه داشته باشید که اطلاعات کافی برای بررسی میزان بروز این عوارض جانبی وجود ندارد. ممکن است در اثر مصرف داروی دوکسوروبیسین، علائم زیر بروز پیدا کنند:
- تورم، قرمزی و درد در محل تزریق دارو
- ادرار قرمز یا صورتی تا چند روز پس از درمان (این علائم موقتی است)
داروهای ضد سرطان، می توانند با برخی دیگر از داروها و محصولات گیاهی تداخل داشته باشند. در مورد هرگونه دارویی که مصرف می کنید به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. این محصولات شامل ویتامین ها، مکمل های گیاهی و داروهای بدون نسخه است.
بارداری و مصرف دوکسوروبیسین
این دارو ممکن است به جنین در رحم آسیب برساند. مهم است که در حین درمان با این دارو و حداقل به مدت 6 ماه پس از آن باردار نشده یا بچه دار نشوید. قبل از شروع درمان با دوکسوروبیسین، با پزشک یا پرستار خود در مورد پیشگیری از بارداری موثر مشورت کنید.
ممکن است بعد از درمان با این دارو نتوانید باردار شده یا بچه دار شوید. اگر فکر می کنید ممکن است در آینده بخواهید بچه دار شوید، قبل از شروع درمان با داروی دوکسوروبیسین، با پزشک خود مشورت کنید.
مردان ممکن است بتوانند اسپرم خود را قبل از شروع درمان، ذخیره کنند. و زنان ممکن است بتوانند تخمک یا بافت تخمدان را ذخیره کنند. اما این خدمات در هر بیمارستانی در دسترس نیست، بنابراین باید در این مورد از پزشک خود سوال کنید.
در طول دوره درمان، از شیردهی خودداری کنید. زیرا ممکن است این دارو به شیر مادر وارد شود.
واکسیناسیون و مصرف دوکسوروبیسین
در حین درمان و تا 12 ماه پس از آن با واکسن های حاوی میکروب های زنده واکسینه نشوید. طول این مدت زمان بستگی به درمان شما دارد. از پزشک یا داروساز خود بپرسید تا چه مدت باید از دریافت واکسن حاوی میکروب های زنده، اجتناب کنید.
می توانید با سایر افرادی که واکسن حاوی میکروب زنده را تزریق کرده اند، در تماس باشید. از تماس نزدیک با افرادی که به تازگی واکسن های زنده دریافت کرده اند (واکسن های خوراکی) مانند واکسن حصبه دهانی، خودداری کنید. اگر سیستم ایمنی بدن شما به شدت ضعیف شده است، باید از تماس با کودکانی که واکسن آنفلوآنزا را به صورت اسپری بینی تزریق کرده اند، اجتناب کنید. این مدت، تا 2 هفته پس از واکسیناسیون آن ها است.
نوزادان واکسن روتاویروس زنده تزریق می کنند. این ویروس، تا حدود 2 هفته در مدفوع نوزاد است و در صورت پایین بودن ایمنی بدن می تواند شما را بیمار کند.
منبع:
آخرین دیدگاه‌ها