در آندومتریوز روده، بافت آندومتر در سطح یا داخل روده رشد می کند. آندومتریوز یک وضعیت دردناک است که در آن بافتی که به طور معمول رحم را احاطه می کند (بافت آندومتر) در قسمت های دیگر لگن مانند تخمدان ها یا لوله های رحمی رشد می کند. انواع مختلف آندومتریوز بر اساس محل قرارگیری بافت طبقه بندی می شوند که در آندومتریوز روده، بافت آندومتر در سطح یا داخل روده رشد می کند.
آندومتریوز روده شرایطی است که بافتی مشابه پوشش رحم در مناطق دیگر بدن ایجاد می شود. آندومتریوز روده شامل رشد غیر طبیعی بافت آندومتر در روده است.
پزشکان معمولاً آندومتریوز را به صورت سطحی یا عمیق طبقه بندی می کنند. آندومتریوز سطحی در سطح روده رشد می کند. اگر بافت به دیواره روده نفوذ کند، به آن آندومتریوز روده عمیق می گویند.
طبق یک بررسی در سال 2018، بعد از اندام های تناسلی، روده شایع ترین مکان برای رشد بافت غیرطبیعی آندومتر است.
شیوع آندومتریوز روده
تقریبا یک سوم زنان مبتلا به آندومتریوز، دارای بافت آندومتر در روده خود هستند. بیشترین آندومتریوز روده، در قسمت تحتانی روده، درست بالای رکتوم رخ می دهد. همچنین می تواند در آپاندیس یا روده کوچک نیز رخ دهد.
آندومتریوز روده ،گاهی اوقات بخشی از آندومتریوز رکتوواژینال است که روی واژن و رکتوم تأثیر می گذارد. اکثر زنان مبتلا به آندومتریوز روده، آن را در قسمت های شایع تر مثلا در اطراف لگن خود دارند. این مکان ها شامل موارد زیر هستند:
- مثانه
- تخمدان
- کیسه داگلاس (ناحیه بین دهانه رحم و راست روده)
علائم آندومتریوز روده
برخی از زنان مبتلا به این وضعیت هیچ علائمی را تجربه نمی کنند. حتی احتمال دارد تا زمانی که آزمایش تصویربرداری برای بیماری دیگری انجام ندهند، متوجه نشوند که به آندومتریوز روده مبتلا هستند.
هنگامی که علائم رخ می دهد، علائم آن می تواند شبیه علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) باشد. تفاوت این دو بیماری در این است که علائم آندومتریوز روده غالباً از زمان پریود شروع می شوند. این بافت در حال پاسخ به چرخه هورمونی دوره قاعدگی، ملتهب شده و بر بافت اطراف تاثیر می گذارد. علائم منحصر به فرد آندومتریوز روده، عبارتند از:
- اسهال
- یبوست
- نفخ شکم
- گرفتگی شکم
- خونریزی از رکتوم
- درد هنگام دفع مدفوع
- فشار آوردن با اجابت مزاج
بیشتر خانم ها با آندومتریوز روده، ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- اسهال
- خستگی
- حالت تهوع
- درد قبل و در طول دوره ها
- درد در هنگام رابطه جنسی
- خونریزی شدید در طول یا در بین دوره ها
علائم این بیماری احتمال دارد با ورود زن به دوره یائسگی و کاهش میزان استروژن، فرو کش کنند.
چه عواملی باعث آندومتریوز روده می شود؟
پزشکان دقیقاً نمی دانند چه عواملی باعث این بیماری یا سایر انواع مشابه می شود. نظریه ای که به طور گسترده پذیرفته شده، قاعدگی برگشتی است. در طول دوره های قاعدگی، خون از طریق لوله های رحمی به سمت عقب جریان دارد و به جای خارج شدن از بدن، به داخل لگن می رود.
سایر علل احتمالی آندومتریوز روده، عبارتند از:
تغییر اولیه سلول. در این وضعیت سلول های باقیمانده از جنین به بافت آندومتر تبدیل می شوند.
پیوند سلول های آندومتر. در این وضعیت سلول های آندومتر از طریق سیستم لنفاوی یا خون به اندام های دیگر منتقل می شوند.
اما به طور کلی، افرادی که یکی از اعضای خانواده نزدیک آنها با آندومتریوز درگیر است، در معرض خطر افزایش ابتلا به این بیماری قرار دارند. پزشکان دقیقاً نمی دانند چرا برخی از افراد دچار آندومتریوز می شوند.
همچنین این امکان وجود دارد که جراحی های قبلی رحم باعث شود سلول های آندومتر به برش متصل شده و در نهایت به روده منتقل شوند.
برخی از محققان فکر می کنند عدم تعادل استروژن نیز می تواند در ایجاد آندومتریوز نقش داشته باشد. همچنین به نظر می رسد یک پیوند ژنتیکی وجود دارد. افرادی که عضوی از خانواده نزدیک مانند مادر یا خواهر، با این بیماری روبرو هستند خطر آندومتریوز در آنها افزایش می یابد.
چگونه آندومتریوز تشخیص داده می شود؟
از آنجا که علائم آندومتریوز روده می تواند شبیه سایر مشکلات روده باشد، ضروری است که پزشک معالج مواردی مانند کولیت، تومورهای مقعدی و سندرم روده تحریک پذیر (IBS) را بررسی کند.
تشخیص این وضعیت با انجام معاینه جسمی شروع می کند. در طول معاینه، پزشک واژن و رکتوم بیمار را از نظر هر گونه تغییر یا نابهنجاری مشاهده می کند. علاوه بر آن، آزمایشات زیر می تواند به پزشک کمک کند تا آندومتریوز روده را تشخیص دهد:
سونوگرافی. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد عکس از داخل بدن استفاده می کند. دستگاهی به نام مبدل در داخل واژن (سونوگرافی ترانس واژینال) یا رکتوم (سونوگرافی آندوسکوپی ترانس رکتال) قرار می گیرد. سونوگرافی می تواند اندازه اندومتریوز و محل قرارگیری آن را به پزشک نشان دهد.
ام آر آی. در این آزمایش از آهن ربا و امواج رادیویی قدرتمند برای یافتن آندومتریوز در روده و سایر قسمت های لگن استفاده می شود.
انما باریوم. این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس از روده بزرگ و راست روده عکس می گیرد. روده بزرگ، ابتدا با یک ماده حاجب پر می شود تا به پزشک کمک کند تا آن را راحت تر مشاهده کند.
کولونوسکوپی. این آزمایش از یک دامنه انعطاف پذیر برای مشاهده قسمت داخلی روده استفاده می کند. کولونوسکوپی، آندومتریوز روده را تشخیص نمی دهد. ولی، می تواند سرطان روده بزرگ را که احتمال دارد علائم مشابه ایجاد کند، را تایید و یا رد کند.
لاپاراسکوپی. در طی این جراحی، پزشک یک محدوده نازک و سبک را در شکاف های کوچک شکم قرار می دهد تا آندومتریوز را در شکم و لگن پیدا کند.
مراحل آندومتریوز روده
این بیماری بر اساس مقدار بافتی که ایجاد کرده و عمق آن که به اندام های مختلف انتشار یافته، مرحله بندی می شود:
مرحله 1 یا حداقل: تکه های کوچکی از آندومتریوز روی اندام های اطراف یا لگن وجود دارد.
مرحله 2 یا خفیف: تکه ها گسترده تر از مرحله 1 هستند، اما در اندام های لگن وجود ندارند.
مرحله 3 یا متوسط: در این مرحله آندومتریوز شیوع بیشتری دارد و شروع به ورود به اندام های داخل لگن می کند.
مرحله 4 یا شدید: آندومتریوز به اندام های زیادی در لگن نفوذ کرده است.
راه های درمان اندومتریوز
آندومتریوز قابل درمان نیست، اما مصرف برخی از داروها و جراحی می توانند به مدیریت علائم بیماری کمک کنند. نوع روند درمانی به شدت آندومتریوز و محل قرار گرفتن آن بستگی دارد. در شرایطی که علائم خاصی نداشته باشید، درمان لازم و ضروری نیست.
عمل جراحي برای آندومتریوز روده
اگر هورمون درمانی علائم بیماری را تسکین ندهد یا شخصی مایل به بارداری باشد، پزشک احتمال دارد جراحی را توصیه کند.
جراحی، اصلی ترین گزینه درمانی برای آندومتریوز روده است. برداشتن بافت آندومتر می تواند درد را تسکین داده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.
چندین نوع جراحی می تواند در مدیریت علائم آندومتریوز روده موثر باشد. جراحان می توانند این روش ها را از طریق یک برش بزرگ (لاپاراتومی) یا بسیاری از برش های کوچک (لاپاروسکوپی) انجام دهند. نوع جراحی به وسعت مناطق آندومتریوز و محل قرارگیری آنها بستگی دارد.
برداشتن روده سگمنتال. این جراحی برای مناطق بزرگتر آندومتریوز انجام می شود. در این روش جراح قسمت آسیب دیده روده را برمی دارد. سپس دو قطعه را دوباره بهم متصل می شوند. بیش از نیمی از زنانی که این روش را انجام می دهند می توانند پس از آن باردار شوند. آندومتریوز روده پس از برداشتن از این طریق ،کمتر از سایر روش ها دوباره عود می کند و برمی گردد.
تراشیدن رکتوم. در این روش، جراح بدون برداشتن قسمت هایی از روده، از یک وسیله تیز برای از بین بردن آندومتریوز در بالای روده استفاده می کند. این روش را می توان برای مناطق کوچکتر آندومتریوز انجام داد. احتمال بازگشت مجدد آندومتریوز روده پس از این جراحی وجود دارد.
برداشت دیسک. برای مناطق کوچکتر، جراح دیسک یا بافت آسیب دیده روده را برش می دهد و سپس سوراخ را می بندد. جراح همچنین می تواند در طی این جراحی، آندومتریوز را از قسمت های دیگر لگن خارج کند.
دارو درمانی برای اندومتریوز
اگر علائم فرد خفیف باشد، پزشک احتمال دارد مدیریت آنها را با داروهای مسکن و بدون نسخه توصیه کند. این داروها شامل استامینوفن و ایبوپروفن هستند. این دارو رشد غیر طبیعی بافت را متوقف نمی کند اما می تواند درد و ناراحتی را کاهش دهد.
از آنجا که استروژن در ایجاد آندومتریوز روده نقش دارد، هورمون درمانی احتمال دارد به مدیریت بیماری کمک کند.
هورمونی درمان می تواند شامل قرص یا داروها حاوی استروژن، پروژسترون یا هر دو باشد و از تجمع بافت آندومتر پیشگیری می کنند. همچنین شاید رشد روده را کم کنند.
در موارد دیگر، پزشک احتمال دارد هورمون آزاد کننده گنادوتروپین را تجویز کند، که از تخمک گذاری و رشد بافت آندومتر پیشگیری می کند.
هنگامی که فرد مصرف هورمون ها را متوقف کرد، علائم می تواند برگردد. هورمون درمانی، مانع پیشرفت آندومتریوز نمی شود. با این حال، می تواند درد و سایر علائم بیماری را تسکین دهد.
عوارض آندومتریوز
آندومتریوز در روده می تواند بر قدرت باروری زنان تأثیر بگذارد. نیمی از زنان مبتلا به این بیماری قادر به بارداری نیستند.
جراحی برای از بین بردن ضایعات آندومتریوز می تواند احتمال بارداری را بهبود بخشد. حتی اگر مسئله باروری هم مشکلی ایجاد نکند، برخی از خانم ها دارای درد مزمن لگن مرتبط با این بیماری هستند که بر کیفیت زندگی آنها تأثیر دارد.
پیش آگهی اندومتریوز
پیش آگهی افراد مبتلا به آندومتریوز روده به شدت علائم و اثربخشی درمان آن بستگی دارد. اگرچه آندومتریوز یک بیماری مزمن است، اما روش های درمانی مانند هورمون درمانی و جراحی وجود دارد که می تواند به کاهش علائم کمک کند. در بسیاری از موارد، با کاهش سطح استروژن پس از یائسگی، علائم آندومتریوز روده کاهش می یابد.
سخن آخر
آندومتریوز روده یک بیماری مزمن است. علائم آن را باید در طول زندگی مدیریت کنید. پیش آگهی این وضعیت به شدت آندومتریوز و نحوه درمان بستگی دارد. درمان های هورمونی و جراحی می تواند به کنترل درد کمک کند. با از بین رفتن یائسگی، علائم باید بهبود یابد. آندومتریوز می تواند در کیفیت زندگی بیمار تأثیر زیادی داشته باشد.
آخرین دیدگاه‌ها